Научная статья на тему 'ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ СОҲАСИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ЗАМОНАВИЙ МУАММОЛАРИ'

ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ СОҲАСИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ЗАМОНАВИЙ МУАММОЛАРИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
92
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ФИЗИЧЕСКАЯ КУЛЬТУРА / ОБРАЗОВАНИЕ / СПОРТ / ВОСПИТАНИЕ / СОРЕВНОВАНИЕ / ПОДГОТОВКА / АНТИДОПИНГ / ЗДОРОВЬЕ / ЕДИНСТВО / МИР / ДОСТОИНСТВО / ДОБРОТА

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Акрамов Ж.М.

Мақолада жисмоний тарбия ва спорт соҳасидаги замонавий муаммолар таҳлил қилиниб, соҳани ривожлантиришда малакали кадрларнинг ўрни ва роли масалалари бўйича илмий асосланган хулосалар, таклиф ва тавсиялар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ СОҲАСИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ЗАМОНАВИЙ МУАММОЛАРИ»

Проблемы физической культуры

жисмонии тарбия ва спорт сохдсини ривожлантиришнинг

замонавиИ

муаммолари

Ж.М. АКРАМОВ1,

Узбекистон Миллий гвардияси Хдрбий техник институти, Тошкент ш.

Аннотация

Annotation

о

CN

о cn

CN

га то -с о

с га

В статье анализируются современные проблемы в области физической культуры и спорта, даются научно обоснованные выводы, предложения и рекомендации по вопросам, как роль квалифицированных кадров в развитии отрасли.

Ключевые слова: физическая культура, образование, спорт, воспитание, соревнование, подготовка, антидопинг, здоровье, единство, мир, достоинство, доброта.

Дунё хамжамияти тараккиёт суръати тезлашган сари инсон саломатлиги масаласига алохида эътибор каратмокда. Чунки табиатнинг инсон таъсири натижа-сида тобора ишдан чикиб бориши инсон мавжудлигини таъминловчи вазифаларини йуколиб боришига олиб келмокда. Натижада инсон уз физиологик имконият-ларини ривожлантириш билан бирга уз саломатлигига гамхурлик килишга мажбур булмокда.

Бундай жараён уз навбатида инсон саломатли-гини урганишга каратилган фан ва сохаларни янада ривожлантириш заруриятини юзага келтирмокда. Хусусан, жисмоний тарбия ва спорт сохасига инно-вацион технологияларни жорий килиш, ахолининг жисмоний тарбия ва спорт билан шугулланиш дара-жасини ошириш хамда илмий-тадкикот ишларини йулга куйиш негизида малакали илмий-педагогик кадрларни тайёрлаш ишларини ривожлантириш соха тараккиётида мухим ахамият касб этади. Бу борада амалга оширилаётган ишларни тахлил килиш, бошка бир мамлакатнинг илмий-тадкикот ишлари тизими билан узаро таккослаш, ютук ва камчиликларни аниклаш хамда сохани ривожлантиришнинг устувор йуналишларини белгилаш зарур хисобланади.

Мазкур муаммоларни бартараф этишга каратил-ган, малакали мутахассисларни тайёрлаш буйича бир катор меъёрий хужжатлар кабул килинди. Хусусан, Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрелдаги "Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида"ги П^-2909-сонли карори, Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 5 июндаги "Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва улар-нинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида'ги П^-3775-сон-ли карори хамда жисмоний тарбия ва спорт сохасида Узбекистон Республикаси Президентининг "Жисмо-ний тарбия ва оммавий спортни янада ривожланти-

Маколада жисмоний тарбия ва спорт сохасидаги замонавий муаммолар тахлил килиниб, сохани ривожлантиришда малакали кадрларнинг урни ва роли масалалари буйича илмий асосланган хулосалар, таклиф ва тавсиялар келтирилган.

Калит сузлар: жисмоний маданият, таълим, спорт, тарбия, мусобаца, тайёргарлик, антидопинг, саломатлик, бирлик, тинчлик, дуслик, эзгулик.

риш тугрисида'ги П^-3031-сонли хамда Вазирлар Махдамасининг 2018 йил 5 майдаги "Узбекистоан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети фао-лиятини ташкил этиш чора-тадбирлари тугрисида'ги 331-сонли карорлари яккол мисол була олади.

Бизга маълумки, жамиятимизда ахолининг жисмоний тарбия ва спортга булган муносабатини урганишда хамда уларни жалб килишда факатгина жисмоний тарбия ва спортнинг укув-машк жараёнини такомиллаштириш оркали эришиб булмайди. Балки бугунги кунда малакали педагог кадрларнинг урни ва ахамияти хам мухим хисобланади. Шу жихатдан, сохада илмий-педагогик кадрларни тайёрлашга замонавий талаблар асосида ёндошиш малакали кадрларни тайёрлашнинг гарови булиб хисобланади.

Албатта, ёш авлодни соглом килиб тарбиялаш масаласи жисмоний тарбия ва спортга булган эъти-борнинг янада ошишига хизмат килади. Шу жихатдан жисмоний тарбия ва спорт харакатини бошкариш, бу соха учун етук кадрлар тайёрлаш, уларнинг малакала-рини замон талаблари асосида ошириб бориш асосий муаммолардан биридир.

Мазкур муаммоларни бартараф этишда жисмоний тарбия ва спортга тарбия воситаларидан бири сифатида ёндошиш мухим ахамият касб этади. Бу борада Прези-дентимизнинг куйидаги фикрлари тахсинга лойикдир: "Маълумки, ёш авлод тарбияси хаммма замонларда хам мухим ва долзарб ахамиятга эга булиб келган. Аммо биз яшаётган XXI асрда бу масала хакикатан хам хаёт-мамот масаласига айланиб бормокда. Тарбия канча мукаммал булса, халк шунча бахтли яшайди", дейди донишмандлар. Тарбия мукаммал булиши учун эса бу масалада бушлик пайдо булишига мутлако йул куйиб булмайди"1. Яъни, баркамол авлодни тарбиялаш масаласи доимо давлатимиз ва жамиятимизнинг диккат марказида булиб колади. Айнан тарбия, миллий гурур,

1 Мирзиёев Ш.М. Миллий тарацциёт йулимизни цатъият билан давом эттириб, янги босцичга кутарамиз.1-жилд.-Тошкент: "Узбекистон" НМИУ, 2017.-505 б.

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz №2-2020

Проблемы физической культуры

Ватан учун фахрланмоц ор-номус, юрт шаъни каби туйгулар шаклланишининг асоси саналади. Спорт машгулотлари жараёнида гоявий тарбиялаш, уциш, машц цилиш, мусобацаларда иштирок этиш ахлоций меъёрларга риоя цилиш орцали амалга оширилади. Уцув-спорт машцларида, спорт мусобацаларида спортчилар катта рухий ва жисмоний зурицишларни бошидан кечирадилар. Бу зурицишлар уларнинг иро-дасини мустахкамлайди, дадиллик, узини цулга олиш, цатъийлик, уз кучига ишонч, чидамлилик ва интизомга ургатади Спорт мусобацаларида голиб булиш спорт жа-моасининг хар бир аъзосини уз цизицишларини жамоа манфаатларига буйсундиради, жамоанинг бир цисмига айланиб, унда уз урнини топишга йуналтиради Умумий мацсадни амалга ошириш, галаба учун жамоанинг хар бир аъзоси кучларини бирлаштириб, мувофщлаштириб, жон-жахди билан галаба сари ундайди. Fалабага булган ишонч ва интилиш жараёни кучли спорт жамоасини шакллантиради ва унинг манфаатларига содицликни тарбиялайди.

Спорт галабасига булган кураш жараёнида шугулланувчиларда яхшилик цилиш, рацибни хур-мат цилиш, халоллик, халол спорт курашини олиб бориш, тугрилик каби ижобий фазилатларни вужудга келтиради. Умуман олганда, жисмоний машгулотлар жараёни шахсни интизомлилик, халоллик, хацгуйлик, узаро хурмат, одамларга цийин ва зарур шароитда ёрдам беришга тайёр туриш, мехнатсеварлик, ва-танпарварлик ва бошца асосий инсоний фазилатлар шаклланиб боришига хизмат цилади.

Жисмоний тарбия ва спортнинг тарбиявий хусусиятларини инобатга олиб жисмоний тарбия ва спорт сохасида халцаро стандартларга муво-фиц комплекс билимларга эга малакали кадрлар тайёрлаш сифатини яхшилаш, спортда илм-фанни жадал ривожлантириш, профессор-уцитувчилар-нинг салохияти, педагогик махоратини узлуксиз ошириб бориш, юцори малакали рацобатбардош тренер-уцитувчилар, мутахассислар хамда илмий ходимларни тайёрлаш жараёнларини тубдан тако-миллаштириш мацсадида цуйидаги вазифаларни амалга ошириш зарур хисобланди:

- жисмоний тарбия ва спорт сохасининг назарий ва илмий методологик асосларини яратиш;

- жисмоний тарбия ва спорт сохасида фундамен-

тал илмий тадкикот ишларини олиб бориш, шунинг-дек, халцаро ва махаллий илмий ва амалий грант лойихаларини жалб этиш;

- юкори малакали спортчиларнинг укув машгу-лот йигинларини утказиш даврида комплекс илмий тадкикотларни ташкил этиш ва инновацион техно-логияларни кенг куллаш юзасидан зарур тавсиялар ишлаб чикиш;

- спорт турлари буйича терма жамоаларнинг халкаро мусобакаларга тайёрлашда илмий-методик жихатдан кумаклашиш;

- илмий-услубий тавсияномалар, укув кулланмалар, дарсликлар ва кургазмали материалларни ишлаб чикиш;

- спорт психологияси, диетологияси, реабили-тацияси ва тиббиёти буйича илмий-услубий тавси-яномалар, укув кулланмалар, дарсликларни нашрга тайёрлаш ва чоп этиш;

- ахоли уртасида оммавий спортни ривожлантириш ва соглом турмуш тарзини кенг таргиб килиш максадида ёш хусусиятларини хисобга олган холда самарали илмий асосланган воситалар ва услубларни ишлаб чикиш;

- спортчиларни функционал, биокимёвий, психодиагностика, биомеханик ва иш кобилиятини диагностика килиш ва коррекциялаш;

- селекция ишларини самарали ташкил этиш максадида тренер-селекционер ва мутахассисларга методик ёрдам бериш;

- ахоли жисмоний тайёргарлиги холати натижа-ларини мониторинг килиш ва коррекциялаш буйича илмий-услубий тавсиялар бериш;

- спорт таълим муассасаларини илмий-методик таъминлаш, шу жумладан, спорт турлари буйича укув-методик кулланмалар ва намунавий укув да-стурларини ишлаб чикиш;

- республикадаги таълимнинг барча турлари (мактабгача, умумий урта, профессионал ва олий таълим, шунингдек, мактабдан ташкари ва спорт таълими хамда кадрларни малакасини ошириш ва кайта тайёрлаш) учун жисмоний тарбия ва спорт сохаси буйича таълим стандартлари ва фан дастурла-ри, дарсликлар ва укув кулланмалар, шу жумладан, аудио, видео ва электрон дарсликлар, онлайн дарслар (интернет сахифа) ва бошка турдаги илмий-методик материаллар тайёрлаш.

АДАБИЕТЛАР:

1.Узбекистон Республикасининг 2015 йил 4 сентябрдаги "Жисмоний тарбия ва спорт т^рисида"ги (янги та^рири) конуни. 2-3 бетлар.

2.Мирзиёев Ш.М. Миллий тараккиёт йулимизни катъият билан давом эттириб, янги боскичга кутарамиз.1-жилд.-Тош-кент: "Узбекистан" НМИУ, 2017.-505 б.

3. Лях В.И. Физическая культура. 10-11 классы: учеб. для общеоброзоват. Учреждений. - М: Просвещение, 2012. -237 с.

4. Матвеев Л.П. Теория и методика физической культуры (общие основы теории и методики физического воспитания; теоретико-методические аспекты спорта и профессионально-прикладных форм физической культуры): Учеб. для ин-тов

физ. культуры. - М.: Физкультура и спорт, 1991. -543с.

5. Сейтхалилов Э.А. Керимов Ф.А. Формирование духовно-нравственных качеств личности в процесе физического воспитания//Мир образования-образование в мире, 2010.-№ 2(38).

6. Шопулатов А.Н. Особенности развития духовных ценностей личности // Среднее профессиональное и высшее образование в сфере физической культуры и спорта: современное состояние и перспективы развития. Сборник материалов Всероссийской научно-практической конференции. г.Челябинск. 2018. 298-301 с.

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz

9

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.