CC BY
23
РАЗДЕЛ 1. КЛИНИЧЕСКИЕ ДИСЦИПЛИНЫ CHAPTER 1. CLINICAL DISCIPLINES
АКУШЕРСТВО И ГИНЕКОЛОГИЯ OBSTETRICS AND GYNECOLOGY
ЭОЖ 618.2-053.6
DOI 10.53065/kaznmu.2021.39.73.001
1 А.Б. Мукашева, 1 М.Ш. Шарипова, 2 Д.Н. Маханбеткулова, 2 А.Б. Смажан
1 Казак Y3diKci3 БШм беру Медициналык Университету Алматы к,, Казакстан. 2 С.Ж.Асфендияров атындагы казак улттыкмедициналыкуниверситетi Алматы к., Казакстан. [email protected]
ЖАС6СШРШ ЦЫЗДАР АРАСЫНДАГЫ ЖYКТIЛIК ПЕН TYCIKTIH, ТАРАЛУ К6РСЕТК1ШТЕР1 (АЛМАТЫ ЦАЛАСЫ БОЙЫНША)
Тушн. Жасeспiрiмдердiц фертильдi денсаулыгы пен eMip сапасына Kepi эсер ететт M:ÍKmUÍK пен жасанды тусж келер урпацтыц репродуктивтi потенциалы ушт улкен мэселеге айналуы мумкт. Кептеген отандыц зерртеушыердщ мэлшеттше жасанды туак жасау, ерте жyктi болу жасeспiрiм цыздар ушт цолайсыз жагдай екент атап етуде, себебi олар денсаулыцтыц ыцтимал кyрделi асцынуларына экелт цана поймай, психологиялыц тургыдан мацызды мэселелер тудыруы мумкт екент алга тартады.
Зерттеу манаты. Алматы цаласы бойынша жасeспiрiмдiк жуктшк пен жасанды туактщ 2016-2020 ж.а. таралу жишгт аныцтау.
Нэтижелермен пШрталас. Алматы цаласы «Республикалыцэлектрондыц денсаулыц сацтау орталыгы» деректерi бойынша соцгы бес жыл мерзiмiндегi (2016-2020 ж.а.) жасeспiрiмдер арасында тiркелген жуктшк пен жасанды туактщ таралу трсет^штерше бага берлдь
Цорытынды. 2016-2020 жылдар аралыгында Алматы цаласында жyргiзiлген 15-17 жастагы жасeспiрiм цыздар арасындагы жуктшк пен жасанды тусж жасау трсет^штерте талдау нэтижей олардыц цалыпты тeмендеу динамикасына ие екент трсетть 2020 жылгы аныцталган жуктыш кeрсеткшi 5,8 тец болганымен, Япония жэне ОцтустЫ Корея сияцты дамыган елдер кeрсеткiшiмен салыстырганда негурлым тп. Tyümdi свздер: жасeспiрiмдiк жуктшк, жасeспiрiмдердегi жасанды тусж, репродуктивтi потенциал
Kipicne. Жасeсmрiмдер денсаулыгыныц элеуметтж мацыздылыгы олардыц болаша; ;огамныц репродуктив™, экономикалы;, элеуметтж, саяси жэне мэдени резервi болып табылатындыгымен байланысты. Каза;стан Республикасыныц Елбасы -¥лт Кешбасшысы Н.Э. Назарбаевтыц "Казакстан -2050 "Стратегиясында жэне К:К. Токаевтыц казак; хал;ына жолдаган долдауында (2020) - ана мен баланы коргау жаца кезецдеп мемлекеттщ элеуметтж саясатыныц мацызды ;урамдас белт болып табылатыны мэлiм [1,2]. Бул мшдетп шешу ултты; денсаулы; са;тау жуйесш уза; мерзiмдi жацгырту шецберiнде елдiц бYкiл аумагында медициналы; кызметтер сапасыныц бiрыцFай стандарттарын енгiзудi кeздейдi. Бул ретте жасeспiрiмдердiц репродуктивтi денсаулыгын ;оргау белгiлi бiр табиги, элеуметтж-экономикалы; жэне мэдени ортадагы олардыц физиологиялы; жэне психикалы; ерекшелiктерiмен бiртутас угым ретiнде ;абылдауды ;ажет етедi.
Жасeспiрiмдердiц репродуктивтi денсаулыгы сырт;ы жэне iшкi орта факторларыныц езгеруше сезiмтал индикатор болып табылады. Каза;станныц жасeспiрiм ;ыздарыныц репродуктивтi жэне соматикалы; денсаулыгыныц нашарлауын, гинекологиялы; аурулардыц кец таралу мэселесш кeптеген отанды; зерттеушшер жазуда. Мэселен, М.
Г.Жуматова мен В. Н. Локшин (2010) Каза;стандагы жасeспiрiм ;ыздардыц репродуктивтi денсаулыгын элемдж ;огамга тэн дагдарысты; ;убылыстар, TYрлi элеуметтiк мацызды факторлар призмасы ар;ылы нарастырады [3,4].
ДД¥ мэлiметтерi бойынша, жыл сайын дамушы елдерде 15-19 жас аралыгындагы ;ыздар арасында ЖYктiлiктiц 21 миллион жагдайы тiркеледi жэне олардыц шамамен 12 миллионы босанумен ая;талады екен. Осы елдерде кемшде 777 000 босану 15 жас;а дейiнгi жасeспiрiм ;ыздар арасында тiркеледi [5,6]. Жасeспiрiмдердiц ЖYктiлiгi жас аналардыц денсаулыгына ауыр зардаптарга экелуi MYмкiн. Сондай-а; ДД¥ мамандары жыл сайын 15-19 жастагы ;ыздар арасында аборттыц шамамен 5,6 миллион жагдайы тiркелетiнiн, оныц iшiнде 3,9 миллион жагдай наушт сипат;а ие болатынын, осылайша ана eлiмiне, гинекологиялы; аурудыц eсуiне, бул ез кезегiнде ;атаймаган агзаныц денсаулы; жагдайыныц уза; мерзiмдi бузылуына, жалпы репродуктивтi элеуеттi тeмендететiнiне ы;пал ететшш атап eтуде [7].
Г. Н. Алимбаеваныц (2018) деректерi бойынша Каза;станда жасeспiрiмдердiц тек 19% - ы контрацептивтердi пайдаланады екен, ал жыл сайын 15-19 жастагы 1000 ;ыздыц 20-ы тiркелмейтiн TYсiк жасайтыны туралы мэлiметтер келтiредi [8].
Аборттын, жогары таралуы, нэтижесiнде фертильдi денсаулык пен eмiр сапасына эсер ететiн репродуктивтi денсаулык Yшiн улкен мэселеге айналуы мумкш. Б.С. Турдалиева жэне т.б. авторлар (2014), тусж жасату, эсiресе жасeспiрiм кыздар Yшiн колайсыз екенiн атап етп, eйткенi олар денсаульщтын, аскынуларына экелiп кана коймай, психологиялык тургыдан мацызды мэселелер тудыруы MYMкiн екенш атап етуде [9]. Сондыктан, кэмелетке толмаган ЖYKтi эйелдер арасында каламаган ЖYKтiлiктi алдын алу бYгiнгi ^нп eзектi мэселелердщ бiрi болып табылады [10]. Зерттеу мацсаты. Алматы каласы бойынша жасeспiрiмдiк ЖYKтiлiк пен жасанды TYсiктiн, 20162020 ж.а. таралу жишпн аныктау. Нэтижелер мен шюрталас. Алматы каласы «Республикалык электрондык денсаулык сактау
орталыгы» деректерi бойынша соцгы бес жыл мерзiмiндегi (2016-2020 ж.а.) жасeспiрiмдер арасында тiркелген ЖYKтiлiк пен жасанды TYсiктiн, таралу кeрсеткiштерiне бага бершдь
15-17 жастагы жасeспiрiмдер арасында TYсiктердiн, таралу кeрсеткiштерiн зерттеу Yшiн 2016-2020 ж. а. Алматы к. "Республикалык электрондык денсаулык сактау орталыгы" деректерш талдау негiзiнде келесi гарсетюштерге кол жеткiздiк: 2016 жылы жасeспiрiмдер арасында жасанды TYсiк жасау гарсеткШ 0,9 - га тен, болганы белгiлi болды (1000 кызга шакканда). Кейiнгi жылдары бул кeрсеткiш тeмендеп, 2017 жэне 2018 жылдары 0,7 курады (1000 кызга шакканда) (сурет 1). Ал 2020 жылы алдыцгы жылмен салыстырганда бул мрсете™^ жогарылаганы байкалады - 0,5 (1000 кызга шакканда)
1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0
0,9
■ 0,7 0,7
■
■
■ 0,5
■ 0,3 ■
■ ■
■ 1 ■
■ ■
1 1
2016
2017
2018
2019
2020
Сурет 1 - Алматы каласындагы 15-17 жас аралыгындагы жасeспiрiм кыздар арасында 2016-2020 жылдардагы 1000
кызга шаккандагы жасанды TYсiк жасату гарсетюшшщ таралуы
Кдзакстанда жасeспiрiм кыздар арасындагы ЖYKтiлiкке катысты колайсыз жагдайлар статистикасы да байкалады, КР ДСМ мэлiметiнше, 2009 жылы Кдзакстан бойынша 360 мын, босанудын, 4360 - ы 15-тен 18 жаска дешнп кэмелетке толмаган ЖYKтi эйелдерге тиесш болган.
2-суретте Алматы к. 15-17 жастагы жасeспiрiм кыздар арасындагы 2016-2020 жылдардагы жасeспiрiмдер ЖYKтiлiгi динамикасы жeнiндегi деректер кeрсетiлген.
Сурет 2 - Алматы каласындагы 15-17 жас аралыгындагы жасeспiрiм кыздар арасындагы 2016-2020 жылдардагы
1000 кызга шаккандагы ЖYKтiлiк динамикасы кeрсеткiштерi
Талдауга алынган жылдар аралыгында жасeспiрiм Кыздар арасындагы ЖYKтiлiк мрсете™^^ тeмендеуiнiн, он, динамикасы байкалады.
Жасeспiрiмдер ЖYKтшriнiн, ен, Yлкен кeрсеткiшi 2016 жылы ^ркелген, бул кeрсеткiш 8,3-Ti курады (1000 кызга шакканда). Келесi жылдары бул гарсетюш тeмендеп, 2018 жылы - 5,6- ке тен болды (1000 кызга шакканда) (№ 2 сурет). Ал 2020 жылы жасeспiрiмдер
арасындагы жуктшк KepceTKiini 5,8 к¥РаДы (1000 кызга шакканда).
Сонымен катар, Алматы каласындагы 15-17 жастагы жасeспiрiм кыздар арасындагы ЖYктiлiк пен жасанды TYсiк жасау кeрсеткiштерiн бiр-бiрiмен салыстырганда (сурет 3) ею кeрсеткiш бойынша да eсу динамикаы байкалады.
2016 2017 2018 2019 2020
TYciK керсетк1ш1 0,9 0,7 0,7 0,3 0,5
жYктiлiк керсеткЫ 8,3 6,6 5,6 5,2 5,8
TYCiK керсетк1Ш1
жYктlЛlк керсеткш
Сурет 3 - Алматы каласындагы 15-17 жас аралыгындагы жасeспiрiм кыздар арасындагы 2016-2020 жылдардагы
1000 кызга шаккандагы ЖYктiлiк пен TYсiк кeрсеткiштерi
Цорытынды. 2016-2020 жылдар аралыгында Алматы каласында ЖYргiзiлген 15-17 жастагы жаœсшрiм Кыздар арасындагы ЖYктiлiк пен жасанды tycîk жасау кeрсеткiштерiне талдау нэтижеа олардын, жогарылау динамикасына ие екенш керсетп. 2020 жылгы аныкталган ЖYктiлiк кeрсеткiшi 5,8 тен, болганымен,
Япония жэне Он^стж Корея сиякты дамыган елдер кeрсеткiшiмен салыстырганда негурлым Ken. Сондай-ак, 15-17 жастагы жасeспiрiм кыздар арасындагы ЖYKтiлiк пен жасанды TYсiк жасау кeрсеткiштерiн бiр-бiрiмен салыстырганда екi кeрсеткiш бойынша да eсу динамикаы байкалады. .
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Послание Президента Республики Казахстан -Лидера нации Н. А. Назарбаева народу Казахстана / Стратегия «Казахстан-2050» Новый политический курс состоявшегося государства. - Астана, 2012. - 31 с. https://www.akorda.kz/ru/events/astana kazakhstan/p articipation in events/poslanie-prezidenta-respubliki-kazahstan-lidera-nacii-nursultana-nazarbaeva-narodu-kazahstana-strategiya-kazahstan-2050-novyi-politicheskii
2 Послание Главы государства Касым-Жомарта Токаева народу Казахстана. - Нур-Султан, 2020. https://www.akorda.kz/ru/addresses/addresses of pres ident/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-1-sentyabrya-2020-g
3 Жуматова М.Г., Локшин В.Н. Проблемы репродуктивного здоровья женщин в Казахстане // Проблемы репродукции. - М., 2010. - № 3. - С. 24-27.
4 Makhanbetkulova D.N., Auyezova A.M., Zhilvinas Padaiga, Nurbakyt A.N. State of reproductive health of modern girls-teenagers // Наука о жизни и здоровье. Научно-практический журнал. - Алматы, 2020. - № 3. - С. 53-61.
5 Girlhood, not motherhood: Preventing adolescent pregnancy / UNFPA. - New York, 2015. - 58 р.
https://www.unfpa.org/publications/girlhood-not-motherhood
6 Neal S, Matthews Z, Frost M, et al. Childbearing in adolescents aged 12-15 years in low resource countries: a neglected issue. New estimates from demographic and household surveys in 42 countries // Acta Obstet Gynecol Scand, 2012. - Vol.91. - P. 1114-18.
7 Every Woman Every Child. The Global Strategy for Women's, Children's and Adolescents' Health (20162030) / WHO. - 2015. - 108 р. https://www.who.int/life-course/partners/global-
strategy/globalstrategyreport2016-2030-lowres.pdf
8 Алимбаева Г.Н. Здоровье молодых: назад в XX век // Человек и лекарство - Казахстан. Гинекология. -Алматы, 2018. - № 12 (107). - С. 2-7.
9 Турдалиева Б.С., Аимбетова Г.И., Абдукаюмова У.А. и другие. Здоровье детей и подростков Республики Казахстан: проблемы и пути решения // Вестник КазНМУ. - Алматы, 2011. - № 4. - С. 53-56.
10 UNAIDS. The gap report. 2014. - 422 р., www.unaids.org/sites/default/files/en/media/unaids/co ntentassets/documents/unaidspublication/2014/UNAID S_Gap_report_en.pdf
1 Poslanie Prezidenta Respubliki Kazahstan - Lidera nasii N. A. Nazarbaeva narodu Kazahstana / Strategic «Kazahstan-2050» Novyi politicheskii kurs sostonv§egosfl gosudarstva. - Astana, 2012. - 31 s. https://www.akorda.kz/ru/events/astana_kazakhstan7p articipationjn_events/poslanie-prezidenta-respubliki-kazahstan-lidera-nacii-nursultana-nazarbaeva-narodu-kazahstana-strategiya-kazahstan-2050-novyi-politicheskii
2 Poslanie Glavy gosudarstva Kasym-Jomarta Tokaeva narodu Kazahstana. - Nur-Sultan, 2020. https://www.akorda.kz/ru/addresses/addresses_of_pres ident/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-1-sentyabrya-2020-g
3 Jumatova M.G., Lok§in V.N. Problemy reproduktivnogo zdorovfl jenin v Kazahstane // Problemy reproduksii. - M., 2010. - № 3. - S. 24-27.
4 Makhanbetkulova D.N., Auyezova A.M., Zhilvinas Padaiga, Nurbakyt A.N. State of reproductive health of modern girls-teenagers // Nauka o jizni i zdorove. Nauchno-prakticheskii jurnal. - Almaty, 2020. - № 3. - S. 53-61.
5 Girlhood, not motherhood: Preventing adolescent pregnancy / UNFPA. - New York, 2015. - 58 r.
https://www.unfpa.org/publications/girlhood-not-motherhood
6 Neal S, Matthews Z, Frost M, et al. Childbearing in adolescents aged 12-15 years in low resource countries: a neglected issue. New estimates from demographic and household surveys in 42 countries // Acta Obstet Gynecol Scand, 2012. - Vol.91. - P. 1114-18.
7 Every Woman Every Child. The Global Strategy for Women's, Children's and Adolescents' Health (20162030) / WHO. - 2015. - 108 r. https://www.who.int/life-course/partners/global-
strategy/globalstrategyreport2016-2030-lowres.pdf
8 Alimbaeva G.N. Zdorove molodyh: nazad v XX vek // Chelovek i lekarstvo - Kazahstan. Ginekologifl. - Almaty, 2018. - № 12 (107). - S. 2-7.
9 Turdalieva B.S., Aimbetova G.I., Abdukamova U.A. i drugie. Zdorove detei i podrostkov Respubliki Kazahstan: problemy i puti re§enifl // Vestnik KazNMU. - Almaty, 2011. - № 4. - S. 53-56.
10 UNAIDS. The gap report. 2014. - 422 r., www.unaids.org/sites/default/files/en/media/unaids/co ntentassets/documents/unaidspublication/2014/UNAID S_Gap_report_en.pdf
1 А.Б. Мукашева, 1 М.Ш. Шарипова, 2 Д.Н. Маханбеткулова, 2 А.Б. Смажан
Казахский Медицинский Университет Непрерывного Образования, г. Алматы, Казахстан Казахский национальный медицинский университет имени С.Д.Асфендиярова, г. Алматы, Казахстан
РАСПРОСТРАНЕННОСТЬ ПОКАЗАТЕЛЕЙ БЕРЕМЕННОСТИ И АБОРТОВ СРЕДИ ДЕВОЧЕК-ПОДРОСТКОВ г. АЛМАТЫ
Резюме. Актуальность. Беременность и аборты, которые отрицательно сказываются на репродуктивном здоровье и качестве жизни подростков, могут стать серьезной проблемой для репродуктивного потенциала следующего поколения. По мнению многих отечественных исследователей, аборт и ранняя беременность неблагоприятны для девочек-подростков, так как могут не только привести к потенциальным осложнениям для здоровья, но и вызвать серьезные психологические проблемы.
Цель исследования. Определить частоту распространенности показателей подростковой беременности и абортов за 2016-2020 гг. по г. Алматы
Результаты и обсуждение. По данным Республиканского центра электронного
здравоохранения в Алматы, была проведена оценка распространенности беременности и абортов среди подростков за последние пять лет (2016-2020 гг.). Выводы Анализ показателей беременности и абортов среди девочек-подростков 15-17 лет в Алматы за период 2016-2020 годов показал, что они имеют умеренную тенденцию к снижению. Хотя показатель беременностей в 2020 году составляет 5,8, он выше, чем в развитых странах, таких как Япония и Южная Корея.
Ключевые слова: подростковая беременность, аборты у подростков, репродуктивный потенциал
1 A.B. Mukasheva, 1 M.Sh. Sharipova, 2 D.N. Makhanbetkulova, 2 A.B. Smazhan
Kazakh Medical University of Continuing Education, Almaty, Kazakhstan Asfendiyarov Kazakh National Medical University, Almaty, Kazakhstan
PREVALENCE OF PREGNANCY AND ABORTION RATES AMONG ADOLESCENT GIRLS IN ALMATY
Resume. Pregnancy and abortion, which negatively affect the reproductive health and quality of life of adolescents, can be a serious problem for the reproductive potential of the next generation. According to many domestic researchers, abortion and early pregnancy are unfavorable for adolescent girls, as they can not only lead to potential health complications, but also cause serious psychological problems.
Purpose of the study. To determine the frequency of prevalence rates of teenage pregnancy and abortion for 2016-2020. in Almaty
Results and discussion. According to the Republican Center for eHealth in Almaty, an assessment was made of the prevalence of pregnancy and abortion among adolescents over the past five years (2016-2020). Findings. Analysis of pregnancy and abortion rates among adolescent girls aged 15-17 years in Almaty for the period 2016-2020 showed that they have a moderate downward trend. Although the pregnancy rate in 2020 is 5.8, it is higher than in developed countries such as Japan and South Korea. Key words: teenage pregnancy, abortion in adolescents, reproductive potential
