ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ ЖАМБЫЛ АУДАНЫНЫҢ ЖЕР РЕСУРСТАРЫН ГАЖ-ТЕХНОЛОГИЯ ҚОЛДАНУ НЕГІЗІНДЕ ЗЕРТТЕУ Текст научной статьи по специальности «Социальная и экономическая география»

НАУЧНЫЕ СТАТЬИ

Гидрометеорология и экология № 3 2020

ЭОЖ 910.3:332.33

А.-шар. гылымд. канд. Т.К. Салихов 1

А.К. Жолдасова1

ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ ЖАМБЫЛ АУДАНЫНЬЩ ЖЕР РЕСУРСТАРЫН ГАЖ-ТЕХНОЛОГИЯ ЦОЛДАНУ НЕГ1З1НДЕ

ЗЕРТТЕУ

Тушн свздер: жер ресурстары, геоа^параттыщ жYЙелер, жер ^оры мен жер санаттары, топыра^ жамылгысы, ауыл шаруашылыщ жерлер, елдi мекендердщ жeрi, ерекше ^оргалатын табиги аумакгардыц жeрi, орман жэне су ^орыныц жeрi, босал^ы жерлер.

Жер ресурстарын утымды пайдалану, ец алдымен ауыл шаруашылыгына цатысты жер цатынастарын реттеу - ауыл шаруашылыгыныц мэселелерШц бгрг. Оныц шешгмг ауыл шаруашылыгыныц айналымына жерлердi максималды тартуды, втмдт танаптарды кецейтудi, оларды пайдалану царцындылыгын жэне егтштк мэдениетенут арттыруды, топырац эрозиясымен жэне басца да зиянды Yрдiстермен белсендi куресуге байланысты. Осыган байланысты Цазацстандагы жер цатынастары - вте цызыцты жэне взектi мэселе. Жумыстыц зерттеу нэтижеанде Жамбыл облысы Жамбыл ауданындагы зерттеу территориясындагы жер цорыныц квлемдерi есептелт, тацырыптыц картасын жасацтап, усынылган ГАЖ-технологияларын цолдану арцылы сандыц карталар цурастыру эдiстемесiне сэйкес, эрбiр картага тYсiндiрме жазбалар эзiрленiп ГАЖ - технологияларды пайдалана отырып цифрлыц карталар цурастырылды.

ХХ гасырдыц соцына ^арай элем хал^ыныц саны 6 млрд адамга жетп. Азыщ-тулш ешмдерш ешру ^ажеттшпн ^амтамасыз ету ушш табиги ресурстарды, оныц rni^^ жер ресурстары ушш улкен шиелешс тудырады. Кептеген айма^тарда кедейшшк пен азык;-тутктщ жеткшкшздш созылмалы мэселеге айналды. Непзп ^ауш-^атердщ бiрi -ауыл шаруашылыщ жэне экологиялыщ ресурстардыц жойылуы мен тозуы.

1Л.Н. Гумилев атындагы Еуразия улттыщ университетi, Нур-Султан Казахстан

7

Жердi жэне су ресурстарын вндiрудi жэне сактауды арттыру эдiстерiн реттеу, бiрак олар кец жэне жYЙелi тYрде колданылмайды. Топырактыц жэне климапъщ аймактыц эрбiр накты тYрiне, оныц iшiнде оларды жYзеге асыру Yшiн экономикалык, элеуметтiк жэне институционалдык тетiктер К^ру Yшiн теракты болатын жердi пайдаланудыц жэне вндiрiс жYЙелерiнщ нысандарын аныщтауга жYЙелi тэсiлдер кажет [1, 5].

Жер ресурстарын угымды пайдалану, ец алдымен ауыл шаруашылыгына катысты жер катынастарын реттеу - кYрделi мэселе. Оныц шешiмi ауыл шаруашылыгыныц айналымына жерлердi максималды тартуды, внiмдiк танаптарды кецейтущ, оларды пайдалану кар^ындылыгын жэне епншшш мэдениетенуiн арттыруды, топырак эрозиясымен жэне баска да зиянды Yрдiстермен белсендi кYресудi талап етедi [1, 2].

Жер реформаларыныц мiндетi - жерге деген шаруашылыщтыц эртYPлi формаларын тиiмдi калыптастыруга арналган ^кыщтыщ, элеуметпк жэне экономикалык жагдайларды жасау ма^сатындагы жер катынастарын калыптастыру, жер нарыгын калыптастыру жэне дамыту, жерлердщ угымды пайдаланылуын жэне коргалуын камтамасыз ету, топырак ^¥нарлылыгын ^дайы вндiру [2, 4].

Казахстан жер ресурстарыныц Yлкен корына ие. Жалпы алацы 272 миллион гектар. Жер катынастарыныц нысаны - б^л Казахстан Республикасыныц аумагындагы барлык жер, жеке жер телiмдерi жэне т.б. [4, 7].

Каза^стандагы жер катынастары ш^гыл жэне взект мэселе. Олар ^зак уакыт бойы калыптасып келедi жэне казiрri уакытта квп немесе аз ма^¥лданды. Жер реформасы узак уакыт бойы жYргiзiлiп келедi жэне казiргi уакытта Казахстан Республикасыныц Yкiметi 2015 жылы жаца Жер кодека кабылданды, оган тагы да бiркатар взгерiстер енгiзiледi. Сондыщтан да осы топырактыц ^¥нарлы кабатын су жэне жел эрозиясыныц эсершен, баска да экологиялык апаттардан сактап, топырак ^¥нарлыгын жылдан-жылга арттыратын тYрлi ауыл шаруашылык мелиоративтiк шараларды колдану кажет [5, 7].

Жамбыл облысында да жогарыда айтылган мэселе мацызды болып саналады. Сондыщтан, Жамбыл облысында орналаскан Жамбыл ауданыныц жер ресурстарыныц казiргi кездегi жагдайын бiлу ^ызыгушылыщ тудырып отыр.

8

Зерттеудщ максаты. Жaмбыл облысы Жaмбыл ayдaныньщ жер ресyрстaрыньщ ^a3Ípri кездегi жaFдaйын ГАЖ-технология негiзiнде зерттеу.

Зерттеyдi эдютемелш rçaмтaмaсыз ету мarçсaтты бaFдaрлaмaльщ тэсшдер, жYЙелiк жэне кaртогрaфияльщ эдiстердi, к^рылымдьщ-эрекетпк жолдaр эдiстемелерiн жэне ^a3ipri жaцa стaтистикaльщ мэлiметтердi ^мтиды.

Зерттеу эдютемешнде негiзгi физикaльщ жэне геогрaфияльщ эдютер rçолдaнылды: тYгендеy, болжaм, болжay, ^сынысгар. Ресурстьщ элеyетiн бaFaлay тaбиFaт, тaбиFaтты тиiмдi пaйдaлaнy жэне rçорFay Yшiн кешендi физикa-геогрaфияльщ тaлдay rçолдaнылды [5... 7].

Геоarçпaрaттьщ жYЙе (ГАЖ) технологиялaры - б^л тaбиFи жэне элеyметтiк-экономикaльщ геожYЙелердi, олaрдьщ ^рылымын, бaйлaнысын, динaмикaсын, ж^мыс iстеyi, кещспк жэне ya^rc, тршшк, компьютерлiк Fылым aрrçылы зерттеу негiзiнде геогрaфияльщ мэлiметтер ^ор мeлшерiн aрrçылы есептеу.

Дaлaльщ зерттеулер ^орытындысы бойыншa Жaмбыл облысы Жaмбыл ayдaнындaFы зерттеу территориясыньщ т8ж;ырыптык; кaртaсын жaсa^тaп, ^^^mFan ГАЖ-технологиялaрын rçолдaнy aрrçылы сaндьщ кaртaлaр к¥Paстырy эдiстемесiне сэйкес, эрбiр кaртaFa тYсiндiрме жaзбaлaр эзiрлеп ГАЖ - технологиялaрды пaйдaлaнa отырып, сaндьщ кaртaлaр к¥рaстырдьщ.

Цифрльщ кaртaны к^рудыц бaстaпrçы кезещ ретiнде aжырaтылымдылыFы жоFaры спутникпк мэлiметтердi eвдеyдi aтayFa болaды. Б^л Yшiн ENVI 4.0 aрнaйы бaFдaрлaмaльщ eнiмдерi rçолдaнылaды. Олaр ГАЖ-нi экспорттay Yшiн эр тYрлi клaсстaрFa бeле отырып, кзжетп тYзетyлер мен кезект жiктеyлердi жYргiзyге мYмкiндiк бередi. М^чдай eндеyге мaсштaбы 1:100 ООО топогрaфияльщ rçaFaa жYзiндегi негiздер де жaтaды: скaнерлеy мен кaртaFa тYсiрyден бaстaп, векторизaция мен мэлiметтер бaрысын rç^yFa дейiн.

БYгiнгi кYнi сaндьщ кaртaлaр мен геогрaфияльщ мэлiметтер бaзaсын ArcGIS бaFдaрлaмaльщ eнiмдерi aрrçылы жaсaктaFaн д^рыс, олaр eз сaлaсындa мьщтылaр ретвде тaнылFaн. Дaйын векторльщ топогрaфияльщ непздер бaр болFaн жaFдaйдa, бaрльщ сaндьщ мaтериaлдaрды бiрыцFaй стaндaртrça келтiрy Yшiн кaртогрaфияльщ проекцияны некты-гау rçaжет [5, 7].

9

Зерттеу нэтижелерi жэне оларды талдау. Жамбыл облысы Жамбыл ауданында бiз геожYЙелiк тэсiл мен жаца акпараттык технологиялардьщ негiзiнде жер ресурстарына зерттеу жYргiздiк.

Жамбыл облысы Жамбыл ауданыц жалпы аудан квлемi 430954 га. Тургын саны 82 058 адам. Ауданда 17 ауылдык елдi мекен, бiрiккен 42 округi бар [9]. Аудан орталыгы - Аса ауылы. Кыргыз Алатауы, Каратау тогысыныц жазыгындажатыр, алацы негiзi тау етегiмен. Орталык жэне солтYCтiк бвлiгiнде Талас ауданы - бiркелкiлiгi аллювиалдык ерекше байкалады. Ауданныц жер бедерi себу жэне жинау, ауыл шаруашылыгы дакылдарын вндеу, колдану казiрri замангы техника мен мал жаюга вте ыцгайлы. Жамбыл ауданы су ресурстары жеткiлiктi. Аудан жерiмен Талас, Аса взендерi втедi жэне Бвгетквл, Сулуквл, Сецпрбай, Квкiш квлдерi бар. Климаты континенттiк, кысы жумсак, жазы ыстык жэне кургак, ауаныц орташа температурасы кацтарда -10...12 °С, шiлдеде -32...36 °С. Жауын-шашынныц орташа мвлшерi 250...400 мм [3].

Топырак жамылгысы облыс аумагындагы эр тYрлi. Тауда таулы ^ара коцыр жэне тау етегде CYP топырак, ал твменгi жагалауында Шу, Талас взендершщ, сондай-ак швлдi депрессияларында кец такыр таралган. Швлде сур-коцыр, ^ум жэне кумдак сур топырактар орналаскан.

Казахстан Республикасыныц жер коры нысаналы максатына сэйкес Жер Кодексi бойынша келесi санаттарга бвлiнедi: 1) ауыл шаруашылыгы максатындагы жер; 2) елдi мекендердщ (калалардыц, кенттер мен ауылдык елдi мекендердщ) жерi; 3) внеркэсш, квлiк, байланыс, гарыш кызмеи, корганыс, улттык каушшздш муктажына арналган жер жэне ауыл шаруашылыгына арналмаган взге де жер; 4) ерекше коргалатын табиги аумактардыц жерi, сауыктыру максатындагы, рекреациялык жэне тарихи-мэдени максаттагы жер; 5) орман корыныц жерц 6) су корыныц жерi жэне 7) босалкы жер [7, 9].

2018 жылдыц 1 карашасындагы жагдай бойынша Жамбыл облысыныц жер коры 14426,4 мыц гектарды курады. Оныц iшiнде ауыл шаруашылык максатындагы жерлер 4448,3 мыц гектар; елдi мекендердщ жерлерi 463,1 мыц гектар; внеркэсш, квлш, байланыс, корганыс максатындагы жерлерi - 152,5 мыц гектар; ерекше коргалатын табиги аумактардыц жерлерi - 12 мыц гектар; орман корыныц жерлерi - 4430,7 мыц гектар; су корыныц жерлерi - 335,9 мыц гектарга тец. Босалкы жерлер - 2094,6 мыц гектарды алып жатыр.

10

2018 жылдыц 1 rçaрaшaсындaFы жaFдaй бойыншa Жaмбыл облысы Жaмбыл ayдaнныц жер ^оры 430954 гектaрды ^YPaды (сурет 1, кесте 1 ).

Сур. 1. Жaмбыл облысы Жомбыл aydaubi жер цоры бойыншa Kapmacbi.

ll

Кесте 1

Жaмбыл облысы Жaмбыл ayдaньшьщ жеp pecypcrapbi

Жep caнaттapы Кeлeмi, ra

АУЫЛ шapyaшыльщ жepлep 244999

Eлдi мeкeвдepдщ жepi 28257

ÖHepK9cin, кeлiк, байланыс, Fapыш кызмеп, ^opFamic,

улттык; кдушиздш му^тажына apHanFaH жep жэне ауыл 8007

шapyaшылыFынa apHamaFaH e3re де жep

Epeкшe KopFanaraH тaбиFи ayмaкгapдыц жepi, 32

cayьщтыpy мaкcaтывдaFы, тapихи-мэдeни жеp

Opмaн к;opыныц жepi 124852

Cy к;opыныц жepi 532

Бocaлкы жepлep 24275

Ауданныч жaлпы тeppитopияcы 430954

Ауыл шapyaшылыFыныц кaжеттеpi Yшiн 6epwreH немесе осы мaксaттapFa apнaлFaн жеp ayыл шapyaшылыFы мaксaтывдaFы жеp деп тaнылaды. Ауыл шapyaшылыFы aлкaптapы aйpьщшa коpFaлyFa жaтaды. Бул жеpлеpдi ayыл шapyaшылыFы eндipiсiне бaйлaнысты емес мaксaттapFa пaйдaлaнyFa еpекше жaFдaйлapдa жол беpiледi. Ауыл шapyaшылыFы aлкaптapынa егiстiктеp, тыцaЙFaн жеp, Ken жылдыщ екпелеp егшген жеp, шaбывдьщтap мен жaйылымдap (кесте 2, сypет 2) жaтaды.

Кесте 2

Жaмбыл облысы Жaмбыл ay^^i^iR ayыл шapyaшылыFы мaксaтывдaFы

жеpлеpi

Ауыл шapyaшыльщ жеpлеpдщ тYpлеpi Кeлемi

ra %

Егiстiк (сyapылмaйтын) 28830 11,77

Епспк (сyapылaтын) 30333 12,38

^п^идыщ aFaштap 1364 0,56

Шaбывдьщ 8906 3,64

Жaйылымдьщ 173691 70,89

Бaск;a жеpлеp 1875 0,77

БapлыFы 244999 100

12

Сур. 2. Жамбыл облысы Жамбыл ауданы ауыл шаруашылыгы мацсатындагы жерлердщ картасы.

2018 жылдьщ жагдайы бойынша Жамбыл облысы Жамбыл ауданньщ елдi мекендердщ жер квлемi 28257 гектарды к¥Рады (3 кесте).

Кесте 3

Жамбыл облысы Жамбыл ауданыныц едцi мекендердщ жерлерi

Жалпы Епспк Квп Шабын- Жайылым- Барлыгы а/ш

квлемi барлыгы суармалы жылдыщ дыщ дыщ ал^аптары

егпелер

28257 3462 2285 233 207 20593 24495

13

Жaмбыл облысы Жaмбыл ayдaнньщ eнеркэсiп, галш, бaйлaныс, Faрыш ^ызмет^ ^PFa^i^ ^лттьщ кдушиздш м¥ктaжынa aрнaлFaн жер жэне ayыл шaрyaшылыFынa aрнaлмaFaн eзге де жерлерь

2018 жылдыц жaFдaйы бойыншa Жaмбыл облысы Жaмбыл ayдaнньщ eнеркэсiп, кeлiк, бaйлaныс, Faрыш ^ызмет^ ^PFa^i^ ^лттьщ кдушиздш м¥ктaжынa aрнaлFaн жер жэне ayыл шaрyaшылыFынa aрнaлмaFaн eзге де жерлерi S007 гектaрды к¥Paды. Ауданныч eнеркэсiп, кeлiк, бaйлaныс, Faрыш ^ызмет^ ^PFa^i^ ^лттьщ кдушиздш м¥ктaжынa aрнaлFaн жер жэне ayыл шaрyaшылыFынa aрнaлмaFaн eзге де жерлершщ rni^^ri бaрльщ егiстiк жерлерi 14S гектaр; сyaрылaтын егiстiк жерлерi -1S гектaр; кeп жылдьщ aFaштaр eсiретiн жерлерi - 41 гектaр; шaбындьщ жерлерi - 5 гектaр; жaйылымдьщ жерлерi - 4055 гектaрFa тец, бас^ жерлер - 375S гектaрды aлып жaтыр.

Ец кeне aрхеологияльщ ескерткiштерi б.з.д. VI...XII Faсырлaрды ^мтиды. Kaзiргi ya^ira ayдaндa 89 aрхеологияльщ ескерткiш, 1 ескерткiш, 17 тaрихи нысaн орнaлaсrçaн [9]. Олaр 32 гектaр жердi aлып жaтыр. Олaрдыц rçaтaрындa элемге эйгiлi кесенелер - Айшa бибi жэне Бaбaджa Хaтyн кесенелерi бaр (кесте 4).

Кесте 4

Жaмбыл облысы Жaмбыл ayдaныныц ерекше rçорFaлaтын тaбиFи ayмaктaрдыц жерлерi

Жaлпы Егiстiк Кeп Шaбын- Жaйылым- БaрлыFы Бaсrça

кeлемi бaр- сyaр- жылдьщ дьщ дьщ a/ш жерлер

ЛЫFЫ мaлы егпелер aлrçaптaры

32 - - - - - - -

2018 жылдыц жaFдaйы бойыншa Жaмбыл облысы Жaмбыл ayдaнныц ормaн жер ^оры жерлерi 124852 гектaрды к¥Paды (кесте 5).

Кесте 5

Жaмбыл облысы Жaмбыл ay^^i^iR ормaн жер ^оры

Жaлпы Егiстiк Кeп Шaбын- Жaйылым- БaрлыFы Бaсrça

кeлемi бaр- сyaр- жылдьщ дьщ дьщ a/ш жерлер

ЛЫFЫ мaлы егпелер aлrçaптaры

124S52 51 51 - - 123147 12319S -

Жaмбыл облысы Жaмбыл ayдaнныц су ^орыньщ жерлерi. Су aйдындaры (eзендер жэне олaрмен тецдеспршген кaнaлдaр, кeлдер, су

l4

KOЙмaлapы, TOFa^^p мен бaскa дa шю су aйдындapы, ayмaкrьщ сyлap), м^ды^^, бaтпaктap, су кeздеpiнде оpнaлaскaн, aFысты pеттейтiн су шapyaшылыFы к¥Pылыстapы aлып жaткaн жеp, сондaй-aк кepсетiлген су объектiлеpшщ су кYзет белдеyлеpiне жэне ayыз сумен кaмтaмaсыз етудщ бaс сaFa жYЙелеpiн сaнитapльщ кYзет aймaкrapынa бeлiнген жеp су Kоpыньщ жеpi (кесте 6) деп тaнылaды.

Кесте 6

Жaмбыл облысы Жaмбыл ayдaныньщ су коpыньщ жеpлеpi

Жaлпы Егiстiк Ken Шaбын- Жaйылым- БapлыFы Бaскa

кeлемi бap- сyap- жылдьщ дык дык a/ш жеpлеp

ЛЫFЫ мaлы егпелеp aлкaптapы

532 - - - - - - -

Жaмбыл облысы Жaмбыл ayдaнньщ босaлкы жеpлеpi. Босaлкы жеp K¥paмынa келесi жеpлеp жaтaды:

- Меншiкке немесе жеp пaйдaлaнyFa беpiлмеген, ayдaндьщ aткapyшы оpгaндapдыц кapaмaFындaFы бapльщ жеp босaлкы жеp болып тaбылaды.

- Д^олы^ Kapy сы^к^ы жYpгiзiлген жеp yчaскелеpi Kaзaкстан Республигасы Yкiметiнiц шешiмiмен босaлкы жеp к¥Paмынa ayыстыpылaды. АтaлFaн жеpдiц кукьщтьщ pежимi осы Кодекстщ 143 -бaбынa сэйкес aйкындaлaды [7].

2018 жылдьщ жaFдaйы бойыншa Жaмбыл облысы Жaмбыл ayдaнныц босaлкы жеpлеp коpы 24275 гектapды к¥Paды. Босaлкы жеpлеp Kоpыньщ iшiндегi бapльщ егiстiк жеpлеpi 1365 rercrap; сyapылaтын егiстiк жеpлеpi - 287 re^rap; шaбындьщ жеpлеpi - 334 reKrap; жaйылымдьщ жеpлеpi - 17829 гектapды aлып жaтыp.

Босaлкы жеpдi беpy. Босaлкы жеp ayыл шapyaшылыFыныц, жекеше оpмaн eсipyдщ, e^p^tim^ м¥ктaжы жэне eзге де мaксaттap Yшiн осы Кодексте белгiленген тэpтiппен жэне жaFдaйлapдa меншiкке немесе жеp пaйдaлaнyFa беpiледi. Босaлкы жеpдi бaскa сaнarтapFa ayыстыpy оны меншiкке немесе жеp пaйдaлaнyFa беpyмен 6íp мезгшде жYpгiзiледi.

Жеpдщ белсендi нapьщтьщ aйнaлымын ынтaлaндыpy жэне жеp Kоpыньщ экономикaльщ кaйтapымдылыFын aprтыpy мaксaтындa «Kaзaкстaн Республигасыньщ Жеp кодексiне eзгеpiстеp мен тольщтыpyлap

15

енпзу туралы» 2015 жылгы 2 ^арашадагы Казахстан Республикасыныц Зацымен Жер кодексше бiрк;атар 63repícTep енгiзiлдi.

Сондыщтан да, агрометеорологиялыщ жагдайды ескере отырып, Жамбыл облысы Жамбыл ауданныц экожYЙелерiндегi топыра^ жамылгысыныц к¥нарлылыгыныц кврсеткiштерi ар^ылы су, ауа жэне ^орек жYргiлерiн тиiмдi пайдаланып ауылшаруашылыщ да^ылдарыныц (дэндi, отамалы, ба^ша, квквнiс жэне жемiс-жидек да^ылдар) внiмiдiлiгiн арттыруга болады.

Жамбыл облысы Жамбыл ауданыныц жер ^орыныц санаттары бойынша жэне ауыл шаруашылыгы ма^сатындагы жерлерiне байланысты ГАЖ-технологиялар негiзiнде ауданыц жер ^оры бойынша картасы жэне ауданыц ауыл шаруашылыгы ма^сатындагы жерлердщ картасы ^растырылды.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1. Алтаев Ж. ГИС и земельный кадастр Казахстана [Электрон. ресурс]. // ArcReview, 2003. - № 2 (25) - URL: http: //dataplus.ru/Arcrev /Number_25/2 _Kazah.htm.

2. Закон Республики Казахстан «О земле». Казахстанская правда, 31 января, 2001.

3. Омаш С.Б., Баймаганбетов Б.У., Бимендина Г.А. и др. Сводный аналитический отчет о состоянии и использовании земель в Республике Казахстан за 2018 г. // Астана: Агентство по управлению земельными ресурсами РК, 2018. - 275 с.

4. Оспанов А., Дюсенбеков З. Земельные ресурсы и земельная реформа в Республике Казахстан. // Астана. АУЗР, 2001. - 352 с.

5. Салихов Т.К. ГИС-картографирование почвенного покрова Ардакско-го сельского округа Западно-Казахстанской области // Гидрометеорология и экология. - 2018. - № 2. - С. 155-163.

6. Салихов Т.К. Лубен ауылдыщ округшщ геоэкожYЙелерiндегi топыра^ жамылгысыныц ^азiргi кездеп жагдайы // Вестник Национального ядерного центра Республики Казахстана. - 2017. - № 1. - С. 113-119.

7. Салихов Т.К. Топыра^тану: о^улыщ /Алматы: «Эверо» баспасы, 2016.457 бет.

8. Салихов Т.К. Физические свойства почвенного покрова геоэкосистем Зерендинского сельского округа // Гидрометеорология и экология. -2016. - № 3. - С. 133-140.

16

9. Статистический ежегодник области. - Жамбыл: Управление статистики Жамбылской области, 2018. - 167 с.

Кабылданды: 07.09.2018

Канд. с.-х. наук Т.К. Салихов

А.К. Жолдасова

ИЗУЧЕНИЕ ЗЕМЕЛЬНЫХ РЕСУРСОВ ЖАМБЫЛСКОГО РАЙОНА ЖАМБЫЛСКОЙ ОБЛАСТИ НА ОСНОВЕ ПРИМЕНЕНИЯ ГИС-

ТЕХНОЛОГИЙ

Ключевые слова: земельные ресурсы, геоинформационные системы, земель фонд, категория земель, почвенный покров, земли сельскохозяйственного назначения, земли населенных пунктов, земли особо охраняемых природных территорий, земли лесного и водного фонда, земли запаса

Рациональное использование земельных ресурсов, прежде всего, регулирование земельных отношений, связанных с сельским хозяйством, является одной из проблем сельского хозяйства. Его решение состоит в том, чтобы максимально задействовать сельскохозяйственные угодья, расширить площади высокоплодородных земель, повысить интенсивное использование и окультуриванность земледелия, а также активно бороться с эрозией почвы и другими негативными процессами снижающие земельное плодородие. В связи с этим земельные отношения в Казахстане являются очень интересным и актуальным вопросом. В результате исследования Жамбылского района Жамбылской области рассчитали площадь земельного фонда исследуемой территории, разработали тематическую карту в соответствии с методологией создания цифровых карт, составив пояснительные примечания для каждой карты. Цифровые карты составлены с использованием ГИС-технологий.

T. Salikhov, A. Zholdasova STUDY ON LAND RESOURCES OF ZHAMBYL DISTRICT OF ZHAMBYL REGION ON THE BASIS OF GIS-TECHNOLOGIES

Key words: land resources, geographic information systems, land fund, land category, soil cover, agricultural land, land of settlements, land of specially protected natural areas, land of forest and water fund, reserve land

17

Rational use of land resources, primarily the regulation of land relations related to agriculture, is one of the problems of agriculture. Its solution is to maximize the use of agricultural land, expand the area of highly fertile land, increase the intensive use and cultivation of agriculture, as well as actively combat soil erosion and other negative processes that reduce land fertility. In this regard, land relations in Kazakhstan are a very interesting and topical issue. As a result of the study of Zhambyl district of Zhambyl region calculated the area of land Fund of the study area, developed a thematic map in accordance with the methodology of creating digital maps making explanatory notes for each map and made digital maps using GIS technology.

18