Научная статья на тему 'Жамият – ислоҳотлар ташаббускори'

Жамият – ислоҳотлар ташаббускори Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
130
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Strategy of Uzbekistan
Область наук
Ключевые слова
ISLOHOTLAR / taraqqiyot / Harakat / Strategiya / xalqaro / siyosiy / iqtisodiy / o‘zbekiston / Sivilizatsiya / aloqa / texnologiya / huquq / qonun / REFORMS / development / Action / Strategy / international / political / economic / uzbekistan / Civilization / communication / technology / rights / law
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Жамият – ислоҳотлар ташаббускори»

WAMMAT - MGHO^OTHAP TAWABBYCKOPM

Strategy of Uzbekistan №02 (2021) / ISSN 2181-2535

Oappyx ABflYXAMMflOB, -•

«TapaKKMëT CTpaTeruGCM» MapKa3u ôynuM ôomnuFU

2017-2021 iurrapfla y36eKuicTOH Pecnyô^MKacuHM pMBOwraHTMpuwHumr 6emTa ycyBop i/iyHarmmu 6yi/iuma Ka6yr KuruHraH XapaKaxrap cTpaTemqcup] yTraH BaKT flaвоммfla MaMraKaTHuHr y3ura xoc ucTMK6oru lyrugaru ^HruraHum ^apaëHrapuHM 6errura6 6epgu.

AiHMKca, 6y «apaëHrap axoruHM KuiHaëTraH

Ba MaMraKaT puiBOwura TycuK 6yraëTraH MyaMMorapHu 6apTapa$ этмmгa KapaTurraH gaBraT Ba «aMu^T Kypurumu тмзмммнм TaKOMurramTupum 6opacuga aMarra omupurraH ucroxoTrapga SKKor HaMOëH 6yrgu. XycycaH, cyHrru 6em iurga gaBraT 6omKapyBu тмзмммнм qHaga TaKOMurramTupumra KapaTurraH Ty6

ucroxoTrap «KynnM AaB^aTflaH - Kynnu $yKaponuK waMMATM capu» кoнцепцumcм goupacuga tubum-h Tap3ga aMarra omupurMOKAa.

XycycaH, gaBraT 6omKapyBu tuBuImuIhuI TaKOMurramTupumfla xarK xoKuMunTMururu MexaHu3MrapuHu KyMaiTupum, gaBraT xokumubtu TapMOKrapu MycTaKurruruHu

таъминлаш ва парламентнинг ролини янада ошириш борасида килинган ишлар шулар жумласидандир. Шуни таъкидлаш жоизки, илк бор давлат ва жамиятни баркарор ривожлантиришни стратегик жихатдан самарали режалаштиришни таъминловчи мухим сиёсий жараён сифатида Давлат рахбари томонидан парламентга Мурожаатнома йуллаш институти жорий этилди.

Давлат хокимияти ва бошкаруви органлари тизими тубдан ислох килиниб, улар фаолияти самарадорлигини ошириш, давлат томонидан тартибга солишнинг замонавий бозор механизмларини жорий этиш, давлат органларида сохага оид булмаган вазифаларни кискартириш, улар фаолиятига ракамли технологияларни кенг тадбик килиш устувор вазифа сифатида белгилаб олинди.

Давлат функцияларини амалга оширишга хусусий секторни жалб килиш буйича жорий этилаётган ислохотлар давлат хокимияти ва бошкаруви органлари фаолиятининг самарадорлиги ва натижадорлигини таъминлашда мухим ахамият касб этмокда. Жумладан,

2017 йилда кабул килинган Узбекистан Республикасида Маъмурий ислохотлар концепцияси доирасида давлат бошкаруви тизимини тубдан ислох килишнинг 6 та устувор йуналиши белгиланди ва махсус «Йул харитаси» асосида 100 дан ортик давлат ва хужалик бошкаруви органлари фаолиятини кайта куриб чикиш белгиланди. Махаллий хокимликларнинг моддий-техник таъминоти ва уларнинг ходимлари мехнатига хак тулаш тизими кайта куриб чикилиб, махаллий бюджетларни шакллантириш ва уларни бошкариш буйича махаллий органларнинг мустакиллигини амалда таъминлашга эришилди.

Шунингдек, 2017 йилда тегишли сохаларда тупланиб колган муаммоларни самарали хал этиш максадида Уй-жой коммунал хизмат курсатиш, Мактабгача таълим хамда Ташки савдо вазирликлари, Туризмни ривожлантириш давлат кумитаси, Лойиха бошкаруви миллий агентлиги ташкил этилди. Узбекистан Республикаси Президенти девони, Хукумат аппарати ижро этувчи тузилмаси кайта куриб чикилди ва такомиллаштирилди.

Ислохот одимлари •-

18 та вазирлик ва идоранинг функция хамда вазифалари такомиллаштирилиб, 24 та давлат ва хужалик бошкаруви органлари ва бошка ташкилотлар кайта ташкил этилган булса, 2018 йилда давлат бошкарувининг 93 та органи ислох килинди, 77 та вазирлик ва идора кайта ташкил этилди, 7 таси тугатилди, 9 таси янгидан ташкил этилди.

2019 йилда Узбекистан Республикаси Президентининг «Мамлакатни ижтимоий-иктисодий ривожлантиришнинг стратегик вазифалари амалга оширилиши самарадорлиги учун Узбекистан Республикаси Вазирлар Махкамасининг масъулиятини оширишга доир биринчи навбатдаги чора-тадбирлар туррисида»ги Фармони ва «Узбекистан Республикаси Хукумати ишини ташкил этишнинг сифат жихатидан янги тизимини жорий этиш туррисида»ги Карори кабул килиниб, уларга мувофик Вазирлар Махкамаси фаолияти самарадорлигини оширишнинг асосий йуналишлари белгиланди. Бош вазир уринбосарларининг бир вактнинг узида акциядорлик жамияти ва компаниялари хамда давлат улуши мавжуд

2017-2021

УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ПРЕЗИДЕНТИНИНГ ВИРТУАЛ ВАХАЛК КАБУЛХОНАЛАРИГА МУРОЖААТЛАР

"TARAQQIYOT STRATEGIYASI"

• Мурожаатларсони % Каноатлантирилганлари

7 180 ООО

1 196 ООО

2017 йил

7 044 ООО

И

2018 йил

7 072 ООО

2019 йил

2020 йил

бошка ташкилотларга рахбарлик килиш амалиёти бекор килинди.

Бошкарув тизимидаги маъмурий ислохотлар сабаб, 2016 йилда туман (шахар)лар сони 193 тани ташкил этган булса, 2021 йилда уларнинг сони 207 тага етди. Бугунги кунда, Вазирлар Махкамаси тизимида 24 та вазирлик, 9 та давлат кумитаси, 4 та давлат инспекцияси, 14 та агентлик, 5 та кумита, 6 та марказ, 2 та марказий муассаса, 4 та инспекция, 9 та уюшма, 10 та банк, 23 та компания, 6 та бирлашма, 1 та фонд ва 10 дан ортик бошка ташкилотлар мавжуд булиб, уларнинг таркибий тузилмаларида 100 дан ортик

ташкилотлар фаолият курсатмокда.

Сохада амалга оширилган туб ислохотларнинг яна бири, бу 2017 йил 12 декабрда Адлия вазирлиги хузурида Давлат хизматлари агентлиги ва унинг худудий булинмалари ташкил этилганлигидир [2]. Х,ар бир туманда, мамлакат буйича жами 205 та Давлат хизматлари маркази[3], олис худудларда уларнинг 100 дан ортик филиаллари фаолияти йулга куйилди. Шу билан бирга, 157 турдаги давлат хизматларини яшаш жойидан катъи назар, экстерриториал тамойил асосида олиш

имконияти яратилиб, фукаролар томонидан такдим этиладиган хужжатлар сони ва хизмат курсатилиши учун талаб этиладиган муддат сезиларли даражада кискартирилди, сифат ва самарадорлик оширилди [4].

Хусусан, 2017 йилда тадбиркорларга 120 мингдан ортик давлат хизматлари курсатилган булса, бугунги кунда жисмоний ва юридик шахсларнинг давлат хизматлари курсатиш буйича 26 млн. дан ортик мурожаатлари кабул килинган. Давлат хизматларини курсатиш сохасига доир 110 дан ортик конун хужжатлари ишлаб чикилиб, 70

Ислохот одимлари

дан ортик хизматлар соддалаштирилди. Шунингдек, Давлат хизматлари курсатишга оид 80 га якин маъмурий регламентлар кабул килинди. Натижада, талаб этиладиган хужжатлар сони 167 тадан 79 тага, хизмат курсатиш муддати эса 499 кундан 271 кунга кискартирилди. 254 та Давлат хизматидан my.gov.uz портали оркали фойдаланиш имконияти яратилди.

Шу билан бирга, тадбиркорлик субъектларини руйхатдан утказиш тартиби, уларнинг устав фонди, хорижий инвестиция иштирокидаги корхоналарнинг устав фондига куйилган талаблар каби катор холатлар оптималлаштирилди [5].

Амалга оширилган мазкур саъй-харакатлар натижасида Узбекистон Жахон банкининг «Бизнесни юритиш» рейтинги «бизнесни руйхатдан утказиш» индикаторида 190 та давлат ичида 8-уринни эгаллади [6].

Давлат хизматига кадрларни тайёрлаш ва кабул килиш янги боскичга кутарилди. Хусусан, Давлат бошкаруви ва хужалик функцияларини бирга кушиб олиб боришдан воз кечиш хамда давлат хизмати самарадорлигини

ошириш максадида 2019 йил 3 октябрдаги Президент Фармони[7] билан Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги давлатхизматини ривожлантириш агентлиги ташкил килинди [8].

Давлат бошкаруви сохасида эркин фукаролик жамияти барпо этишда давлат ва жамоат ташкилотлари уртасида самарали хамкорликни йулга куйишнинг воситаси сифатида Президент Халк ва виртуал кабулхоналари, фукаролик жамияти институтлари, нодавлат нотижорат ташкилотлар, жамоатчилик назорати институтлари хамда давлат органлари хузуридаги жамоатчилик кенгашлари мухим урин эгаллаб келмокда.

2017 йилдан бошлаб фаолият юритаётган Узбекистон Республикаси Президентининг барча худудлардаги Халк кабулхоналари ва виртуал кабулхоналари ахоли билан бевосита мулокотни йулга куйиб, жойларда юзага келаётган муаммоларни тезкор хал этиш, камчиликларни бартараф килиш, жисмоний ва юридик шахсларнинг хукук-манфаатлари руёбга чикарилишини

таъминламокда.

Биргина 2017 йилнинг узида Виртуал ва Халк кабулхоналарига жисмоний ва юридик шахслардан 1,4 миллиондан ортик мурожаат келиб тушган.

2019 йилдан бошлаб эса Президентнинг Халк кабулхоналари муаммоларни уйма-уй юриш оркали аниклаш ва хал килишнинг фаол тизимига утди.

2020 йилда Президент Виртуал кабулхонаси ва Халк кабулхоналарига 1,2 миллионга якин мурожаат булган

[9]. Президент Халк кабулхоналари томонидан киритилган ахборот ва эшитилган хисоботлар натижасида мурожаатлар билан талаб даражасида ишламаган 752 нафар[10] масъул ходим жавобгарликка тортилган. Халк кабулхоналарига давлат органларининг фаолиятини урганиш, уларга такдимномалар киритиш, конун бузилишига йул куйган мансабдор шахсларни лавозимидан озод этишгача булган интизомий жавобгарликка тортиш буйича таклифлар киритиш ваколатлари берилди.

Х,аракатлар стратегияси доирасида Узбекистонда суз ва ахборотэркинлигини

Ислохот одимлари

таъминлаш, ахборот сохаси ва оммавий коммуникацияларни ривожлантиришнинг институционал-хукукий асосларини шакллантириш буйича изчил ишлар амалга оширилмокда.

Хусусан, давлат органлари ва бошка ташкилотлар матбуот хизматларининг жамоатчилик ва оммавий ахборот воситалари билан узаро хамкорлигини етарли даражада йулга куйиш, ахборот сохасини давлат томонидан куллаб-кувватлаш тизимини такомиллаштириш, мамлакат медиа-бозорини жадал ривожлантириш, давлат органлари ва бошка ташкилотлар фаолиятининг очиклигини таъминлаш хамда китоб ва бошка босма махсулотлар ишлаб чикариш тизимли йулга куйилди.

Президент Ш. Мирзиёевнинг 2020 йил 24 январдаги Олий Мажлисга Мурожаатномасида «Жамият - ислохотлар ташаббускори»[П] деган гоянинг илгари сурилиши натижасида хукумат ислохотларни амалга оширишда фукаролик жамияти институтларини иттифокчи сифатида кура бошлади. Бу эса, мамлакатда

нодавлат нотижорат ташкилотларнинг эркин фаолият юритиши учун янада купрок имкониятларни яратишда, конунчиликдаги узгартиришлар ва ташаббусларда намоён булди [12].

Бугунги кунда Узбекистонда 9 200 дан ортик ННТ фаолият юритмокда [13]. Хусусан, яратилган хукукий асослар натижасида, мамлакатда ННТларнинг эркин ва баркарор ривожланиши янада жадаллашди. Хусусан, 1991 йилнинг 1 январь холатига кура, республикада 95 та ННТ фаолият курсатган булса, 2000 йилнинг 1 январига келиб, уларнинг сони 2585 тага, 2016 йилда 8417 тага, хозирга кунда эса 9200 га якинни ташкил этмокда.

Нодавлат ташкилотларнинг усиш тенденциясига уларнинг иш самарадорлигини оширишга каратилган катор чора-тадбирларнинг ижроси бевосита таъсир курсатмокда. Жумладан, шу сохада 200 дан ортик меъёрий-хукукий хужжат кабул килинган булиб (шундан 20 га якини сунгги беш йилда кабул килинган), ННТларни хар томонлама куллаб-кувватлаш учун зарур институционал база яратилган.

Бу эса мамлакатда ННТлар фаолиятининг кенгайишига оид барча ташкилий-хукукий механизмлар шакллантирилгани ва бу жараён мустахкамлаб борилаётгани билан характерлидир. Буни Узбекистонда нодавлат нотижорат ташкилотларининг усиш динамикаси йилдан-йилга прогрессив давом этаётганида хам куриш мумкин [14].

Шу билан бирга, сохада амалга оширилган ислохотлар натижасида, нодавлат нотижорат ташкилотлар манфаатларини ифода этишга, давлат билан улар уртасидаги куприк вазифасини бажаришга каратилган Узбекистан Республикаси Президенти хузуридаги Жамоатчилик палатаси ташкил килинди. Шунингдек, ахоли билан очик мулокот олиб боришнинг янги самарали воситаларини жорий этиш максадида давлат органлари хузурида жамоатчилик кенгашлари фаолияти йулга куйилди.

Натижада, ННТлар жамиятда очиклик ва ошкораликни таъминлашда давлат органлари фаолияти устидан жамоатчилик назоратини шакллантиришда ташаббускорликни кулга олмокда.

jjv H О ДАВЯ AT НОТИЖОРАТ ТАШКИЛОТЛАР

"TARAQQIYOT STRATEGIYASI" MARKAZI

• Давлат бюджвтидан ажратилган жами маблалшр

• Давлатсубсидияси

• Давлат ижтимоий буюртмаси

• Давлатгранти

Млн.сумда 38 0зз,9

2017 йил 2018 йил 2019 йил 2020 йил

Эътиборли жихати, Давлат бошкарувини такомиллаштириш борасида олиб борилган ишлар узвий давом эттирилиб, 2021 йил - «Ёшларни куллаб-кувватлаш ва ахоли саломатлигини мустахкамлаш йили» Давлат дастурида хам ушбу йуналишга каратилган бир катор устувор вазифалар белгилаб берилди. Жумладан, 2021 йилнингбиринчи ярим йиллигида куйидаги чора-тадбирларни амалга ошириш назарда тутилган:

- конун ижодкорлиги фаолияти ва конунлар ижросини таъминлаш

сохасида Олий Мажлис палаталари хамда давлат бошкаруви ва махаллий давлат хокимияти органлари уртасидаги узаро хамкорликни янада кучайтириш;

- Бухоро шахрида «Баркарор ривожланиш максадларига эришишда парламентлараро глобал хамкорлик» мавзусида халкаро форум утказиш;

- давлат бошкаруви органлари фаолиятини тубдан такомиллаштириш;

-урта ва куйи бугин бошкарув идораларининг фаолиятини тубдан такомиллаштириш;

- махаллий ижро ва вакиллик органлари

фаолиятини тубдан такомиллаштириш;

- давлат фукаролик хизматига кадрларни танлаш, уларнинг малакасини ошириш ва фаолиятини бахолаш буйича самарали ва очик тизимни жорий этиш;

- Узбекистон Республикаси Президенти хужжатлари ва топшириклари ижросини назорат килишнинг янги тизимини йулга куйиш;

- хотин-кизларнинг жамият ва давлат бошкарувидаги мавкеини янада оширишга каратилган яхлит тизимни яратиш;

- ахоли ва тадбиркорлик

Ислохот одимлари

субъектларининг давлат органлари билан муносабатга киришишида бюрократик тусикларни тубдан кискартириш;

- 2030 йилга кадар Узбекистон Республикасида гендер тенглигига эришиш стратегиясини ишлаб чикиш каби бир катор вазифалар белгилаб берилган.

Хусусан, Давлат дастурининг 4-бандида давлат бошкаруви органлари фаолиятини тубдан такомиллаштириш максадида бошкарувда бир-бирини такрорлайдиган идоралар, функциялар ва бюрократик тусикларни ва мажлисбозликни кискартириш, ракамли технологияларни кенг жорий этиш хисобидан иш жараёнларини оптималлаштириш, давлат бошкаруви ходимлари сонини мехнат конунчилигига катъий риоя этган холда уртача 15% гача оптималлаштириш хамда вазирликларда фаолиятни туман, шахар, кишлок ва кесимида режалаштириш тизимини жорий этишни назарда тутувчи бир катор вазифалар белгилаб олинган эди.

Ушбу вазифалар ижроси доирасида 2021 йил 3 апрель куни «Давлат хокимияти

ва бошкаруви органларининг тузилмасини макбуллаштириш ва штат бирликлари сонини кискартириш туррисида»ги Узбекистон Республикаси Президенти Карори кабул килинди.

Карор билан 2021 йил 1 майга кадар, 52 та давлат хокимияти ва бошкаруви органи хамда уларнинг идоравий ва худудий булинмалари бошкарув ходимларининг сонини 15% гача макбуллаштириш, 26 та вазирлик ва идоранинг мавжуд 106 та рахбар уринбосари лавозимини 40 тага кискартириш хамда устав фонди (капитали)да давлат улуши 50% ва ундан ортик микдорда булган хужалик жамиятлари акциядорлар умумий йигилишида, шунингдек, давлат корхоналари бошкарув органларида камида бир нафардан уринбосари лавозимларини кискартириш, шунингдек бошкарув ходимлари сонини 10% микдорида макбуллаштириш белгиланди.

Шунингдек, уз вактида амалга оширилган ислохотлар натижасида давлат бошкарувини такомиллаштиришга каратилган Давлат дастурининг биринчи ярим йилликда ижро этилиши белгиланган

яна бир катор бандлари хаётга тадбик этилди. Хусусан, 2021 йилнинг 23 март куни «Ахоли ва тадбиркорлик субъектларига давлат хизматларидан фойдаланишда янада кулай шароитлар яратиш, бу борада бюрократик тусикларни кискартириш буйича кушимча чора-тадбирлар туррисида»ги Президент Фармони кабул килинди. Ушбу Фармон билан «Ёшларни куллаб-кувватлаш ва ахоли саломатлигини мустахкамлаш йили» Давлат дастурининг 10-банди ижроси таъминланиб, ахоли ва тадбиркорлик субъектларининг давлат органлари билан муносабатга киришишида бюрократик тусикларни тубдан кискартириш билан боглик вазифалар белгиланди.

2021 йилнинг 5 мартидаги «Хотин-кизларни куллаб-кувватлаш, уларнинг жамият хаётидаги фаол иштирокини таъминлаш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари туррисида»ги Узбекистон Республикаси Президенти Карори билан хотин-кизларнинг хукук-манфаатларини таъминлаш борасидаги ишлар янги боскичга олиб чикилди.

Эндиликда,

Pecпyбликa xoтин-кизлap жaмoaтчилик ^нгаши ташкил этилиб, xo™^ кизлapнинг ижтимйий-cиëcий фaoллигини oшиpиш, yлapни куллаб-кувватлашга дoиp иcлoxoтлapнинг мазмун-мoxияти ва axaмиятини axoли ^рта^да кeнг тapFиб килиш, xo™^ кизлapнинг таълим ва кacбий кyникмaлap oлишлapи, мyнocиб иш тoпишлapигa xap тoмoнлaмa кумаклашиш, тaдбиpкopлигини куллаб-кувватлаш, иктидopли ëi±i xoтин-кизлapни аниклаш ва yлapнинг Koбилиятлapини тУFpи йyнaлтиpиш, xyдyдлapдa, aйникca, кишлoклapдa xoтин-кизлapгa кypcaтилaдигaн тиббий-ижтимoий xизмaтлap cифaтини, yлap у^а^да coFлoм тypмyш тapзини таъминлаш бopacидaги ишлap caмapaдopлигини oшиpиш кeнгaшнинг acocий вaзифaлapи этиб бeлгилaнди.

Xyлoca урнида айтиш кepaкки, Xapaкaтлap cтpaтeгияcи дoиpacидa давлат ва жамият кypилиши тизимини тaкoмиллaштиpиш йулидаги мyxим иcлoxoтлapнинг катта киcми xaлк Xoкимиятчилиги мexaнизмлapини кyчaйтиpиш, давлат xoкимияти тapмoклapининг мycтaкиллигини

Ислохот одимлари

таъминлаш,

Пapлaмeнтнинг poлини янада кyчaйтиpиш, давлат xизмaтлapини кypcaтиш тизимини тaкoмиллaштиpиш ва мaxaллий узини узи бoшкapиш opгaнлapининг oчиклигини таъминлаш, нoдaвлaт нoтижopaт тaшкилoтлapнинг фaoлиятини x/кукий таъминлаш ва paFбaтлaнтиpишгa кapaтилди.

Мазк/p йуналишда oлиб бopилaëтгaн иcлoxoтлap xaлкимизни poзи килишга xaмдa Янги Узбeкиcтoннинг xaлкapo мaйдoндa ^нг эътиpoф этилишига xизмaт килмoкдa. Бу

э^ мамлакатда амалга oшиpилaëтгaн янги бocкичдaги иcлoxoтлap, oлиб бopилaëтгaн пpaгмaтик ички ва ташки cиëcaтнинг канчалик ту^и ва caмapaли эканидан дaлoлaт бepaди.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

[1]. Узбeкиcтoн Pecпyбликacини янада pивoжлaнтиpиш буйича X1apaкaтлap cтpaтeгияcи тyFpиcидa. https://lex.uz/docs/3107036.

[2]. Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Адлия вaзиpлиги xyзypидaги Давлат xизмaтлapи Aгeнтлиги фaoлиятини ташкил этиш тyFpиcидa. https://lex.uz/ docs/3454989

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

[3]. Давлат xизмaтлapи Aгeнтлиги https://davxizmat.uz/ (2021 йил 7 май).

[4]. Уша жoйдa.

[5]. ДXA 3 ëшдa: axoли eнгиллик ceздими? https://davxizmat.uz/uz/releases/dxa-3-yoshda-aholi-yengillik-sezdimi (2020 йил 10 декабрь).

[6]. Жaxoн Банкининг Бизнec юpитиш индeкcи (The World Bank/Doing Business) https://www.doingbusiness.org/en/data/exploreeconomies/uzbekistan#DB_sb (2021 йил 7 май).

[7]. Узбeкиcтoн Pecпyбликacидa кaдpлap cиëcaти ва давлат фyкapoлик xизмaти тизимини тубдан тaкoмиллaштиpиш чopa-тaдбиpлapи тyFpиcидa.

https://lex.uz/docs/4549998

[8]. Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Пpeзидeнти xyзypидaги давлат xизмaтини pивoжлaнтиpиш aгeнтлиги фaoлиятини ташкил этиш чopa-тaдбиpлapи TyFpиcидa https://lex.uz/docs/4552053

[9]. Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Пpeзидeнтининг Виpтyaл кaбyлxoнacи https:// pm.gov.uz/uz#/stat_app_root (2021 йил 5 май xoлaтигa кypa).

[10]. 2020 йилда Пpeзидeнт Халк кaбyлxoнaлapигa канча мypoжaaт кeлиб тушган. https://yuz.uz/news/2020-yilda-prezident-xalq-qabulxonalariga-1-million-dan-ortiq-murojaat-kelib-tushgan (2021 йил 22 янвapь).

[11]. Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Пpeзидeнти Шавкат Mиpзиëeвнинг Олий Мажли^а Mypoжaaтнoмacи https://uza.uz/uz/posts/zbekiston-respublikasi-preziden-ti-shavkat-mirziyeevning-oliy-25-01-2020 (2020 йил 25 янвapь).

[12]. Entoni Klayv Bouyer. Mиpзиëeвнинг Узбeкиcтoндaги cиëcий иcлoxoтлapи: caйлoвлap, cиëcий пapтиялap ва фyкapoлик жамияти https://isdp.eu/publication/ political-reform-mirziyoyevs-uzbekistan/ (2018 йил мapт).

[13]. Дцлия вaзиpлигининг нoдaвлaт нoтижopaт тaшкилoтлap пopтaли https://e-ngo.uz/ (2021 йил 7 май).

[14]. Aдлия вaзиpлигининг нoдaвлaт нoтижopaт тaшкилoтлap пopтaли. https://e-ngo.uz/

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.