Научная статья на тему 'ЖИСМОНИЙ ШАХСЛАР ДАРОМАДЛАРИНИ СОЛИҚҚА ТОРТИШ МЕХАНИЗМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

ЖИСМОНИЙ ШАХСЛАР ДАРОМАДЛАРИНИ СОЛИҚҚА ТОРТИШ МЕХАНИЗМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
солиққа тортиш / жисмоний шахслар / даромад солиғи / солиқ маъмуриятчилиги / мулкий даромадлар / ижара тўлови / кўчмас мулк / taxation / individuals / income tax / tax administration / property incomes / rental payment / real estate

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Сайидова, Гулбаҳор Мамировна

Ушбу мақолада Ўзбекистон Республикасида жисмоний шахслар даромадларини солиққа тортиш механизмини такомиллаштириш бўйича амалга оширилган ислоҳотлар таҳлил қилинган. Солиқ сиёсати ва солиқ маъмуриятчилигини соддалаштириш мақсадида қабул қилинган концепциялар ва уларнинг амалий натижалари ҳақида маълумот берилган. Шунингдек, мулк даромадларини солиққа тортиш бўйича ҳозирги амалиётда учраётган муаммолар ва уларни ҳал қилиш бўйича таклифлар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TAXATION OF INCOME OF NATURAL PERSONS IMPROVING THE MECHANISM

This article examines the reforms aimed at improving the mechanism for taxing individual incomes in the Republic of Uzbekistan. It provides information on the concepts adopted to simplify tax policy and tax administration, as well as their practical results. Additionally, it presents proposals for addressing issues arising in the current practice of taxing property incomes.

Текст научной работы на тему «ЖИСМОНИЙ ШАХСЛАР ДАРОМАДЛАРИНИ СОЛИҚҚА ТОРТИШ МЕХАНИЗМИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

Oriental Renaissance: Innovative, (E)ISSN: 2181-1784

educational, natural and social sciences 4(6), June, 2024

Research BIB / Index Copernicus www.oriens.uz

^HCMOHHH mAxc^AP AAPOMÄ^^ÄPHHH CO^HKKA TOPTHm

MEXAHH3MHHH TAKOMHMAmTHPHm

Сайидова Гулба^ор Мамировна

Узбекистан Республикаси Банк-молия академияси тингловчиси

АННОТАЦИЯ

Ушбу мацолада Узбекистон Республикасида жисмоний шахслар даромадларини солицца тортиш механизмини такомиллаштириш буйича амалга оширилган ислоуотлар таулил цилинган. Солиц сиёсати ва солиц маъмуриятчилигини соддалаштириш мацсадида цабул цилинган концепциялар ва уларнинг амалий натижалари уацида маълумот берилган. Шунингдек, мулк даромадларини солицца тортиш буйича уозирги амалиётда учраётган муаммолар ва уларни уал цилиш буйича таклифлар келтирилган.

Калит сузлар: солицца тортиш, жисмоний шахслар, даромад солиги, солиц маъмуриятчилиги, мулкий даромадлар, ижара тулови, кучмас мулк

АННОТАЦИЯ

В данной статье рассматриваются реформы, направленные на совершенствование механизма налогообложения доходов физических лиц в Республике Узбекистан. Приведены данные о концепциях, принятых с целью упрощения налоговой политики и налогового администрирования, и их практических результатах. Также представлены предложения по решению проблем, возникающих в текущей практике налогообложения имущественных доходов.

Ключевые слова: налогообложение, физические лица, подоходный налог, налоговое администрирование, имущественные доходы, арендная плата, недвижимость

ABSTRACT

This article examines the reforms aimed at improving the mechanism for taxing individual incomes in the Republic of Uzbekistan. It provides information on the concepts adopted to simplify tax policy and tax administration, as well as their practical results. Additionally, it presents proposals for addressing issues arising in the current practice of taxing property incomes.

Keywords: taxation, individuals, income tax, tax administration, property incomes, rental payment, real estate

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

Research BIB / Index Copernicus

Республикада солик маъмуриятчилигини такомиллаштиришга, солик солиш тизимини ва тартибини соддалаштиришга каратилган кенг камровли ислохртлар амалга оширилди. Чунки, самарали соликка тортиш тизими ва соли; органларининг уйгунлашган фаолияти мамлакатнинг инвестициявий жозибадорлигини яхшилаш ва иктисодиётини тезкор ривожлантиришнинг мухдм шартлари бири хдсобланади.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 29 июндаги "Узбекистон Республикасининг соли; сиёсатини такомиллаштириш концепцияси тугрисида"ги Фармони билан Узбекистон Республикасининг соли; сиёсатини такомиллаштириш концепцияси кабул килинди хдмда 2019 йил 1 январдан бошлаб амалда кулланилмокда.

Ушбу концепциянинг амалиётга жорий килиниши натижасида соликларнинг йигилувчанлик даражасини оширишга тускинлик килган бир катор муаммолар уз ечимини топди.

Масалан, концепция доирасида ягона ижтимоий тулов ставкаси 12 фоизгача пасайтирилди, фукароларнинг Пенсия жамгармасига 8 фоиз микдоридаги сугурта бадали тулови бекор килинди ва жисмоний шахслардан олинадиган даромад солигининг 12 фоиз микдоридаги ягона ставкаси жорий этилди. Натижада, мехнатга х,ак тулаш фондига солик юки (39,5 фоиздан 24 фоизгача) камайтирилди.

Жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиги туловчилари сонининг 2019 йил 1 январдан бошлаб кескин ошганлиги ушбу концепциянинг амалий натижаси канчалик самарали эканлигини курсатиб турибди (1-расм). 6 000 000

5 054430 5 170130

5 000 000 4 000 000 3 000 000 2 000 000 1000 000 о

■ 2016 йил ■ 2017 йил ■ 2018 йил I 2019 йил ■ 2020 йил ■ 2021йил ■ 2022 йил ■ 2023 йил

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

Research BIB / Index Copernicus

fflyHHHrgeK, 2020 hhh 1 aHBapgaH öomnaö aHru Taxpupgaru Conn; KogeKcu aManra KupuTungu. ^Hru Taxpupgaru Conn; KogeKcu öunaH Ôup ;aTop conn; conum MexaHH3Mnapn TaKoMunnamTHpungH.

XycycaH, ^hcmohhh maxcnapra xycycufi MynK xy;yKH acocuga Terumnu öynraH Typap ^onnapHH KeTMa-KeT KenaguraH yH hkkh oh^hk gaBp HHuga Ôup MapTagaH opTH; coTraHga (ôhthm Ty3unraH TaKgupga) onHHaguraH gapoMagnapra conn; conum TapTHÔH x,aM y3rapTHpHngH.

XycycaH, Conn; KogeKcuHHHr 378-Moggacuga conn; TynoBHHnapra xycycufi MynK xy;yKH acocuga Terumnu öynraH Typap ^ofinapra conn; conum KeTMa-KeT KenaguraH yH hkkh ohhhk gaBp HHuga 6np MapTagaH opTH; coTHmgaH onuHraH gapoMagra эмac, öanKH yTTH3 ooth KaneHgapt ofigaH KaM Myggarga conn; TynoBHHHHHr MynKHga öynraH Typap ^ofinapHH coTHmgaH onHHaguraH gapoMagnapra HucôaraH Ky^naHunnrnH öenrunaHgu.

Hara^aga, Kynnaö $y;aponapHHHr x,aKgu эtтнpoзнгa caôaô ôynnô KenraH MyaMMoHHHr eHunumura, conn; conumHHHr agonaraunuK пpннцнпн TatMHHnaHHmnra x,aMga conn; MatMypHATHHnHrHHHHr cogganamTupHnumura эpнmнпgн.

EyHgaH Tam;apu, akhh ;apuHgom öynMaraH maxcnap ypTacuga Mepoc ëKH xaga TapTHÔuga, myHHHrgeK TeKHHra onuHraH KyHMac MynK Ba TpaHcnopT BocuTanapu ôyfiHHa gapoMagnapHH ^hcmohhh maxcnapHHHr conn; conumgaH o3og KHHHHraH gapoMagnapu TapKHÔugaH HHKapuô TamnaHgu.

XycycaH, Conn; KogeKcuHHHr 378-Moggacura acocaH akhh ;apuHgom ôynMaraH maxcnap ypTacugaru Mepoc ëKH x,aga TapTHÔuga, myHHHrgeK TeKHHra onHHraH KyHMac MynK, aBToTpaHcnopT BocuTanapu, KHMMarau ;oro3nap, ropugHK maxcnapHHHr ycTaB ^oHgnapugaru (ycTaB KanuTannapugaru) ynymnapra conn; conHHHmu öenrunaHgu.

fflyHra KapaMacgaH ^hcmohhh maxcnapHHHr gapoMagnapuHH, xycycaH MynKHH gapoMagnapuHH conHKKa TopTHm MatMypHflTHHnHruga x,an KunHHumu no3HM öynraH KyfiugarH Ôup ;aTop goœapô MacananapHHHr MaB^ygnuru ôyryHru conHKKa TopTHm aManuëTHga ^KKon HaMoëH 6ynMo;ga.

BnpHHHHgaH, ^hcmohhh maxcnap ToMoHHgaH Typap Ba HoTypap oôteKTnapHH H^apara ôepumgaH onuHraH gapoMagnapHH amupum op;anu conn; TynamgaH ;oHHm xonaraapu ynpaMo;ga.

MacanaH, Mup3o YnyröeK TyMaHHga ^hcmohhh maxcnapra Terumnu HoTypap oöteKTnapHH xaKHWga u^apara öepunraH Hapx Ba conn; opraHnapuga pynxaira KyfiunraH H^apa mapTHoManapugaru Hapx öunaH conumTupraHga TyMaH ôyfiHHa

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences

Research BIB / Index Copernicus

^hcmohhh maxcgap ToMoHugaH HOTypap MygKgapHuHr u^apa mapraoMagapu cyMMacu ypTana 4 6apaBapra KaM KypcaTHnaeTraHnnrn MatgyM 6yggu.

HKKHHHHgaH, KyHMac MygKgapHu coTumgaH oguHraH gapoMaggapHu amupum (KaMaHTHpu6 Kypcarum) xogaraapu xaM ynpaMOKga.

MacagaH, M.Ygyr6eK TyMaHuga 2023 nugga coragraH KyHMac MygK oSteKTgapu HOTapuyc opKagu pacмннgamтнpнgнmн Taxgug KuguHraHga 39,0 ^orou 50 MHH.cyMrana coTugraHguru M3acugaH oggu-coTgu mapraoMagapu Ty3ugraH. AMagga эca ym6y KyHMac MygK oSteKraapuHuHr 6o3op 6axocu ^yga 6agaHg Hapxgapga.

ffly 6ugaH Supra, KyHMac MygK oSteKTgapu HOTapuycga 6o3op Saxocuga pacMungamTupugraHga xaMga MygK KuHMaraHuHr 1 ^orou MuKgopuga gaBgar xuco6naHraHga aMaggarura HucSaraH 10 6apaBap Kyn yHgupugraH 6ygap эgн. KyHMac MygKHu u^apara SepumgaH Ba coTumgaH xaKuKarga oguHaeTraH gapoMaggapHu coguKKa TopTum M3acugaH Kynugarugap TaKgu^ KuguHagu:

1. Mog-MygKHu u^apara SepumHuHr KoHyHHuguKga SegrugaHraH u^apa TygoBu cyMMacu энг KaM MuKgopuHu Kama Kypu6 HuKum, 6yHga:

TomKeHT maxpuga HoTypap oSteKTgapHu u^apara SepyBHu ^ucmohuh maxcgap yHyH SegrugaHraH u^apa TygoBuHuHr энг KaM cTaBKagapuHu 1 kb.m yHyH 3oHagapra Kapa6 50 MuHr cyMgaH 100 MuHr cyMraHa SegrugamHu Ha3apga TyTum;

2. ropuguK maxcgap yHyH SegrugaHraH gaBgar KyHMac MygKugaH ^onganaHraHnuK yHyH u^apa TygoBuHuHr энг KaM cTaBKagapu ^yga nacT MuKgopga SygraHguru ca6a6gu, ropuguK maxcgap - TagSupKopguK cySteKTgapu yHyH u^apa TygoBuHuHr agoxuga cTaBKagapuHu TacguKgam, 6yHga:

^ucmohuh maxcgap yHyH SegrugaHraH энг KaM MuKgopgapgaH KaM SygMacguruHu uHoSarra ogum;

Ym6y TaKgu^gapHuHr aMagueTra ^opun этнgнmн Hara^acuga ^mcmohuh maxcgapHuHr gapoMaggapuHu, xycycaH MygKun gapoMaggapuHu coguKKa TopTumga coguK мatмypнaтннgнгннннг TaKoMuggamTupugumura эpнmнgagн.

OOH^A^AHH^rAH A^ABHET^AP (REFERENCES)

1. "Tax Policy and Administration: Comparative Analysis of Reforms" by John Braithwaite and Valerie Braithwaite (2017). ISBN: 978-1107637416.

2. "The Economic and Fiscal Reforms in Uzbekistan: Achievements and Prospects" by the World Bank Group (2019). Available at: World Bank Reports.

3. "Income Taxation and Policy: Global Trends and Developments" by James R. Hines Jr. (2015). ISBN: 978-0198710662.

4. "Tax Evasion and the Shadow Economy" by Friedrich Schneider and Dominik H. Enste (2018). ISBN: 978-1784719343.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.