Научная статья на тему 'ЖАМОАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ ИЛМИЙ-МЕТОДИК АСОСЛАРИ'

ЖАМОАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ ИЛМИЙ-МЕТОДИК АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
76
25
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ / ЖАМОАТ ХАВФСИЗЛИГИ / КУЧ / КЎНИКМА / МАЛАКА / БАРқАРОРЛИК / ҲАРАКАТ / САЛОМАТЛИК / ЖАРАЁН / ТАРАққИЁТ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Мовлонов Б.Р.

Мақолада жамоат хавфсизлигини таъминлашнинг илмий методик асосларини такомиллаштириш зарурияти бўйича илмий асосланган фикрлар баён қилинган бўлиб, жамоат хавфсизлигини таъминловчи ташкилотлар ходимлари малакасини ошириб бориш ҳамда ҳарбий таълим муассасалари тингловчилари тайёргарлигида зарур бўлган жисмоний сифатлар очиб берилган.В статье излагаются научно обоснованные мнения о необходимости совершенствования научно методических основ обеспечения общественной безопасности, раскрываются необходимые физические качества при подготовке слушателей военных учебных заведений и квалификации сотрудников организаций, обеспечивающих общественную безопасность.The article presents scientifically based opinions on the need to improve the scientific and methodological foundations of public safety, reveals the necessary physical qualities in the preparation of students of military educational institutions and the qualifications of employees of organizations that ensure public safety.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЖАМОАТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ ИЛМИЙ-МЕТОДИК АСОСЛАРИ»

Подготовка педагогических кадров

группы спортсменов: оптимизация управления. дисс...док. соц. наук. -М. 2002. - 322 с.

5. Железняк Ю.Д. Совершенствование системы подготовки спортивного резерва в игровых видах спорта: автореф. дис. ... докт. пед. наук. - М., 1981. - 48 с.

6. Иссурин В.Б., Лях В.И. Научные и методические основы подготовки квалифицированных спортсменов. М.: Спорт, 2020. - 176 с.

7. Мейзинская Г. Социологические и педагогические факторы, определяющие эффективность обучения в физкультурных учебных заведениях. дис..док. пед. наук.-Познан: 1993. - 187 с.

8. Милашечкина Е.А., Гернет М.С., Квятковский Р.Г., Логачев

Н.В. Применение прикладных видов физической культуры на учебных занятиях в вузе.//Теория и практика физической культуры. 2021.№ 12. С.66-68.

9. Кретти Б.Ж. Психология в современном спорте. Москва:Физ-культура и спорт, 1978. - 224 с.

10. Столов И.И. Спортивный резерв: состояние, проблемы, пути решения. - М.: Советский спорт, 2008.-132 с.

11. Серякова С.Б., Тарабакина Л.В., Пушкарева Т.В., Звонова Е.В. Эмоциональное лидерство тренера как фактор воспитания.//Теория и практика физической культуры. 2021.№ 12. С.28-30.

12. Платонов В.Н. Система подготовки спортсменов в олимпийском спорте. - М.: Советский спорт, 2005. - 820 с.

Муаллиф билан богланиш учун:

movlonov.br@mail.ru

Укитувчи

Б.Р. МОВЛОНОВ1

Узбекистан Республикаси Жамоат хавфсизлиги университети Тошкент шадри, Узбекистон

ЖАМОАТ ХАВФСИЗАИГИНИ ТАЪМИНААШНИНГ ИАМИЙ-МЕТОДИК АСОСААРИ

Аннотация

Annotation

В статье излагаются научно обоснованные мнения о необходимости совершенствования научно-методических основ обеспечения общественной безопасности, раскрываются необходимые физические качества при подготовке слушателей военных учебных заведений и квалификации сотрудников организаций, обеспечивающих общественную безопасность.

Ключевые слова: физическое воспитание, спорт, общественная безопасность, сила, навыки, квалификация, стабильность, движение, здоровье, процесс, развитие.

Маколада жамоат хавфсизлигини таъминлашнинг илмий-методик асосларини тако-миллаштириш зарурияти буйича илмий асосланган фикрлар баён килинган булиб, жамоат хавфсизлигини таъминловчи ташкилотлар ходимлари малакасини ошириб бориш х,амда ^арбий таълим муассасалари тингловчилари тайёргарлигида зарур булган жисмоний си-фатлар очиб берилган.

Калит сузлар: жисмоний тарбия, спорт, жамоат хавфсизлиги, куч, куникма, малака, барцарорлик, царакат, саломатлик, жараён, тарацциёт.

The article presents scientifically based opinions on the need to improve the scientific and methodological foundations of public safety, reveals the necessary physical qualities in the preparation of students of military educational institutions and the qualifications of employees of organizations that ensure public safety.

Key words: physical education, sports, public safety, strength, skills, qualifications, stability, movement, health, process, development.

- Жадонда илм-фан ва техниканинг ривожланиб бориши инсонлар дунёкараши, табиатга булган карашлари дамда инсоннинг инсонга булган му-носабатини кескин узгартириб бормокда. Инсон барча мадлукотларни узига буйсундиргани билан, бир-бирини дурмат килиш долатлари йуколиб бормокда. Бунинг ортида ижтимоий тенгсизлик, ахлокий кадриятларнинг йуколиб бориши дамда дашаматга ва бойишга булган интилишнинг кучайиши сабаб булиб келмокда. Мазкур омиллар инсонлар уртасида ишон-чсизлик, бир-бирини алдаш долатларини купайиб боришига олиб боради.

Давлат ва жамият уртасидаги уйгунликни баркарорлаштириш, жамиятнинг давлатга булган ишончини ошириб боришни таъминлаш маса-ласи эса дар бир давлатда асосий вазифалардан бири булиб колмокда. Шунинг учун дам бугунги кунда хавфсизликни таъминловчи кучлар ходим-лари тайёргарлиги дамда малакасини ошириб бориш мудим дисобланади. Мазкур йуналишда илмий-тадкикот ишларини ташкил килиш, хавф-

сизлик кучлари ходимларининг жисмоний тайёр-гарлигини ошириб бориш дамда ушбу жараёнга янги инновацион услубларни жорий килиб бориш дам жамоат хавфсизлигини таъминлашда мудим адамият касб этади.

Бугунги кунда глобаллашув жараёни натижа-сида жисмоний тарбия ва спортда дам замонавий-лашиш, янги шарт-шароитлар пайдо булмокда. Албатта, бу жараёнда бир канча муаммолар дам шаклланиб, тобора ривожланиш билан бирга хавф-сизлик масаласи тобора долзарблашиб бормокда. Айникса, жамоат хавфсизлигини таъминлаш буйи-ча тизимли ислодотларни олиб бориш зарурияти кундан-кунга ортиб бормокда. Хусусан, жамоат хавфсизлигини таъминловчи хавфсизлик кучлари ходимлари малакасини ошириш, жисмоний тайёр-гарлигини ривожлантириш мудим булган вазифа-лар каторига киради. Бунда, жамоат хавфсизлигини таъминловчи хавфсизлик кучлари ходимлари жисмоний кобилиятларини ошириб бориш олиб бориладиган ишларнинг асосий мазмунини ташкил

Подготовка педагогических кадров

см о см 00

СО

та

ч—•

0 а

со

1

с

СО

цилади. Шунинг учун хам, спорт турларини ривож-лантириш орцали мутахассислар ва ёшларнинг жисмоний саломатлигини таъминлашда мухим ахамият касб этади.

Х,ар бир спорт турини ривожлантиришда уцув-машгулотларини тугри ташкил цилиш мухим ахамият касб этади. Айницса, уцув-машгу-лотларини ташкил цилишда замонавий методлар, илмий ютуцлардан, янги инновацион технологи-ялардан фойдаланиш спортчилар тайёргарлигида уз самарасини беради.

Дунёда спортчилар тайёргарлигини ривожлантиришда илмий ютуцлар хамда инновацион мето-дикалардан купроц фойдаланилмоцда. Бу борада спортчининг жисмоний имкониятларини ошириш билан бирга мураббийнинг замонавий методларни узлаштирганлиги, уларни амалиётда цуллай олиш тажрибасига эга эканлигига эътибор царатиш керак булади. Чунки, мураббий керакли билим ва тажри-бага эга булмаса, спортчига нотугри курсатма ва юкламаларни бериш орцали заиф цилиб цуйиши мумкин. Мазкур масалаларга хар бир спор турида эътибор царатиш зарур. Хусусан, цул жанги буйича малакали мутахассисларни ва малакали мураббий-ларни тайёрлаш жараёнларини чуцур урганиб бориш зарур саналади.

Мамлакатимизда цул жанги тез ривожланиб келаётган спорт турларидан бири булиб хисоб-ланади. Бугунги кунда купгина харбий таълим муассасаларида цул жангини малакали мутахассислар томонидан ургатиб келинмоцда. Уларга цул жангининг цонун-цоидалари, жисмоний тайёргарликларини ривожлантириш, машгулот-ларни ташкил цилиш буйича билимлар бериб борилмоцда.

Шунингдек, бизга маълумки хар бир спортда булганидек, спортчиларнинг бошлангич тайёргар-лик босцичини тугри ташкил цилиш зарур булиб, кейинги тайёргарлик босцичларининг самарали булишини таъминлаб беради. Кул жангида мазкур масалага жиддий эътибор царатиш зарурий мезонлардан бири булиб цолмоцда. Айницса, спортчиларнинг бошлангич тайёргарлик босци-чида уцув-машгулотларини ташкил цилиш буйича илмий-тадцицот ишларини ташкил цилиб бориш камчиликларни аницлаш хамда янада ривожлантириш буйича ишларни ташкил цилиш имкония-тини беради. Кул жанги буйича мутахассисларда ва харбий таълим муассасалари тингловчилари тайёргарлигида куч ва тезкорлик сифатларини ривожлантиришга эътибор царатиш керак булади (1-расмга царанг).

1-расм. Х,арбий таълим муассасалари тингловчиларнинг жисмоний тайёргарлик холатини ривожлантири тавсифлари.

Бугунги кунда жисмоний тарбия ва спортни ри-вожлантриш масаласига халцаро ташкилотлар хамда махаллий хукумат вакиллари томонидан алохида эътибор царатилмоцда. Жисмоний тарбия ва спортни ривожлантириш негизида халц саломатлиги ётади. Айницса, ёш авлодни саломат цилиб тарбиялашда мухим урин тутади.

Жисмоний тарбия ва спортни ривожлантиришда амалга оширилаётган ишларни тизимли ташкил цилиш хамда муаммоларни урганишда илмий-тадцицот ишлари ва методлардан фойдаланиш, муаммонинг илдизини топишга харакат цилиш мухим хисоблана-ди. Натижада, сарф цилинаётган маблагларни тежаш, оцилона сарфлаш билан бирга амалга оширилаётган ислохотларнинг натижавийлиги таъминланади.

Бизга маълумки, хар бир спорт турини ташкил цилиш турли цизицишларга эга булган ёшларни спортга жалб цилиш имкониятини оширади. Шунингдек, янги спорт турининг кириб келиши, ёшларни спортга жалб цилиш билан бирга, шу спорт турининг ютуцларини узлаштиришда, инвестицияларнинг кириб келишига, миллатлар ва давлатлар уртасида хамкорлик алоцала-рини янада мустахкамлашга хизмат цилади.

Шундай спорт турларидан бир цул жанги хисо-бланади. Кул жанги спорт тури жахонда ривожланган спорт турларидан бири булиб, саноатлашган мам-лакатларда тезда ривожланиб, асосий спорт турига айланиб бормоцда.

Умуман олганда, цул жанги спорт турининг ри-вожланиб бориши ортидан халцларни бирлаштириш билан бирга ёшлар жисмоний холатини ривожланти-риш хамда, мехнат цилиш цобилиятини оширишга хизмат цилиб келмоцда. Бу эса жамиятда цул жанги спорт турининг кириб келиши ва ривожланишидан манфаатдорликни оширишга олиб келади.

Мамлакатимизда хам цул жанги спор турининг ривожланиши цуйидаги хусусиятлар буйича мухим хисобланади. Кул жанги уз устида ишлаш цобилиятини шаклланишига таъсир цилиб, кундалик турмуш тарзидаги мехнатсеварликка ундайди, инсондаги

70

www.fansports.uz

№8-2021

Подготовка педагогических кадров

коммуникативликни ривожлантиради, спортдаги илмий ютуклардан хабардорликни оширишга хизмат килади (2-расмга каранг).

Кул ж ривожланишига х кнлувчн хусуснят

Ёшларни, бир-бирини тушуниш, биргаликда ишлаш куникмаларини шакллантиради Уз устида ишлаш кобилиятини килиб, кундалик турмуш тарзидаги мехнатсевар ликка ундайди Инсондаги коммуникативликни ривожлантир ади

ютуклардан хабардорликни оширишга

2-расм. ^ул жангининг ривожланишига хизмат цилувчи хусусиятлари

Албатта, мазкур хусусиятларни шакллантиришда бошка спорт турларининг урни ва таъсири катта хисобланади. Бирок, хар бир спорт туридаги хусусиятларни урганиш зарур. Чунки, бир спорт тури билан шугулланган болалар бошка спорт тури билан шугулланмаслиги ёки булмасам, иккинчи спорт тури-ни биринчисидек кабул килмаслиги мумкин. Шунинг учун дам, дар бир спорт турини урганиш ва унинг ёшларни мустакил хаётга тайёрлашдаги ролини очиб бериш, мураббийларнинг спорт турининг узига хос хусусиятлари хакидаги билим ва куникмаларини ривожлантириб бориш керак булади.

Кул жанги билан шугулланаётган ёшларда уз кучига булган ишонч, бошкаларни хурмат килиш малакаси шаклланган булади хамда жамоавий хара-кат килишнинг самарадорлигини англаб етади. Ушбу билимларини узи мансуб булган ижтимоий маконда куллаш тажрибасига эга булади.

Умуман, юкорида билдирилган фикрлар асосида Узбекистонда жамоат хавфсизлигини таъминлашда хавфсизлик кучлари ходимларининг жисмоний тай-ёргарлигини ошириш хамда кул жанги каби спорт турини ривожлантириш буйича куйидаги хулосалар-ни бериш мумкин:

Биринчидан, хар бир жамиятда жамоат хавфсиз-лиги масаласи долзарблашиб борар экан хавфсизлик кучлари ходимларининг малакаси хамда жисмоний тайёргарлигини оширишга алохида эътибор каратиш керак булади. Айникса кул жанги буйича мутахассис-лар ва харбий таълим муассасалари тингловчилари

бошлангич тайёргарлик боскичида укув-машгулот-ларини самарали ташкил килиши керак;

Иккинчидан, кул жанги буйича мутахассислар ва харбий таълим муассасалари тингловчиларининг бошлангич тайёргарлик боскичида куч ва тезлик сифатларини ривожлантиришга эътибор каратиш лозим. Айнан бошлангич тайёргарлик боскичида эъ-тибор каратилиши тингловчиларда бошидан бошлаб ушбу сифатлар ривожланиб боришига олиб келади хамда бошка машкларни узлаштириши осон кечади;

Учинчидан, кул жанги буйича мутахассислар ва харбий таълим муассасалари тингловчиларининг бошлангич тайёргарлик боскичини ташкил килишда мазкур боскичда уларнинг психологик холати, ки-зикишларини урганиш хамда кул жангининг узига хос хусусиятлари хакидаги билимларини ривожлан-тириб бориш зарур;

Туртинчидан, харбий таълим муассасалари тинг-ловчиларининг кул жангидаги илмий ютуклардан хабардорликни ошириб бориш максадида етук мута-хассисларнинг карашлари, илмий янгиликлар билан таништириб бориш кул жангидаги янгиликлардан фойдаланиш куникмасини янада ривожланишига олиб келади;

Бешинчидан, кул жангини ривожлантириш буйи-ча илмий-тадкикот ишларини олиб бориш мухим. Тадкикот натижалари асосида ривожлантириш буйича чора-тадбирларни белгилаш, мавжуд имкони-ятларни тугри таксимлаш хамда молиявий сарф-ха-ражатларни тугри йуналтириш имкониятини беради;

Олтинчидан, хар бир спорт турининг ижтимоий хусусиятларини урганиш керак. Унинг ижобий ху-сусиятларини аниклаш оркали ёшлар тарбиясидаги урнини бахолаш мумкин булади. Бу эса спорт турини оммалаштиришда мухим ахамият касб этади.

Адабиётлар:

1. Узбекистан Республикасининг 2015 йил 4 сентябрдаги "Жисмоний тарбия ва спорт туррисища"™ (янги тахрири) крнуни. -Б.29.

2. Курамшин Ю.Ф. Теория и методика физической культуры: учебник. - М.: Советский спорт, 2004. - 464 с.

3. Виленский М.Я., Горшков А.Г. Физическая культура: учебник. -Москва: КНОРУС., 2020, - 214 с.

4. Шопулатов А.Н. Булажак мураббийларда жисмоний тарбия ва спорт асосида маънавий кадриятларни ривожлантириш йуллари.// Фан-спортга. 2019. № 1. Б. 67-72.

5. Керимов Ф.А. Спорт сохрсида илмий тадкикотлар. - Тошкент. Зар калам, 2004. - 334 б.

СМ

о

см 00

го та t

0

w

1

го

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.