Научная статья на тему 'Жезқазған қаласындағы балалар мен жасөспірімдердегі психикалық ауруларды ерте анықтап, алдын алуға арналған бағдарлама'

Жезқазған қаласындағы балалар мен жасөспірімдердегі психикалық ауруларды ерте анықтап, алдын алуға арналған бағдарлама Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
51
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Г. Д. Бұланбаева

The author’s consideration and viewpoint concerning the problem of the well-timed revealing of child and teen-age psychic pathology are given in the article. The article also includes the decision on the given matter used in the local region.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE VERTICAL PROGRAM USING EXPERIENCE ON THE WELL-TIMED REVEALING OF CHILD AND TEEN-AGE PSYCHIC PATHOLOGY

В статье приводятся размышления и взгляды автора, касающиеся проблем раннего выявления у детей и подростков психической патологии и путей их решения.

Текст научной работы на тему «Жезқазған қаласындағы балалар мен жасөспірімдердегі психикалық ауруларды ерте анықтап, алдын алуға арналған бағдарлама»

М., 2000. - 605 с.

3. Баранов А. А. Оценка здоровья детей и подростков при профилактических медицинских осмотрах. - М., 2004. - С. 118 - 149.

4. Кучма В. Р. Оценка физического развития как скрининг-тест выявления детей с донозоло-гическим нарушением /В. Р. Кучма, В. В. Чепра-сов //Гигиена и санитария. - 2004. - №4. - С. 39 - 42.

5. Кучма В. Р. Медико-профилактические основы обучения и воспитания детей. - М., 2005. - С. 94 - 106.

6. Ланда Б. Х. Методика комплексной оценки

физического развития и физической подготовленности. - М., 2004. - С. 34 - 82.

7. Методы исследования физического развития детей и подростков в популяционном мониторинге: Рук. для врачей /Под ред. А. А. Баранова, В. Р. Кучмы. - М., 1999. - С. 86 - 89.

8. Основные морфофункциональные константы здорового ребенка /Под ред. В. И. Макаровой. -Архангельск, 2002. - С. 17 - 42.

9. Сухарев А. Г. Здоровье и физическое воспитание детей и подростков.- М.: Медицина, 1991. - 272 с.

V. N. Priz, A. Zh. Zhienbekova

PHYSICAL DEVELOPMENT AS ONE OF THE INDECES OF HEALTH OF THE PROFESSIONAL-TECHNICAL LICEUMS

The authors of the article made a conclusion, that the list of training specialties, according to that the training of students of professional-technical lyceum №3 is realized, lodge the high demands to the physical development and physical qualification of students. And in this connection the physical development condition has to be considered as the basic index of health and one of the criteria of youth selection for training in modern professional-technical lyceums.

В. Н. Приз, А. Ж. Жиенбекова

ДЕНЕ ДАМУЫ К6С1ПТ1К-ТЕХНИКАЛЬЩ ЛИЦЕЙЛЕР ОЦУШЫЛАРЫ ДЕНСАУЛЫРЫНЫЦ К6РСЕТК1ШТЕР1НЩ Б1Р1 РЕТ1НДЕ

Макала авторлары №3 кэаптк-техникалык лицейдщ окушыларын дайындау бойынша жYргiзiлетiн жумысшы мамандыктарыныч Ti36eci окушылардыч дене дамуы мен дайындыры жардайына жорары талаптар кояды деген корытындыра келген. Осыран байланысты окушылардыч дене дамуы жардайын жастар денсаулырыныч непзп керсеткш жэне жастарды казiргi заманры кэаптк-техникалык лицейлерге iрiктеп алудыч елшемдершщ бiрi ретшде карастыру кажет.

Г. Д. Буланбаева

ЖЕЗКАЗРАН КАЛАСЫНДАРЫ БАЛАЛАР МЕН ЖАС0СП1Р1МДЕРДЕГ1 ПСИХИКАЛЫК АУРУЛАРДЫ ЕРТЕ АНЫКТАП, АЛДЫН АЛУРА АРНАЛРАН БАРДАРЛАМА

Жезказран каласы «Психоневрологиялык диспансера ММ

Балалар мен жасвспiрiмдердiч психикалык денсаулырын сактау мачызды элеуметтiк мэсе-леыч бiрi. Балалар мен жасвстр1мдердщ жансау-лыры олардыч генетикалык, экзогенд^органика-лык жэне сырткы орта эсерлерше (квбiне отба-сылык) байланысты. Тек кана бас миында орга-никалык взгерiсi жок балалар вздерiн сау сез^п, сырткы ортаны кабылдау мен оны тYCiнуi дурыс барытта журедг Аталрандармен бiрге егер бала взшщ аялы алаканда екендiгiн, оран сырттан катер твнiп турмарандырын сезiнiп, ку™ мен тамары ток болран жардайда оныч психикалык дамуы дурыс калыптасады. Бул жерде айта ке-тетш нэрсе ата-аналар вз балаларыныч психикалык туррыда дурыс калыптасуына ат салрылары келсе бiрiншi кезекте вздер^ч мiнез ерекшелк-терiн ескере отырып, оларра сэйкесiнше талап коюды калыптастырран жвн. Себебi, егер ата-ана

баласы психикалык кYЙзелiстерге ушырап, киындыкка шалдыккан кезде жанында табылып, кол ушын беруге даяр болса оны жече алады, ал керiсiнше жардайда, урысу мен карытпалауды кYткен бала кYЙзелiсiн ортара салудыч орнына баска, бегде кылыктарра бой урады. Жалпы юш-кентай бYлдiршiндердi мысалра келтiре кетсек сейлеуi жача калыптасып келе жаткан шактарын-да бiрдече керек болранда, немесе бiр нэрсенi тiлiмен жетюзт айта алмаранда баланыч маза-сыздануы мен айрайы кебейiп кетедi. Есте устай-тын жайт: бала нерурлым кебiрек ашуланса, оныч психикалык даму еркен сорурлым бiртектi емес болып, артта калады. Баламен тiкелей каты-настары ересектер оларды тYCiнуге тырысу Yшiн бар болраны балара такалып, «Саран не керек болып тур?» немесе «Неге жыладыч?» деп биязы тонмен, акырын сурап, басынан сипаса жеткшкт екен. Балалар мен жасеспiрiмдердiч жансаулы-рын жастайынан катач кадаралау аркасында олардыч психикалык туррыдан сау, белдi азаматтарымыздыч катарыныч кебейетiндiгiнiч кепшк

Жасеспiрiмдерiмiздiч соматикалык жэне психикалык денсаулырыныч корраушылары, бЬ рiншi кезекте солармен жYЗдесетiн «Отбасылык дэрiгерлiк амбулаториялардыч» ^i карай ОДА) мачызы жорары.

ТYрлi дэрежедеп жуйке-психикалык аурулар биологиялык, элеуметтiк-психологиялык факторлердiч торысып, белгiлi бiр дэрежеде олардыч кабаттасуы, сэйкесiнше накты, белгiлi ауыткура алып келедi.

Балалар мен жасвспiрiмдердегi жYЙке-пси-хикалык ауруларыныч казiргi кездегi арта тYсу кврсеткiштерi кiшi психиатрия, ярни шекаралык невротикалык жэне жеке бас ауыткуларыныч ара салмарыныч басым тYсуiмен кврiнедi. Аталран деч -гейлердегi бузылыстарды дер кезiнде анык-тап, сипаттап, оныч арымын бакылау, ярни оныч врши тYсуi немесе керi дамуын ескеру, дер кезш-де емдеу вте кажетп, вйткенi осы жардайлардан соч рана аса аур ^йзелктер мен психикалык аурулар дамып жатады. 6сiресе ауру алдылык жардайды накты мамандар рана ажырата алады, ал карапайым адамдар Yшiн ондай взгерiстер калыпты жардай сиякты кврiнуi мYмкiн.

Кейiнгi жылдары балалар арасында психикалык аурура шалдырушылар саны артып бара жаткандыктан балалар мен жасвспiрiмдер арасы-нан психикалык ауыткулардыч ауру алдылык кезечш ерте аныктау максатында 2001 жылдан бастап Жезказран каласында мектеп жасындары-ларра арналран Тiкелей бардарлама кке косылды. Бул бардарлама бойынша балалардары психикалык ауруларды ерте аныктау мен алдын алура барытталран шараларды жYргiзуге психоневро-логиялык квмек пен бiрiншiлiк медициналык-са-нитарлык квмек (БМСК) жуйеа жумылдырылды.

БaFдaрлaмaныц мацсаты: балалардыч психикалык денсаулырын жаксарту.

Басты алFышарттар:

1. Аймактары психиатриялык сала мен ОДА-ныч взара тырыз карым-катынас орнатуы аркылы балалардары психиатриялык квмект жетiлдiре тYсу.

2. Туррындар арасындары психогигиена жэне психопрофилактика жайындары жалпы бiлiм дечгейiн арттыру.

Жету жолдары:

1. ОДА-ры паспорттарды сапалы тYPде тал-даудан вткiзу («Кадаралау тобына» жататын жеке отбасыларын iрiктеу: оран толык емес, элеу-метлк дечгейлерi твмен, жYЙке-психикалык ауру-ларымен тукым куалаушылыры бар отбасылар) енпзшдг

2. Отбасылык дэрiгерлердi балалар психиат-риясыныч негiзiне Yйрету

3. Ауру алдылык бузылыстары бар балалар-ды аныктау (китар кылыктылар мен органикалык

Психикалык саулырына карай

бузылысы барлар т.б.)

4. «Кадаралау тобына» жататын балаларды бакылауды, оларды сауыктыруды уйымдастырып, олардыч арасынан балалар психиатрына кеческе жiберiлетiндерiн iрiктеу.

5. ОДА-дары балалар тобын психикалык сау-лык дечгейiне карай бвлу.

6. ОДА-дары дэр^ерлер тарапынан психикалык ауыткуы бар балалардыч психикалык жар-дайы мен CYЙемелдеушi емдi кабылдауын бакы-лау.

7. «Кадаралау тобына» жататын балаларды бакылауды, оларды сауыктыру, оку жардайы, еч-бек пен демалыс шараларын дурыс уйымдас-тырура барытталран жобаларды ОДА дэр^ер-лерiмен бiрге жасау.

8. Туррындар арасында психогигиена мен психопрофилактикара катысты санитарлык-арар-ту жумыстарын жYргiзу.

Аталран бардарламаны iске асыру Yшiн 2001 жылдыч качтарынан бастап Жезказран калалык психиатриялык диспансерiнде Жезказран жэне Сэтбаев калаларындары 67 отбасылык дэр^ерлер «Балалар психиатриясы мен нарколо-гиясы негiзi» бойынша окытылды. 6рi карай эр ОДА-ра Ткелей бардарламаныч орындалуына жауапты адам тарайындалып, олардыч бiрiншi кезекте аткаратын мшде"п^ аныкталды.

Отбасылык дэрiгерлер Yшiн «Кадаралау тобына» жататын балаларды бакылайтын жеке карта» жобасы жасалынып (сауалнама нэтиже-лер^ даму тарихы, басынан вткерген аурулары, мектептегi кезечi мен отбасыныч элеуметтiк статусы жэне т.б.), осылардыч негiзiнде балада туындаран психикалык ауыткуларды дер кезiнде байкап, оны маманра барыттау колра алынды.

«Жеке картара» сэйкес ОДА дэрiгерлерi ай сайын «Кадаралау тобына» жататын балаларды iрiктеп, оларды балалар психиатрына кеческе жiберiп отырды. Ал психикалык ауру туындау кауiпiндегi балалар тiзiмi ай сайын бала психиатрына жiберiлiп отырды. Оларды камту дечгейi жоспарра сэйкес жYргiзiлiп отырды.

Осымен бiрге калалык психдиспансерде «ОДА паспорты» енгiзiлiп, онда жумыска кажеттi акпараттар: жобара жауапты дэр^ерлер тiзiмi, эр ОДА камту аймары, оран карасты мектептер, «кадаралау тобына» жататын отбасы мен балалар тiзiмi камтылран.

ЖYЙке-психикалык саулырына карай ОДА-ры барлык балалар 4 топка бвл^дк 1. сау, бейiмдiлiгi жорары;

1 кесте.

балаларды бвлу Жезказран к.

№1 ОДА №2 ОДА №3 ОДА №4 ОДА №5 ОДА №6 ОДА №7 ОДА ОДА «Тильман» ОДА «ЖYрек» Барлыры:

1т. 3046 1196 4397 3523 2615 2338 1839 4509 4334 27797

2т. 162 996 31 8 10 240 46 1848 75 3409

3т. 98 25 8 17 27 8 2 47 20 252

4т. 21 15 21 13 8 4 6 7 55 150

2. жечт функционалдык бузылыстары барлар

3. ауру алдылык кезечiндегiлер, клиникалык тYрi, компенсация кезеч^

4. клиникалык тYрi, субкомпенсация кезечi. Балалар психиатриясыныч негiзiн Yйрену,

«Жеке картаны» колдану, балалар психиатрыныч ОАД дэрiгерлерiмен тырыз жумыс iстеу барысын-да психикалык патологияра кYмэн туындаран балаларды аныктау дечгейi артып, оларды дер

кезiнде мамандарра барыттап, тиес^ кемек беру дечгейi анарурлым жаксара тYCтi. Аталран жоба-ны баска да аймактардыч мамандары тэжiрибе-сше енгiзсе психикалык аурулардыч алдын алу мэселес бiршaмa шешiлер едi, бiрак туррындарды жаппай арнайы тiзiмге алу кейш олардыч ечбек-ке орналасу мэселелер^е салкынын тигiзбеуiн ескерген жен.

Поступила 05.11.10

G. D. Bulanbayeva

THE VERTICAL PROGRAM USING EXPERIENCE ON THE WELL-TIMED REVEALING OF CHILD AND TEEN-AGE PSYCHIC PATHOLOGY

The author's consideration and viewpoint concerning the problem of the well-timed revealing of child and teen-age psychic pathology are given in the article. The article also includes the decision on the given matter used in the local region.

Г. Д.Буланбаева

ОПЫТ ПРИМЕНЕНИЯ ВЕРТИКАЛЬНОЙ ПРОГРАММЫ ПО РАННЕМУ ВЫЯВЛЕНИЮ ПСИХИЧЕСКОЙ ПАТОЛОГИИ У ДЕТЕЙ И ПОДРОСТКОВ

В статье приводятся размышления и взгляды автора, касающиеся проблем раннего выявления у детей и подростков психической патологии и путей их решения.

Г. Д. Буланбаева

ПРАКТИКА ЛЕЧЕНИЯ ЭНУРЕЗА У ДЕТЕЙ И ПОДРОСТКОВ

ГУ «Психоневрологический диспансер» (Жезказган)

Энурез - одно из частых заболеваний у детей, характеризующееся непроизвольным мочеиспусканием днем и/или ночью, не соответствующим умственному возрасту ребенка, не обусловлено отсутствием контроля за функцией мочевого пузыря вследствие неврологического нарушения, эпилептических припадков, структурной аномалии мочевого тракта. Проблема лечения энуреза является одной из актуальных в современной детской психиатрии из-за широкой распространенности данной патологии и тенденции к дальнейшему росту [1].

По данным А. В. Папаяна [6], частота энуреза у детей составляет в возрасте от 5 до 8 лет - 14%, 8-12 лет - 3,5%, у мальчиков энурез встречается чаще, чем у девочек. В отличие от ночного, дневной энурез встречается чаще у девочек. Контроль за мочевым пузырем развивается постепенно, на него влияют особенности нейромышечной системы, когнитивные функции, и, возможно, генетические факторы. Нарушения одного их этих компонентов могут способствовать развитию энуреза. Дети, страдающие энурезом, примерно вдвое чаще имеют задержки развития. 75% детей с неорганическим энурезом имеют близких родственников, страдающих энурезом, что подтверждает роль генетических факторов. Большинство страдающих энурезом детей имеют анатомически нормальный мочевой пу-

зырь, но он «функционально мал». Психологический стресс может усиливать энурез. Большую роль играет рождение сиблинга, начало обучения в школе, распад семьи, переезд на новое место жительства.

Неорганический энурез может наблюдаться с рождения - «первичный» (в 80%), или возникать вслед за периодом более 1 г., приобретенного контроля над мочевым пузырем -«вторичный». Позднее начало обычно наблюдается в возрасте 5-7 лет. Энурез может быть моносимптомом или сочетаться с другими эмоциональными или поведенческими расстройствами, и составляет первичный диагноз, если непроизвольное мочеиспускание наблюдается несколько раз в неделю, или если другие симптомы показывают временную связь с энурезом. Энурез не связан с какой-либо определенной фазой сна или временем ночи, чаще он наблюдается в случайном порядке. Иногда он возникает при затруднении перехода из медленной фазы сна в быструю. Эмоциональные и социальные проблемы, возникающие вследствие энуреза, включают в себя низкую самооценку, чувство собственной неполноценности, ограничения в социальном плане, скованность и внутрисемейные конфликты [4].

Выделяют две основные формы энуреза -невротический и неврозоподобный. Невротический энурез относится к вторичным состояниям, возникает у детей через некоторое время после овладения навыками опрятности в связи с острой психической травмой, особенно испугом или затяжной психотравмирующей ситуацией. На этапе невротической реакции энурез сочетается с эмоциональной лабильностью, плаксивостью, нарушением сна. Клиника невротического энуреза характеризуется выраженной зависимостью ноч-

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.