CC BY
198
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Основы кредитной системы в Казахстане / С.А. Абдыгаппаров, Г.К. Ахметова. - Алматы: Казак университет, 2004. - 110 с.
2 Джакупов С.М. Мотивационное обеспечение учебной деятельности студентов в условиях дистанционного образования // Вестн. КазНУ. — Серия психологии и социологии. — 2003. — № 2 (11). — С. 17-23.
3 Мартынова Т.Н. Особенности системы ценностных ориентация студентов с различной мотивацией выбора исследования / Т.Н. Мартынова // Социс. - 2004. - №3. - С. 27-31.
4 Ушамирская Г.Ф. Интернационализация социальных ролей учащейся и студенческой молодежи. - Волгоград: Издательство Волг ГУ, 2002. - 170 с.
5 Ломов Б.Ф. Методологические и теоретические проблемы психологии. - М.: Наука, 1984. - 444 с.
6 Рубинштейн С.Л. Основы общей психологии: в 2т. - Т. 2. - М.: Педагогика, 1989. - 458 с.
7 Фрейд З. Введение в психоанализ. - М.: Наука, 1989. - 526 с.
8 8. Рубинштейн С.Л. Проблемы общей психологии. - М.: Наука, 1973. - 359 с.
9 Ждан А.Н. Психологическая теория деятельности А.Н. Леонтьева и гуманизация образования // Традиции и перспективы деятельного подхода в психологии: школа Леонтьева А.Н. - М.: Смысл, 1999. - С. 350-364.
10 Асеев В.Г. Проблема мотивации и личности // Теоретические проблемы психологии личности. М., 1974. - С.122-130.
11 Божович Л.И. Личность и его формирование в детском возрасте. - М.: Наука, 1968. - 22 с.
12 Леонтьев А.Н. Деятельность. Сознание. Личность. - М.: Политиздат, 1975. - 386 с.
13 Шадриков В.Д. Проблемы системогенеза профессиональной деятельности. - М.: Наука, 1982. - 254 с.
14 Юрчук В.В. Современный словарь по психологии. - М.: Современное слово, 1998 . - 66 с.
С.Т. ЕРНАЗАРОВА, Г.П. АБСАТАРОВА, С.Х. МАДАЛИЕВА ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ОСОБЕННОСТЕЙ УЧЕБНЫХ МОТИВАЦИИ СТУДЕНТОВ
Резюме: В работе выявлена принципиальная возможность формирования у школников такого важнейшего компонента учебной деятельности, как положительное отношение к учебным заданиям. Исследование показало, что отношение такого типа имеет сложную структуру и фомируется прежде всего в тех видах деятельности, которые задают детям учебную мотивацию. Ключевые слова: Мотивация, личностные потребности, деятельность.
S.T. ERNAZAROVA, G.P. ABSATAROVA, S.H. MADALIEVA EDUCATIONAL THEORETICAL BASES FEATURES OF MOTIVATIONSTUDENTS
Resume: Ours research is executed in a channel of search of optimum conditions of preparation of children to school.Now in psychology the rather complete system of theoretical performances about the contents of psychological readiness to school is produced. According to these performances the psychological readiness is considered(examined) as achievement by the child of such level of general(common) development and development of mental processes, which provides successful entry in school life.
Keywords: Motivation, personality necessities, activity.
УДК: 618.31
Р.Н.ЕСПАЕВА, Л.К КАЛЯЕВА, М.И.НУГМАНОВА СЖ.Асфендияров атындагы Даз¥МУ №2 акушерлж icжэне гинекология кафедрасы
ЖАТЫРДАН ТЫС ЖYКТIЛIК
Мацалада цазiргi заманга сай талаптарга байланысты жатырдан тыс жуктшк сурацтары царастырылган. Макала студенттерге, интерндерге, резиденттерге, жалпы тэжiрибелiк дэр^ерлерге, акушер-гинекологтарга жэне терапевтерге арналган.
Tyurndi свздер: жатырдан тыс ЖYктiлiк, Yдемелi тYтiктiк ЖYктiлiк, Yзiлген тYтiктiк ЖYктiлiк, тYтiктiк тYciк, тYтiктiц жарылуы.
К1Р1СПЕ.
Сон,гы 20 жылда жатырдан тыс жуктшк жш кездесуi аньщталады. Ол тусжтер санынын, жогарылауымен, жыныс мушелершщ кабыну ауруларымен, Ж1С колдану, нейроэндокриндi бузылыстар, косымша репродуктивт технологияны колдану,
психоэмоционалды бузылыстарга байланысты. ЖТЖ
курылымында кабыну аурулары 42 ден 80% курайды [1,6].
ЖТЖ индустриалды дамыган елдерде ана ел1мшщ курылымында 3-4 орын, ал Ресейде 5^i орын алады. К^рп заманга дешн шугыл гинекологиялы; аурулар арасында 2^i орын алады, курса;
шше ;ан куйылулармен кездесетш аурулар шшде бiрiншi орын алады [7,8].
ЖТЖ репродуктивт 23 жэне 40 жас аралыгында оц жа;™; жиi кездеседi. Ол ;алыпты алгаш жэне ;айта босанатындар арасында жэне жатырдан тыс жуктшжтен кейiн де кездесуi MYMкiн. Кайталамалы эктопиялы; ЖYктiлiк 7,5-22% эйелдер арасында кездеседь 36-80% эйелдерде ол екшшшк бедеулжтщ себебi болып табылады [8,9]. Жiктелуi
ДД¥-ныц жiктеуi уры; орналасуына негiзделген, эктопиялы; ЖYктiлiктiц мына формаларын ажыратады:
Абдоминальды (^рса; шшж) ЖYктiлiк (0,3-0,4%).
ТYтiктiк ЖYктiлiк (98-99%).
Анабездж ЖYктiлiк (0,1-0,7%).
Жатырдан тыс ЖYKтiлiктiц бас;а формалары:
Жатыр мойынды; (0,1-0,4%).
Жатыр MYЙiзшесiндегi (0,2-0,9%).
Интралигаментарлы (0,1%).
Жатырдан тыс ЖYKтiлжтiц ец кеп кездесетiн -TYтiктiк (98-99%).
¥ры;тыц имплантациялану орнына ;арай TYтiктiк ЖYктiлiктi беледi:
Жатыр TYтiгiнiц ампулярлы белтнде; Жатыр TYтiгiнiц истмикалы; белiгiнде; Жатыр TYтiгiнiц интерстициальды белiгiнде. ТYтiктiк ЖYктiлiктiц агымы бойынша ажыратады: Yдемелi TYтiктiк ЖYктiлiк;
Жатыр TYтiгiнiц жыртылуы бойынша Yзiлген TYтiктiк ЖYктiлiк.
Iшкi уры; ;апшыгыныц жыртылуы бойынша Yзiлген
TYтiктiк ЖYктiлiк (тYтiктiк TYсiк).
Этиология жэне патогенез
Келес ;ауш ;атер топтарын ажыратады:
КЖМКА;
ТYсiктер;
Ж1С ;олдану;
Нейроэндокриндiк бузылыстар; Психоэмоционалды; ЖYктеме. Диагностикасы Клиникалы; керiнiсi:
Жатырдан тыс ЖYктiлiкпен ауыратын нау;астардыц
негiзгi шагымдары:
Етеккiр циклыныц кешiгуi;
Жыныс жолдарынан ;анды белшютер агу;
Эр TYрлi сипатты ауру сезiмi;
ЖYрек айну.
Жартысынан кеп жагдайларда бул белгiлер бiрiншi триместршде болады. Yдемелi TYтiктiк ЖYктiлiк
Жатырдан тыс ЖYктiлiк кезiнде ;алыпты жатырлы; ЖYктiлiкте сия;ты эйел организмi езгерютерге ушырайды: етекюрдщ то;тауы, CYT бездершщ дерекiленуi, уыздыц пайда болуы, ЖYрек айну, тэбеттщ бурмалануы кездеседi. Кынаптыц жэне жатыр мойныныц кiлегей ;абатыныц цианозы аньщталады. Жатыр Yлкеедi жэне жумсарады. Жатырдыц кiлегей ;абаты децидуальды ;абат;а айналады. Анабездерде ЖYктiлiктiц сары денесi TYзiледi. ЖYктiлiктiц иммунологиялы; реакциясы оц болады.
ТYтiктiк ЖYктiлiкте ерте кезшде диагноз ;ою ;иын. Бiра;, жатырдан тыс ЖYктiлiкке тэн белгiлер бар: АХГ-ц мелшерi сэл темен,жатырлы; ЖYктiлiкке Караганда. Калыпты агымдагы ЖYктiлiкте АХГ мелшерi 48 сагат сайын 66% улгаяды; Жатырдан тыс ЖYктiлiк кезшде жатырдыц Yлкеюi болжаган уа;ыт;а сэйкес келмейд^
Жатыр ;осал;ыларыныц бiр жагында iсiк тэрiздi ;урылым аны;талады, ол ;амыр сия;ты консистенциялы жэне зерттегенде ;озгалмайды. На;ты диагнозды ;оюга УДЗ жэне лапараскопия эдiсiмен аны;тайды.
Динамикалы; ба;ылау кезiнде прогрессирлеушi жатырдан тыс ЖYктiлiкке KYДiктенгенде тек ;ана стационарда тэулiк бойы ЖYргiзiлуi керек,себебi ЖYKтiлiк Yзiлуi жедел жэне ;урса; ;уысына ;ан кетумен ЖYредi.
Анамнез жинау барысында етеккiр циклыныц сипаты, саны жэне ЖYKтiлiктiц саны, ;олданган контрацепцияныц TYрi, жатырдан тыс ЖYKтiлiктiц ;ауш багаланады.
Динамикалы; ба;ылау барысында (УДЗ жэне лапароскопия болмаганда) жэне ;айталамалы гинекологиялы; зерттеулерде (3-4 ^нде 1 зерттеуден кем емес) жатыр ;осал;ыларыныц улгаюы болжаган уа;ыт;а сэйкес келмейдi. АХГ реакциясы терю болганда оны бiрнеше рет ;айталау керек. Заманауи жагдайда YДемелi TYтiктiк ЖYKтiлiкте негiзгi емдеу эдiсi эндоскопиялы; операция болып табылады.
Yдемелi TYтiктiк ЖYKтiлiкте жатырлы; ЖYKтiлiктiц ерте мерзiмiмен, ДЖК-ц аменорея фазасынан, жатыр ;осал;ыларыныц созылмалы ;абынуымен, анабез апоплексиясымен салыстырмалы диагностикалау керек.
Жатыр TYтiгiнiц жарылуы бойынша Yзiлген TYтiктiк ЖYKтiлiк.
¥ры; жатыр TYтiкшесiне енiп, ескенде, белгш бiр мезетте оныц жарылуы болады, содан соц ш куысына массивтi ;ан кетiп шок;а алып келедi. Бул кезде жедел клиникалы; керiнiсi болады: нау;аста физикалы; ^ш TYCкенде немесе дефекация актi кезшде кенеттен штщ еменгi жагыныц жедел устама ауырсынуы, ауру сезiмiнiц тж iшекке берiлуi болады. Сал;ын тер, бозару, аз уа;ыт естен тану, АК темендеуi бай;алады. Пульс элаз, жиi болады. Френикус симптомы оц мэнд^ егер iш ;уысында 500 мл ;ан болса iш куысыныц тiтiркенi белгiлерi бай;алады. Iштiц бYЙiр жагын перкуссиялаганда дыбыстыц туйы;талуы бай;алады. Iштiц булшьщеттершщ керiлуi жэне штщ теменп жагыныц ауырсынуы болады. Кынапты; зерттеуде: жатыр мойныныц ;озгалуы бiрден ауырсынады, жатыр мойнынан ;ою ;анды белiнiстер белiнедi. Ауырсыну устамасыныц бiрнеше сагатынан кейiн жатырдан децидуальды тш босай бастайды. Нау;астыц жагдайы белгш бiр уа;ытта тура;тануы тiптi жа;саруы да MYмкiн. Нау;ас KYЙiнiц ауырлыгы ;ан жогалту келемiне жэне оган бейiмделуiне байланысты болады. Клиникалы; зертханалы; зерттеулер нэтижелерi нау;астыц жалпы жагдайымен сэйкес келмеуi MYMкiн, гемоглобиннiц курамы темендеген жэне эритроциттердiц саны азайганмен нау;ас езiн ;анагаттарлы; сезiнуi MYMкiн.
Кульдоцентез - диагностикалы; тест. Бул к^ жамбас ;уысын ;ынаптыц арт;ы KYмбезi ар;ылы пункциялау. Осы ар;ылы тiн ;уысында бос ;анныц бар жо;тыгын аны;тайды. Алынган ;ан ;ою TYCтi жэне уйымайды. Бул ;ан тамырдан шьщпаган екендiгiн бiлдiредi. Егер арт;ы KYмбезге пункция жасаганда, ;ан шы;паса бул жатырдан тыс ЖYKтiлiк диагнозын о;шауламайды, ейткенi пункцияныц дурыс орындамаудан MYMкiн.
Кульдоцентез - корсак; куысындагы бос ;анды аны;тайтын ец информативтi диагностикалы; эдiс.
Пункцияда алынган кэдiмri тамырдан алынган ;ызыл туст ;анга Караганда, ;ан куцпрт TycTi, ;урамында жумса; уйындылар болады жэне уйымайды. Егер ;ынаптыц арт;ы кумбезшен пункция нэтижеciнде ;ан алынбаса, жатырдан тыс жуктшк диагнозын ;айтармайды, cебебi пункцияны дурыс орындалмауы мyмкiн немесе жатырдыц арт;ы ;уысында ;анныц мулде болмауы мyмкiн (кiшi жамбас мушелершщ жабыс;а; аурулары кезшде).
Гемоперитонеум - жедел операцияга кepcеткiш болып табылады. Тутжтщ жарылуы - мyшелеpдi са;тап ;алу операциялары yшiн ;арсы керсеткштер. Геморрагиялы; шок II-III дэpежеci - жедел лапаротомияга кepcеткiш. Жогарыда
айтылгандармен ;оса, жатыр тулгшщ жыртылуы кезшде операциялы; араласулар нау;астыц жалпы жагдайына байланысты.
Тутжтщ жарылуы кезiнде жуктшкп узу типi дифференцияланады: анабез апоплексиясы; ас;азан жарасыныц жэне он ею елi шектщ перфорациясымен; бауыр мен кекбауырдьщ жарылуымен; анабез гагшщ ая;шасыныц оралуы немесе анабез iciгi; жедел аппендицит; жедел пельвиоперитонит. Тутжтж тусж.
Тyтiктiк тусжтщ клиникасы жалпы жуктшктщ cубьективтi жэне обьективтi белгiлеpiмен ;осарлана жypедi. Эдетте етекюрдщ аз кеш^ушен кейiн штщ тeменгi жагыныц толга; тэpiздi, ;айталамалы, устамалаы ауырсынулар, жшрек бip жа;ты, белгiлi бip уа;ыт аралыгында жыныс мyшелеpiнен ;ою ;анды бeлiнicтеp бeлiнедi. Ол децидуальды ;абаттыц ажырауынан болады. Тyтiктiк тyciк эдетте уза; eтедi, кeп жагдайда жедел клиникалы; кepiнicciз. Аурудыц басында жатыр туттндеп уры; жасушасыныц ажырагандыгы ;ан iш ;уысына аз мeлшеpде агуы, мунда жедел перитонеальды жэне анемизациялы; кepiнicтеp болмайды. Алайда пульстщ лабильдшп жэне АК дене ;алпын eзгеpткенде - негiзгi белгi. Кейiнгi тутжтж тусжтщ клиникасы ;урса; ;уысына ;айталамалы ;ан агумен жypедi, жатыр астылы; жэне анемияныц тyзiлуiмен кepiнедi. Корсак; ;уысыныц тiтipкену симптомы бай;алады. Жуктшк тутжтщ ампулярлы бeлiгiнде орналасса, онда оныц yзiлуi iшкi жарылумен журед^ ал егер интерстициальды немесе истмикалы; бeлiгiнде болса - жатыр тутжтершщ жарылуымен болады.
Тyтiктiк тyciк кезiнде мiндеттi турде eздiгiнен болган тyciк, созылмалы сальпингоофариттщ epшуiмен, ДЖК, анабездщ гагшщ ая;шаларыныц буралуы, жедел аппендицитпен дифференциальды диагностика жасалады.
Барлы; аталган аурулардыц клиникасы жедел ш клиникасымен у;сас. Клиникалы; кepiнicтеpдiц ауырлыгы бipеулеpi iшкi ;ан кетумен болса, екiншiлеpде интоксикация дэрежеамен аны;талады. Дифференциалды; диагностика осыларга непзделедь Патологиялы; жагдайды аны;тау негiзiнде eз уа;ытында жасалган лапараскопия аны;тайды Абдоминальды (B^pra;™;) жyктiлiк. Эктопиялы; жуктшктщ сирек формасына ^урса^ты; жyктiлiк кipедi (0,3%-0,4%). Оныц локализациясы эpтypлi: iш майы, бауыр, сеизгаз-жатырлы; байлам, тiк ¡шектж-жатырлы; терецдеуь Ол бipiншiлiк болуы мумкш (дурса; iшi мyшелеpi имплантациясында журед^ жэне екiншiлiк (бipiншiлiк имплантация тутжте жypедi, содан кейiн, тyтiктiк тусжтщ эсершен, уры;талган аналы; клеткасы одан шыгып, екiншiлiк
;урса; ;уысына имплантацияланады). Булардыц айырмашылыгы теориялы; ;ызыгушылы; кepcетедi, жэне бipiншiлiк имплантацияныц гистологиялы; зерттеу жолымен жypедi, cебебi операция барысында тyтiк макроскопиялы; eзгеpicciз болады. Анабездж жyктiлiк.
Анабездiк жyктiлiк - эктопиялы; жуктшктщ сирек тypi, оныц жишп 0,1-0,7%. Жyктiлiкке байланысты 2 турш ажыратады: интрафолликулярлы жэне эпиофоральды. Алгаш;ы уры;тану жэне имплантация фолликулада журед^ содан анабездде беткей орналасады.
Бас;а сирек кездеcетiн жатырдан тыс жуктшк. Мойынды; жyктiлiк. Оныц жиiлiгi тура;сыз 0,2-ден 0,4% дейiн 50000 жуктшк арасында. Бул патологияныц улгаюына тусж, кеар тiлiгi, Ашерман синдромы, жуктшк кезшде анасыныц
диэтилстильбэстролды ;абылдауы, жатыр миомасы жэне экстракорпоральды уры;тандыру. Мойынды; жyктiлiктiц ультрадыбысты белплер^ Эндометpийдiц болмауы (децидуальдi тiн); Бipкелкi емес миометрия; Жатырдыц «Кум сагат» тэpiздi болуы; Жатыр мойын каналыныц улгаюы жэне жары;тагы уры;;
Плацентарлы тш жатыр мойны каналында; Iшкi жабы; ернеу.
Диагноз на;тыланган соц ;ан тобын жэне резус факторды аны;тайды, веналы; катетер ;ойылады, нау;астан жатыр экстирпациясына ;ажетт жазбаша хат алады. Булар массивт ;ан кетуге жогаргы ;ауш факторы болып табылады. Метотрекстатты интраамниальды жэне жyйелiк ;олдануга жатыр мойынды; жyктiлiк кезiнде нэтижелi екендiгi жайлы мэлiмметтеp бар. Бул патологияныц диагнозы диагностикалы; ;ырнау кезшде ;ан кету мeлшеpiне байланысты ;ойылады. То;тату yшiн оныц интенcивтiлiгiне байланысты, ;ынаптыц
тампонадасы, ;ынаптыц бyйipлеpiн ^гу,жатыр мойнына дeцгелек тiгic салу, жатыр мойын каналына Фолея катетеpiн салу жэне манжетт урлеу. Сонымен ;атар ;ансыраган тамырларга эмболизация ;олданады, жатырлы; жэне ;урса; iшiлiк артерияларды байлау. Бул жасалган шаралардан нэтиже болмаса жатыр экстирпациясын жасайды. Жатырдыц рудиментарлы мyйiзшеciндегi жyктiлiк. 0,1-0,9% кезде аны;талады. Анатомиялы; жагынан бул жyктiлiк жатырлы; жyктiлiкке жатуы мyмкiн, бipак гаптеген рудиментарлы мyйiзшенiц ;ынаппен ;атысы болмаганды;тан бул клиникасы эктопиялы; жyктiлiк тэpiздi eтедi. Интралигаментарлы жyктiлiк.
300-ыз жатырдан тыс жуктшктщ арасында 1 рет аны;талады. Ол алдымен екiншiлiк, содан жатыр тулгшщ жарылуы кезiнде шастардыц шетiне жэне уры; жалпа; байламга кipедi. Интралигементарлы жyктiлiк жэне жатыр ;осал;ыларыныц жыланкeзi кезiнде де дамиды. ¥ры; жолдасы жатырда, ;уы;та жэне жамбас ;уысыныц ;абыргасында орналасуы мумкш.
Жатырлы; жэне жатырдан тыс жуктшктщ байланысуы(Гетеротопты жyктiлiк). Жатырлы; жэне жатырдан тыс жуктшктщ уйлесушщ жиiлiгi 1ден 100 жэне 1ден 30000га дешн жyктiлiк. Ол овуляция индукциясынан жогары. УДЗ кезiнде, жатырдагы уры; жасушасын аны;тап, кeп жагдайда екiншiлiк уры; жасушасына кeцiл бeлмейдi. Keü зерттеулердщ нэтижеci ß-cуббipлiк АХГ да ;алыпты
жуктшктен айырмашылыгы болмайды. Кеп жагдайда жатырдан тыс жуктшкте Kecip тiлiгiн жасайды жэне калыпты ЖYKтiлiктi Yзбейдi. Сонымен катар жатыр TYтiгiнде орналаскан уры; жасушасына да калий хлоридiн енгiзедi (лапароскопия немесе кынаптыц бYЙiр KYмбезi аркылы). Кеп урыкты жатырдан тыс ЖYKтiлiк. Сирек аныкталады, байланыскан жатырлы; жэне жатырдан тыс ЖYKтiлiкке караганда. Оныц кептеген нускалы; TYрлерi жэне уры; жасушаларынын локализациясы белгiлi. Жатырдан тыс ЖYKтiлiктiц 250 жагдайы егiз ЖYKтiлiкпен тiркелген. Кеп жагдайларда бул ампулярлы немесе истмикалык TYтiктердегi ЖYKтiлiк, интерстициалды TYтiктiк жэне курсакты; ЖYKтiлiк, бiрак анабездiк ЖYKтiлiк те тiркелген. Жатырдан тыс ЖYKтiлiкте егiзбен жэне Yштiкпен тек жатыр тулгшщ резекциясынан жэне экстракорпоральды урыктанудан кейiн болуы MYMкiн. Емдеуi бiр урыкты; ЖYKтiлiк тэрiздi. Жатыр экстирпациясынан кейiнгi ЖYKтiлiк. Жатырдан тыс ЖYKтiлiктiц ец сирек кездесетш TYрi. ¥ры; имплантациясы жатыр TYтiгiнде операциядан кейiн немесе дейiн бiрiншi тэулiктерiнде болады. Жатырдан тыс ЖYKтiлiк операциядан кейiн кез келген мезгшде, курса; куысында хабарлама жэне жатыр мойныныц немесе кынаптыц жагындысы болганда болады.
Созылмалы жатырдан тыс ЖYKтiлiк - бул жагдай, уры; жасушасы елгеннен кейiн жатыр TYтiгiнде жартылай хорион бYрлерi. Созылмалы жатырдан тыс ЖYKтiлiк емдеу эртYрлi жагдайлармен токтатылганнан кейiн болады. Хорион бYрлерi жатыр TYTiri кабыргасына кайлаламалы кан кету шакырады, ол бiртiндеп созылады, бiрак жыртылмайды. Созылмалы жатырдан тыс ЖYKтiлiк кезiнде 86% наукастардан iштiц теменп белiгiнде ауырсыну сезiмiн, 68% - жыныс жолдарынан канда белiндiлер белшгенш байкаган. Осы екi белгi бiрге 58% эйелдерде кездескен. 90% наукастарда етеккiр циклы 15-16 апта шшде жо; (орташа есеппен 9,6 апта), барлыгында дерлiк кiшi жамбас астауында келемд1 курылым аныкталган. Сирек жагдайда созылмалы жатырдан тыс ЖYKтiлiк куыкты жаншу жэне iшек етiмсiздiгi TYрiнде керiнедi. Созылмалы жатырдан тыс ЖYKтiлiк кезiнде ец мэлiметтi диагностикалау эдiсi - УДЗ. ß-суббiрлiк АХГ сарысу канда темен немесе калыпты. Сальпингэктомия кершедь К^осарланган асептикалы; кабыну жабыска; YPДiсiне алып келедi, осымен байланысты жатыр TYтiгiнiц орнына анабезiн алып тастайды. Зертханалык-аспапты; зерттеулер. Бимануальды зерттеуде жатыр косалкыларыныц курамын аныктайды (50% жагдайда). Ерте диагностикасында ЖYргезiледi: Трансвагинальды УДЗ ß-суббiрлiкАХГ сарысу децгейiн аныктау. ß-ХГЧ тестiне сезiмталдык ЖYKтiлiктi овуляциядан 10 ^ннен кейiн аныктауга MYMкiндiк беред^-суббiрлiкАХГ кисы; сызыгынаукастардыц
жартысында патологиялы; жэй ЖYредi. Жатыр куысында уры; жасушасы болса да болмаса да трансвагинальды УДЗ кезшде
расталады.Трансвагинальды УДЗ жэне ß-суббiрлiкАХГсарысу децгешн аныктау
комбинациясында ЖYKтiлiктi 98% жагдайда 6 аптага дейiн аныктауга MYMкiндiк бередi. Жатырдан тыс ЖYKтiлiк диагностикасыныц критерилерi:
Ультрадыбысты белгiлерiнiц Yйлесуi жэне ß-суббiрлiк АХГдецгейiнiц 1000 МЕ/мл аз болмауы; Жатырдан тыс ЖYKтiлiк кезшде ß-суббiрлiк АХГ концентрациясы 2000 МЕ/л кеп ультрадыбысты белгшер болмаган жагдайда.
Абсолютт концентрация ß-суббiрлiк АХГ канда жатырдан тыс ЖYKтiлiк кезiнде калыпты ЖYKтiлiкке караганда темен, будан баска, оныц мелшерi агымына байланысты. Ец мэлiметтi динамикалы; аныктама АХГконцентрациясы болып табылады (концентрация аныктамасы 2 ^н сайын).Жатырдан тыс ЖYKтiлiк кезшде АХГ ныц динамикасыныц темендеу1 аныкталады, концентрациясы ерте (жYKтiiлктiц 8 аптасына дейiн). ЖYKтiлiктiц аз мерзiмiнде урык жасушасыныц жатыр куысында бар жоктыгын накты бiлу Yшiн , лапароскопия диагностикалы; жэне емдiк максатта, репродуктивт функциясыныц бузылысы диагнозын нактылау Yшiн колданылады. Ультрадыбысты диагностикада эктопиялы; ЖYKтiлiк кезiнде соногистерография, TYCтiк допплерометрияда эндометрияныц калыцдыгын елшеуге болмайды. ЖYKтiлiк жатыр бурышында жатыр ассиметриясы кезiнде ^мэндануы MYMкiн, ассиметриялы урык жасушасыныц позициясы. Жатырдан тыс ЖYKтiлiк кезiндегi непзп ультрадыбысты керсеткiштер: косалкыларыныц курылымы бiркелкi емес жэне курсак куысында бос суйыктык;
косалкыларыныц курылымы бiркелкi емес курса; куысында суйыктык жок;
¥ры; жасушасыныц эктопиялы; орналасуы тiрi эмбрионмен;
¥ры; жасушасыныц эктопиялы; орналасуы эмбрион ЖYрек согусыз.
УДЗ нэтижесiнде жатырдан тыс ЖYKтiлiкте жатыр куысында Yш типтi эхографиялы; керiнiс:
I тип - эндометрия калыцдаган деструкция белгiлерiнсiз (11-25мм);
II тип - жатыр куысы кецейген, алдыцы арткы елшемi 10нан 26 мм ге дешн, курамы непзшен суйык, бiркелкi емес гематометридiц жэне ^шпен алынган гравидарлы; эндометрияныц эртYрлi сатысыныц нэтижесiнде;
III тип - жатыр куысы бYрiлген, М-эхо TYрi гиперэхогендi жолакты калыцдыгы 1,6-3,2 мм. Прогестерон мелшерi керсеткiш емес. Ец накты диагностикалы; зерттеу эдiсi - лапароскопия. Дифференциальды диагноз (3- кесте):
Жедел аппендицит
Басталган немесе жартылай TYriK
КЖМ^А
3- кесте - Дифференциалды диагностика ЖYргiзу.
Жатырдан тыс ЖYKтiлiк Толы; емес жатыр- Жатыр косал-
лы; TYсiк кыларыныц Жедел аппендицит
жедел кабынуы
ЖYKтiлiктiц 3-5 аптасында жиi байкалады. ЖYKтiлiктiц 6-10 аптасында жш байкалады. Эдетте етекюрдщ тежелуi болмайды. Эдетте етеккiрдi тежелуi болмайды.
Ауру кенет пайда болады Ауру бiртiндеп Ауру сезiмi Yнемi Эуелi эпигастральды аймак-
жэне eraip устама сипаты бар, естен тану, бас айналумен ;атар жypуi мумкш. кyшейедi жэне тyйiлiп ауыратын сипатта болады, белгш бip уа;ыт аралыгы сайын ;айта- ланады, ;асага ycтiне орныгады. болады. Талу жо;. тагы, содан соц оц жа; мы;ынды айма;тагы кушейе тycетiн ауыру, журек айну, ;усумен ;атар жypедi.
Эдетте дене ыстыгы ;алыпты болады. Эдетте дене ыстыгы ;алыпты болады. Эдетте дене ыстыгы жога-рылайды. Дене ыстыгы жогарылау.
Френикус-симптом бай;алады. Френикус-симптом болмайды. Френикус-симптом болмайды. Френикус-симптом болмайды.
Iштiц алдыщы ;абыргасы булшы;етшщ жиы-рылуы бай;алады, ш сэл желденген жэне тырсиган. Терец пальпацияда жатырдан тыс жуктшк жа;та ауырсыну бай;алады. Iштiц алдыщы ;абыргасы булшы;етшщ жиырылуы болмайды. 1ш тырсиган (жиырылган). Iштiц тeменгi жагына паль-пация жасаганда оныц ауыратыны бай;алады. Эдетте екi жагы бipдей. !штщ ;арсы алды булшы;ет ай;ын жиырылган (оц жагы).
Курса;тыц тiтipкенуi болады. Курса;тын тiтipкенуi болмайды. Курса;тын тiтipкенуi болмайды. Курса;тыц тiтipкенуi болады.
Кынапты; зерттеу кенет ттркенуль Кынапты; зерттеу тiтipкенуi болмайды. Кынапты; зерттеу тiтipкенуciз. Кынапты; зерттеу тiтipкенуi болмайды.
Жатырлы; зерттеу ауру cезiмiн тугызады. Жатырлы; зерттеу ауру cезiмiн тугызбайды. Жатырлы; зерттеу ауру cезiмiн тугызбайды. Жатырлы; зерттеу ауру cезiмiн тугызбайды.
Жатырдыц кeлемi жyктiлiк меpзiмiне сэйкес келмейдь Цервикальды канал жабы;. Жатырдыц кeлемi жyктiлiк меpзiмiне жиipек сэйкес келедь Цервикальды канал жартылай ашы;. Жатыр кeлемi ;алыпты. Жатыр кeлемi ;алыпты.
Жатыр ;осал;ыларыныц улгаюы, ;амыр тэpiздеc консистенциясы. Жатыр ;осал;ылары улгай маган. Жатыр ;осал-;ыларыныц екi жа;ты (жш) улгаюы аны;-талады. Жатыр ;осал;ылары улгаймаган.
Жатырдан ;анаралас шыгынды бip ;алыпты мeлшеpмен гана бeлiнедi. Эдетте ;ан ;ош;ыл тустес болады. Эдетте кeп ;анкету бай;алады, ;ан ашы; ;ызыл тycтi, ipкiндiлеpi бар болады. Канаралас шыгынды бeлiнуi эдетте болмайды. Канаралас шыгынды бeлiнуi болмайды.
Арт;ы кумбезден пункция алган кезде ;урса; ;уысында бос ;ан бар екенi аны;талады. Курса; ;уысында бос;ан болмайды. Арт;ы кумбезден пункция алган кезде онша кeп емес мeлшеpде cipлi суйы; алуга болады. Арт;ы кумбезден пункция алган кезде онша топ емес мeлшеpде cipлi суйы; алуга болады.
Жyктiлiкке жасалган имму нологиялы; реакция оц. Жуктшкке жасалган Иммунологи-ялы; реакция оц. Жуктшкке жасалган Иммунология-лы; реакция терю. Жyктiлiкке жасалган иммуноло-гиялы; реакция теpic.
Канда элciз лейкоцитоз, сэл улгайган ЭТЖ, гемоглобиннiц тeмендегенi бшнедь Кан анализi шектегi ;алыпта. Канда ай;ындалган лейкоцитоз айтарлы;тай улгайган. ЭТЖ, гемоглобин ;алыпты екенi бiлiнедi. Канда ай;ындалган лейкоцитоз айтарлы;тай улгайган ЭТЖ, гемоглобин ;алыпты екенi бiлiнедi. Динамикада торсет-юштер ecе тycедi.
Кабынуга ;арсы емдеу эcеpi жо;. Кабынуга ;арсы емдеу эcеpi бар.
vww.kaznmu.kz 62
Жалпы уыттанудыц белгiлерi жо;. Жалпы уыттанудыц белгше рi жо;. Жалпы уыттану бар. Жалпы уыттану бар.
Щеткин -Блюмберг симптомы терю. Щеткин-Блюмберг симптомы терю. Щеткин-Блюмберг симптомы тер^. Щеткин -Блюмберг симптомы оц.
Лапароскопия кезшде TYTiK™ калыцдауы, айкын ^лгш TYCTi екеш аныкталады. Лапароско-пия кезшде жатырдыц косалкылары калып ты екеш аныкталады. Лапароскопия кезiнде TYTiKT^ калыцдауы кабыну белгiлерiмен катар ЖYрiп жатканы аныкталады. Лапароскопия кезшде жатыр косалкылары калыпты екеш аныкталады.
Сонымен катар дифференцианалды диагностика ЖYргiзу:
Анабез кистасы (жарылу немесе оралуы); Анабез апоплексиясы; Дисфункциональды; жатырлы; кан кету. Дифференцианалды диагностикада жетiлмеген немесе Yзiлген жатырлы; жэне жатырдан тыс ЖYKтiлiкте жатырды кыру ЖYргiзедi. жатырдан тыс ЖYKтiлiк Yшiн кыру децидуалды тшнщ ворсин хорионсыз жэне Ариас-Стелла феноменш аныктайды (атипиялы; жасушаныц эндометриi, iсiнумен сипатталады, протоплазманыц вакуолизациясы, гиперхромазия, ядролар гипертрофиясы
фрагментациясымен); Yзiлген жатырлы; ЖYKтiлiк кезшде - уры; клеткасы жартылай немесе калдыктары, хорион элементтерi. Емдеу
Ауруханага дешнп кезецде
Жатырдан тыс ЖYKтiлiгi бар наукастарды тек стационарда емдейдi. госпиталдауга мына эйелдер жатады, мына нускаулар:
Менструацияныц кешiгуi, жыныс жолдарынан канды белiндiлер агу жэне эртYрлi сипаттагы iштiц теменгi жагындагы ауырсыну сезiмi жэне интенсивтi иррадиацияныц берiлуi (жамбаска, шап аймагы, арт;ы етiс);
Менструацияныц кешiгуi, эртYрлi сипаттагы штщ теменп жагындагы ауырсыну сезiмi, жыныс жолдарынан канды белiндiлер жо;,АХГ тестi оц ультрадыбысты керiнiсiнде жатырдан тыс ЖYKтiлiкке болмаса да.
Аурухана жагдайындагы ем
Оперативт емдеу. МYMкiндiк жагдайдыц жеделдтне байланысты. Геморрагиялы; шокта - шугыл лапаротомия, тубэктомия, интенсивтi терапия. Ал калган жагдайларда - лапароскопиялы; MYMK^iK. К^арсы керсеткiштер болмаса, MYшелердi сактап калу операциясы: туботомия («TYTiKTiK кеар Trniri»).
МYшелердi сактап калу операциясына карсы керсеткiштер:
ТYтiктiц кабыргасыныц морфологиялы; езгерiсi («кеш» жатырдан тыс ЖYKтiлiк, TYтiктiц кабыргасыныц жукаруы бYкiл уры; бар кезде); Жатыр tyt^^^ интерстициалды белiгiндегi уры; клеткасыныц локализациясы ; К^ жамбас агзаларыныц жабыска; YPДiсi; Эктопиялы; ЖYKтiлiк кезiнде жатыр TYтiгiнде TYTiKTiK перитоналды бедеулiккереконструктивтi-пластикалык операция жасалады. Операция кезшде калган жатыр TYTfrrn^ еткiзгiштiгiн багалау ете мацызды. Алдын алу
Мiндеттi TYPДе мына жоспарланган жэне емдеу технологияларга CYЙену керек, TYTiKTiK ЖYKтiлiк кезiнде операцияда MYшелердi сактап калуга MYMкiндiк беред^
наукас эйелдер консультациясына немесе емханага ерте каралу
диагностикалы; шаралар ЖYргiзу (ß-суббiрлiкм АХГ, УДЗ аныктау) 2 тэулж эйелдер консультациясында немесе емханада бакылану;
дер кезiлiк госпиталдаужэнестационарга
жаткызылганнан кейiн лапароскопияны 24 сагаттан кешж^рмеу;
белiмшеде тэулiк бойына эндоскопиялы;
хирургияныц болуы.
^ОРЫТЫНДЫ.
Сонымен жедел гинекологиялы; операциялар арасында ЖТЖ бойынша ота жасау бiрiншi орын алады, ол 50% ;урайды. Эйелдщ репродуктивтi денсаулыгын са;тау ушш, к^рп кезде ЖТЖ ерте диагностика журпзш, муше са;тайтын операциялар жасалуы ;ажет.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
Гинекология. Жогары медициналык; оку орындарынын, окушыларына арналган окулык;. / Под ред. К;.Сейтжановой, Л.Калиевой, Б.Малгаждаровой . - Алматы: «Аширбаев» ЖК, 2012. - 426 с.
Ра;ышев Алшынбай. Адам анатомиясындагы халы;аралы; атау-терминдер (латын, ;аза;, орыс, агылшын тiлдерiнде). - Алматы: «Ютап» баспасы, 2011. - 328 б.
Ахметов М. Медициналы; терминдер сездт (орысша-;азак;ша-агылшынша). - Алматы : Дайк Пресс, 2009. - 799 б. Х. Нуржанов. Акушерия жэне гинекология бойынша орысша-;аза;ша сездiк. - Алматы: Арыс баспасы, 2011. - 408 б. Основные клинические протоколы и приказы МЗ РК по акушерству и неонатологии. - Алматы: Научный центр акушерства, гинекологии и перинатологии МЗ РК, 2010. - 172 с.
Неотложная помощь в акушерстве и гинекологии. 2-е издание. /Под редакцией акад. РАМН Серова В.Н. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2011. - 254 с.
Неотложные состояния в акушерстве и гинекологии. Диагностика и лечение. /Под общей редакцией проф. Курцера М.А. Перевод с английского Медведевой П.И., Митрохина А.А. - М.: БИНОМ. Лаборатория знаний, 2009. - 500 с. Акушерство и гинекология. Клинические рекомендации./Под редакцией Серова В.Н., Сухих Г.Т. 4-е издание. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2014. - 1024 с.
Гинекология. Учебник. /Под редакцией Радзинского В.Е., Фукса А.М.. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2014. - 1000 с.
Р.Н. ЕСПАЕВА, Л.К. КАЛИЕВА, М.И. НУГМАНОВА
Кафедра акушерства и гинекологии №2
ВНЕМАТОЧНАЯ БЕРЕМЕННОСТЬ
Резюме: В статье на современном уровне освещены вопросы по внематочной беременности. Статья предназначена для студентов, интернов, резидентов, врачей общей практики, терапевтов и акушер-гинекологов. Ключевые слова: внематочная беременность, прогрессирующая трубная беременность, прервавшаяся трубная беременность, трубный аборт, разрыв маточной трубы.
R.N. ESPAEVA, L.K. KALIEVA, M.I. NUGMANOVA Kazakh National Medical University named after S.D. Asfendiyarov Department of Obstetrics and Gynecology №2
ECTOPIC PREGNANCY
Resume: The article elucidates the issues of ectopic pregnancy. The lecture is designed for students, interns, residents, general practitioners, internists, and obstetrician-gynecologists.
Keywords: ectopic pregnancy, progressive tubal pregnancy, made discontinuous tubal pregnancy, tubal abortion, rupture of the fallopian tube.
УДК 681.142.37+681.142.1+681.142.332
Ш А. ЖАКИПОВА, Ш.Е. ЖУСИПБЕКОВА, А.Ш. БАРАКОВА С.Ж. Асфендияров атындагы Казац улттыцмедицинауниверситетi
ИНФОРМАТИКА ОЦЫТУШЫСЫНЫН, АЦПАРАТТЫЦ ДУНИЕТАНЫМЫН ЦАЛЫПТАСТЫРУ ЖОЛДАРЫ
Цазiргi кезде жеке тулганыц дуниетанымын цалыптастыру - бшм беру жуйестде ец негiзгi цажеттшктердщ бiрiне жатады. Оны цалыптастырудыц негiзi болып «Информатика» пэн болып есептелед1 ейткеш оныц даму агымы бумл элемдЫ жетстктерге сэйкес келедi деп айтуга болады. Осыган орай зерттеу жумысъшызда алга цойган мтдеттерге сэйкес философиялыц, элеуметтк педагогикалыц, психологиялыц жэне эдктемелж зерттеулердi талдаулар арцылы дуниетаным, ацпараттыц дуниетаным, информатика оцытушысыныц ацпараттыц дуниетаным угымдарыныц теориялыц негiздерi айцындалады. Тyйiндi свздер: ацпараттыц дуниетаным, ацпараттыц технология.
Бул зерттеуде модель угымын В.АШтоффтыц iзiмен «зерттеу объектюш бейнелейтш жэне шыгаратын оны объекта уйренуде бiзге жаца а;парат бере алатындай етш, оныц орнын басатын, ойша усынатын немесе материалды ^ке асыратын жуйесЬ деп тусiнемiз [1]. Модельдеу удерiсiнде объект жагынан зерттеу ушш ;ажет белгшер^ фактшер^ байланыстары, ;арапайым жэне кернею форма туршдеп бшмнщ белгiлерi аясындагы талдау жэне ;орытындылауга арналган ыщайлы жэне тусшуге оцай ;атынасы аны;талады.
Модель кец магынада - бул кез-келген объектшщ, удерiстiц немесе ;урылыстыц бейнеа, аналогы (ойдагы немесе шартты - бейнеа, сипаты, сызбасы, графигi жэне т.б.), зерттелетiн объект элементтерiнiц
арасындагы ;атынасы мен езара байланыстарын, ;урылымын, ;асиеттерш бейнелейтiн, оныц «орынбасары», «усынушысы» ретiнде ;олданылатын жэне бiзге ;ызы; объект туралы а;парат алуды жецшденетш удерiс. Модель тупнус;аныц ;урылымын бас;а жа;;а аударады. Ол «;убылыстыц жалпылама бейнесi, жалпылама практикалы; тэжiрибенiц нэтижесЬ, объект туралы теориялы; угымдар мен ол туралы бшмнщ ;атынасын белгшеу болып табылады.
Дуниетаным ;урылымын талдай отырып, бiз болаша; информатика о;ытушысыныц а;паратты; дуниетанымын ;алыптастырудыц моделiн ;урастырды; (1-сурет).
