Научная статья на тему 'ЖАНГАРИ ФИЛЬМЛАРНИНГ ЎСМИРЛИК ЁШИДА АГРЕССИВЛИКНИНГ РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИРИНИ ПСИХОЛОГЛАР ТАМОНИДАН ЎРГАНИЛГАНЛИГИ'

ЖАНГАРИ ФИЛЬМЛАРНИНГ ЎСМИРЛИК ЁШИДА АГРЕССИВЛИКНИНГ РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИРИНИ ПСИХОЛОГЛАР ТАМОНИДАН ЎРГАНИЛГАНЛИГИ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

4
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Ўсмир психологияси / ёш даврлари психологияси / тажаввускорлик / усмирлар / даагрессия / жангари фильмлар / агрессиянинг ривожланиги. / подростковая психология / юношеская психология / агрессия / подростки / агрессия / военные фильмы / развитие агрессии.

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — Фарзонахон Хабибуллоххон Кизи Косимова

Ушбу маколада биз боланинг ривожланиш даврида, хусусан усмирлик вактида унинг умумий ривожланишига таъсир килувчи омиллардан бирини куриб чикамиз. Телевидение, интернет ва ижтимоий тармоклар жадал ривожланган ушбу замонда болаларни онгини камраб олаётган ва салбий таъсир курсатаётган жангари фильмлар ва лавхаларни усмир психикасига салбий таъсири жумладан тажаввускорлик хиссини ривожланишидаги таъсири хакида суз юритамиз ва психолог олимларни жангари фильмларнинг ўсмирлик ёшида агрессивликнинг ривожланишига таъсирини урганилганлик даражаси ва фикрларини куриб чикамиз.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

В этой статье мы обсудим один из факторов, влияющих на общее развитие ребенка в период развития, особенно в подростковом возрасте. В эту эпоху бурного развития телевидения, интернета и социальных сетей речь пойдет о негативном влиянии фильмов о насилии и фильмов, которые занимают детское сознание и негативно влияют на психику подростков, в том числе влияют на развитие агрессии, а мы спросим у психологов об уровне изученности и мнениях о влиянии жестоких фильмов на развитие агрессивности у подростков.

Текст научной работы на тему «ЖАНГАРИ ФИЛЬМЛАРНИНГ ЎСМИРЛИК ЁШИДА АГРЕССИВЛИКНИНГ РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИРИНИ ПСИХОЛОГЛАР ТАМОНИДАН ЎРГАНИЛГАНЛИГИ»

Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions

Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar

ЖАНГАРИ ФИЛЬМЛАРНИНГ УСМИРЛИК ЁШИДА АГРЕССИВЛИКНИНГ РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИРИНИ ПСИХОЛОГЛАР ТАМОНИДАН УРГАНИЛГАНЛИГИ

Фарзонахон Хабибуллоххон кизи Косимова АННОТАЦИЯ.

Ушбу маколада биз боланинг ривожланиш даврида, хусусан усмирлик вактида унинг умумий ривожланишига таъсир килувчи омиллардан бирини куриб чикамиз. Телевидение, интернет ва ижтимоий тармоклар жадал ривожланган ушбу замонда болаларни онгини камраб олаётган ва салбий таъсир курсатаётган жангари фильмлар ва лавхаларни усмир психикасига салбий таъсири жумладан тажаввускорлик хиссини ривожланишидаги таъсири хакида суз юритамиз ва психолог олимларни жангари фильмларнинг усмирлик ёшида агрессивликнинг ривожланишига таъсирини урганилганлик даражаси ва фикрларини куриб чикамиз.

Калит сузлар: Усмир психологияси, ёш даврлари психологияси, тажаввускорлик, усмирлар, даагрессия, жангари фильмлар, агрессиянинг ривожланиги.

АННОТАЦИЯ.

В этой статье мы обсудим один из факторов, влияющих на общее развитие ребенка в период развития, особенно в подростковом возрасте. В эту эпоху бурного развития телевидения, интернета и социальных сетей речь пойдет о негативном влиянии фильмов о насилии и фильмов, которые занимают детское сознание и негативно влияют на психику подростков, в том числе влияют на развитие агрессии, а мы спросим у психологов об уровне изученности и мнениях о влиянии жестоких фильмов на развитие агрессивности у подростков.

Ключевые слова: подростковая психология, юношеская психология, агрессия, подростки, агрессия, военные фильмы, развитие агрессии.

ABSTRACT.

In this article, we will discuss one of the factors that affect the overall development of a child during the development period, especially during adolescence. In this era of rapid development of television,

May 6

1182

Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions

Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar

internet and social networks, we will talk about the negative impact of violent films and films that occupy children's minds and have a negative effect on the psyche of teenagers, including the impact on the development of aggression, and we will ask psychologists about the level of research and opinions on the influence of violent films on the development of aggressiveness in adolescents.

Key words: Adolescent psychology, youth psychology, aggression, teenagers, aggression, war movies, development of aggression.

Хозирги кунда жамиятимизда хар тамонлама соглом авлодни шакллантиришга жиддий ахамият берилмокда. Усиб улгаяётган ёш авлодни нафакат аклан ва жисмонан, балки психологик бакувват килиш кераклиги хозирги даврнинг долзарб масалаларидан бирига айланган. Зеро, инсон ривожланишида психологик ёш даврларининг мураккаби ва ахамиятлиларидан бири булган усмир ёшдаги болаларда психологик иммунитетни ривожлантириш жуда хам ахамиятлидир.

Охирги вактда болалар ва усмирларнинг психологик холатида жуда хам куп кузатилаётган агрессия яъни тажаввускорлик холати психологларни, педагогларни ва умуман инсонни эътиборини тортаётган жихатдир. Охирги йилларда телеэфирларда ва ижтимоий тармокларда купайиб бораётган жангари фильмларни салбий таъсири, бола ва усмир психологиясига етказаётган зарарлари хакида мутахассислар изланишлар олиб боришаётгани хам бежиз эмас. Дунё буйича 90% французлар, белгияликлар, немис ва италияликлар хам хозирги кунда болалар билан содир булаётган муаммолар жуда куп микдорда зуравонликни намойиш килаётган зангори экран туфайли эканлигини эътироф етишмокда. Эьтибор каратадиган булсак, телевидениядаги янгиликларда улимни барча романлардагидан хам купроклигини, эфир вактлари доимо зуравонлик, кон ва мурдалар билан тулганлигини куриш мумкин. Чет давлат телеканалларида турли хил жангари фильмлар хам мунтазам берилиб борилиши хеч кимга сир эмас. Ушбу каналлар оркали курсатилаётган бундай кинофильмлар болада тажаввускорликни янада ошириши кундак равшан.

Таассуфки жангари фильмлар, отишмалар, бир-бирини улдиришлар, вахшийликлар болаларда узига хос кизикиш билан кутиб олинади. Бу улар учун гуёки «кахрамонлик», «кучлилик»дек туюлади. Аслида эса бундай фильмлар, лавхалар боладаги кечиримлилик, рахмдиллил багрикенглилик каби инсоний туйгуларни йуколишига о.

Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions

Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar

y

келади. Болаларда аутизм касаллигини, стресс холатларини, реал вокеликдан кочиш каби холатларни авж олишига олиб келади. Бир неча соат телеэкран каршисида утириб бундай фильмларни томоша килган боланинг миясида бу жараён у ухлаётганда хам давом этади. Яъни болани фильм оркали олган агрессияси хаёлида, хотирасида мухрланади ва тушида кайта гавдалана бошлайди. Бунинг натижасида болани уйкисида халовот булмайди, алахсирашлар, тушда куркишлар, тажанглик каби холатлар юз беради ва болада невроз, невростения каби касалликлар пайдо булади. Бундай фильмларни кайта-кайта томоша килиш эса болани ёвуз, зуравон, бемехр, беэътибор булиб тарбияланишида узининг катта хиссасини кушади. Зеро, миллий-маъданиятимиз, урф-одатларимиз ила кон-конимизга сингиб кетган рахмдил, багрикенг, софдил ва мехрибон Узбек халки фарзанди учун бу холатлар фожеа булиши мумкин. Зеро болани ок когозга ухшаш онги турли хил вахшийликлар, бир-бирини улдиришлар, отишмалар, зуравонликлар билан тулгандан сунг биз шу боладан мехр, мурувват, саховат, багрикенглик каби инсоний юксак туйгуларни кута оламизми? Тугри, бундай жангари фильмларни курган бола эртагаёк кучага чикиб хаммани отиб ташламайди. Аммо бу унинг психикасида, онгида муаммони ечишнинг усулларидан бири сифатида колади. Каттарок булганда бирор бир максадга эришиш учун зуравонликдан фойдаланмаслигига хеч ким кафолат бера олмайди.

Шундай экан, келажагимиз давомчиларининг онгини ёвузликлардан, зуравонликлардан саклаш хар биримизнинг вазифамиз эканлигини унутмаслигимиз керак.

Факат утган асрнинг 70-йиллари бошларида болалар фаровонлиги хакида гамхурлик килувчи жамият хамда айрим ота-оналар ва тарбиячилар харбий уйинчоклар буйича ташвишлана бошладилар. Кейин уйин заллари ва уларга урнатилган харбий уйинли автоматлар эътиборни жалб килди. Х,озир эса усмирлар учун асосий офатни шахсий компьютерлар ва уяли алока воситиларидаги урушларни акс эттирувчи виедоуйинларда ва жангари фильмларда куришмокда. Шуни инобатга олган холда бир канча психолог олимлар бу мавзуга уз эътиборларини каратиб изланишлар олиб боришган. Жумладан:

ОАВдаги зуравонлик сахнасининг киска муддатли таъсири муаммоси

Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions

Volume 4 | TMA Conference | 2023

Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar

y

буйича узининг адабиётлар шархида Берковити ОАВдаги зуравонликнинг агрессияга ёрдам бериши эхтимолига таъсир килувчи куйидаги омилларни ажратиб курсатади:

1) курилган нарса томошабинга агрессиянинг намоён булишидек туюлади -«агрессия томошабиннинг фикрларида мавжуд булади, агар томошабин уз курганини агрессия деб хисобламаса, кино уларни кузгамайди»;

2) томошабин узини агрессор билан айнан деб билади, «узини фильмдаги агрессор билан айнан деб биладиган томошабинда ... хаёлий тимсоллар пайдо булади, бу билан уни агрессияга ундайди»;

3) Берковитининг айрим тадкикотларида курсатилганидек, агрессиянинг потенциал объекти фильмдаги агрессия курбони билан якинликда тушунилади;

4) Кузатилаётган вокеалар реал булиб куриниши ва жалб кила олиши керак, томошабин «сюжетнинг асири булганда таъсирга берилишга айникса мойил булади, бу билан узини худди шу тарзда тутади».

J. U.Roggeнинг (1984 й.) хисоблашича, харбий уйинчоклар, харбий лавхалар ва видеоуйинлар билан хаддан ташкари кизикиш мукаррар равишда уларни хаётга татбик этишга олиб келади.

H.Selg (1983 й.) видоеуйинларни «буни тула истисно килиб булмасада, зарарли таъсири исботланмаган. Болалар ва усмирларга видеоуйинларнинг таъсирига тегишли холисона методик тадкикотлар етишмайди. Куп йиллик лонгитюд тадкикотлар зарурдир» дея хисоблайди. *

С.А.Завражиннинг фикрича, усмирларнинг зуравонлик сахналарига тула фильмларга, лавхаларга ва компьютер уйинлари видеомахсулотларига кизикиши норматив, меъёрий ахамиятга хам эгадир. Биринчидан, курилган нарсага хамдард булиш жараёни тупланган агрессив кувватни, усмирнинг реал хаётига хамрохлик килувчи чукур онгсиз куркувлар ва ташвишларни бирданига таркатиб юбориш билан бирга кечади. Иккинчидан, зуравонлик сахнасини экранда яна куриш ва хаёлда яна бир марта изтироб чекиш истаги шаклланаётган Мен-концепциясининг мустахкамлигини синашнинг замонавий усулларидан

биридан бошка нарса эмас. Бу концепция умуман усмир популяцияси андазаларига мувофик келувчи усмирга ёрдам бериб, "зарбани кайтариши" керак.

Умуман видеозуравонлик сахналари ва шу зами пайдо булувчи агрессив фантазиялар усмир ва жамият у

Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions

Volume 4 | TMA Conference | 2023 Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar

y

pean xaB$ TyFgupagu, 6y xaB$ ynapHu Te3ga aManra omupum uMKoHuaTugaH uöopar эмaс, öanKu ycMupga acTa-ceKuH y3 maxcuH MyaMMonapHHH Ba Tacogu^uö naögo öynraH ucTaKnapuHu x,an Kunum ynyH yHHBepcan Bocura cu^araga ynapgaH paцнoнaп ^oöganaHum KouganapuHuHr maKnnaHHHrnHgagup. BwTHepHHHr xHCOÖnarnHHa, ypymnu BHgeoyÖHHnap HFBorapnHKgaH uöopargup, ynap öup Ba^THHHr y3uga y3 neKcro uMKoHuaTnapu c^HapuHcuHu TaKnu^ Kunagu. Ey neKCH3 HMKOHH^Tnap yfiHHHHHHHr KOHHOTHHHr ohhc MaKOHnapura öopumugaruHa эмac, öanKH OHrga xaMMa Hapcara KogupnuK unnw3HacHHHHr nafigo

öynumuga KypuHagu. ^eKcro Kyn TyfiFycu Ba 6y3FyHHH ^aHTa3uanapHHHr pean OKuöaraapuHHHr MaB^yg эмacпнгн KarranapHuHr xaMMa HapcaHH Ha3opaT Kunumu öunaH Kecumumu MyMKHH. ^Hru aBnog ypymnu BugeoyfiuHnapuga Tam^apuga, MyaöaH ^oöga MaB^yg öynraH gymMaHHu, ohukpok Bapuaffraapuga эca ^aMuaTga Kaöyn KunuHraH xaMoxaHrauKKa Tyna MOHaHg gymMaH tumcohuhu u^oganafigu. AMMO yfiuH Ba3uaTu yfiuHnuHuHr UHKU onaMuga W3 öepaeTraH, öat3aH aKgcro FoanapHuHr nafigo öy^umurana öopuö eTyBnu uhku napnanaHraH KypamHu aKC эттнpagн.

fflynapHu uHoöarra onuö aHTum MyMKuHKu, aBBano öy MyaMMora HucöaraH öe^apK öynMacnuK gapKop. EyryHru yзнмнзнннг эtтнöopcнзпнгнмнз эpтaгa KaTTa KyHruncro BoKeanapra caöaö öynumu MyMKuH. Em aBnogHu xap TaMoHnaMa eTyK Kunuö Tapöuanam эca öapnaMro onguga TypraH Ba3u$anap cupacura Kupagu.

OTa - oHanap $ap3aHguHuHr öym BaKTuga HuManap öunaH myFynnaHaeTraHuHu эtтнöopgaн nerra KongupMaca MaKcagra MyBo^uK öynap эgн. EonanapHu Ba ycMupnapHu öym BaKTuHu TyFpu TaKcuMnamura epgaM öepunca, öym

BaKTu ouHau ^axoH, yanu anoKa Bocuracu Kapmucuga эмac, öanKu Typnu xuh TyrapaKnapga yTKasunumuHu TatMuHnam gapKop. ^aHrapu ^untMnapHu canöufi Tatcupu TyFpucuga oTa-oHanap xaM, negororaap xaM yHyTMaraH xonga öonara myHu ceKuH acTanuK öunaH cuHrgupunca yHnafiMroKu öy MyaMMoHuHr onguHu onumga KaTTa epgaM öepagu.

YMug KunaMroKu öu3 ncuxonoraap öy öopaga aHa Kynnaö ronaHumnap onuö öopaMu3 Ba öy MyaMMoHu enuMuHu Tonumra y3 xuccaMu3Hu KymaMu3.

REFERENCES

1. AöpaMoBa, r.C. Bo3pacTHaa ncuxonorua. - EKarepeHöypr. 1999

Tashkent Medical Academy Integration of Science, Education and Practice in Modern Psychology and Pedagogy: Problems and Solutions

Volume 4 | TMA Conference | 2023

Zamonaviy psixologiya, pedagogikada fan, ta'lim va amaliyot integratsiyasi: muammo va yechimlar

y

2. Андреева, Г.М. Социальная психология. - М.: 1988. -

3. Бандура, А., Уолтерс, Р. Подростковая агрессия. Изучение влияния воспитания и семейных отношений. -М.: Изд- во «Эксмо пресс».2000.

4. Беличева, С.А. Основы превентивной психологии. - М.:1993.

5. Берн, Э. Игры, в которые играют люди: Психология человеческих взаимоотношений; люди, которые играют в игры: Психология человеческой судьбы. - М.:1998.

6. Бойко, И.Б. Проявление агрессивности несовершеннолетних осужденных женского пола. // Вопросы психологии 1993 №4.

7. Бэрон, Р., Ричардсон, Д. Агрессия. - СПб.: Изд-во «Питер». 1997

8. Кон И.С. Психология ранней юности. - М., 1989.

9. Бэрон Р. «Агрессия» 2000 г.

10.Бютнер К. «Жить с агрессивными детьми» 1991 г.

11.Головин С.Ю. Словарь практического психолога 1997 г.

12.Реан А.А. Агрессия и агрессивность личности.

13.Karimovna, N. Y. (2022). YOSHLARDA INTERNETGA TOBELIK MUAMMOLARI. TA'LIM VA RIVOJLANISH TAHLILI ONLAYN ILMIY

JURNALI, 2(12), 96-99. 14.Ахмедова, М. Т., & Нарметова, Ю. К. (2022). "МУОШАРАТ ОДОБИ" ОР^АЛИ

fflÄKn.HAHTKPHffl. Central Asian Academic Journal of Scientific Research, 2(5), 336-340.

15.Karimovna, N. Y. (2023). COGNITIVE DISORDERS. American Journal of Interdisciplinary Research and Development, 12, 126-131.

У^УВЧИЛАРДА

УСТОЗ-ШОГИРД

МУНОСАБАТЛАРИНИ

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.