Научная статья на тему 'Жамғариб бориладиган пенсия таъминоти тизимини ривожлантириш масалалари'

Жамғариб бориладиган пенсия таъминоти тизимини ривожлантириш масалалари Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
372
94
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ПЕНСИЯ ЖАМғАРМАСИ / ПЕНСИЯ ТАЪМИНОТИ / ПЕНСИЯ ТИЗИМИ / ИЖТИМОИЙ ҳИМОЯ / ИЖТИМОИЙ СУғУРТА / СУғУРТА БАДАЛЛАРИ / ДАРОМАД / НАЗОРАТ / ИНВЕСТИЦИЯЛАР / ХАВФСИЗЛИК / ИЖТИМОИЙ РИСК / СОЦИАЛЬНЫЙ РИСК / SOCIAL RISK / ЖАМғАРИБ БОРИЛАДИГАН ПЕНСИЯ ТАЪМИНОТИ / ПЕНСИОННЫЙ ФОНД / PENSION FUND / ПЕНСИОННОЕ ОБЕСПЕЧЕНИЕ / PENSION PROVISION / ПЕНСИОННАЯ СИСТЕМА / PENSION SYSTEM / СОЦИАЛЬНАЯ ЗАЩИТА / SOCIAL PROTECTION / СОЦИАЛЬНОЕ СТРАХОВАНИЕ / SOCIAL INSURANCE / СТРАХОВЫЕ ВЗНОСЫ / INSURANCE CONTRIBUTIONS / ДОХОД / INCOME / КОНТРОЛЬ / CONTROL / ИНВЕСТИЦИИ / INVESTMENT / БЕЗОПАСНОСТЬ / SECURITY / НАКОПИТЕЛЬНАЯ ПЕНСИОННАЯ СИСТЕМА / ACCUMULATIVE PENSION SYSTEM

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Касимова Гульяр Ахматовна, Саъдуллаева Шохиста Ғайратжон Қизи

Мақола аҳолини ижтимоий ҳимоялашда жамғариб бориладиган пенсия таъминотининг аҳамияти ва моҳиятини ўрганишга бағишланган. Мақолада хорижий давлатлардаги давлат пенсия тизимлари таҳлил қилинган. Ўзбекистонда жамғариб бориладиган пенсия таъминотини такомиллаштириш масалалари кўриб чиқилган.Статья посвящена изучению накопительной пенсионной системы, её сущности и значению роли накопительной пенсионной системы в социальной защиты граждан. В статье анализируются государственные пенсионные системы зарубежных стран. Рассматриваются вопросы совершенствование накопительной пенсионной системы в Узбекистане.The article is devoted to the study of the accumulative pension system, the essence and meaning of the accumulative pension system in the social protection of citizens. In the article is analyzed the international experience of state pension systems. The issues of improving the accumulative pension system in Uzbekistan are considered.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Жамғариб бориладиган пенсия таъминоти тизимини ривожлантириш масалалари»

КАСИМОВА Гульяр Ахматовна,

Тошкент молия институти «Пенсия иши» кафедраси фахрий профессори; САЪДУЛЛАЕВА Шохиста fайратжон ^изи,

Тошкент молия институти магистранти, Талабалар илмий жамияти аъзоси

ЖАМГАРИБ БОРИЛАДИГАН ПЕНСИЯ ТАЪМИНОТИ ТИЗИМИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ

УДК 336.1

КАСИМОВА Г.А., САЪДУЛЛАЕВА Ш. ЖАМГАРИБ БОРИЛАДИГАН ПЕНСИЯ ТАЪМИНОТИ ТИЗИМИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ

Мак,ола ах,олини ижтимоий х,имоялашда жамFариб бориладиган пенсия таъминотининг ах,амияти ва мох,иятини урганишга баFишланган. Маколада хорижий мамлакатлардаги дав-лат пенсия тизимлари тах,лил килинган. Узбекистонда жамFариб бориладиган пенсия таъ-минотини такомиллаштириш масалалари куриб чикилган.

Таянч иборалар: Пенсия жамFармаси, пенсия таъминоти, пенсия тизими, ижтимоий х,имоя, ижтимоий суFурта, суFурта бадаллари, даромад, назорат, инвестициялар, хавфсизлик, ижтимоий риск, жамFариб бориладиган пенсия таъминоти.

КАСИМОВА Г.А., САЪДУЛЛАЕВА Ш. ВОПРОСЫ РАЗВИТИЯ НАКОПИТЕЛЬНОЙ ПЕНСИОННОЙ СИСТЕМЫ

Статья посвящена изучению накопительной пенсионной системы, её сущности и значению роли накопительной пенсионной системы в социальной защиты граждан. В статье анализируются государственные пенсионные системы зарубежных стран. Рассматриваются вопросы совершенствование накопительной пенсионной системы в Узбекистане.

Ключевые слова: Пенсионный фонд, пенсионное обеспечение, пенсионная система, социальная защита, социальное страхование, страховые взносы, доход, контроль, инвестиции, безопасность, социальный риск, накопительная пенсионная система.

KASIMOVA G.А., SADULLLAYEVA SH. ISSUES OF DEVELOPMENT OF THE ACCUMULATIVE PENSION SYSTEMS

The article is devoted to the study of the accumulative pension system, the essence and meaning of the accumulative pension system in the social protection of citizens. In the article is analyzed the international experience of state pension systems. The issues of improving the accumulative pension system in Uzbekistan are considered.

Keywords: Pension fund, pension provision, pension system, social protection, social insurance, insurance contributions, income, control, investment, security, social risk, accumulative pension system.

Узбекистан Республикасида пенсия таъминоти тизими мамлакатимиз фуцароларининг ижтимоий таъминот буйича цуцуц ва манфаатларини цар томонлама инобатга олган цолда шакллантирилди. Пенсия ва нафацалар максимал дара-жада фуцароларнинг ижтимоий цимоясига йуналтирилганлиги билан тавсифланади. %озирги шароитда давлат ижтимоий сиёсатининг энг муцим йуналишларидан бири - пенсия таъминоти тизимини ислоц цилиш ва унинг молиявий барцарорлигини таъминлаш цисобланади.

Ижтимоий сохадаги мавжуд муаммоларни бартараф этиш, жамиятда ижтимоий бар-карорликни таъминлаш, одамларнинг мам-лакатда олиб борилаётган ислохотлар ва уларнинг натижаларидан коникишларига эришиш, ах,олининг таъсирчан ижтимоий мухофазасини таъминлаш максадида Узбекистан Республикасини янада ривожланти-риш буйича Харакатлар стратегиясида катор чора-тадбирлар кузда тутилган.

Ижтимоий сох,ани ривожлантириш йуна-лишида биринчи курилаётган масала - ах,о-лининг реал даромадларини ошириш ва унинг турмуш даражасини яхшилаш. 2016 йилда уртача иш хаки 1 миллион 300 минг сумга якинлашган, уртача пенсия микдори эса 490 минг сумдан ошган. Харакатлар стра-тегиясидаги устувор йуналишлар асосида иш хаки, пенсиялар микдорини боскичма-боскич кутариш режалаштирилди, 2017 йилда уларнинг микдорини камида 10 фоизга ошириш кузда тутилди.

Ахоли фаровонлигини ошириш стратегия-сининг концептуал асосини инсонни ривожлантириш сиёсати билан мамлакатни икти-содий-ижтимоий ривожлантириш дастурла-рини интеграциялаш заруратининг асослан-ганлиги ташкил этади. Узбекистон Республи-каси Президентининг 2017 йил 28 феврал-даги «Халк билан мулокот ва инсон манфа-атлари йили» Давлат дастурини ишлаб чикиш

ва амалга оширишнинг ташкилий чора-тадбирлари тутрисида»ги Фармойишида1:

- таълим, ижтимоий таъминот ва сотлик,ни саклаш тизимларини, шу жумладан оналик ва болаликни мухофаза килишни янада ривожлантириш, оила институтини мустах,-камлаш, сотлом ва баркамол авлодни тар-биялаш, ёшларнинг иктидорлари ва коби-лиятларини руёбга чикариш, уларнинг хаётда муносиб уринга эга булишлари учун кенг имкониятлар яратиш буйича комплекс чора-тадбирларни амалга ошириш;

- худудларни, айникса ижтимоий ва икти-содий ривожланишда нисбатан оркада колаётган туманлар ва шахарларни, чекка ахоли пунктларини комплекс, жадал ривожлантириш, тижорат банкларининг фаол ишти-рокида янги иш уринлари яратилишини таъминлаш ва шу асосда иш хаки, пенсиялар, нафакалар ва стипендиялар микдорларини боскичма-боскич купайтириш, ахолининг хаёти даражаси ва сифатини ошириш белги-ланди.

Жахонда бирдамлик ва жамтарилиш тизимларига асосланган пенсия тизимлари амал килмокда. Бирдамлик пенсия тизими авлодлар, иш берувчилар ва ишловчилар, юкори ва кам иш хаки олувчи ходимлар бир-дамлигига асосланган ва «авлодлар бирдам-лиги тамойили» асосида молиялаштирилади. Бирдамлик пенсия тизими давлатга тегишли булиб, уни корхона ва тармок микёсида таш-

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 17 декабрдаги «Халк билан мулокот ва инсон манфаатлари йили» Давлат дастурини ишлаб чикиш ва амалга оширишнинг ташкилий чора-тадбирлари туFрисида»ги Ф-4760-сонли фармойиши.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2017, 10

кил этиш мумкин эмас ва умуман пенсиянинг юкори даражасининг кадрсизланишига олиб келмокда.

Бирдамлик тизимининг мух,им жих,ати шундаки, у кайта таксимлаш тамойилига асосланганлиги учун пенсионерлар уртасида кам таъминланганликни жиддий камайти-ради. «Авлодлар бирдамлиги тамойили»га асосланган пенсия тизимида пенсия фонд-ларининг молиявий бекарорлиги, пенсия фондига туланадиган туловларни ошириш эх,тиёжи кучайиб, бюджетдан трансферт-ларни ажратиш зарурати вужудга келди.

Хозирги кунга келиб, янги авлод узидан олдинги авлод учун сарфланаётган, х,ам мут-лак ва х,ам нисбий курсаткичларда х,ажми усиб бораётган пенсия харажатларини «авлодлар бирдамлиги тамойили» асосида ташкил этилган давлат пенсия тизими оркали тулай олмаяпти. Давлат пенсия фонди даро-мадлари ва харажатлари х,ажмлари урта-сидаги салбий фарк микдори усиб бормокда, бу фарк асосан давлат бюджети харажатлари х,исобига (дотация, субвенция шаклида) копланмокда. Уз навбатида, давлат бюджети харажатлари микдорининг ортиши ва жамиятдаги иктисодий-ижтимоий бекарор-ликнинг вужудга келиш хавфини туFдир-мокда.

Шу сабабдан х,ам, давлат пенсия тизимининг даромадлар кисмини ислох, килмокчи булган мамлакатлар х,укуматлари уни тутридан-тутри тулов ставкаларини ошириш йули билан эмас, балки бу мак,садга эришиш учун билвосита чоралар куриш йулидан бормокдалар.

1-жадвалда турли мамлакатлар учун пенсия тизимлари доирасида х,исобланган коплаш коэффициенти келтирилган. Ушбу курсаткич миллий пенсия таъминоти тарки-бида таксимланувчи давлат, мажбурий ва ихтиёрий жамFариб бориладиган пенсия компонентларининг роли ва ах,амияти туF-рисида фикр юритиш имконини беради.

Тах,лилларнинг курсатишича, дунёнинг аксарият мамлакатларида пенсия таъмино-тининг молиявий асосини таксимланувчи давлат пенсия тизими ташкил этади. Шу билан бирга, жамтариб бориладиган пенсия тизимлари пенсияларни молиялаштиришда сезиларли ах,амият касб этиши мумкин. Умуман, Иктисодий х,амкорлик ва тараккиёт таш-килоти (ИХТТ) мамлакатлари буйича жамта-риб бориладиган компонентлар коплаш коэффициенти 25 пункт булса, ушбу курсаткич Европа Иттифоки мамлакатлари буйича 10 пунктга тенг1.

Жах,он амалиётида жамFариладиган компонентлар билан куллаб-кувватланаётган таксимланувчи пенсия таъминоти тизимлари етакчи мавкега эга булмокда. Бу, уз навбатида, миллий пенсия тизимларининг молиявий баркарорлигини таъминлаш, таксимланувчи ва жамтариб бориладиган пенсия эле-ментларини узида мужассамлаштирган ара-лаш пенсия тизимларини ривожлантириш максадга мувофик эканлигини курсат-мокда.

Илмий адабиётлар тах,лили хорижий мам-лакатларда пенсия таъминоти тизимининг молиявий баркарорлигини ошириш, оптимал пенсия тизими моделини танлаш борасида илмий тортишувлар давом этаётганлигини курсатмокда. Айрим тадкикотчилар пенсия таъминоти тизимининг молиявий асосини устун даражада таксимланувчи компонентлар ташкил этиши «зарур» деб х,исоблашса, бошкалари жамFариладиган компонентлар тарафдори х,исобланадилар. Халкаро амалиётнинг курсатишича, аксарият мамла-катларда - таксимланувчи давлат х,амда мажбурий ва ихтиёрий жамFариб бориладиган аралаш пенсия тизимлари амал килмокда. Пенсия тизимининг аралаш тури молиявий

1 Вах,абов А.В. Миллий пенсия тизимининг молиявий баркарорлигини таъминлаш механизми ва амалга ошириш дастаклари. // «Узбекистон Респуб-ликасида пенсия таъминоти тизимининг долзарб муаммолари». Вазирлик микёсидаги илмий-амалий анжуман материаллари туплами. - Т., 2017 йил 24 март. 12-б.

1-жадвал. Дунё мамлакатлари буйича пенсия тизимида к,оплаш коэффицентининг узгариши1

Мамлакатлар Давлат таксимланувчи пенсия тизими Мажбурий жамFариб бориладиган тизим Ихтиёрий жамFариб бориладиган тизим Жами

Бельгия 41,0 - 15,1 56,1

Канада 39,2 - 33,9 73,1

Чили 4,8 37,2 - 42,0

Чехия 43,5 - 39,2 82,7

Германия 42,0 - 16,0 58,0

Ирландия 36,7 - 43,0 79,7

Янги Зеландия 40,6 - 14,1 54,7

Норвегия 45,7 6,8 11,3 63,8

Швеция 33,9 21,7 - 55,6

Швейцария 32,0 23,1 - 55,1

Буюк Британия 35,6 - 34,5 67,1

АКШ 38,3 - 37,8 76,1

Россия 33,0 2,0 - 35,0

Саудия Арабистони 100,0 - - 100,0

ЖАР - - 54,5 54,5

Европа Иттифоки 47,0 - 10,6 57,6

ихтт 40,6 - 27,3 67,9

барк,арорлик ва туланаётган пенсия даражаси нуктаи назаридан самарали хисобланади2.

«Жамтариб бориладиган пенсия» категория сифатида пул маблатларининг максадли жамтармаларини шакллантириш, кексалик чотида улардан фойдаланишнинг шакл ва усуллари йитиндисини уз ичига олган иктисодий муносабатлар тизимини акс этти-ради.

Бугунги кунда Узбекистонда иккита маж-бурий пенсия тизими амал килмокда: асосий - бирдамлик тамойилига асосланган давлат пенсия таъминоти тизими; кушимча - 2005 йил 1 январдан жорий этилган мажбурий жамтариб бориладиган тизим. Узбекистонда давлат пенсияларининг турли хилларини олиш х,укукига эга булган фукароларга уларнинг узлари танлаган битта пенсия тайинла-

1 OECD Pensions at a Glance 2013: OECD and G20 Indicators // OECD Publishing. 2013. -Р.364.

2 Федотов А.И. Анализ моделей построения пенсионных систем. // Труды ИСА РАН, 2008, № 38. -С. 168-173; Stalebrink J. Public pension funds and assumed rates of return: an empirical examination of public sector defined benefit pension plans. // American review of public administration, 2014,

№1(44). P. 92-111.

нади. Бунда жамтариб бориладиган пенсия тизими давлат пенсия тизимининг мукобил шакли эмаслигини, балки уни тулдиришини алохида таъкидлаш керак. Икки холатда хам давлат кексайган шахсларга минимал пенсия ёки ижтимоий химоялаш сифатида ижтимоий ёрдам курсатади3.

Берилган расмда жамтариб бориладиган пенсия таъминоти тизимининг тавсифи берилган. Мазкур тизимда пенсия таъмино-тида давлат ва хусусий пенсия таъминоти компонентлари мутаносиблаштирилади.

Жах,он банки ташаббуси билан ахолининг кариши ва пенсия таъминоти муаммолари ХХ асрнинг 90-йиллари бошида комплекс тадкик этилди. «Ах,оли кариши инкирознинг олдини олиш: карияларни мухофаза килиш сиёсати ва иктисодий усишга ёрдам» деб аталган якунловчи маърузада жахонда амалда булган пенсия тизимлари ва уларнинг ривожланиш истикболлари аник мезонлар нуктаи назаридан бахоланди. Пенсия исло-

3 Абдурахмонов К,Х Ижтимоий соха ик,тисодиёти. Дарслик. - T.: «Иктисодиёт», 2013. -340-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2017, 10

2-жадвал. Жамfариб бориладиган пенсия таъминоти тизимининг тавсифи

№ Мезон Афзалликлари Камчиликлари

1. Демографик омил Хар бир фукаро учун пенсияни жамFарганлиги туфайли демографик омил таъсир этмайди -

2. Давлат ва хусусий компонентларнинг мутаносиблиги Тулик, давлат томонидан (Сингапурда), тулик, хусусий сектор томонидан (Чили), шунингдек «аралаш» амалга оширилиши мумкин -

Миллий иктисодиётга боFликлиги Ушбу модель маблаFлари ик,тисодиёт Иктисодий инкироз шароитида тизимда катта йукотишлар булиши мумкин

3. учун узок муддатли инвестиция хисобланади

4. Давлат бюджети билан узаро боFликлиги Давлат бюджети баркарорлигига таъсир курсатмайди Давлат томонидан кафолатланмайди

5. Ахолининг хабардорлиги даражаси - Ахоли мазкур тизимнинг молиявий холатидан доим хабардор булиши даркор

6. Пенсия микдоридаги фарк Юкори бадал тулаган фукаролар юкори пенсия олиш имкониятига эга буладилар -

хотларига концептуал ёндашувлар ишлаб чикилди ва бу сохада айрим мамлакатлар-даги амалий ишлар умумлаштирилди.

Мазкур маърузада берилган хулосага кура, пенсия ёшидаги шахсларнинг молиявий таъминоти манфаатларини ва икдисодий усишни ок,илона таъминлаш учун уч куринишдаги пенсия тизими паралелл ривожланиши лозим:

- давлат томонидан бошкариладиган так-симловчи тизим, бу тизим жами ишловчи-ларнинг мажбурий катнашувини назарда тутади ва кексаларнинг кашшоклашувига йул куймайди;

- хусусий бошкарувда булган мажбурий жамFариб бориладиган тизим;

- ихтиёрий жамFариб бориладиган тизим.

Пенсия тизимининг уч даражаси кария-

ларни сиёсий ва иктисодий вазиятлардаги холатлардан келиб чикадиган хатарлардан ишончли химоя килади. Чунки бу даражалар бошкарув турлари (хусусий, давлат), молия-лаштириш манбалари (капитал ва мехнат), инвестиция стратегияларини (акция ва обли-гациялар) узаро уЙFунлаштирилади.

Жахон банки томонидан турли мамлакат-лар учун куп даражали пенсия тизимига утиш буйича таклифлар ишлаб чикилди. Хусусан, давлат таксимот дастурларига эга булган ва кенг ахоли катламлари камраб олинадиган мамлакатлар, шунингдек, демографик муам-молари мавжуд булган мамлакатлар учун биринчи кадам - давлат пенсиялари исло-хотларини утказиш булиши керак. Бунинг учун пенсияга чик,иш ёшини ошириш, имти-ёзли пенсия тайинлаш шартларини катъий-лаштириш, кечрок пенсияга чикишни раFбат-лантирувчи шароитлар яратиш, пенсия бел-гилаш меъёрларини узгартириш ва бошка чора-тадбирлар утказилиши лозим.

Иккинчи кадам - иккинчи мажбурий жам-Fариб бориладиган даражани яратишни назарда тутади, уни: биринчидан, давлат даражаси мик,ёсини аста-секин чеклаб, бадалларни иккинчи мажбурий даражага кайта таксимлаш ёки давлат пенсиялари тан-ланади. Бундай боск,ичма-боск,ич утиш Иктисодий хамкорлик ва тараккиёт ташки-лоти (ОЭСР) мамлакатларида амалга оширила бошланди. Бозор иктисодиётига утиш мамлакатларида, Россия Федерациясидан таш-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2017, 10

кари, Жахон банки тавсиялари Венгрия, Латвия ва К,озотистонда купрок эътиборга олин-ган. Иккинчидан, эски тизим доирасида туланмай йитилиб колган карзларни эътироф этиш ва уларни тулаш мажбуриятини олиш ва айни пайтда янги тизим (Чили, ва бошка Лотин Америкаси мамлакатларида) яра-тилди.

Жамтариб бориладиган пенсия таъми-ноти - фукароларни шахсий жамтариб бориладиган пенсия хисобваракларидаги маблат-лардан давлат пенсиясига кушимча равишда пул маблатлари билан таъминлашдир. Мам-лакатимизда пенсия таъминоти тизими хукукини мустахкамлаш, иш берувчиларнинг пенсия ёшига етган ходимларнинг моддий ахволини яхшилашдаги масъулиятини кучай-тириш, пенсия олувчиларга давлат пенсия туловларига кушимча равишда даромад олиш манбаларини яратиш, шунингдек кексалик чотида фукароларнинг уз фаровонлиги учун шахсий жавобгарлигини ошириш максадида пенсия ислохотлари олиб борилди. Натижада республикамизда 2005 йилдан фукароларнинг шахсий жамтариб бориладиган пенсия таъминоти тизими амалиётга жорий килинди.

Хукуматимиз томонидан 2017-2021 йил-ларда Узбекистан Республикасини ривож-лантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегияси кабул килинди. Бугунги кунда мамлакатимизда инсон омилининг хал килувчи куч сифатида амал килиши ва изчил равишда ривожланиб бориши учун кулай шарт-шароитларни яра-тадиган ижтимоий-иктисодий ислохотлар, ахамиятга молик улкан узгаришлар амалга оширилмокда. Давлат ва хукуматимиз уз олдига куяётган асосий максад эса олиб борилаётган ислохотлар самарадорлигини тубдан ошириш, давлат ва жамиятнинг хар томонлама ва жадал ривожланишини таъ-минлаш учун шарт-шароитлар яратиш, мам-

лакатни модернизациялаш ва хаётнинг барча сохаларини эркинлаштиришдан иборат1.

Хулоса килиб айтганда, Узбекистан Респуб-ликасида пенсия ислохотларини олиб боришда хорижий тажрибани хар томонлама урганиш, жахон мамлакатларида ахолининг ижтимоий химоясига хизмат киладиган, кек-сайган пайтида фукароларга муносиб турмуш шароитларини таъминлайдиган, шу билан бирга, бозор шароитларига мос булган, фукароларнинг уз фаровонлигини таъмин-лашдаги масъулиятини оширишга хизмат киладиган мукаммал пенсия таъминоти тизи-мини шакллантириш ва унинг иктисодий-молиявий асосларини мустахкамлаш маса-лалари бугунги кунда пенсия тизимида олиб борилаётган ислохотларнинг диккат марка-зидаги долзарб масалалар каторида булиши лозим.

Узбекистонда жамтариб бориладиган пенсия тизимини ривожлантириш куйидаги ижо-бий натижаларни кулга киритиш имконини беради:

- пенсионерларнинг моддий таъминотини яхшилаш;

- ахолининг инвестицион фаоллигини ошириш;

- давлат пенсия тизимининг молиявий баркарорлигини ошириш.

Жисмоний шахсларнинг Халк банкидаги жамтариб бориладиган пенсия хисобваракларидаги бадаллар микдорига хисобланадиган йиллик фоизлар ставкасини кайта молиялаш-тириш ставкасидан кам булмаган микдорини саклаб колиш шарт.

Пенсия ёшига етмаган такдирда хам жисмоний шахсларнинг жамтариб бориладиган пенсия хисобваратида йитилган пул маблат-ларидан сотлитини тиклаш харажатларига максадли фойдаланиш хукукини жорий этиш максадга мувофик булади.

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги «Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси туFрисида»ги ПФ-4947-сонли фармонига шарх.

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги «Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегияси тутрисида»ги ПФ-4947-сонли фармони.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 17 декабрдаги «Халк, билан мулокот ва инсон манфаатлари йили» Давлат дастурини ишлаб чикиш ва амалга оши-ришнинг ташкилий чора-тадбирлари тутрисида»ги Ф-4760-сонли фармойиши.

3. Аллаёров Ш.А., Тошмухамедова Д.А. Давлат пенсия таъминоти. Укув кулланма. - Т.: «Iqtisod-Moliya», 2015. -248-б.

4. Абдурахмонов К,.Х. Ижтимоий сох,а иктисодиёти. Дарслик. - Т.: «Иктисодиёт», 2013. -340-б.

5. Вах,абов А.В. Миллий пенсия тизиминигш молиявий баркарорлигини таъминлаш механизми ва амалга ошириш дастаклари. // «Узбекистон Республикасида пенсия таъминоти тизимининг долзарб муаммолари». Вазирлик микёсидаги илмий-амалий анжу-ман материаллари туплами. - Т., 2017 йил 24 март. -12-б.

6. Касимова Г.А., Ботиров А.А. Жамтариб бориладиган пенсия таъминоти. Монография. - Т.: «Тамаддун», 2015. -108-б.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

7. Федотов А.И. Анализ моделей построения пенсионных систем. // Труды ИСА РАН, 2008, № 38. -С. 168-173.

8. OECD Pensions at a Glance 2013: OECD and G20 Indicators // OECD Publishing. 2013. -Р.364.

9. Stalebrink J. Public pension funds and assumed rates of return: an empirical examination of public sector defined benefit pension plans // American review of public administration. 2014. № 1(44). P. 92-111.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.