Научная статья на тему 'ЖИНОЯТ ПРОЦЕССИДА ДАЛИЛЛАР МАҚБУЛЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ АЙРИМ МАСАЛАЛАРИ'

ЖИНОЯТ ПРОЦЕССИДА ДАЛИЛЛАР МАҚБУЛЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ АЙРИМ МАСАЛАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
339
65
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Далил / мақбуллик / далилларни тўплаш / далилларни текшириш / далилларни баҳолаш / исбот қилиш / суриштирувчи / терговчи / прокурор / судья / Доказательства / допустимость / собирание доказательств / исследование доказательств / оценка доказательств / доказывание / дознаватель / следователь / прокурор / судья.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Анвар Аминович Таджиев

Ушбу мақолада жиноят процессида далиллар мақбуллигини таъминлашнинг айрим масалалари таҳлил қилинган бўлиб, суд-тергов амалиётидаги жиноят ишларидан мисоллар келтирилган. Ўзбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексининг далиллар мақбуллигига доир нормалари таҳлил қилинган. Таҳлил ва тадқиқотлар натижаларига кўра, бугунги кунда жиноят процессида далиллар мақбуллигини таъминлашдаги хато ва каччиликлар ҳамда ҳуқуқий нормаларда бўшлиқларнинг мавжудлиги очиб берилиб, уни бартараф этиш юзасидан муаллифнинг асослантирилган таклиф ва тавсиялари ишлаб чиқилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Анвар Аминович Таджиев

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

В данной статье анализируются некоторые вопросы обеспечения допустимости доказательств в уголовном судопроизводстве и приводятся примеры из уголовных дел судебной практики. Анализируются нормы Уголовно-процессуального кодекса Республики Узбекистан о допустимости доказательств. По результатам анализа и исследования выявлены ошибки и упущения в обеспечении допустимости доказательств в уголовном судопроизводстве, наличие пробелов в правовых нормах и разработаны авторские обоснованные предложения и рекомендации

Текст научной работы на тему «ЖИНОЯТ ПРОЦЕССИДА ДАЛИЛЛАР МАҚБУЛЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ АЙРИМ МАСАЛАЛАРИ»

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-192-201

ЖИНОЯТ ПРОЦЕССИДА ДАЛИЛЛАР МАЦБУЛЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ АЙРИМ МАСАЛАЛАРИ

Анвар Аминович Таджиев

Узбекистан Республикаси Ички ишлар вазирлиги Эксперт-криминалистика

бош маркази бош эксперти

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада жиноят процессида далиллар макбуллигини таъминлашнинг айрим масалалари тахлил килинган булиб, суд-тергов амалиётидаги жиноят ишларидан мисоллар келтирилган. Узбекистан Республикасининг Жиноят-процессуал кодексининг далиллар макбуллигига доир нормалари тахлил килинган. Тахлил ва тадкикотлар натижаларига кура, бугунги кунда жиноят процессида далиллар макбуллигини таъминлашдаги хато ва каччиликлар хамда хукукий нормаларда бушликларнинг мавжудлиги очиб берилиб, уни бартараф этиш юзасидан муаллифнинг асослантирилган таклиф ва тавсиялари ишлаб чикилган.

Калит сузлар. Далил, макбуллик, далилларни туплаш, далилларни текшириш, далилларни бахолаш, исбот килиш, суриштирувчи, терговчи, прокурор, судья.

АННОТАЦИЯ

В данной статье анализируются некоторые вопросы обеспечения допустимости доказательств в уголовном судопроизводстве и приводятся примеры из уголовных дел судебной практики. Анализируются нормы Уголовно-процессуального кодекса Республики Узбекистан о допустимости доказательств. По результатам анализа и исследования выявлены ошибки и упущения в обеспечении допустимости доказательств в уголовном судопроизводстве, наличие пробелов в правовых нормах и разработаны авторские обоснованные предложения и рекомендации.

Ключевые слова. Доказательства, допустимость, собирание доказательств, исследование доказательств, оценка доказательств, доказывание, дознаватель, следователь, прокурор, судья.

ABSTRACT

This article analyzes some issues of ensuring the admissibility of evidence in

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-192-201

criminal proceedings and provides examples from criminal cases of judicial practice. The norms of the Criminal Procedure Code of the Republic of Uzbekistan on the admissibility of evidence are analyzed. Based on the results of the analysis and research, errors and omissions in ensuring the admissibility of evidence in criminal proceedings, the presence of gaps in legal norms were identified, and the author's substantiated proposals and recommendations were developed.

Keywords. Evidence, admissibility, collection of evidence, examination of evidence, assessment of evidence, proof, interrogator, investigator, prosecutor, judge.

KHPHm

PecnySnuKaMroga KeHuHru nunnapga gaBnar Ba ^aMuaT xaeTuHuHr Sapna coxanapuHu ucnox Kunum Ba nn6epannamTHpHmra, aMangaru KoHyHnunuKHu

TaKoMunnamTupumra KaparunraH nopanap ronunnuK SunaH aManra omupunMoKga. Eynap TH3HMHga aHHHKca cyg-xyKyK coxacuga aManra omupunraH umnap carnMoKnu Ba anoxuga эtтнSopгa MonuK. Ma3Kyp coxagaru ucnoxoTnap caMapacu ynapoK, MaMnaKaTHMH3ga ^KHoaTnunuKKa Kapmu KypamHuHr xanKapo TanaS Ba aHgo3anapra ®;aBo6 6epa onaguraH xyKyKuft MexaHu3Mu aparunMoKga.

ffly ypuHga anoxuga Kaftg этнm ^oroKu, SyryHru unM-^aH Ba TexHonoruanap muggar SunaH puBo^naHaeTraH gaBpga ^KHoaT-npo^ccyan xyKyKga ganunnapra 6axo Sepum Ba ganunnapHu Saxonam TapTuSuHu 3aMoHaBun TanaSnap Ba aManueT эxтнe^пapн acocuga TaKoMunnamTupum 3apyparu W3ara KenMoKga.

Erora MatnyMKu, ganunnap SenrunaHraH TapTuSga TynnaHraH Ba ^SeKucTOH PecnySnuKacu ^KHoaT-npo^ccyan KogeKcuHuHr 88, 90, 92-94-Mogganapuga Ha3apga TyTunraH mapTnapra MyBo^uK SyncaruHa, ynap MaKSyn ge6 эtтнpo$ этнnagн (^HK 95-Moggacu ynuHnu kucmu).

KypuHuS TypuSguKu, ganunnapHu MaKSyn ge6 эtтнpo$ этнm ynyH KoHyHga uKKuTa mapT SenrunaHraH:

1) ganunnapHuHr SenrunaHraH TapTuSga TynnaHraHnuru;

2) ganunnapHuHr ^HKHuHr 88, 90, 92-94-Mogganapuga Ha3apga TyTunraH mapTnapra MyBo^uKguru.

A^ABHET^AP TAX^MH

TatKugnam ^oroKu, MaMnaKaraMroga 2009 nunra Kagap SynraH gaBpga ganunnap ^HKHuHr 92-94-Mogganapuga Ha3apga TyTunraH mapTnapra MyBo^uK

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-192-201

булса, макбул деб эътироф этилар эди. Узбекистон Республикасининг 2008 йил 31 декабрдаги "Адвокатура институти такомиллаштирилиши муносабати билан Узбекистон Республикасининг айрим конун хужжатларига узгартиш ва кушимчалар киритиш тугрисида" УР^-198-сон конунига мувофик, ЖПК 95-моддасининг учинчи кисми "Кодекснинг" деган суздан кейин "88, 90" ракамлари билан тулдирилди. Эндиликда далилларни макбул деб эътироф этиш учун улар ЖПКнинг 88, 90, 92-94-моддаларида назарда тутилган шартларга мувофик булиши шарт.

ЖПКнинг 88-моддасида исбот килиш жараёнида фукаролар, корхоналар, муассасалар ва ташкилотларнинг хукук ва конуний манфаатларини куриклаш масалалари тартибга солинган булиб, унда куйидаги шартлар назарда тутилган:

1) далилларни туплаш, текшириш ва бахолаш жараёнида фукароларнинг, шунингдек корхоналар, муассасалар ва ташкилотларнинг хукуклари ва конуний манфаатларини куриклаш таъминланиши керак;

2) исбот килишда куйидагилар такикланади: а) шахсларнинг хаёти ва соглиги учун хавфли булган ёки уларнинг шаъни ва кадр-кимматини камситувчи хатти-харакатлар содир этиш; б) зурлик, пуписа килиш, алдаш ва конунга хилоф бошка йуллар билан курсатув, тушунтириш, хулосалар олишга, экспериментал харакатларни бажаришга, хужжатлар ёки буюмлар тайёрланишига ва берилишига эришиш; в) тунги вактда, яъни кеч соат 22-00 дан эрталаб соат 600 гача тергов харакатлари олиб бориш. Бунда тайёрланаётган ёки содир этилаётган жиноятнинг олдини олиш, жиноят изи йуколишига ёки гумон килинувчининг кочиб кетишига йул куймаслик, эксперимент жараёнида текширилаётган ходисанинг холатини кайтадан тиклаш зарурати булган холлар бундан мустасно;

3) тергов ёки суд харакатлари билан боглик ишларни бажараётганда, суриштирувчи, терговчи, прокурор, судья ва ишда мутахассис ёки эксперт сифатида иштирок этаётган шифокорлардан бошка шахсларнинг узга жинсдаги шахсни ялангоч килиб ечинтириш чогида хозир булишлари такикланади;

4) суриштирувчи, терговчи, прокурор, судья тергов ва суд мухокамаси жараёнида гумон килинувчи, айбланувчи, судланувчи, жабрланувчи ва бошкаларнинг шахсий хаётига доир аникланган маълумотларни ошкор килмаслик чора-тадбирларини куриши шарт. Бунинг учун шундай маълумотлар аникланиши мумкин булган тергов ёки суд харакатлари олиб борилаётганда иштирок этадиган шахслар доираси чекланади, иштирокчилар эса уларни ошкор

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-192-201

KunraHnuK ynyH ^aBoSrapnuK Tyrpucuga oroxnaHTupunagu;

5) TeproB eKu cyg xapaKaraapu ^apaeHuga onuS KyfiunaguraH Hapcanap Ba xy^^aTnap Terumnu SaeHHoManapga aHuK KypcaTunumu KepaK. ffly SunaH Supra Hapca eKu xy^^aT эгacнгa SaeHHoMa Hycxacu eKu yHuHr KynupMacu TonmupunuS, TunxaT onuHagu. Hmra anoKacu SynMaraH Hapca Ba xy^^aTnap KoHyHufi эгacнгa gapxon KafiTapunumu KepaK. OyKaponap caKnamu TaKuKnaHraH Hapca Ba xy^^aTnap fiyK кнnнннmн exyg ynapHu caKnamra BaKonarn SynraH Ba ynapHu Tacappy^ этagнгaн Myaccacanap eKu TamKunoTnapra Sepunumu no3uM.

^nKHuHr 90-Moggacuga ganunnapHu SaeHHoMaga Kafig этнm Macanacu SenrunaHraH SynuS, yHga Kyfiugaru mapTnap SenrunaHraH:

1) MatnyMoTnap Ba HapcanapgaH, ynap TeproB xapaKara SaeHHoMacu eKu cyg Ma^nucu SaeHHoMacuga Kafig этнnгaннgaн KefiuHruHa ganun cu^arnga ^onganaHum MyMKuH;

2) SaeHHoManap ropuTum ynyH MactynuaT cypumTupyB Ba gacTnaSKu TeproB SocKunuga cypumrapyBnu Ba TeproBnu, cygga эca, pancnuK KunyBnu Ba cyg Ma^nucu kotusu 3uMMacura MKnaranagu;

3) SaeHHoManapra: TeproB eKu cyg xapaKaraHuHr нmтнpoкннnapн тyFpнcнgaгн MatnyMoTnap, Sy maxcnapra ynapHuHr xyKyK Ba Ma^SypuaTnapu TymyHTupunraHu; TeproB eKu cyg xapaKaraHuHr yткaзнnнm ^ofiu Ba BaKTu, mapT-mapouTnapu, ^apaeHu Ba Hara^anapu, SyHga TonunraH Moggufi oSteKTnap TaBcu^u Ba ynapHuHr um ynyH axaMuaTnu SynraH Senrunapu; TeproB xapaKaraapu eKu cyg MyxoKaMacu нmтнpoкннnapн TacguKnamHu cyparaH ^aKTnap; ynapHuHr W3 SepaeTraH xoguca caSaSnapu xycycugaru KypcaTyBnapu, TymyHTupumnapu, Mynoxa3anapu; ynap ToMoHugaH SepunraH unTuMocHoManap, muKoaTnap, pag этнmnap; TeproB xapaKaraHu onuS Sopum eKu cyg MyxoKaMacu ^apaeHugaru TapTuSSy3apnuK xonnapu, myHuHrgeK Sy тapтнSSyзapnнкnapнн SapTapa^ этнm Ba onguHu onum ynyH KypunraH nopa-TagSupnap кнpнтнnagн.

^nKHuHr 92-Moggacuga ganunnapHu Kafig этнmнннг тyFpнnнгннн TacguKnam Syfiuna Kyfiugaru mapTnap Ha3apga TyTunraH:

1) TeproB xapaKaTnapu нmтнpoкннnapннннг, myHuHrgeK cyg MyxoKaMacugaru Tapa^napHuHr Sy xapaKaraap ^apaeHu Ba Hara^anapu aKc эттнpнnгaн SaeHHoMa SunaH TaHumum, xyggu myHuHrgeK SaeHHoMara KymuMna Ba Ty3aramnap KupuTum xyKyKnapu TatMuHnaHumu KepaK;

2) cypumTupyBHu eKu TeproBnu TeproB xapaKaraapu TaMoM Synumu SunaHoK Sy xapaKaT нmтнpoкннnapнгa SaeHHoMaHu yKuS nuKumra umkoh Sepagu exyg

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-192-201

илтимосларига кура уларга укиб беради. Шундай тартибда раислик килувчи ёки унинг топширигига биноан суд мажлиси котиби суд залидан ташкарида бажарилган суд харакати иштирокчиларини, шунингдек тарафларни суд мажлиси баённомасидаги ушбу суд харакатига тааллукли ёзувлар билан таништиради;

3) огзаки билдирилган кушимчалар, тузатишлар, фикр-мулохазалар, эътирозлар, илтимослар ва шикоятлар баённомага киритилади, ёзма равишда ифода этилганлари эса баённомага илова килинади. Учиришлар ёки киритилган кушимча сузлар ёхуд бошка тузатишлар хусусида баённома охиридаги имзолар олдидан изохот берилади;

4) тергов хдракати баённомаси билан таништирилган шахслар баённоманинг хар бир сахифаси остига ва унинг охирига имзо чекадилар.

ЖПКнинг 93-моддасида баённомага имзо чекишдан бош тортиш ёки имзо чека олмаслик холларини тасдиклаш буйича куйидаги шартлар белгиланган:

1) суриштирувчи ёки терговчи процесс иштирокчиларидан биронтасининг ёки бошка шахсларнинг ушбу Кодексда назарда тутилган холларда тергов харакатлари баённомасига имзо чекишдан бош тортганлиги тугрисида баённомага ёзиб куйиб, уни уз имзоси билан тасдиклайди. Юкорида назарда тутилган холларда суд мажлиси баённомасининг суд харакатлари тугрисидаги ёзувларини имзолашдан бош тортилганлиги хакида шу баённомага ёзилади хамда уни раислик килувчи ва суд мажлиси котиби уз имзоси билан тасдиклайдилар;

2) баённомага имзо чекишдан бош тортган шахс бош тортиш сабабини тушунтиришга хакли. Бу тушунтириш баённомага киритилиши лозим;

3) тергов ёки суд харакати иштирокчиси узининг жисмоний нуксони туфайли баённомани укиб, имзолай олмаса, баённомани унинг розилиги билан химоячи, вакил ёки мазкур шахс ишонадиган бошка фукаро укиб беради ва имзо чекади. Бу хакда баённомага ёзиб куйилади.

Исбот килишнинг ушбу умумий шартларига амал килинмаслиги, яъни бузилиши тупланган далиллар макбул эмас деб топилишига асос булади.

Шу уринда кайд этиш жоизки, Узбекистон Республикаси Олий суд Пленумининг 2018 йил 24 августдаги "Далиллар макбуллигига оид жиноят-процессуал конуни нормаларини куллашнинг айрим масалалари тугрисида"ги 24-сон карори айнан шу масалада мухим карорлардан бири булди. Чунки, унинг 2-банди билан далиллар макбуллигининг шартлари замон талаблари асосида

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-192-201

шакллантирилди. Яъни унда далиллар макбуллигининг шартлари сифатида куйидагилар курсатилди:

1) далил тегишли субъект томонидан, яъни далилни олиш билан боглик булган процессуал харакатни утказишга ваколатли мансабдор шахс томонидан олинган булиши;

2) фактга оид маълумотлар факат ЖПК 81-моддасининг иккинчи кисмида кайд этилган манбалардан олинган булиши;

3) далил уни олиш билан боглик процессуал харакатни утказишга оид коидалар ва тартибга риоя этилган холда олинган булиши;

4) далилни олишда тергов ва суд харакати жараёни ва натижаларининг кайд этилишига доир конуннинг барча талабларига амал килинган булиши шарт.

Макбул булмаган далиллар уз-узидан юридик кучга эга булмайди ва улардан ЖПК 82-84-моддаларида назарда тутилган холатларни исботлаш учун фойдаланиш хамда айблов асосига куйиш мумкин эмас. Бу эса уз навбатида йул куйилган конун бузилиши холлари юзасидан судлар томонидан хусусий ажримлар чикарилишига, ишда иштирок этаётган бирон-бир шахснинг харакатларида жиноят аломатлари аникланган холларда эса жиноят ишини кузгатиш тугрисидаги масалани хал килиш учун тегишли материалларни прокурорга юборилишига асос булади.

МУХ^ОКАМА

Биз томонимиздан илмий-тадкикот давомида урганилган ва судлар томонидан 2015-2021 йилларда оклов хукми чикарилган 150 та жиноят ишларининг тахлиллари 83,6 фоизида (92 та) айнан тупланган далилларнинг макбул эмас деб топилганлиги сабабли жиноят ишлари ЖКнинг 83-моддасининг тегишли банди талаблари асосида тугатилиб, суриштирув ва тергов жараёнида айб эълон килинган шахсларнинг реабилитация килинганлигини курсатмокда.

Хусусан, Жиноят ишлари буйича Денов туман судининг 3-121-2018-сонли жиноят иши буйича 2015 йил 22 июнь кунидаги хукмига кура, З.К. ЖКнинг 228-моддаси иккинчи кисми "б" банди билан айбли деб топилган булиб, унга кура, З.К.нинг кизи H.F. 1989 йил 9 март куни Тожикистон Республикаси Душанбе шахрида тугилган булиб, бу хакда тугилиш актларини кайд килиш дафтарига 7578-раками билан кайд этилган булса-да, бирок кизини Тожикистон Республикасида тугилганлигини яшириб, кизи фукаро Н.F.га сохта маълумотлар асосида Узбекистон Республикасининг фукаролик паспортини

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-192-201

олиб бериш максадида, узига таниш булган, лекин тергов жараёнида шахсини аниклашнинг имкони булмаган шахслар билан сохта маълумотлар тузиш максадида жиноий тил бириктириб, кизи фукаро H.F. Самарканд вилоятининг Ургут туманидаги шифохонада тугилмаган булса-да, уни Ургут туманидаги шифохонада тугилганлиги хакидаги муайян хукук берадиган хужжатларни сохталаштириб, ушбу маълумотнома асосида, суд ажримини чикариш хакида кизининг номидан ариза ёзиб, сохта маълумотномани такдим этиб, 2006 йил 5 июль куни фукаролик ишлари буйича Тойлок туманлараро судининг ажримини чикаришга эришиб, шу сохта хужжатларни 2006 йил 29 июль куни Денов тумани ФХДЁ булимига такдим этиб, кизи Н.F.ни Самарканд вилояти Ургут туманида тугилганлиги хакида I-SU 0116940-ракамли тугилганлик гувохномаси олишга эришиб, ушбу гувохнома ва хужжатларни Денов туман ИИБ ХЧК ва ФР булинмасига такдим килиб, кизи Н.F.га 2006 йил 11 октябрь куни CS 1508676 ракамли Узбекистон Республикасининг фукаролик паспортини олиб, 2014 йил 9 июль куни АА6112107-рак;амли Узбекистон Республикасининг биометрик паспортини олиб берганлиги, Сурхондарё вилояти ИИБ ХЧК ва ФРБнинг 2014 йил 10 декабрь кунидаги хизмат текшируви хулосасида, фукаро H.F. номига 2006 йил 11 октябрь куни берилган CS 1508676 ракамли Узбекистон Республикаси фукаролик паспорти, 2014 йил 9 июль куни АА6112107 ракамли Узбекистон Республикаси биометрик паспорти Узбекистон Республикасининг норматив-хукукий хужжатларига зид равишда берилгани курсатилган.

Жиноят ишлари буйича Сурхондарё вилоят суди ишни апелляция тартибида куриб чикиб, дастлабки тергов ва биринчи инстанция суди ЖК, ЖПК ва Олий суд Пленумининг карори талабларини бажармаганлигини, шунга кура ишга оид тупланган айрим далиллар макбул эмас деб топилганлигини, натижада судланувчини айблаш учун ишдаги бошка далиллар етарли булмаганлигини, жиноят иши кузгатилишига асос булган хужжатни ксеронусхасининг келиб чикиш манбаси ва ЖПК талабларига мувофик келиш-келмаслиги аникланмаганлигини, айбдорликка оид шубхалар жиноят ишида бартараф этилмаганлигини, жиноят ишида сохталаштирилган хужжатни ва унга алокадор шахсларни аниклаш хакида вилоят ИИБга юборилган алохида топширикка асосан вилоят ИИБ томонидан такдим этилган хужжатларда ишга алокадор бирон бир далил топилмаганлигини аниклаган хамда айблов хукмини бекор килиб, ЖПК 83-моддаси биринчи кисми 2-бандига асосан жиноят ишини тугатган.

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-192-201

Яна бир мисол: Сирдарё тумани худудидан утувчи «Тошкент - Термиз» автомобиль йулида "Маз" русумли автомашина хайдовчи фукаро С. йул харакати коидаларига амал килмаганлиги окибатида карама-карши йуналишга чикиб кетиб, фукаро Ф. бошкарувидаги "Истана" русумли автомашинага урилиб кетиши натижасида 12 киши хаётдан куз юмганлиги холати буйича ЖК 266-моддасининг учинчи кисми "а" банди билан кузгатилган жиноят иши буйича тергов харакатлари утказилган. Жиноят иши материаллари Узбекистон Республикаси Бош прокуратураси томонидан урганиб чикилганида, тергов харакатлари режасиз, пала-партиш, бир томонлама ва юзаки олиб борилиб, айбдор шахсларнинг айбини исботловчи етарли далиллар тупламасдан туриб, уларнинг айбдорлиги хал килинганлиги, шу билан бирга, бошка айбдор мансабдор шахслар жавобгарликдан кутулиб колишига йул куйилганлиги аникланган. Текширув давомида ходиса содир булган жойни куздан кечириш жараёнида холис сифатида катнашган фукаролар у жойда булмаганлиги, куздан кечириш баённомасига нотугри маълумотлар киритилганлиги, окибатда далиллар макбул эмас деб топилишига олиб келган.

Ушбу тахлиллардан куриниб турганидек, жиноят иши буйича далилларни туплашда макбуллик буйича ЖПКда куйилган талабларга риоя этилмаслиги, далилларни макбул эмас деб топилишига ва шахсларга оклов хукмлари чикарилишигача олиб келган.

ХУЛОСА

Фикримизча, ушбу камчиликларга келгусида йул куйилмаслиги учун ЖПКнинг далилларнинг макбул эмаслиги деб номланган 951-моддасининг учинчи кисмини куйидаги тахрирда баён этиш максадга мувофикдир:

"Ушбу Кодекс нормалари бузилган холда гувох, жабрланувчи, гумон килинувчи, айбланувчи, судланувчининг курсатувларидан, эксперт хулосасидан, ашёвий далиллардан, аудио-, видеоёзувлардан ва бошка материаллардан, шунингдек текширув натижасида хакикатга номувофиклиги аникланган маълумотлардан далил сифатида фойдаланиш такикланади".

Шу уринда таъкидлаш уринлики, фикримизча макбуллик буйича далилларни бахолашда уларнинг иш учун ахамиятга эга ёки эмаслигини бахолаш хам максадга мувофикдир.

Зеро, далилнинг ахамиятлилиги буйича бахолаш масаласида ЖПКнинг 82-моддасида курсатилган айблаш ва хукм килиш учун асосларга мурожаат

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-192-201

KunaguraH 6yncaK, hkhh afiSnoB xynocacu eKH afiSnoB garonaTHOMacu 6unaH cygra ro6opum Ba an6noB xyKMH HHKapum ynyH: 1) ^HHOAT o6teKTH; ^HHOAT Ty^annu eTKa3HnraH 3ueHHHHr xycycutfra Ba MHKgopu, ®:a6pnaHyBHHHHHr maxcHHH TaBCH^noBHH xonaraap; 2) cogup этнпгaн ^HHOATHHHr BaKTH, ^ohh, ycynu, myHHHrgeK ^hhoat KogeKcuga Kypcara6 yTHnraH 6omKa xonaraapu; KHHMum Ba pyfi 6epraH h^thmohh xaB^nu OKu6araap ypTacugaru ca6a6HH 6ornaHHm; 3) ^HHO^THHHr ym6y maxc TOMOHHgaH cogup этнпгaнпнгн; 4) ^hhoat Tyrpu eKH эгpн Kacg 6unaH exyg 6enapBonHK eKH y3-y3Hra HmoHHm OKH6araga cogup этнпгaнпнгн, ^HHO^THHHr ca6a6napu Ba MaKcagnapu; 5) an6naHyBHHHHHr, cygnaHyBHHHHHr maxcHHH TaBCH^noBHH xonarnap Hc6oTnaHraH 6ynHmH KepaKnuru 6enrHnaHraH.

Arapga 6Hp ^hhoat KecHMHga ym6y acocnapHHHr xaMMacu 6yHHna anoKagop, MaK6yn Ba umoH^nu ganunnapHHHr 6apnacu TynnaHaguraH 6yncaga, ynapHHHr 6up HenTacH ganunnapHHHr anoKagopnHK, MaK6ynnHK Ba umoH^nunHK Tana6ura ^aBo6 6epumugaH KartHH Ha3ap um ynyH axaMHflTCH3 6ynH6 HHKHmu MyMKHH. MacanaH, an6naHyBHHHHHr, cygnaHyBHHHHHr maxcHHH TaBcu^noBHH xonaraap, ®;a6pnaHyBHHHHHr maxcHHH TaBcu^noBHH xonaraap 6yHHna TynnaHraH ganunnap anoKagopnHK, MaK6ynnHK Ba umoH^nunHK Tana6ura ^aBo6 6epcaga, ynap afipuM ^hho^t umnapu 6yHHna an6nam Ba xyKM KH^um ynyH acoc 6ynMangH. AfiHaH my Muconra yxmam Ba3Htfraapga TynnaHraH ganunnap arapga ynap afi6nam Ba xyKM KH^um ynyH axaMHtfrcro 6ynca, ynapHH TeKmupum Ka6u opTHKna xapaKaraapHH 6a^apum MaKcagra MyBO^HK эмac. ffly 6ouc, xap 6up ganun anoKagopnuru, MaK6ynnurH Ba HmoHnnHnurugaH TamKapu axaMHtfraunurH 6yHHna xaM 6axonaHHmu MaKcagra MyBO^HKgup.

BH3HHHrna, ym6y TaKnu^ Ba TaBcuanapHHHr HHo6aTra onHHumu ^hhoat-npo^ccyan KOHyHHHnurHHHHr Ba3H^anapHHH eTapnu gapa^aga 6a^apHnHmura, xycycaH, KOHyHHHHr Tyrpu Tar6uK этнпнmннн TatMHHnamra y3HHHHr xuccacHHH Kymagu ge6 xHco6naHMH3.

OOH^A^AHH^rAH A^AEHEmAP PYHXATH

1. Y36eKHcTOH Pecny6nHKacuHHHr "AgBOKarypa HHcTHTyTH TaKOMunnamTHpunHmu MyHoca6aTH 6unaH Y36eKHcTOH Pecny6nHKacuHHHr afipHM KOHyH xy^^aTnapura y3rapTHm Ba KymHMnanap KHpHTHm Tyrpucuga^rH 2008 hhh 31 geKa6pgaru KOHyHH // http://lex.uz.

Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)

ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |

www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-192-201

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2. Узбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг "Далиллар макбуллигига оид жиноят-процессуал конуни нормаларини куллашнинг айрим масалалари тугрисида"ги 2018 йил 24 августдаги 24-сонли карори // http://lex.uz.

3. Аубакирова А.А. Допустимость доказательств в уголовном процессе Республики Казахстан. - Вестник ЮУрГУ. - Серия "Право", 2014. - Т.14. - №3. - С. 18-20.

4. Жиноят ишлари буйича Сурхондарё вилоят суди архиви // Жиноят ишлари буйича Сурхондарё вилоят суди апелляция инстанцияси Судлов хайъатида курилган 3-121-2018-сонли жиноят иши материаллари.

5. Жиноят ишлари буйича Сирдарё вилояти, Гулистон шахар суди архивидаги № 22/2502-сонли жиноят иши.

6. Узбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодекси (04.12.2019 йилгача булган холати) // http://lex.uz (Узбекистон Республикаси ^онун хужжатлари маълумотлари миллий базаси).

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.