CC BY
73
К0П¥РЬЩТЫ ЖYКТIЛIК ЖЭНЕ ЭКСТРАКОРПОРАЛДЫ ¥РЫЦТАНДЫРУ (эдеби шолу)
№3-2015
БД. КДБЫЛ, Р.М. РАЕВА, Э.С. СУЛЕЙМЕНОВА, Г.Б. ЖУМАЛИЕВА, УД. КУЛЬБАЕВА
С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац ¥лттыц медициналыц университету акушерия жэне гинекология бойынша интернатура жэне резидентура кафедрасы, Алматы, Цазацстан
УДК 618.252/.253+618.177- 089.888.1
Соцгы он жытдыкща дамыган елдерде квпурыцты ЖYктiлiктiц всу жилг ею еседен жогары артып отыр. 1рi репродукциялау орталыцтарында цазiргi замангы репродуктивтi технологияларды ж^к мецгерыутен квпурыцты ЖYктi эйелдердщ саны жылдан жылга квбеюде. Жалпы квпурыцты ЖYктiлiк 0,4-1,6 % жагдайда кездесе, Еуропаныц квптеген елдi мекендертде 0,7-ден 1,5% га дешн жогарлаган. Квпурыцты ж^ктшк жогаргы цаут цатер тобына юред1 вйткеш жуктiлiктiц агымы мен босану кезецдертде кез келген сэтте асцыну байцалуы мукш. Атап айтцанда квпурыцты ж^ктшк келес асцынулармен бiрге жyруi ыцтимал: артериалыц цан цысымыныц жогарлауы, темiр жеткпеушшк анемиясы, ЖYктiлiктiц ертеузыу цаут, цаганац суыныц квп немесе аз болуы, цалыпты орналасцан бала жолдасыныц мерзiмiнен ерте ажырауы, урыцтыц туа бткен ацаулары, урыцтыц цурсац iшiлiк жетлушц кешеуiлдеуi, фето-феталдi гемотрансфузиялыц синдром, мерзiмiнен ерте босану, цурсац iшiлiкурыцтыц бiреуiнiц немесе екеутщ де влiмi, босанудан xBw^i ерте кезецде атоникалыц цан кету.
Демек квпурыцты ЖYктiлiк акушерствода ец взектi мэселелердiц бiрi болып келген, цэзiргi тацда да аса квщл аударарлыц жагдай болып цала бермек.
Tyttmdi свздер: квпурыцты ЖYктiлiк, овуляцияны ынталандыру, эмбрионды орныцтырумен экстракорпоралды урыцтандыру, фето-феталдыц гемотрансфузиондыц синдром, акушерлiк асцынулар.
Такырыптын, езекплш: Кепурыцты жуктШк заманауи басцышта акушерияныц ец мацызды мэселелершщ 6ipi болган жэне солай бола бермек. Ka3ipri кезде бедеулш кебешп кеткендштен овуляцияны ынталандыру, эмбрионды орныцтырумен экстракорпоралды урыцтандыру (ЭО мен ЭК¥) ете жш цолданылуда. Бэрше мэлiм болганындай овуляцияны ынталандыру, эмбрионды орныцтырумен экстракорпоралды урыцтандыру (ЭО мен ЭК¥) нэтижейнде жш кепурыцты жукттк дамиды. Осы себепт ездтнен дамыган жэне экстракорпоралды урыцтандыру (ЭО мен ЭК¥) нэтижейнде дамыган кепурыцты жукттк^ салыстырып царадыц. Бipуpыцты босанумен салыстырганда кепурыцты босану кезшде кездесетш ана елiмшiлдiгi 2-4 есе, ал перинаталдыц елiмшiлдiк 3-7 есе кеп /2/.
Кепурыцты жукттк деп мынадай, ягни бip мезетте ею немесе одан да кеп урыц (епздъ ушен жэне т.б.) дамитын жуктШк аталады. Кепурыцтылыц жуктШк пен босанудыц соцын болжауды жэне толыц зеpттеудi талап ететiндiктен, ана мен перинаталдыц аурушылдыцпен жогары дэрежеде кездесетшдштен кепурыцты ЖYKтiлiктi патологиялыц акушерияныц мэселелерше жатцызуга болады. Зерттеудщ ма^саты: экстракорпоралды урыцтандыру жэне ездiгiнен дамыган кепурыцты ЖYKтiлiктiц дамуы мен асцынулары.
Зерттеу материалдары: кепурыцты ЖYKтi эйелдер мен босанган эйелдер.
Кепурыцты ЖYKтiлiк 0,4-1,6% жагдайда кездеседi [4], ал кептеген еуропа елдершде 0,7 ден 1,5% дешн цубылып турады. Соцгы онжылдыцта кепурыцты ЖYKтiлiктiц жиiлiгi 2 еседен де кеп артты, эсipесе, дамыган елдерде. 2001 жылы олардыц жтлш 2,9% цурады. Осымен бip цатарда осы кезец iшiнде перинаталды елiмшiлдiк кеpсеткiшi 5 есе азайды [1]. Эр елдерде кепурыцты ЖYKтiлiктiц кездесу жиiлiгi эр TYpлi. Солай етш, Дж. Литл екi егiздi ЖYKтiлiктiц кездесу жиiлiгiне царай елдеpдi 3 топца белдь Теменгi децгейде (1000 ЖYKтiлiктiц 2-7) алыс шыгыс елдершде тцркелген (Жапония, Тайван, Гавайи), орташа (1000 ЖYKтiлiктiц 9-20) -кейбip Африка, Америка, Азия мен Океания елдершде, жше де Еуропа елдершде, жогары (1000 ЖYKтiлiктiц 20 аса) -Африка мен ОцтYCтiк Американыц кейбip аймацтарында [3]. РФ Денсаулыц министpлiгiнiц арнайы статистикасы бойынша 90 босанудыц 1-у егiздi, 8000 1-у Yшендi ЖYKтiлiк. Бipацта кепурыцты ЖYKтiлiктiц дамыган елдеpдегi шынайы жиiлiгi 20:1000 ЖYKтiлiктен. Шамамен, 50% жагдайларда кепурыцты ЖYKтiлiк толыц аныцталмайды. 9здiгiнен дамитын кепурыцты ЖYKтiлiк ете жиi егде жастагы
эйелдерде, жатыр дамушыц аномалияларында кездесуi MYMкiн, туцым цуушылдыцтыц да мацызы бар [4]. Кепурыцты ЖYKтiлiк бip мезгiлде жетiлген екi немесе одан кеп аналыц жасушалардыц урыцтануы нэтижесiнде, жэне де ездiгiнен немесе овуляцияны ынталандыру, эмбрионды орныцтырумен экстракорпоралды урыцтандыру (ЭО мен ЭК¥) нэтижейнде бip гана урыцталган аналыц жасушадан екi немесе одан кеп эмбриондар жетшушен (полиэмбриония) дамуы MYMкiн [11].
Ipi репродукция орталыцтарында заманауи репродуктивтш технологияларды цолдану - кепурыцпен босанулар жиiлiгiн улгайтты. Популяциялыц зерттеулер нэтижелеpi керсеткендей экономикасы дамыган елдерде заманауи репродуктивтш технологияларды, аныгырац айтцанда эмбрионды орныцтырумен экстракорпоралды
урыцтандыруды (ЭО мен ЭК¥) цолданумен байланысты кепурыцты ЖYKтiлiк жиiлегендiгiн кеpсеттi. Kазipгi кезде Н.М. Побединский, Е.С. Ляшко жэне т.б. (2001ж.) мэлiметтеpi бойынша эмбрионды орныцтырумен экстракорпоралды урыцтандыру (ЭО мен ЭК¥) секiлдi заманауи репродуктивтш технологияларды цолдангандыцтан кепурыцты ЖYKтiлiк жиiлiгi тез 35% естi [1].
М.Л. Дунайкин, И.Л. Брин мэлiметтеpi бойынша кемекшi pепpодуктивтiк технологияларды кецшен енгiзу ездiгiнен дамыган жэне индуцирленген кепурыцты ЖYKтiлiктiц арацатынасыныц езгеpуiне алып келдi: 80-шi жылдары 70 жэне 30% царсы 90-шы жылдагы 50 жэне 50% [2]. Егер 1986 жылга дешн аталган технологияларды цолданганнан дамыган кепурыцты ЖYKтiлiк жиiлiгi барлыц ятpогендiк егiздеpдiц азгана белiгiн цураган болса, онда ол 90-шы жылдар басында (аныгырац, Шыгыс Фландрияда) 35% жэне одан жогары болды. Швецияда соцгы жылдарда кепурыцты ЖYKтiлiк жшшпшц жогарылауын эмбрионды орныцтыру жэне экстракорпоралды урыцтандырумен (ЭО мен ЭК¥) TYсiндipедi. ¥лыбританияда осы эдiстi цолдану нэтижейнде урыцтандырудан балалардыц 50%-га шамаласы кепурыцты ЖYKтiлiктен туылган. АКШ -та 1980 жылдардан бастап, егiз жиiлiгi 50% жэне эмбрионды орныцтыру жэне экстракорпоралды урыцтандыру (ЭО мен ЭК¥) нэтижейнде дамыган босанулар жшлМ 32% цурады, Yш-теpт урыцты жэне одан кеп ЖYKтiлiк - Yш-теpт есеге жэне эмбрионды орныцтыру жэне экстракорпоралды урыцтандыру (ЭО мен ЭК¥) нэтижесiнде дамыган босанулар жиШп 7% цурады. Буган да, ешцандай KYMэнсiз, овуляцияны ынталандыратын дэpi-дэpмектеp мен кемекшi pепpодуктивтiк технологияларды цолдану эсер еткендш аныц. Кепурыцтылыц жшлшше эйелдеpдiц орташа
№3-2015
жасыныц улгаюы, жэне де гормоналды контрацептивтiк дэрiлердi ;олдану (оларды ;олдануды то;тата салысымен урык;танганд^1гы) аз мелшерде эсер еткен. Табиги жагдайда 90-100 ЖYKтiлiктiц 1-yi eri3, 8000-ныц 1-yi ушен, 700 000 жуктШктщ 1-yi тертен кездеседь [1,2].
Кепурыщты ЖYKтiлiкке алып келетш негiзгi факторларга мыналар жатады: ананыц жасы 30-35 жастан жогары, ту;ым ;уушылды; факторы (анасы жагынан), жогары паритет, жатырдыц даму аномалиялары (;осарласуы), ауызды; контрацептивтердi ;олдануды то;тата салысымен жуктШк дамуы, овуляцияны ынталандыру ушш дэрiлердi ;олдану тусында, экстракорпоралды урьщтандыру (ЭК¥) [6]. Кепурыщты ЖYKтiлiк кезшде егiздердi екi негiзгi топ;а белед^ монозиготалы (бiр жумырт;алы, гомологты, у;сас) жэне дизиготалы (эр TYрлi жумырт;алы, гетерологиялы;) [3]. Екi жумырт;алы епзден туылган нэрестелердi «сыцарлар» (шет ел эдебиеттершде -«fraternal» немесе «not identical») деп, ал бiр жумырт;алы епздерден туылган нэрестелердi «епздер» (шет ел эдебиеттершде - «identical») деп атайды. «Сыцарлар» бiрдей немесе эртYрлi жынысты болуы мумкiн, ал «егiздер» - тек гана бiрдей жынысты болады [6]. Дизиготалы егiздер жиiрек кездесед (барлы; егiздердiц 66-75%). Дизиготалы (эр TYрлi жумырт;алы) егiздердiц туылу жшлМ 1000 босанудыц 4 -тен 50-ге дейiн. Егiздердiц туылу жиiлiгi Африка елдершде ец жогары, Еуропа мен АКШ-та - орташа, Жапонияда - темен [11]. Кепурыщты жуктiлiктi диагностикалаудыц ец на;тылау эдiсi эхографиялы; зерттеу болып табылады. Ультрадыбысты; зерттеу кепуры;ты жуктiлiктi ерте диагностикалау менен бiр ;атарда ол мыналарды да аны;тайды: уры;тардыц орналасуы мен жатуын, урык;тардыц даму сипатын, бала жолдасыныц орналасуын, ;урамы мен санын, амниотикалы; куыстар санын, ;аганак; суы мелшерiн, туа пайда болган даму а;аулары мен урык;тардыц антенаталды елiмiн, функционалды; кез-;арас бойынша уры;тар жагдайларын, допплерография кемепмен жатырлы;-плацентарлык; жэне жатыр-урыщ-плацентарлы; ;ан айналым сипатын [4].
Кепуры;тылы; кезiнде жуктiлiктiц уза;тыгы уры;тар санына байланысты. Епз жуктiлiктiц орташа уза;тыгы 260 щн (37 апта), ал ушен жуктiлiк Yшiн — 247 кундi (35 апта) ;урайды. Эр егiзде езшщ плацентасы болган жагдаймен салыстырганда екеушде бiр гана плацента болатын жагдай кепуры;ты жуктiлiк агымы Yшiн ете ;олайсыз [5]. Кепуры;ты жуктiлiк - бул тек жуктi эйел мен оныц туыстарына гана емес, ал медициналы; ;ызметкерлер ушiн де ауыр сына;, ейткенi жуктiлiктiц эртYрлi ас;ынулары дамуы, экстрагениталды патология ауырлана тусyi жэне перинаталды; салдарлары жаман болуы мумкiн ^рурыщты босанумен салыстырганда перинаталды; елiмшiлдiк 9-11 есе жогары). ¥ры; саны ;анша кеп болса, жуктiлiктiц жа;сы ая;талу мумкiндiiг сонша аз [8].
Кепуры;ты жуктiлiкте эйел агзасына улкен талап ;ойылад^1. Барлы; агза мен ЖYЙелер улкен ;уатпен ;ызмет етедi. Жатыр улгайып диафрагма жогары ;арай ыгысуынан ЖYрек ;ызмет ;иындай тусiп - тахикардия, тез шаршагышты; ентiгy пайда болады. Жатыр улгаюы, эсiресе, жуктiлiк соцына ;арай, шю агзаларды ыгыстырып басады, бул шек ;ызмет бузылуы, кiшi дэретке жш отыру, ЖYрек кую сезiмдерiмен кершедь
Кепуры;ты жуктiлiк агымы мен босану кептеген акушериялы; ас;ынулармен, гестацияныц барлы; мерзiмiнде уры; жогалту децгейiнiц жогарылыгымен, егiздер денсаулыгында на; мэселелер болуымен, жэне де босанганнан кейiнгi кезецнщ ас;;ынуымен бiрге ЖYредi /1/. Кепуры;ты жуктi эйелдерде жогары жиiлiктегi ас;ынулар болуы, жуктiлiктi кетере алмаушылы; пен аса жетшмеген нэрестелер туылуына байланысты перинаталды; аурушылды; пен елiмшiлдiктiц алты есе жогарылауына алып келедi. Кепуры;ты жуктiлiкпен босануда кездесетiн перинаталды; елiмшiлдiктiц негiзгi себептер ;урылымы бiрурык;ты жуктiлiкпен босанудагыдан онша ерекшеленбейдi.
ЖYKтiлiктi катере алмаушылык 50-60% немесе одан кеп кездеседь соныц iшiнде 30-40% - мерзiмiнен ерте босану болады. ЖYKтiлiктщ екiншi жартысында истмико-цервикалдык жеткпеушШк жиi дамиды. Оган кепурыкты ЖYKтiлiк (жиi екi егiздi, Yш епздще истмико-цервикалдык жетiспеушiлiктi коррекциялау кауштс), бYЙрек Yстi бездi генездi гиперандрогения, жатыр мойныныц анатомиялык ерекшелiктерi себеп болады. Кепурыкты ЖYKтiлiкте дамитын истмико-цервикалдык жеткпеуштк Yшiн 22 аптасынан соц дамуы мен тез YДеп кету тэн. Осыган байланысты кагана; куыгы томпайып шыгып кетпеуi Yшiн жатыр мойныныц жагдайын апта сайын бимануалды (тек гана ультрадыбыстык зерттеу гана емес) бакылау жасап туру кажет. Жэне де жатырдыц жогары тонусын устап туратын жукпалардыц белсендiленуiнiц алдын алу максатында гениталды жол жагдайын ретп турде тексеру керсетiлген. Керсеткiш болган жагдайда истмико-цервикалдык жетiспеушiлiктi хирургиялык жолмен коррекциялайды/5/.
Преэклампсия 4-5 есе жш кездеседi, ол ерте басталуымен, клиникалык агымыныц созылыцкы жэне ауыр болуымен ерекшеленедъ жиi жагдайда ЖYKтiлер жедел пиелонефритiмен косарласады. Темiрдi кеп талап ету мен жумсауы себепт ЖYKтiлерде темiртапшылыкты анемия жиi кездеседъ Плацента Yлкен немесе бiрнеше болуы плацентаныц темен орналасуы мен жатуына себеп болады. Бiрурыкты ЖYKтiлiкке караганда кепурыкты ЖYKтiлiк кезiнде жэне босануда кан кету, босану кызметшщ аномалиясы секiлдi аскынулар жиi байкалады. Кепурыкты ЖYKтiлiкте урыктардыц дурыс емес орналасуы да сирек емес.
Кепурыкты ЖYKтiлiкте тек гана езше тэн, бiрурыкты ЖYKтiлiкте кездеспейтiн, мынадай арнайы аск^1нулар даму^1 MYMкiн: фето-феталды гемотрансфузия синдромы (ФФГС), кайтымды артериалдык перфузия, урыктард^1ц бiрiнiц курсак ™Шк елiмi, урыктардыц бiрiнде туа пайда болган даму акауларыныц болуы, бiрiгiп ескен егiздер, урыктард^1ц бiрiнiц хромосомдык патологиясы. Алгаш рет 1982 жылы Schatz аныктаган фето-феталд^1 гемотрансфузия синдромы (ФФГС) бiр жумырткалы кепурыкты ЖYKтiлiктiц агымын 525% аскындырад^1. Фето-феталды гемотрансфузия синдром кезшде перинаталдык елiмшiлдiк 60-100 % жетедi [11]. Фето-феталды гемотрансфузия синдромы (оныц морфологиялык субстраты - екi феталды канайналым ЖYЙелерiнiц арасындагы анастомоз куратын тамырлар) -плацентация типi монохориалды монозиготалы епздерде кездесетiн арнайы аск^1ну, ол бiр жумырткалы кепурыкты ЖYKтiлiктiц 63-74% байкалады. Дизиготалы епздермен салыстырганда плацентация тиш бихориалд^1 монозиготалы егiздерде анастомоздар калыптасу MYMкiндiгi кеп емес. ФФГС Yшiн плацентаныц беткейiнде емес, ал оныц ортасында орналаскан жэне эрдайым котиледон капиллярлары арк^1лы ететiн артерио-венозды анастомоздар тэн. ФФГС айкынд^1лыгы (жецш, орташа, ауыр) анастомоздар арк^1лы ететш канныц таралу дэрежесiне байланысты, ал анастомоздар елшемь саны жэне багыты бойынша эртурлi болад^1 [11].
ФФГС дамуына алып келетiн негiзгi косушы фактор урыктардыц бiреуiнде плацентаныц даму патологиясы нэтижесшде сол урыктыц донорга айналуы болып саналады. Плацентарлык канайналымныц перифериялык резистенттiлiгiнiц жогарылауы канныц баска урыкка -реципиентке шунтталуына алып келедi. Осылай етiп, плацентарлык жетiспеушiлiк тусында гипоксия жэне кан жогалту нэтижесiнде гиповолемия дамыгандыктан урык-донорд^1ц жагдайы нашарлайд^1. ¥рык-реципиент болса айналымдагы кан келемiнiц улгаюын полиурия аркылы компенсирлеп отырады. Коллоидтык осмотикалык кысымныц жогарылауы плацента аркылы анасыныц канайналымынан суйыктыктыц ете кептеп TYсуiне алып келедi. Осыныц нэтижесшде урык-реципиенттщ жагдайы гиперволемиямен шак^1рылган журек жеткiлiксiздiгiнен нашарлайды.
О^Каз®ИУ I №3-2015
Б!р¥рык;ты ЖYKтi эйелдермен салыстырганда кепурыщты ЖYKтiлiкте туа пайда болган пороки развития плода жшлш 2 (18,8% дешн) есе асады жэне ол монозиготалы урыщтарга ете тэн (4). Экстракорпоралды уры;тандырудан (ЭК¥) соц дамыган ЖYKтiлiкте туа пайда болган даму а;аулар ;аут популяциямен салыстырганда жогары жэне ол 2,0 (95%) тец. Осыган орай хромосомды; бузылыстар мен кейбiр гендiк ауруларды болдырмау Yшiн имплантация алдында диагностика жасаган дурыс. Мiндеттi TYPДе ТВП бага беру Yшiн 10-11 аптасында скринингтiк ультрадыбысты; зерттеу, жэне де ЖYKтiлiктiц 18-19 аптасында гормоналды тексеру ЖYргiзiледi [4,6].
Кепурыщты ЖYKтiлiк жиi жагдайда эмбрионды орныщтыру жэне экстракорпоралды уры;тандырудан (ЭО мен ЭК¥) соц дамыган ЖYKтiлiк агымын белгiлi дэрежеде ас;;ындырады (ба;ылаулардыц 25%). ЖYKтiлiктiц сэттi ая;талуы Yшiн Yшен жэне тертен жагдайларында ЖYKтiлiктiц 9-10 аптасында эмбрионныц редукциясын жасайды. Бул операцияны трансабдоминалды жолмен жасау жу;палы ас;ынулар даму ;ауш темен болгандыщтан ете ;олайлы. Егер операциядан соц ;анды белiнiстер пайда болган жагдайда гормоналды емдi кушейту пайдасыз, гемостатикалы; ем жасау, жэне де плацентарлы; жетiспеушiлiк пен жу;палы ас;ынулардыц алдын алу ;ажет (жиi УДЗ-де хорионит бай;алады). [4].
Солай етш, экстракорпоралды уры;тандырудан (ЭК¥) соц дамыган ЖYKтiлiк агымыныц ас;ынуы жасанды суперовуляцияга байланысты ас;ан гормоналды KYШтемемен, кеп урык;тылык;пен, вирусты-бактериалды; жу;паныц белсендiленуiмен, трофобласттыц эндометрииге жеткiлiксiз дэрежеде енуi жэне цитотрофобласт жасушаларыныц жатырдыц уршы; тэрiздi артерияларыныц ;абыргасына кешiп-к;онуынан дамыган плацентарлы; жетiспеушiлiкпен байланысты [6,7].
Жэне де кепуры;ты ЖYKтiлiкте артериалды гипертензия ас;ынулар даму ;аутн жогарылатады. Курса; шШк уры; дамуыныц кiдiруi ВД¥ДК) ауыр дэрежелi артериалды гипертензиясы бар эйелдерде 56% кездеседъ Артериалды гипертензияда плацента тшшде - уйлеспеген (отторгнутого) бYЙрек трансплантантында кездесетiн: строма склерозы мен артерия шга ;абаты жасушаларыныц пролиферациясы сия;ты езгерiстер бай;алады. Жиi плацента инфаркт дамиды. Осы езгерiстер плацентарлы; ;анайналым бузылуына жэне курсак шШк уры; дамуыныц кiдiруiне алып келедь Артериалды гипертензия тусында антенаталды елiм 8 есеге еседi [7,9].
Кеп жагдайларда ез мерзiмiнде туылган епздер ;алыпты дамыган болады. Бiрак; бiрурык;ты ЖYKтiлiкпен салыстырганда олардыц дене салмагы аз (10 % немесе одан аса). Ею егiздi ЖYKтiлiкте нэрестелер салмагы 2500г аз болуы 40—60% кез^ед (2). Епздердщ дене салмагыныц темендiгi осы епздердщ ;алыпты есуi мен дамуы ;олайлы жагдайды жеткiлiктi дэрежеде ;амтамасыз ете алмайтын жатырлык;-плацентарлык; кешен
жеткпеушШгшен. Осыныц нэтижесiнде уры;тар дамуы квдредь бул кепуры;ты ЖYKтiлiкте кецiнен таралган керiнiс. Егiздердiц дене салмагында 200-300 г айырмашылы; болады, кейде одан кеп болуы MYMкiн. ¥ры;тар санына пропорционалды турде олардыц салмагы да азаяды (YШ егiз, терт епз жэне т.б.) [5,7].
Бiрyрык;ты жуктшшпен салыстырганда егiздер аурушацдылыгы 5 есе жогары. Жетiлген егiздерде де, эйресе ушендерде морфофункционалды; жетiспеушiлiк белгiлерi бай;алады. Бул нэрестелер ары ;арай арнайы KYтiм мен тамак;тандыруды талап етедь Жетiлмеген егiздерде морфофункционалды; жетiспеушiлiк белгiлерi ете ай;ын к0рiнедi. Зацдылывда сай, бiрyрык;ты ЖYKтiлiкпен салыстырганда кепурык;ты ЖYKтiлiк пен босануда Апгар шкаласы бойынша багалау темен болады (3,2). Жаца туылган егiздер, кебiнесе шала туылуы, жетiлмеуi жэне аз салма;ты болуы себепт ;атац ба;ылау мен купмге зэру, эсiресе, асфиксия мен босану жара;атын алгандары. Айта кететiн нэрсе, епздерд жетiлгендiгi мен мерзiмiне жеткендш дэрежесiн багалауда олардыц темен дене салмагы аны;таушы факторга жатпайды. Жетшмеген жаца туылган нэрестелер KYтiм жасау ушш арнайы белiмшелерге ауыстырылады (1). Кепурьщты ЖYKтiлiктiц алыс соцгылык;тагы нэтижелерi ете жаман. Мысалы, бiрyрык;ты ЖYKтiлiкпен салыстырганда егiздерде балалар церебралды параличi 8 есе, ал Yшендерде - 47 есе жш кездеседi [5]. Тужырым: Солай етiп, эдебиеттегi маглуматтар керсеткендей кепуры;ты ЖYKтiлiк жогары ;ауш-к;атер тобына жатады, ейткенi ЖYKтiлiк агымы мен босану кептеген ас;ынулармен журедi: гипертензионды; бузылыстар, темiржетiспеушiлiк анемия, ЖYKтiлiктiц узiлу ;ауш, кепсулылы; ;алыпты орналас;ан плацентаныц мезгiлiнен бурын сылынуы, урык;тардыц туа пайда болган даму а;аулары, олардыц курса; iшiлiк дамуыныц квдруь фето-феталды; трансфузионды; синдром, мерзiмiнен ерте босану, бiреуiнiц немесе екi уры;тыц интранаталды елiмi, босанганнан кейiнгi ерте кезецде атониялы; ;ан кету [5,6]. Кепуры;ты ЖYKтiлiк кезiнде ец жт кездесетiн ас;ынулардыц бiрi ол мерзiмiнен бурын босану болып табылады. Преждевременные роды 25-50 % жагдайда бай;алады. Бул жатырдыц ете созылып кетуь жатыр-плацентарлы; ;анайналым жетiспеушiлiгi, преэклампсия, ете жт кездесетiн АВ0 ЖYЙесi бойынша иммунологиялы; сэйкессiздiк нэтижесiнде. Нэрестелер, эдеттепдей, темен дене салмагымен туылып, кеп жагдайда 3000 г. дешн болады, жиi уры;тард^1ц бiрiнiц дамуыныц бузылысы (гипотрофия, туа пайда болган даму а;аулары) кездеседi. Жиi олардыц баспен жатуы мен орналасуы дурыс емес болады. [1,4]. Эйелдер кецейнде ЖYKтi эйелдердi ба;ылау кезiнде осыныц барлыгын ескеру жэне кепуры;ты ЖYKтiлiктi эйелдердi босану мерзiмiнен 2-3 апта бурын, ал ас;ынулар болган жагдайда одан ерте госпитализациялау ;ажет.
Кепуры;ты ЖYKтiлiк аны;тала салысымен арнайы тэртш пен емдэм тагайындалуы ;ажет, осыныц ар;асында агзаныц а;уыздар, майлар, углевод, дэрумендер мен микроэлементтерге деген жогары суранысын ;амтамасыздауга болад^1 жэне темiртапшылык;ты анемияныц даму^1ныц алд^1н аламыз. Журек-к;ан тамыр ЖYЙесiнiц, бYЙректiц к;^Iзметтерiне, преэклампсияныц ерте белгiлерiне аса кецiл белу керек. Алдыцгы ;урса; ;абыргасыныц аса созылып кетуше байланысты босанганнан кешп кезецде ;урса; пен жамбас TYбi булшы; еттерiн ныгайтатын гимнастикалы; жаттыгулар жасау тиiмдi.
(S^KaÉ^ny
№3-2015
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Побединский Н.М., Ляшко Е.С., Титов С.Ю., Кузнецова А.В. Использование репродуктивных технологий и результаты родов при многоплодной беременности //Акушерство и гинекология. - 2001. - №6. - С. 17-19.
2 Дунайкин М.Л., Брин И.Л. К вопросу о детерминантах нервно-психического развития близнецов // М.: РАМН - НЦ здоровья детей, 2011. - С.76-79.
3 Федорова М.В., Смирнова В.С. Вестник Российской ассоциации акушеров-гинекологов, 1998. -№1. - С. 35-45.
4 Сичинава Л.Г., Панина О.Б., Калашников С.А., Висаитова М.Б. Ультразвуковая диагностика в тактике ведения беременности и родов при многоплодии // Акушерство и гинекология. - М.: 2001. - №4. - С. 5-7.
5 Рахманова И.В., Лебедева С.Ю. Результаты аудиологического обследования методом вызванной отоакустической эмиссии детей, рожденных от многоплодной беременности // Вестник КазНМУ. - 2011. - № 2. - С. 37-41.
6 Сичинава Л.Г., Панина О.Б. Перинатальные исходы при многоплодной беременности // М.: Акушерство и гинекология, 2006. -№4. - С. 10.
7 Ермолаева А.С., Панина О.Б., Калашников С.А. Монохориальная двойня: особенности течения беременности и родов, перинатальные исходы// Акушерство и гинекология. - М.: 2006. - №1. - С. 17-19.
8 Де Черни Алан Х. Акушерство и гинекология. - М.: «Медпресс-информ», 2008. - С. 119-134.
9 Национальное руководство «Акушерство». - М.: ГЭОТАР-Медиа, 2013. - С. 325-328.
10 Bush Melissa, Martin M.D. and Pernoll L. СиггеШ: obstetric and gynecologic diagnosis and treatment. - Р. 388-403.
Б.К. КАБЫЛ, Р.М. РАЕВА, Э.С. СУЛЕЙМЕНОВА, Г.Б. ЖУМАЛИЕВА, У.К. КУЛЬБАЕВА
Казахский Национальный Медицинский Университет им С.Д. Асфендиярова, кафедра интернатуры и резидентуры по акушерству и гинекологии, Алматы, Казахстан
МНОГОПЛОДНАЯ БЕРЕМЕННОСТЬ И ЭКСТРАКОРПОРАЛЬНОЕ ОПЛОДОТВОРЕНИЕ
Резюме: За последнее десятилетие частота многоплодной беременности возросла более чем в 2 раза, в особенности, в развитых странах. Использование современных репродуктивных технологий в крупных центрах репродукции обусловило увеличение частоты многоплодных родов. Многоплодная беременность встречается в 0,4-1,6% случаев, а в большинстве европейских стран колеблется от 0,7 до 1,5%. Многоплодная беременность относится к группе высокого риска, так как течение беременности и родов сопровождаются значительным количеством осложнений: гипертензионные расстройства, железодефицитная анемия, угроза прерывания беременности, многоводие, преждевременная отслойка нормально расположенной плаценты, врожденные пороки развития плодов, задержка внутриутробного их развития, фето-фетальный трансфузионный синдром, преждевременные роды, интранатальная гибель одного из плодов или обоих, атоническое кровотечение в раннем послеродовом периоде. При многоплодных родах перинатальная смертность в 3-7 раз выше, чем при одноплодных, а материнская - выше в 2-4 раза. Таким образом, многоплодная беременность была и остается одной из актуальных проблем акушерства на современном этапе. Ключевые слова: многоплодная беременность, стимуляция овуляции, экстракорпоральное оплодотворение и перенос эмбриона, синдром фето-фетальной гемотрансфузии, акушерские осложнения.
B.K. KABYL, R.M. RAYEVA, E.S. SULEYMENOVA, G.B. ZHUMALIEVA, U.K. KULDAEVA
Internship and residency department in obstetrics and gynecology of the Kazakh National Medical University named after S.D. Asfendiyarov, Almaty, Kazakhstan
MULTIPLE PREGNANCY AND IN VITRO FERTILIZATION
Resume: Over the past decade the frequency of multiple pregnancy has increased more than 2 times, especially in developed countries. Using modern reproductive technologies in the large centers have increased the percentage of multiple births. Multiple pregnancy appears in 0.4-1.6% of cases and in most European countries ranges from 0.7 to 1.5%. Multiple pregnancy is high risk, as during pregnancy and childbirth there are significant number of complications: arterial hypertension, asiderotic anemia, threatened miscarriage, hydramnion, prematureamotio of normally situated placenta, fetal congenital anomalies, intrauterine growth retardation, feto-fetal transfusion syndrome, premature birth, intranatal death of one or both of the fetuses, atonic hemorrhage in the early postpartum period. Perinatal mortality is 3-7 times higher in multiple births than in singleton gestation, and maternal death is 2-4 times higher.
Thus, multiple pregnancy has been and continuous to be one of the most important problems of obstetrics at the present stage.
Keywords: multiple pregnancy, feto-fetal transfusion syndrome, stimulation of ovulation, in vitro fertilization and embryo transfer, obstetric
complications.
