CC BY
386
D.E. ZHANYBEKOV, T.M. DOSAEV S.D. Asfendiyarov KazNMU. Normal Anatomy Department
SCIENTIFIC - RESEARCH WORK OF STUDENTS ON ANATOMY AS AN IMPORTANT FACTOR
IN THE FORMATION OF A DOCTOR
Resume: In this article, SRWS is considered as an example of the integration of scientific and practical potential of teachers and students, aimed at solving the educational and scientific problems in different branches of theoretical and practical medicine. Introduction to SRWS of pedagogical technology (teacher-student) gives motivation as for teachers, so for students who are involved in scientific - research process. Joint meetings of student scientific circles of the department of normal anatomy and clinical departments play an important role in the formation of clinical thinking in students of junior courses. Involving the students of senior courses to the scientific - research work who participate in the implementation of research projects (grants) of thedepartment has brought goodresults.
Keywords: scientific-research work of students, integration, motivation, scientific and student's group.
УДК: 618.2:616.12-008.331.1
P.H. ЕСПАЕВА, М.И. НУГМАНОВА, Э.К. ШУКЕНОВА СЖ.Асфендияров атындагы Цаз¥МУ №2 акушерлк ic жэне гинекология кафедрасы
ЖУКТ1Л1К КЕЗ1НДЕГ1 ГИПЕРТЕНЗИЯЛЫЦ ЖАFДАЙЛАР
Мацалада ЦР ДМ клиникалыц хаттамаларды есепке ала отырып, жуктшк кезiндегi гипертензиялыц жагдайлар туралы сурацтар царастырылган. Мацала студенттерге, интерндерге, резиденттерге, жалпы тэжiрибелiк дэр^ерлерге, акушер-гинекологтарга жэне терапевтерге арналган.
Tyvrndi свздер: артериалыц гипертензия, ЖYктiлiк, преэклампсия, эклампсия, магнезиалдыц терапия.
К1Р1СПЕ.
Жукп эйелдерде артериалды гипертензия (АГ) 4-8% кездеседь Жукп эйелдер арасында 30% созылмалы АГ, гестационды гипертензия жэне преэклампсия, эклампсия 70% аныкталады. Созылмалы гипертензиямен эйелдердщ арасында 75% де преэклампсия дамиды (ПЭ). БД¥ мэлiметтерi бойынша гипертензивт синдром дегенiмiз -эмболиядан кешнп ана eлiмiнiц себебi болып табылады, курылымында 20% курайды. Созылмалы АГ перинаталды eлiм жэне мерзiмiнен ерте босану себебi болуы мумюн. АГ еалыпты орналаскан плацентаныц мезплшен бурын белшу каупш жогарылатады, канайналым бузылысыныц себебптер^ торлы кабаттыц сылынуы, эклампсияныц, плацентаныц сылынуынан кешн болатын массивтi коагулопатиялык кан кетулердщ себебi болып табылады [5,6,9]. ТАЛКЫЛАУ.
Казiрri кезде преэклампсияныц дамуында жетекшi рел эндотелийдщ дисфунксиясы болады. Жетекшi закымдаушы фактор - гиповолемиямен канныц реологиялык жэне коагуляциялык кызметшщ eзгерiсiмен байкалатын, eмiрге мацызды MYшелердiц жэне плацентаныц перфузиясын темендеуше алып келетiн жайылган кан тамырларыныц тарылуы. вз кезегiнде жатыр-плаценталык кешеннщ тiндерiнде дамитын гипоксия эндотелийдiц тромборезистенттж жэне вазоактивтi касиеттерш, медиаторлар белшуш бузып эндотелийдiц закымдануына алып келедь Простоциклин мен простогландин Е жеткшказ eндiрiлуi немесе простагландин F жэне тромбоксанныц шамадан тыс eндiрiлуi жайылган кан тамырлардыц тарылуына, жалпы кантамырларыныц перифериялык карсыласуына, ЖYректiц кан айдау кызметшщ азаюына, бYЙректiц канайналымы мен
шумактык CYзiлiмiнiц тeмендеуiне, плацентадагы
микроциркуляцияныц нашарлауына алып келедi.
ЖYKтiлiк кезiнде гипертензиялык бузылыстардыц
клиникалык жжтелуь
Созылмалы АГ (жYKтiлiкке дейiн болган).
Гипертониялык ауру.
Екiншiлiк (симптоматикалык) АГ.
Гестациялык (жYKтiлiкпен индуцирленген) АГ.
Созылмалы АГ фонындагы преэклампсия жэне
эклампсия.
Преэклампсия (ПЭ) жэне эклампсия. Созылмалы артериялык гипертензия - ЖYKтiлiкке дешн болган немесе ЖYKтiлiктiц 20-шi аптасына дейiн аныкталган гипертензия. Гипертензия босанганнан кейiн 6-ты аптага созылады.
Гестациялык гипертензия - ЖYKтiлiктiц 20-шi аптасынан кейiн пайда болады, босанганнан кешн 6-ты апта iшiнде АК калыптасады. Гестациялык гипертензия преэклампсияга ауысуы MYMкiн, сондыктан сэйкес мониторинг кажет. Жiктелуi:
Жецiл преэклампсия; Ауыр преэклампсия; Эклампсия.
Аталган TYрлердi бiр YДерiстiц сатылары деп карастыру кажет. Преэклампсия - эдетте АК жогарылауымен жэне протеинуриямен байкалатын ЖYЙелi синдром.
Эклампсия - эпилепсиямен немесе баска да айкын патологияга байланыссыз жайылган тырысулар. ХАЖ-10 бойынша коды: 0-10
O10.(0-9) ЖYKтiлiктi, босануды жэне босанудан кейiнгi кезецдi аскындыратын (жYKтiлiктiц 20 аптасына дешн аныкталган, босанганнан кейiн 6 аптага сакталатын) бурыннан болган гипертензия. 013 ЖYKтiлiкпен шакырылган гипертензия.
014 Преэклампсия (гестациялы; гипертензия жэне протеинурия).
014.0 Преэклампсияньщ жецш дэрежесi (ауыр емес).
014.1 Ауыр преэклампсия.
015 Эклампсия.
Кауш тобы мен факторлары
- алдыщы ЖYKтiлiк кезiнде болган преэклампсия/эклампсия;
- жан^я анамнезiндегi преэклампсия;
- кеп нэрестелi ЖYKтiлiк. Созылмалы соматикалы; аурулар
- ЖYрек-кантамыр ЖYЙесшiц аурулары;
- ;ант диабетi;
- семiздiк (ДМИ>35);
- жас алгаш босанушылар;
- антифосфолипидтiк синдром;
- жасы 40 жастан жогарылар;
- босану арасындагы интервал 10жылдан кеп. Диагностика белгiлерi
Артериялы; гипертензия (жецш) Арасы 30 минуттан кем уа;ыттыц шшде екi рет елшегенде систолалы; ;ысым>140 мм с.б.б. жэне/немесе диастолалы; кысым >90 мм с.б.б. болуы. Ауыр артериалы; гипертензия
Арасы 30 минуттан кем уа;ыттыц шшде ею рет елшегенде диастолалы; кысым >110мм с.б.б. немесе систолалы; ;ысым>160 мм с.б.б. болуы. Протеинурия - > 0,3 г/тэу. немесе 0,3 г/л 4 сагаттан кейiн ею рет алынган несеп талдауында болганда. Iсiктер- 50-80% ЖYKтi эйелдерде ;алыпты ЖYKтiлiк агымында аздаган iсiктер болады. Iсiнумен болатын преэклампсияга ;араганда, iсiнусiз ЖYретiн преэклампсия ана мен нэрестеге ;аушт1рек екенi аныщталган. Тез ерлейтш жайылган iсiктер, эсiресе бел аймагындагы iсiктер болжамы нашар белгi болып табылады.
Iсiктер - 12 сагатты; тесектж демалыстан кейiн тiндерде с¥йы;ты;тыц шамадан тыс жиналуы. Онкотикалы; ;ысымныц темендеушщ
(альбуминурия фонында), капиллярдыц
етюзгшттнщ жогарылауыныц жэне с¥йы;ты;тыц тамыр арнасынан интерстициалды; кещстжке шыгуыныц нэтижесiнде пайда болады. Преэклампсия - б^л протеинуриямен ;осарлас;ан артериялы; гипертензия. Преэклампсия -ЖYKтiлiкпен патогенетикалы; байланысты, жайылган ;антамырлардыц тарылуымен жэне емiрге мацызды MYшелер мен плацентаныц перфузиялы; брылыстарымен сипатталатын кеп агзалы; ;ызметтж жетiспеушiлiк синдромы. Жецш преэклампсия - протеинуриямен ;осарлас;ан жецш гипертензия ± iсiктер. Ауыр преэклампсия
1. Ауыр гипертензия + протеинурия.
2. Кез-келген ауырлы; дэрежелi гипертензия + протеинурия + келес симптомдардыц бiреуi:
- бас ауру;
- керудщ нашарлауы;
- эпигастрий аймагыныц ауру сезiмi жэне/немесе ло;су, в^су;
- тырысуга дайынды;;
- жайылган iсiктер;
- олигоурия (30 мл/сагат немесе 24 сагатта 500 мл аз несеп);
- бауырды пальпациялагандагы ауру сезiмi;
- тромбоциттер саныныц 100 х 106г/л азаюы;
- бауыр ферменттершщ децгешнщ жогарылауы
- (АлАТ немесе АсАТ 70МЕ/л жогары);
- HELLP-синдром;
- Нэрестенщ к^рсак;шшж дамуыныц кiдiруi (НКДК). Heri3ri жэне ;осымша диагностикалы; шаралардыц
Ti3iMi
Алгаш;ы медико-санитарлы; кемек (АМСК) децгешнде:
- АК елшеу;
- жалпы несеп талдауы (нэруыз);
- жалпы ;ан анализы (гемоглобин, тромбоциттер). Стационар децгешнде:
- АК елшеу;
- ЭКГ;
- жалпы несеп талдауы, тэулжтж несептеп протеинурия;
- жалпы ;ан талдауы (гемоглобин, гематокрит, тромбоциттер, ^ю уа;ыты);
- биохимиялы; ;ан талдауы (жалпы нэруыз, креатинин, АлАТ, АсАТ, мочевина, билирубин);
- коагулограмма;
- нэрестенщ КТГ-сы;
- УДЗ;
- допплерометрия. Емi:
АМСК:
«Преэклампсияньщ жецш дэрежесЬ диагнозы ;ойылган соц нау;ас эйелдi диагнозды на;тылау Yшiн жогары децгейлi мекемеге жолдау керек. Жецш преэклампсия емдi ;ажет етпейдi, тек м:р;ият ба;ылау ;ажет.
Келесi шарттар орындалса, амбулаторлы; ба;ылауга болады:
- нау;ас ез жагдайын адекватты багаласа, дэрiгердiц н^с;аулы;тарын орындаса;
- кез-келген уа;ытта медициналы; кемек алуга MYMкiндiгi болса.
Ауыр преэклампсия белгiлерi болса магний сульфаты мен гипотензиялы; емдi бастау ;ажет. Мiндеттi TYPДе сол жерде нау;астыц жагдайын т^ра;тандырган соц, III-децгейлiк мекемеге жеткiзу ;ажет, м^ндай MYMкiндiк болмаса жедел кемек келтмен жа;ын айма;тагы II-децгейлiк босандыру мекемесiне жеткiзедi. Стационар (1-кесте):
Кабылдау белiмiнде ауыр преэклампсиямен TYCкен ЖYKтi эйелдi дэрiгер ;арайды.
Босану ;ызмет немесе ;агана; суыныц босануга дешн кетуi аны;талса, ЖYKтi эйелдi босану белiмiне жат;ызу керек. Акушер-гинеколог анестезиолог-реаниматологпен бiрлесе нау;астыц жагдайына ;арай сэйкес белiмге (жYKтiлiк патология белiмшесi, ;ар;ында терапия ЖYргiзу палатасы(КТЖП)) жат;ызуын шешедi. Нау;асты кез-келген белiмге алып бару тек ;ана сыргымалы тесекпен iске асырылады.
Босану ;ызмет жо; ауыр преэклампсия белгiлерiмен 34-аптага дешнп ЖYKтi эйел магнезийлiк жэне гипотензиялы; емдi бастаган соц III- децгейлж мекемеге ауыстырылады.
Ауыр преэклампсияныц жалгыз нэтижелi емi - тек босандыру болып табылады.
Мерзiмiне дейiн босандырып алуга керсеткштер (гестация мерзiмiне байланыссыз):
- ауыр преэклампсия;
- нэресте жагдайыныц нашарлауы;
- преэклампсия симптомдарыныц ершуi.
37 апта жэне одан жогары жуктшк Mep3iM^e ауырлы; дэрежесiне ;арамастан босандыру керсетшген.
Оперативтiк босандыруга ;араганда табиги босану жолдарымен босану тиiмдiрек.
Жетiлмеген жатыр мойны (Бишоп бойынша багалаганда 6 баллдан темен) болганда босануды индукциялау ушш ПГ Е2 немесе Ei ;олдануга (;ынап ар;ылы) болады.
Жетiлген босану жолдарында (Бишоп бойынша багалаганда 6 баллдан жогары) амниотомия, окситоцин ;олдануга болады.
Босану кезшде жансыздандыру эдiсi - перидуралды анестезия.
Ауыр преэклампсия кезшде кесар тшгше керсеткiштер:
- дайын емес босану жолдарында босануды ;оздырудыц эсершщ болмауы;
- ;алыпты орналас;ан плацентаныц мерзiмiнен бурын сылынуы.
Нау;ас эйел мен нэрестенiц жагдайын (уза; жэне тура;ты кардиотахография (КТГ)) му;ият ;адагалау керек.
Кутiм ;аушаз жагдайда жургiзiлуi тиiс, ягни эйелдi жалгыз ;алдыруга болмайды.
Оперативтi босандыру кезшде жансыздандырудыц тацдамалы турi еткiзгiштiк анестезия: спиналды; немесе перидуралды;.
Жалпы анестезияныц к;ауштiлiri/к;иындыFы:
- кемей iсiнуiнен интубация кезшде ;иынды;тар;
- интубация жэне экстубация кезшде (систоликалы; АК) САК кенеттен жоFарылауынан ми iшiлiк ;ан куйылудыц ;аут жоFары;
- екпе тамырларындаFЫ ;ысымныц жоFарылауынан екпе iсiнуiнiц ;ауш
- жоFары.
Ауыр преэклампсияда диагноз ;ойылFаннан кейiн 2448 саFат iшiнде босандыру ;ажет. Тек ерекше жаFдайларда, жуктi эйелдiц жаFдайы тура;талFан соц, нэрестенiц жаFдайы ;анаFаттанарлы; болса, гестацияныц 32 аптасына дешнп мерзiмде ЖММК мекемесiнде жуктiлiктi созуFа болады. Симптоматикалы; ем:
Казiрri уа;ытта тек ею турлi симптоматикалы; емдi таFайындауFа непз бар: тырысуFа ;арсы жэне гипотензивт ем. ТырысуFа ;арсы ем:
Магнезийлж ем преэклампсия/эклампсияны реттеуде неFурлым зерттелген, нэтижел^ ;аушаз тацдау эдiсi болып табылады.
Бастап;ы мелшерi - 5 г магний сульфатыныц ;урFа; затын (20 мл, 25% ерiтiндi) кектамыр ар;ылы баяу 10-15 минут шшде енгiзу. Колдаушы мелшерi:
- инфузомат ар;ылы магний сульфатыныц 1-2 г, 1224 саFат iшiнде кектамырFа уздiксiз енгiзу керек; инфузомат болмаса -320 мл физиологиялы; ерiтiндiге 80 мл 25% магний сульфатын 11 там/мин -1 г ;урFа; зат есебiмен, 22 там/мин - 2 г ;урFа; зат есебiмен енгiзу ;ажет.
Магний сульфатын кектамырFа уздiксiз енгiзу уза^^ны 12-24 саFат;а созылады (1-2 г саFатына) немесе (кектамырFа енгiзу мумкiндiгi болмаFан жаFдайда, ете сирек жаFдайда) 10 г ;урFа; затты 5 г-нан эр жамбас булшы;етше 1мл 2% новокаин немесе 1 мл 1% лидокаинмен бiрге енпзу керек.
Магний сульфатыныц мелшершщ артып кетуш керсететiн белгiлер:
- ТАЖ минутына 16 реттен аз;
- сщр рефлекстерiнiц жоFалуы немесе темендеуi;
- олигоурия (30 мл/саF аз) магний сульфатыныц мелшершщ артып кетушщ ;аупш жоFарылатады. Олигурия кезiнде му;ият ба;ылау ;ажет.
Магний сульфатыныц мелшерi артып кетсе - оныц енгiзiлуiн доFарып, 10 мл 10% кальций глюконаты ерiтiндiсiн 10 мин iшiнде кектамырFа енгiзу ;ажет. Гипотензиялы; ем:
Артериялы; ;ысымды реттеу АК 160/100 мм с.б.б. жоFарылаFанда бастау керек, систолалы; ;ысымды 130-140 мм с.б.б. децгешнде, диастолалы; ;ысымды 90-95 мм с.б.б. децгейiнде устап туру ;ажет (жатыр-плацентарлы; ;ан айналымныц нашарлауына байланысты).
Гипотензиялы; препараттарды тацдау - жеке. Тез эсер ететш гипотензиялы; препараттар: нифедипин (Са каналдарыныц блокаторлары тобынан) -бастап;ы мелшерi 10 мг (тiл астына), ;айталау 30 мин кейiн (максималды; тэулжтж мелшерi 120 мг) немесе натрий нитропруссидi (миотропты эсерлi вазодилататор) -бастап;ы мелшерi 0,25 мкг/кг/мин. кектамырFа тамшылатып бастап, ;ажет болса мелшердi эр 5 мин сайын 0,5 мкг/кг улFайтып мелшердi 5 мкг/кг жеткенше енгiзуге болады (нэрестеге токсикалы; эсерше байланысты 4 саFаттан арты; ;олдану ;ауш™). Баяу эсер ететiн гипотензиялы; препараттар: допегит (орталы;тан эсер ететш
антигипертензиялы; препарат) - бастап;ы мелшерi 250 мг/тэу., эр 2 кун сайын мелшердi 250 мг/тэу. жоFарылатады.
БосанFаннан кейiнгi кезецдi жургiзу Ба;ылау мен емдеу КТЖП жаFдайында акушер-гинеколог жэне анестезиолог-реаниматологпен бiрлесе жалFасады.
Магнезийлiк ем босаюаннан кейiн немесе эклампсия талмасынан соц оц динамика болFанда 1 тэулжтен кем емес жалFасуы тиiс.
Гипотензивт емдi жаFдайын тура;тандырFан соц, дэрЬдэрмектж заттарды жеке тацдай отырып, мелшерш азайта отырып доFару керек. Эклампсия кезшде тырысу басталFан соц босану 12 саFаттан кешiкпеуi ;ажет. Тырысу кезшдеп кемек
Жабды;тарды дайындацыз (ауа етюзпш, сорFЫш, маска жэне ;апшы;, оттегi) жэне оттегiнi минутына 46 л берiцiз.
Эйелдi за;ымданудан ;орFацыз, бiра; оны белсендi ;айтарып устамацыз. Ас;азан iшiндегiлердiц, ;усы;тыц жэне ;анныц аспирациясыныц ;аупш темендету ушш эйелдi сол ;ырына жат;ызыцыз. Тырысудан кейiн ;ажет болса ауыз ;уысын жэне кемейдi сорFЫштыц кемегiмен тазалацыз. Тырысудан кейiн магнезийлiк ем дереу бастацыз. Бастап;ы мелшерi - 5 г магний сульфатыныц ;урFа; затын (20 мл, 25% ер-дЦ кектамыр ар;ылы баяу 1015 минут шшде енпзу.
Колдаушы мелшерi - 320 мл физ. ер-ге 80 мл 25% магний сульфаты ертцщсш кектамырFа енпзу жылдамды; есебi:
- там/мин - 1 г ;урFа; зат/raF;
- 22 там/мин - 2 г ;урFа; зат/саF.
Магний сульфатыныц кектамырFа уздiксiз енгiзу уза^^ны 12-24 саFат;а созылады (1-2 г саF).
Тыныштандыратын препараттарды (диазепам) тагайындаудыц ;арсы керсеткiшi - неонатальдi тыныс тарылуына байланысты ;олдануга болмайды. Егер тырысулар 15 минуттан кейiн ;айталанса 20 минут шшде кектамырга 2 г магний ертдюш (10 мл - 25%) енпзщз. Егер тырысулар жалгаса берсе, диазепам енпзщз.
Бастап;ы мелшерi - кектамыр ар;ылы 2 мин шшде 10 мг диазепам, ;айталанса тагы 10 мг диазепам енпзщз.
Диазепамныц ;олдаушы мелшерi - эйел тыныштануы Yшiн, бiрак оны оята алатындай 6-8 сагат iшiнде 40
мг диазепамды 500 мл физиологиялы; ерiтiндiмен енпзщз.
ТАЖ (тыныс алу жиылыгы) минутына 16 реттен кем болса, диазепамныц ;олдаушы дозасын догарыцыз. Ректальдi енгiзуге болады - 20 мг (4 мл) инеаз шприцпен (немесе несеп катетерше). Босанганнан кейiн немесе тырысудан кешн 24 сагат iшiнде магний сульфатымен емдi жалгастыра берiцiз. Эклампсия дереу босандыруга абсолюттi керсеткiш емес.
Алдымен нау;астыц жагдайын т^ра;тандыру ;ажет.
1- кесте - Гипертензиялы; жагдайдагы ЖYKтi эйелдердi жалпы ЖYргiзу алгоритмi
Созылмалы артериялы;
Жагдайы/ гипертензия, Жецш преэклампсия Ауыр преэклампсия Эклампсия
гестациялы; гипертензия
Тактика Зерттеулер, амбулаторлы; ба;ылау Зерттеулер, м:р;ият ба;ылау (мYMкiн, амбулаторлы) 7 ^н iшiнде Белсендi
Ауруханага жат;ызу - Зерттеулер Yшiн Мiндеттi 11-111 децгейлж мекемеге госпиталдау
Арнайы ем Керсетiлiмдер бойынша гипотензия-лы; ем Керсетiлiмдер бойынша гипотензия-лы; ем Магнезийлiк, гипотензиялы;
Босандыру - 37 аптада босандыру. Ауыр TYрiне ауысса, тактика бас;а (ауыр TYрiн ;арацыз) Ауыр преэклампсияда ЖYKтiлiктiц мерзiмiне байланыссыз - 12-24 саг. шшде, эклампсияда - 3-12 саг. шшде.
Алдын алу:
- ;ауш тобындагылар аз мелшерде аспирин ;абылдау (аз мелшер, тэултне 75-120 мг);
- ;осымша кальций ;абылдау (1 г/тэулiк). Эсерi дэлелаз:
- ЖYKтiлердi с^йы^ты; пен т^здан шектеу;
- ЖYKтiлердiц тагамына нэруыз жэне кемiрсуларды Yстемелеу немесе шектеу;
- ;осымша темiр препараттарын, фолий ;ыш;ылын, магнезидi, цинк, балы; майын, Е жэне С дэрумендерiн ;абылдау.
АК елшеу ережелерi:
Сынапты; сфигмоманометр (ол бойынша барлы; ;олданатын аспаптар калибрленуi ;ажет) нег^рлым дэл керсеткштер бередi.
Нау;астыц босацсып отыруы, демалыстан кейiн (10 минуттан кем емес) елшеген жен. Дене ;алпы - жантайып отыру немесе отыру (манжет нау;астыц ЖYрек т^сында орналасуы керек), жату-;ырымен жату.
Кан ;ысымын елшейтiн в^рылгыныц манжетi нау;ас эйелдщ иы; шецберiне сэйкес келуi ;ажет (кiшi болганша, Yлкендеу болганы д:рыс). Бiр ;олында елшеу жеткiлiктi.
Систолалы; ;ысым децгейiн Коротковтыц I тонымен (басталуы) багалайды, ал диастолалы; ;ысымды V тонымен (то;тауы) багалайды. Керсетюштер 2 мм с.б.б. дейiнгi дэлджпен белгiленуi тиiс. Корытынды
Сонымен, гипертензиялы; брылыстар ЖYKтiлiк кезiнде 2-8% кездеседь ЖYKтiлiк кезiндегi гипертензиялы; жагдайлар ана елiмi в^рылымында басты себептердiц бiрi болып табылады. Сол себептi анамнезшде экстрагениталды жагдайлар болган ЖYKтi эйелдердi аурулары бар, б^рынгы ЖYKтiлiк кезшде гипертензиялы; жагдайлар болган эйелдерге ерекше кецiл белген дарыс. Жыл сайын элемде артериялы; гипертензиямен (АГ) байланысты ЖYKтiлiктiц ас;ынуларынан 50 000 эйел ;айтыс болады, сонды;тан ЖYKтiлiк кезiнде гипертензиялы; жагдайларды дер кезшде аны;тау жэне алдын алу ;ажет.
Эдебиеттер тiзiмi
Ахметов М. Медициналы; терминдер сездт (орысша-;аза;ша- агылшынша). -Алматы : Дайк Пресс, 2009. - 799 б. Ра;ышев Алшынбай. Адам анатомиясындагы халы;аралы; атау-терминдер (латын, ;аза;, орыс, агылшын тiлдерiнде). - Алматы: «Ютап» баспасы, 2011. - 328 б.
Х. Н^ржанов. Акушерия жэне гинекология бойынша орысша-;аза;ша сездiк. - Алматы: Арыс баспасы, 2011. - 408 б. Основные клинические протоколы и приказы МЗ РК по акушерству и неонатологии. Научный центр акушерства, гинекологии и перинатологии МЗ РК. - Алматы: 2010. - 172 с.
Руководство по оказанию неотложной помощи в перинатологии. Научный центр акушерства, гинекологии и перинатологии МЗ РК. - Алматы: 2010. - 233 с.
Неотложная помощь в акушерстве и гинекологии. 2-е издание. /Под редакцией акад. РАМН Серова В.Н.- М.: ГЭОТАР-Медиа, 2011. - 254 с.
Избранные вопросы перинатологии. /Под редакцией Надишаускене Р.Й. - Литва: 2012. - 652 с.
Неотложные состояния в акушерстве и гинекологии. Диагностика и лечение. /Под общей редакцией проф. Курцера М.А. - Перевод с английского Медведевой П.И., Митрохина А.А. - М.: БИНОМ. Лаборатория знаний, 2009. - 500 с. Акушерство и гинекология. Клинические рекомендации. 4-е издание. /Под редакцией Серова В.Н., Сухих Г.Т. - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2014. - 1024 с.
Апресян С.В. Беременность и роды при экстрагенитальных заболеваниях. /Под редакцией проф. Радзинского В.Е. -М.: ГЭОТАР-Медиа, 2009. - 464 с.
Р.Н. ЕСПАЕВА, М.И. НУГМАНОВА, Э.К. ШУКЕНОВА
Кафедра акушерства и гинекологии №2 КазНМУ им.С.ДАсфендиярова
ГИПЕРТЕНЗИВНЫЕ СОСТОЯНИЯ ПРИ БЕРЕМЕННОСТИ
Резюме: В статье освещены вопросы гипертензивных состояний у беременных с учетом современных клинических протоколов МЗ РК. Статья предназначена для студентов, интернов, резидентов, врачей общей практики, терапевтов и акушер-гинекологов.
Ключевые слова: артериальная гипертензия, беременность, преэклампсия, эклампсия, магнезиальная терапия.
R.N. ESPAEVA, M.I. NUGMANOVA, E.K. SHUKENOVA
Kazakh National Medical University named after S.D. Asfendiyarov Department of Obstetrics and Gynecology №2
HYPERTENSIVE CONDITION OF PREGNANT WOMEN
Resume: The article elucidates issues of hypertensive states of pregnant women in view of modern clinical protocols MoH of RK. The article is designed for students, interns, residents, general practitioners, internists and obstetrician-gynecologists. Keywords: hypertension, pregnancy, pre-eclampsia, eclampsia, magnesial therapy.
