Научная статья на тему 'Жағымсыз экологиялық жағдайда эндокриндік жүйенің қызметтік күйі'

Жағымсыз экологиялық жағдайда эндокриндік жүйенің қызметтік күйі Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
100
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — А. Х. Абушахманова, Г. А. Тишбек, Н. М. Харисова, А. Х. Шандаулов, Г. Б. Мукашева

The analytic study of modern literature, in which the questions about the endocrine system function at unfavourable environment conditions are discussed, is performed. Dirtation of air, water and earth by toxic substances with following come of them into the organism, induces the disturbance of endocrine glands function. The hormonal disbalance has a magnificence role in pathogenesis of different diseases

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — А. Х. Абушахманова, Г. А. Тишбек, Н. М. Харисова, А. Х. Шандаулов, Г. Б. Мукашева

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FUNCTIONAL STATUS OF ENDOCRINE SYSTEM OF ORGANISM AT UNFAVOURABLE ENVIRONMENT CONDITIONS

Проведен аналитический обзор современных литературных источников, в которых рассматриваются вопросы о состоянии эндокринной системы организма в неблагоприятных условиях окружающей среды. Установлено, что загрязнение воздуха, воды и почвы токсическими веществами с последующим проникновением их в организм вызывает нарушение функции эндокринных желез. Гормональный дисбаланс, в свою очередь, играет значительную роль в патогенезе различных заболеваний

Текст научной работы на тему «Жағымсыз экологиялық жағдайда эндокриндік жүйенің қызметтік күйі»

периартрита. Поликлиника: 2011; 2: 56-58.

40. Алексеева Н.С. Головокружение обусловленное патологией шейного отдела позвоночника. Леч. врач 2009; 7: 60-63.

41. Ерофеева С.Б. Место препарата мексидол в профилактике и лечении цереброваскулярных

заболеваний. Фарматека 2009: №11: 34-38 42. Степанова С.Б., Бельская Г.Н., Попов Д.В. Эффективность бетасерка в лечении вестибулярного синдрома при остеохонрозе шейного отдела позвоночника. Рус. мед. журн. 2004; 17: 10161019.

S. А. Khomaykova, Ye. A. Postelnyak, N. V. Zhigailova, Zh. M. Sattybayeva CLINICAL SYNDROMES OSTEOCHONDROSIS OF CERVICAL SPINE. MECHANISMS OF PRINCIPLES AND TREATMENT

Cervical pain syndromes are the second highest prevalence of clinical morbility of spinal osteochondrosis after pain dorsolumbar focalization with rate up to 35%. According to the classification of deseases of the peripheral nervous system the following major clinical syndromes of osteochondrosis of the cervical spine are emphasized: radicular, reflex(muscular, neurodystrophic, vegetative-vascular, algesic), spinal and celebral. Before you can determine the therapeutic tactics, you must decide what treatment will be undertaken: conservative or neurosurgical. Nowadays, priority is given to conservative treatment.

С. А. Хомякова, Е. А. Постельняк, Н. В. Жигайлова, Ж. М. Саттыбаева

Т1К ОМЫРТКА Б6Л1М1НЩ ОСТЕОХОНДРОЗЫНЬЩ КЛИНИКАЛЬЩ СИНДРОМДАРЫ. ПАЙДА БО-ЛУЫНЬЩ СЕБЕПТЕР1 Ж6НЕ ЕМДЕУДЩ ЖОЛДАРЫ

TiK катерлi синдромдары кейш омыртканыч остеохондрозыныч клиникалык эсер етулер^ч арасын-да кеп таралрандык бойынша екiншi орындарда турады бел окшау бвлiгi, жишшпен 35%ке дейiн. Шеткi жYЙке жуйеанщ ауруларын классификацияларна сэйкес, тiк омыртка белiмiнiч остеохондрозыныч келесi негiзгi клиникалык синдромдарын ерекшелейдi: (булшык еттiк - тониялык, нейродистрофиялык, вегета-тивтi - тамыр, катерлi) тамыр, рефлекторлык, жулын, ми. Емдеудi бастамай турып терапевтиялык тактика-ны алдында- ала аныктап шешiмге келу кажет: керiтартпа немесе нейрохирургиялык. Казiрri тачда емде-удiч керiтартпа эдiстерiне CYЙенемiз.

А. Х. Абушахманова, Г. А. Тишбек, Н. М. Харисова, А. Х. Шандаулов, Г. Б. Мукашева

ЖАРЫМСЫЗ ЭКОЛОГИЯЛЬЩ ЖАРДАЙДА ЭНДОКРИНД1К ЖУЙЕН1Ц КЫЗМЕТТ1К КYЙI

Караганды мемлекеттiк медициналык университет

Сочры он жылдыкта халыктыч сыркатты-лырыныч жалпы курылымында эндокриндiк пато-логияныч кездесу жишИнщ артуы байкалады. ДYние жузшк денсаулык сактау уйымы эксперт-тер^ч болжамы бойынша XXI расырдыч орта-сында жер шарындары эр бiр екiншi туррын кант диабетiмен, тиреотоксикозбен немесе кандай да баска эндокриндк аурулардан зардап шегедi. Эн-докриндк жуйеыч кызмет^ч бузылыстарына алып келетш этиологиялык факторлардыч ката-рына тукымкуалаушылыкка бейiмдiлiк, вирустык инфекциялармен катар ластанран атмосфералык ауа, су, тарамдык заттар мен арзара тYCкен улы заттар да жатады, олар жорарыда айтылран факторлардыч iшiнде еч жи эрi жорары эсерiн ти-пзетш фактор болып табылады. 6ндiрiстiк еым-дердiч темптерi темендегенiне карамастан транс-порттык, ауылшаруашылык, турмыстык жэне бас-када калдыктармен коршалран ортаныч ластану дэрежес ете жорары гигиеналык зерттеулердiч мэлiметтерi бойынша жыл сайын атмосфералык

ауара кемiркышкыл газыныч, кYкiрт диоксид^ч, шач-тозачныч миллиондаран тонналары, баскада химиялык заттардыч жYЗ мычдаран тонналары белшедк Табири ортаныч ездiгiнен тазалану кабЬ летiнiч темендеуi мен климатогеографиялык ерекшелiктерi эсерiнен ластанудыч каркындылы-ры едэуiр арта тYсуде. Туррылыкты ортада тех-ногендiк жэне антропо-гендiк ластанудыч Yздiксiз болуыныч эсерiнен экологиялык жардайыныч жа-hандык нашарлауы ашык биологиялык жYЙе болып табылатын адам арзасыныч тiршiлiгiне керi эсерлерiн тигiзедi. Коршаран ортаныч ластану дечгейiн кыска уакытка жорарылатса, канныч езiнде де туррылыкты халыктыч елiмi, сыркатты-лыры бiршама жорарылайды, мысалы атом электр бекеттершдеп жэне химиялык зауыттардары апаттар радиациялык жэне химиялык ластану-лардыч каркындылыры мен жекелеген аурулар-дыч жойылуы арасында байланыс аныкталран: ересек адамдарда эндокриндк бузылыстар, кар-дио-респираторлы жэне зэр шырару жYЙесiнiч аурулары басым, ал балаларда жача тYЗiлiстер, кан тYзушi мYшелердiч жэне кан аурулары, эндо-криндiк патологиялар басым. Арзадары барлык метаболизмдiк YPДiстердi реттейтiн жэне гомео-стазды устап туратын нейроэндокриндк жуйе эр тYрлi экзогендi тiтiркендiрулерге ете сезiмтал жэне реактивтi, сэйкеанше ол жYЙе ете элсiз болып табылады [1, 2, 3].

Рылыми-техникалык прогресс жэне ечбек жардайыныч жаксаруына карамастан, кептеген ендiрiс жэне ауыл шаруашылыры салаларындары

жумысшылар денсаулыктарына жарымсыз, керi эсер ететiн кiшi жэне орташа каркындылыктары факторлармен соктырысуда. Кептеген клиника-лык жэне эксперимент™ зерттеулердiч корытын-дысы бойынша жарымсыз ендiрiстiк жардайлар-дыч теракты эсерi эндокриндiк жYЙеде бейiмделiк езгерiстерiмен катар, морфофункциялык бузылы-старына алып келедi.

Созылмалы фосфор интоксикациясыныч патогенезiн зерттеу кезiнде, осы кэаби аурудыч дамуы жYЙелi эндокринопатияныч болуымен катар жYредi, оныч шнде бYЙрек Yстi, калканша, жыныс бездер^ч кызметтерi мен курылымыныч бузылыстары байкалран. Сары фосфордыч жорары токсикалык косылыстары паренхиматоз-ды мYшелерде, олардыч шнде эндокриндi арза-ларда, жинакталып, тиреоидты, кортикостероид-ты, жыныс гормондарыныч биосинтезш жэне секрециясын тежеп, олардыч кандары мелшерiн темендетедi. Соныч нэтижесiнде жумысшылар-дыч организмiнде гормондык дисбаланс туындай-ды, бул жорарыда айтылран аурудыч полисин-дромды касиетiн жэне оны ауыр тYPдегi арымын камтамасыз етедi [4, 5, 6].

Эндокриндiк жуйеыч морфофункциялык жардайыныч нашарлауы созылмалы коррасын интоксикациясында да байкалады. Коррасын жорары токсикалык политропты эсерi бар ете ^шт химиялык стрессорлардыч бiрiне жатады. Сатурнизмнiч айкын белгiсi - бYЙрек Yстi безiнiч кыртысты кабатыныч закымдалуы нэтижесiнде глюкокортикоидогенез тежелiп, кандары кортико-стероидтердiч мелшерi темендейдi. Кейбiр эдеби-еттердiч мэлiметтерi бойынша, коррасынныч косылыстары аталык бездiч курылымы мен кызметше закым келтiредi, нэтижесiнде гипого-надизм симптомдары байкалып, бедеулiкке дейiн алып келедк Ярни мунда кандары тестостеронныч мелшерi минимальды дечгейге дейiн темендейдг Сонымен катар сатурнизммен зардап шегетш наукастарда транзиторлы гипотиреоз жэне уйкы безiнiч дисфункциясы байкалран [7, 8, 9, 10].

Тауда жумыс ктей™ жумысшыларда дiрiл ауруыныч патогенезiнде темен жэне орташа жишктеп дiрiл етт, бастапкыда нейро-эндокриндi жYЙенiч кызметпк, кейiн органикалык бузылыстар байкалады. Дiрiл ауруымен ауыратын наукастардары гормондык бузылыстар: жыныс-тык кызметiнiч элсiреуi жэне гипокортицизм -кэаби аурудыч ерте керiнiстерi болып табылады, кейiн патологиялык YPДiстiч ершуi мен эндокри-нопатияныч дэрежесi де жорарылайды.

Организмнiч гормондык фоныныч адапта-циялык-компенсациялык езгерiстерi баска да зиянды ендiрiстердiч эсерiнен туындайды: енд^ рiстi шачдар, мунай мен газдар еымдер^ иондаушы сэулелену жэне т.б. [11, 12, 13].

Кептеген эдебиеттердеп мэлiметтердi тал-дау барысында кэсiби интоксикациялар кезiнде эндокриндi жуйеыч кызметiн зерттеуге кеп кечiл берген аныкталран. Iрi ендiрiстiк мекемелердiч эсерлерi жергiлiктi туррындардыч гормондык

керiнiсiне эсер сирек зерттеледi. Дегенмен, кейбiр мэлiметтер бойынша экологиялык улы заттардыч аз мелшерiнiч езi созылмалы эсер ету нэтижесiнде адаптациялык корраныс механизмЬ нiч бузылыстары, сонымен катар гомеостаздыч гормондык бузылыстарын тудырады [14, 15, 16].

Бiрнеше авторлардыч бакылауы бойынша туррылыкты эсер атмосферасы кYкiрт, азот косы-лыстарымен, сонымен катар ароматты кемiрсулар класыныч улы органикалык заттармен ластануы эсерiнен жергiлiктi туррындарда нейро-эндокриндiк кызметтердiч бузылыстары жиi байкалады, эаресе ерте кезечдердегi постна-тальды онтогенездiч гормондык ырысулары байкалады [17, 18, 19].

Мунай жэне газ ендiрушi зауыттарра жакын орналаскан мекендердеп халыкты зертте-генде, аденогипофиз бен нейрогипофиздiч секре-циялык кызметтерiнде ультракурылымдык бузылыстар белгiлерi байкалран, сонымен катар кандары сэйкес гормондардыч мелшерлердiч темендеуi аныкталран [20, 21, 22].

Гигиеналык елшемдердiч керсеткiштерi бойынша турмыстык жэне жумыс белiмшелерiн-дегi полимерлы курылыстык материалдардан белiнетiн формальдегид жэне фенольды заттардыч концентрациясы ПДК-ны 1 - 2 катарыннан аскан жардайда жалпы бейiмделу эсерiндегi гор-мондардыч дисбалансын тудырады: глюкокор-тикоидтерды жэне минералокортикоидтерды (кортизон, гидрокортизон, кортикостерон) 16 -19% темендетедi [23, 24, 25].

Iрi ендiрiстiк курылымдары бар аудандар-дары балаларда эндокриндк жYЙенiч жауапты реакциясы мен химиялык ендiрiстердiч енiмдерi мен ластанран атмосфералык ауаныч ластану дэрежесi арасындары кою байланыс бар екенiн аныкталран. Мысалы, ауыр металдардыч микро-элементтерi ауамен жэне сумен организмге юрт, оныч iшкi ортара закымдану эсер етедк Кыз бала-ларды ер балалармен салыстырранда токсикалык стрессорларра жорарры сезiмталдыFы аныкталран [26, 27, 28].

Казакстанныч жер келемi йод жеткпеу-шiлiгi бойынша эндемиялык болып табылады. Эпидемиологиялык зерттеулерi елдiч барлык территориясында жечiл жэне орташа дэрежесi йод жеткпеушшИ аныкталран, ол I р1 калаларда жэне де ауыл жерлер^де кездеседi. Йод жетЬ спеушiлiгi адам организмде эндемиялык зоб де-ген ауруды тудырады, ал оныч непзп нэтижесi -калканша безiнiч тиреоидты гормондарыныч био-синтезiнiч темендеуi жуйке жYЙесiнiч, жYрек -кантамырлар жэне баска да жYЙелердiч кызмет-терше терiс эсер етедi [29, 30, 31 ].

Пестицидтер мен минералды тычайткыш-тарды кеч тYPде колданатын ауылды жерлерде туратын балаларда доминантты турде эндокрин-дiк аурулар кездесед^ эсiресе калканша жэне уйкы без^ч аурулары, сонымен катар препубер-татты, пубертатты жастары кыздарда жыныс без-дерiнiч бузылыстары айкын керiнедi [32, 33, 34].

бткен расырдыч 60-шы жылдарынан рылы-ми-техникалык революция басталды. Сол кезде алрашкы компьютерлер, радиотелефондар жаса-лынды; тучгыш спутниктiк байланыс кке косыл-ды. Сонымен коса сол уакытта колданылран элек-тромагниттiк сэулеленудiч кайнар кездерi: ра-диолокациялык станциялар, радиорелейлi станция, телевизиялык мунаралар саны кебейе тустк

Каладары аса жорары жиiлiктегi сэуле-ленудiч кайнар кезi - радиостанциялар, телеви-зия-лык ретрансляторлар, телемунаралар, элек-тростанциялар жэне т.б. электротасымалдау же-лшер^ катты радиотасымалдаушы курылрылар руксат етшген дечгейден жорары электромагнит-тiк еркт тудырады. 6ндiрiстiк электромагниттi ерiстердiч эсерiмен катар тYрлi оргтехниканыч (компьютер, ноутбук, уялы телефон) электромаг-ниттiк сэулеленулердiч эсерiне жYЙке, эндокрин-дi, иммунды, кан тYзушi, жыныс жYЙелерi, бас миы, кез жиi шалдырады [35, 36, 37]. Зерттеулер керсеткендей, электромагнита ерiстiч эсерi кезн де гипоталамус-адреналин жYЙесiнiч белсендiрi-луi жYредi, ол канда адреналин мелшерiнiч кебеюi, канныч ую YPДiсiнiч белсендiрiлуiмен катар жYредi. Электромагниттiк сэулеленудiч эсерЬ не организмыч жауапты реакциясына мiндеттi тYPде гипофиз - бYЙрек Yстi безi жYЙесi косыла-ды. Электромагниттiк сэулеленудiч жыныс жуйе-сiне эсерi мынадай: сперматогенез YPДiсiнiч те-мендеуi, кыз балалардыч ДYниеге келуiнiч ке-бею^ туа бiткен кемiстiк пен кемтарлыктар саны-ныч артуы. Аналык безi электромагниттiк сэуле-ленудiч эсерiне аса сезiмтал болады. 6йелдердiч жыныс жуйеа ерлердiкiне караранда тYрлi кечселiк жэне турмыстык техника тудыратын электромагниттiк ерiстiч эсерiне элдекайда сезiм-тал [38, 39].

Казакстанныч кейбiр жерлерiнiч радиация-лык фоны жорарылран, эсiресе бурычгы Семей ядролык полигон орнында. Эндокриндк жYЙенiч радиосезiмталдыFыныч темендеуi мына ретпен орналаскан: бYЙрек Yстi безi, гипофиз, калканша безi, уйкы безiнiч аралшыктары, калканша мачы безi.

Гипофиз-адреналды эндокриндi жYЙенiч негiзгi белiмiн сипаттайтын гормондык керсетюш-тердi колдану елiм-жiтiлiк орташа мелшер деч-гейiнде сэулелi аурудыч нэтижесiн жоFары дэл-дiкпен болжауFа мYмкiндiк бередi. Гипоталамус-гипофиз-бYЙрек Yстi безi кешенi эндокриндi жуйе-ыч патогенетикалык белiгi болып, аFза реактив-тiлiгiн калыптастыруFа аса белсендi тYPде каты-сады жэне сэулелену эсерке аса катты реакция бередi, алайда гипофиздiч тропты кызметтерiн гипоталамустыч нейросек-рет^ч белсендiруi соншалыкты мачызды гипер-функция жаFдайына бYЙрек Yстi бездерi Fана емес, баска да шеткерi эндокриндi бездер кешен тугелдей ушырайды. Физиологиялык шектен тыс ширыFу мен орталык гипоталамус-гипофиз белИ-ыч дисфункциясы барлык эндокриндi жYЙенiч де-зинтеграциясына экеледi. Накты индивидуумда айкын дезинтегра-

цияныч дечгейш аныктау болжам дэлдИн бiрша-ма жорарылауы MYMKiH [40, 41].

Аталык 6e3iHiK сэулелi закымдалуы биохи-миялык 63repiCTepMeH катар жYредi - нуклеин кышкылдары, АТФ, креатин, холестерин, аскор-бин кышкылы, полисахаридтердiч мвлшерi тв-мендейдi, сперматогенез YPДiсi баяулайды. Аналык жыныс бездершщ сэуленуi етеккiр цикл^ч жуктшк вту^ч взгеруiне, мерзiмiнен ерте боса-нуына, сэбидiч влiп тууына, эмбрионныч пато-логиялык дамуына, урыктыч тYрлi генетикалык аномалияларына экеледi. Егер аталык безшщ калпына келу кабiлетi жорары болса, ересек уррашыныч аналык безшщ онда касиетi жок.

Дисгормондык жардай квптеген аурулар-дыч патогенезiнде мачызды роль аткарады. Мы-салы, аутоиммунды тиреоидит, бронх демiкпесi, кант диабет^ гипертоникалык ауру, катерсiз жэне катерлi жача тYЗiлiстер, репродуктивтi жуйе-нiч дисфункциясыныч дамуын тудырушы эсер кврсетедг

Ластанран коршаран ортара эаресе бала-лар жэне жYктi эйелдер вте сезiмтал. Сондыктан жYктiлiктiч жэне босанудыч аскыну жиiлiктерi жорары, балаларда туа б™ен акаулардыч дамуы жэне сыркаттылырыныч жорарры дэрежесi анык-талады. Бул экологиялык ластану жорары жар-дайларында жиi кврiнiс бередi. Ана организм^е ластанран ауамен, сумен, тамакпен тYCкен улы заттар тек анасыныч арзаларында жауапты реакция мен патологиялык YPДiстердi шакырып кана коймайды, ол плацента аркылы втiп, курсакта жаткан урыктыч тiндерiнiч тYЗiлiсiне эсерш тип-зедi, сонымен катар CYт аркылы баласына втiп патологиялык YPДiстердiч дамуына алып келедi. ¥рыктыч нейро-эндокриндi жYЙесiне тэн эндоток-сиканттар рана эсер етпейд^ сонымен катар био-логиялык белсендi заттардыч: катехоламиндер, кортикостероидтердiч да эсерi бар. Бул заттар созылмалы стресс-реакцияныч нэтижесiнде жYктi эйел организмде артык мвлшерде жиналады. Мше осылай, жарымсыз экологиялык факторлар узак мерзiм аралырында адам арзасына вз^ч керi эсерлерiн квптеген расырлар бойы тигiзуде.

ЭДЕБИЕТ

1. Измеров Н. Ф. Индустриализация и ее последствия для здоровья работающих. Гигиена и санитария 2002; 4: 11-18.

2. Величковский Б. Т. Проблема профессиональных и экологически обусловленных заболеваний органов дыхания. Гигиена и санитария 2003; 5: 46-49.

3. Кацнельсон Б.А., Кошелева А.А., Привалова Л.И. Влияние кратковременных повышений загрязнения атмосферного воздуха на смертность населения. Гигиена и санитария 2002; 1: 15-18.

4. Пинигин М.А. Задачи гигиены атмосферного воздуха и пути их решения на ближайшую перспективу. Гигиена и санитария 2003; 1: 3-8.

5. Золотникова Г.П., Ракитский В.Н. Влияние сочетанных радиационно-пестицидных нагрузок

на здоровье населения. Гигиена и санитария 2002; 1: 22-25.

6. Оценка рисков для организма человека, создаваемых химическими веществами: обоснование ориентировочных величин для установления предельно допустимых уровней экспозиции по показателям влияния на состояние здоровья/ Гигиенические критерии состояния окружающей среды. Женева, ВОЗ; 2003: 170.

7. Сидоренко Г.И. Гигиена окружающей среды в современных условиях. Гигиена и санитария 2002; 4: 5-10.

8. Покшубина Е.В., Эткина Э.И., Давлетов Э.Г. Антиоксидантная защита и функция желез внутренней секреции у детей в нефтеиндустри-альном центре. Медицина труда и пром. экология 2004; 8: 8-11.

9. Шакиров Д.Ф., Фархутдинов Р.Р., Камилов Ф.Х. Экология и здоровье женщин и детей в Республике Башкортостан. Здравоохранение Башкортостана 2003; 6: 56-61.

10. Котова Г.А., Лифшиц Г.Я. О поражении миокарда при гипер- и гипотиреозе. Проблемы эндокринологии 2002; 1: 24-27.

11. Чалимова Р. А. Влияние искусственных и естественных электромагнитных полей на живые организмы. Мед. физика 2002; 21: 13-14.

12. Бузов A.JI., Романов В.А. Электромагнитная обстановка в жилых и офисных помещениях. Медицина труда и пром. экология 2002; 5: 39-41.

13. Григорьев Ю.Г. Электромагнитные поля и здоровье населения. Гигиена и санитария 2003; 3: 14-16.

14. Григорьев Ю.Г. Отдаленные последствия биологического действия электромагнитных полей. Радиационная биология. Радиоэкология 2003; 40 (2): 217-225.

15. Лушников К. В., Гапеев А.Б., Чемерис Н.К. Влияние электромагнитного излучения высоких частот на иммунную систему и системная регуляция гомеостаза. Радиационная биология. Радиоэкология 2002; 42 (5): 533-545.

16. Суворов И.М., Сушенцова Т.И., Посохин В.В., Чекоданова Н.В., Попова В.И. Клинические наблюдения за состоянием здоровья в зонах воздействия электромагнитных полей радиочастотного диапазона. Медицина труда и пром. экология 2004; 10: 43-46.

17. Суворов И.М., Сушенцова Т.И., Посохин В.В., Чекоданова Н.В., Микроволновое излучение как фактор изменения здоровья населения. Медицина труда и пром. экология 2003; 2: 29-30.

18. Григорьев Ю.Г., Григорьев О.А., Степанов B.C., Меркулов А.В. Персональный компьютер: физические факторы, воздействие на пользователя. Радиац. биология. Радиоэкология 2004; 2: 195-206.

19. Худницкий С.С., Мошкарев Е.А., Фоменко Т.В. К оценке влияния сотовых радиотелефонов на пользователей. Медицина труда и пром. экология 2002; 9: 20-24.

20. Горбатов С.А., Воронин И.В., Науменко

B.Ю. Влияние электромагнитного излучения бытовых приборов на организм человека. Мед. физика 2007; 1 (33): 63-68.

21. Довгуша В.В., Тихонов М.Н., Довгуша Л.В. Влияние естественных и техногенных электромагнитных полей на безопасность жизнедеятельности. Экология человека 2009;12: 3-5.

22. Тихонов М.Н., Новиков В.С., Кудрин И.Д. Электромагнитное загрязнение окружающей среды - угроза здоровью населения. Безопасность жизнедеятельности 2004; 10: 36-43.

23. Каплан А.Л., Маслов А.В., Вихлянцев С.Д. Влияние техногенных источников электрического поля на биологические процессы живых организмов. Вестник МАНЭБ 2003; 1 (25): 62-63.

24. Erdreich L.S., Van Kerkhove M.D., Scrafford

C.G., Barraj L., McNeely M. Factors that influence the radiofrequency power output of GSM mobile phones. Radiat. Res. 2007; 168 (2): 253-261.

25. Jacobson A., Gansler T., Thun M.J. Cellular Phones and Risk of Brain Tumors. CA: A Cancer J. Clinicians 2002; 51 (2): 137-141.

26. Lundberg J.C., Wang^n Z. Hearing of microwave pulses by humans and animals:effects, mechanism and thresholds. Health Phys. 2007; 92 (6): 621-628.

27. Конопля Е.Ф., Николаев Л.Н., Шалатонин В.И. Воздействие электромагнитных излучений миллиметрового диапазона на геном клеток. Радиац. биология. Радиоэкология 2004; 44 (4): 432437.

28. Youbicier-Simo B.J., Boudard F., Cabaner C., Bastide M. Biological effects of continuous exposure of embryos and young chickens to electromagnetic fields emitted by video display units. Bioelectromagnetics 2002; 18 (7): 514-523.

29. McRee D.I. Environmental aspects of microwave radiation. Environmental health perspectives 2008; 10: 41-53.

30. Gieifets L. I., Repacholi M., Saunders R., E. van Deventer. The sensitivity of children to electromagnetic fields. Pediatrics 2005; 116 (2): 303-313.

31. Ленская Р.В., Буянкин В.М., Иконникова О.В. Медицинские аспекты влияния малых доз радиации на организм детей и подростков. Радиация и риск 2002; 241.

32. Паршиков Е.М., Шахтарин В.В., Цыб А.Ф., Степаненков В.Ф. Медицинские аспекты влияния малых доз радиации на организм беременных. Радиация и риск 2002; 246.

33. Бетц Э. Материалы к изучению эндокринного синдрома, вызванного общим облучением организма. М., 2006; 253.

34. Бриль Э.Е., Дразнин Н.М., Лившин И.Б. и др. Радиационная эндокринология. Минск, 2005: 40-71.

35. Мороз Б.Б., Кендыш И.Н. Радиобиологический эффект и эндокринные факторы. М.; 2003: 169.

36. Чевлытко А.А. Клинические аспекты радиационной эндокринологии. Минск; 2002: 94-95.

37. Fundamental Quantities and Units for

Ionizing Radiation (ICRU Report 85)/ Journal of the ICRU; 2011: 111.

38. Turner James Edward Atoms, Radiation, and Radiation Protection/ Wiley-VCH; 2007: 421.

39. Борисова В.В. Биологические эффекты при длительном поступлении радионуклидов. М.; 2002: 250.

40. Василенко И. Я. Биологическое действие продуктов ядерного деления. Отдаленные по-

следствия поражений. Радиобиология 2000; 3: 47 -51.

41. Москалев Ю. И. Отдаленные последствия ионизирующих излучений. М.: Медицина; 2001: 180.

Поступила 25.06.2012 г.

А. Kh. Аbushakhmanova, G. А. ïïshbek, N. М. Kharissova, A. Kh. Shandaulov

FUNCTIONAL STATUS OF ENDOCRINE SYSTEM OF ORGANISM AT UNFAVOURABLE ENVIRONMENT

CONDITIONS

The analytic study of modern literature, in which the questions about the endocrine system function at unfavourable environment conditions are discussed, is performed. Dirtation of air, water and earth by toxic substances with following come of them into the organism, induces the disturbance of endocrine glands function. The hormonal disbalance has a magnificence role in pathogenesis of different diseases.

А. Х. Абушахманова, Г. А. Тишбек, Н. М. Харисова, А. Х. Шандаулов ФУНКЦИОНАЛЬНОЕ СОСТОЯНИЕ ЭНДОКРИННОЙ СИСТЕМЫ ОРГАНИЗМА В НЕБЛАГОПРИЯТНЫХ ЭКОЛОГИЧЕСКИХ УСЛОВИЯХ

Проведен аналитический обзор современных литературных источников, в которых рассматриваются вопросы о состоянии эндокринной системы организма в неблагоприятных условиях окружающей среды. Установлено, что загрязнение воздуха, воды и почвы токсическими веществами с последующим проникновением их в организм вызывает нарушение функции эндокринных желез. Гормональный дисбаланс, в свою очередь, играет значительную роль в патогенезе различных заболеваний.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.