Научная статья на тему 'Ағзаның эндокринді жүйесіне иондаушы радиацияның әсері'

Ағзаның эндокринді жүйесіне иондаушы радиацияның әсері Текст научной статьи по специальности «Медицинские технологии»

CC BY
126
32
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по медицинским технологиям, автор научной работы — А. Х. Абушахманова, Г. А. Тишбек, Т. И. Крекешева, Н. М. Харисова

The analytic study of modern literature, in which the questions about the endocrine system condition under the action of ionizing radiation are discussed, is performed. Clinical and experimental studies have shown the close connection of the reaction of the endocrine organs to radiation from natural radiation sensitivity of the organism. The use of hormonal indicators of the main link of the endocrine system the pituitary-adrenal allows with sufficient accuracy to predict the outcome of radiation sickness at the level of the middle lethal dose.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE INFLUENCE OF IONIZING RADIATION ON ENDOCRINE SYSTEM OF ORGANISM

Проведен аналитический обзор современных литературных источников, в которых рассматриваются вопросы о состоянии эндокринной системы организма при действии ионизирующего излучения. Данные клинических и экспериментальных исследований свидетельствуют о наличии тесной связи реакции эндокринных органов на облучение с естественной радиочувствительностью организма. Использование гормональных показателей, характеризующих основное звено эндокринной системы – гипофизарноадреналовое, позволяет с достаточно высокой точностью прогнозировать исход лучевой болезни на уровне среднелетальных доз облучения.

Текст научной работы на тему «Ағзаның эндокринді жүйесіне иондаушы радиацияның әсері»

догоспитальном этапе. Врач скорой помощи 2010; 6: 46-64.

45. Kowalewski J., Dancewicz M., Bella M. Wpiyw stosowania wchianialnych opatrunkyw kolagenowo-fibrynowych na koszty wybranych operacji torakochirurgicznych. Pol. Merk. Lek. 2007; 12: 542546.

46. Горский В.А. Технические аспекты аппликации биополимера «ТахоКомб» при операциях на органах брюшной полости. Хирургия 2001; 5: 4346.

47. Даминова Н.М. Пути улучшения отдаленных результатовгеморроидэктомии [Автореф. дис. ...канд. мед. наук]. Душанбе; 2004: 22.

48. Кузнецов Н.А. Современные технологии лечения острой кровопотери. Консили-ум_Медикум 2003; 6: 347-357.

49. Baar S., Schorner C., Rollinghoff M. Et al. Collagen patches impregnated with antimi crobial

agents have high local antimicrobial efficacy and achieve effective tissue gluing. Infection 2001; 1: 27 -31.

50. Holcomb J., MacPhee M., Hetz S., Harris R. et.al.. Efficacy of a Dry Fibrin Sealant Dressing for Hemorrhage Control After Ballistic Injury. Arch. Surg. 1998; 133: 32-35.

51. Osada H. Tanaka H., Fujii T.K., Tsunoda I. et.al.Clinical Evaluation of a haemostatic and anti-adhesion preparation used to prevent post-surgical adhesion. J. Int. Med. Res. 1999; 27: 52-247.

52. Lang G., Cseskeo A., Stamatis G., Lampl L. et. al. Efficacy and safety of topical application of human fibrinogen/thrombin coated collagen patch (TachoComb) for treatment of air leakage after standard lobectomy. Eur J Cardio-thorac Surg. 2004; 25: 6-160.

Поступила 23.02.2012

D.R. RAKHIMBEKOV

CLINICAL EFFICIENCY OF «TACHOCOMB» IN SURGERY

In the article there is given the review of results of experimental and clinical researches which testify the perspective application of biopolymer «TachoComb» in the surgical practice.

Рахымбеков Д. Р.

ХИРУРГИЯДАРЫ «ТАХОКОМБ» ТЫЦ КЛИНИКАЛЬЩ ЭФФЕКТИВТ1Г1

Макалада биополимер «ТахоКомб» тыч хирургиялык тэжiрибеде колданылу келелИн куэландыра-тын эксперименталдык жэне клиникалык зерттеулер нэтижелер^ч шолуы келтiрiлген.

А. Х. Абушахманова, Г. А. Тишбек, Т. И. Крекешева, Н. М. Харисова

АРЗАНЬЩ ЭНДОКРИНД1 ЖУЙЕС1НЕ ИОНДАУШЫ РАДИАЦИЯНЬЩ ЭСЕР1

Физиология кафедрасы Караганды мемлекетпк медициналык университетi

Сэулелi ауру - улпалардары бузылыска ушыраран калпына келтiру YPДiстерi мен жасушалык акаулардыч езара эрекет^ч кYPделi эрi езара байланысты YPДiстерi.

Жiтi сэулелi аурудыч аскыну дечгей бойынша жутылран дозара байланысты келесi дечгейлердi ажыратады: жечш (бiрiншi) дечгей -1-2,5 Гр; орташа (екiншi) - 2,5-4 Гр; ауыр (Yшiншi) - 4-10 Гр; аса ауыр (тер™шО - 10 Гр-ден астам. Жiтi сэулелi аурудыч дамуында 3 кезеч байкалады: калыптасу, калпына келу, аурудыч сочы мен эсерi. Сонымен катар аталран кезечдер тутас денеыч немесе дененщ белiктерi жэне кандай белтшч сэулеленгенше байланысты ауыткиды. СYЙек майы, ¡шектщ белiктерi, кекбауыр жэне т.б. улпалар сэулеленуге аса сезiмтал келедi [1, 2, 3].

Иондаушы радиацияныч эсерше организм-ыч жауапты реакциясында бiрiнен кейiн бiрi дамитын 3 кезечдi ажыратура болады: физика-лык реакциялар, биофизикалык YPДiстер жэне

жалпы биологиялык езгерiстер. Физикалык кезеч - энергияныч жутылуы, атомдар мен молеку-лалардыч козуы мен иондалуы, радикалдардыч тYЗiлуi - микро- жэне миллисекунд шнде етедi. Биофизикалык YPДiстер - энергияныч молекула шлш жэне молекула аралык тасымалы, радикалдардыч бiр-бiрiмен жэне закымдалмаран молеку-лалардыч езара эрекет мен молекула iшiлiк езгерiстер - секунд жэне миллисекунд шнде етедг Жасуша мен организмдегi жалпы биологиялык езгерiстер - туракты езгертген молекула-лардыч тузту^ генетикалык код, траскрипция мен трансляцияныч бузылысы, жасуша мен улпа-лардары биохимиялык, физиологиялык жэне мор-фогенетикалык езгерiстер (кейде организмыч елiмiмен аякталатын) - бiрнеше минуттан тэулк-ке немесе жылдарра дейiн созылуы мYмкiн [ 4, 5, 6 ].

ТYрлi мYшелер мен улпалар иондаушы ра-диацияра сезiмталдыFы жарынан, сэулелi пата-логия мен аурудыч аякталуындары ролi бойынша катты ажыратылатыны дэлелдендi. Морфология-лык езгерiстерi жарынан олардыч радиосезiмтал-дыры мынадай кезекпен орналаскан (сезiмтал-дыктыч темендеу дечгейi бойынша): 1 - кан жасаушы мYшелер; 2 - жыныс бездерi; 3 -шырышты кабыкша, сiлекей, тер жэне май безде-рi, терi шаштарыныч емiзiкшелерi, эпидермис; 4 -асказан-iшек жолы; 5 - бауыр; 6 - тыныс алу мYшелерi; 7 - шю секреция бездерi (бYгiрек Yстi

без^ гипофиз, калканша без^ уйкы без^ч аралшыктары, калканша мачы безi); 8 - бвлiп шырару мYшелерi; 9 - булшыкет жэне дэнекер улпалары; 10 - сомалык CYЙек жэне шемiршек улпалары; 11 - жуйке улпасы. Сэулелi ауру кезшде орталык жYЙке жYЙесiнiч кейбiр косымша тiтiркендiргiштерге, мысалы химиялык, жауап реакциясыныч бузылысы аныкталран [ 7, 8, 9 ].

Эндокриндк жуйе кызмет^ч бузылысы реттеушi биохимиялык YPДiстердiч, имуннобио-логиялык жэне нейровегетативтi реакциялардыч тереч взгерiсiне, гемодинамиканыч, жылу ретте-лiсiнiк бузылысына, квптеген мYшелер мен жYЙе-лер кызметi мен реттелу^ч акауына экеледi.

Эндокриндiк жYЙенiч радиосезiмталдыFы аса жорары мYшесiне тер бездерi жатады. Iшкi секрецияныч баска бездер^ч сезiмталдыFы тв-мендеу, олар радиотурактылырыныч всуi бойын-ша (морфологиялык белпа жарынан) мына рет-пен орналаскан: бYЙрек Yстi безi, гипофиз, калканша без^ уйкы безiнiч аралшыктары, калканша мачы безi. Аталран бездердiч радиотурактылыры олардыч улпасы физиологиялык регенерацияра кабiлетсiз жорары дифференцияланран кызметтiк жасушалардан туратындырымен байланысты [10, 11, 12 ].

Аталык безiнiч сэулелi закымдалуы биохимиялык взгерiстермен катар жYредi -нуклеин кышкылдары, АТФ, креатин, холестерин, аскорбин кышкылы, полисахаридтердiч мвлшерi твмендейд^ сперматогенез баяулайды.

Аналык жыныс бездер^ч сэуленуi етеккiр циклiнiч жYктiк вту^ч взгеруiне, мерзiмiнен ерте босануына, сэбидiч влiп тууына, эмбрионныч патологиялык дамуына, урыктыч тYрлi генети-калык аномалияларына экеледi. Егер аталык безiнiч калпына келу кабiлетi жорары болса, ере-сек уррашыныч аналык безiнiч онда касиетi жок. Сондыктан ур^ашыларды стерилизациялау кай-тымсыз YPДiс болып табылады [ 13, 14, 15 ].

Сэулелi зардапталудыч дамуы барысында, эаресе клиникалык взгерiстердiч айкын кврiнiс беру фазасында, организмнiч инфекцияларра тв-теп беруi кYрт твмендейдi, инфекциялык ауру-лардыч воздыррыштарына организмнiч табира турактылыры твмендейдi, журе пайда болран иммунитетщ барлык формалары бузылыска ушырайды. Сэулелi ауру кезiнде иммунитетiч тв-мендеу^ корраныстык механизмдердiч нашар-лауы организмде дамитын аутоиммунды YPДiс-термен сипатталады. Плазмадары, канныч сарысуындары, лимфадары жэне т.б. Суйыктык-тары взгерiстер иондаушы радиацияныч тiкелей эсерiнiч нэтижесiнде рана емес, сонымен катар организмнiч закымдалран жасушалар мен улпа-лардыч эсершен болады. Барлык жардайлар гу-моральды корраныштыч фактордыч бузылысына, кан арымында, аутоантигендердiч жиналуына экеледi. Сэулеленген организмде туындайтын аутоантигендерге улпаныч акуыздардыч ыдырау внiмдерi мен канра вте алмайтын закымдалмаран улпалардыч метаболизм внiмдерi жатады.

Сэулеленген организмдерде иммунитетпч твмендеуi - непз^де иондаушы радиацияныч жанама эсерi жататын кYPделi квп сатылы YPДiс болып табылады.

Сэулелi аурудыч втуi кеч ауыткушылыкпен ерекшеленетiн жэне бiршама тYрлiк, жыныстык, жастык жэне т.б. айырмашылыктары бар арзаныч индивидуалды радиосезiмталдыFына байланысты екен белгiлi. Индивидуалды радиосезiмталдык аFзаныч реактивттИыч жеке дара кврiнiс беруi болып табылады жэне ол жоFарFы жуйке эре-кетiнiч типологиялык ерекшелiктерiмен, орталык жYЙке жYЙесiнiч жэне iшкi секреция бездер^ч кызметтiк жаFдайымен, зат алмасу YPДiсiнiч дечгейiмен камтамасыз етiледi [16, 17, 18 ].

Гомеостазды устау мен коршаFан ортаныч тYрлi факторларыныч кешендi эсерiне, соныч iшiнде стресске, аFзаныч бейiмделуiн iске асы-руда эндокриндi жYЙенiч реттеушi ролiн еске ала турып, индивидуалды радиосезiмталдыкты анык-тау Yшiн гормондык статусты сипаттайтын квр-сеткiштердi колдану аса тиiмдi болып табылады. бдебиетте кврсетiлетiн мэлiметтердi сараптау барысында эндокриндi жYЙенiч акы^ы жаFдайы мен аFзаныч табиFи радиосезiмталдыFы арасында тыFыз байланыс бары аныкталды [19, 20].

Радиосезiмталдык бYЙрек Yстi безiн алып тастаFанда кYрт жоFарылап, орын ауыстырушы гормондык терапияны колда^аннан кейiн бас-тапкы дечгейiне дейш калпына келедi. БYЙрек Yстi без^ч аутотрансплантациясы сэулеленген жануарлардыч радиорезистенттiлiгiн бакылау то-быныч кврсеткiштерге дейiн жоFарылатады. Ра-диосезiмталдык пен глюкокортикоидтар дечгейЬ нiч маусымдык жэне тэулiктiк тербелiсi туралы эдебиет мэлiметтерiн салыстыру бYЙрек Yстi безi кыртысыныч белсендiлiгi мен радиосезiмталдыFы арасында взара байланыстыч барын кврсетедi [21, 22].

Iшкi секрецияныч баска бездер^ч акырFы жаFдайыныч радиосезiмталдыкка эсерi гипофиз-адреналды жYЙенiч эсерiнен азырак квр^с бе-редi. Атап айтканда, тиреоидэктомия тэжiрибелiк жануарларда радиосезiмталдыктыч взгеруiн тудырмайды, бiрак сонымен коса экспериментте тироксиныч немесе бездер экстрактiн енгiзу жаFымсыз эсер еткен фактiлер де белгшк Тиреотоксикозбен ауыратын наукастарда иондаушы сэулеленуге терiсiнiч сезiмталдыFы жоFарылайтыны аныкталFан [ 23, 24, 25].

Бiркатар зерттеушiлердiч айтуынша жануарлардыч табиFи радиосезiмталдыFы кандаFы эстрогеннiч дечгешмен белгiлi бiр байланыста болады. Эксперимент барысында аныкталFандай аналык жануарлардыч аталыктармен салыстыр-FандаFы радиорезистенттiлiгiнiч жоFары болуы эстрогеннiч корFаныштык эсерiнiч нэтижесi ретшде тYCiндiрiледi [26, 27, 28].

Эдебиет мэлiметтердi сараптау барысында орташа гормондык кврсеткш бар жануарлардыч радиорезистенттiлiгi жоFары екенi аныкталды. Кортикостеронныч акырFы дечгей мен

кертышкандардыч сэулеленуден кейiнгi ^рштк узактыры арасында белгiлi бiр тэуелдшк бары дэлелдендi. Кортикостеронныч бастапкы дечгей 20-40 мкг % шамасында болран жануарларда сэулеленуден кейiн тiршiлiк узактыры жорары болран. Аныкталран тэуелдiлiк непзшде салыстыр -малы тYPдегi орташа мелшердеп гормондык керсеткiштердiч темендеуiмен немесе жорары-лауымен керiнiс беретiн гомеостазды реттеудщ течгершмеген эндокриндi механизм^ч жарымсыз болжамдык мачыздылыры туралы концепция усынылды [29, 30].

Кертышкандарра, иттерге жэне маймыл-дарра жасалран эксперименттер барысында алын -ран мэлiметтер бойынша жекелеген дарактарда глюкокортикоид, инсулин жэне тиреодты гормон-дардыч акырры дечгей 5-10 есеге ерекшеленед^ сонымен коса аталран гормондардыч мелшерiнде бiршама тYрлiк ерекшелiктер бар. Тэжiрибелiк жануарлардыч бYЙрек Yстi безi кыртысыныч бастапкы кызметтiк белсендiлiгi мен радиосезiм-талдыры арасында сызыкты емес параболалык тэуелдiлiк аныкталды. Аталран керсетюштер бойынша индивидуалды радиосезiмталдыкты болжау эрекет орташа есеппен алранда 80 % жануарларда (жекелеген эксперименттерде 63-85 %) сэулелi аурудыч кан тYзушi формасын дурыс аныктауына мYмкiндiк бердi [31, 32, 33].

Корытынды реактивтiлiктi аныктау Yшiн тыныштык жардайда белгiлi бiр керсеткiштердiч акырры дечгейiн табу жетктказ екенi белгiлi. Арзаныч резервтiк мYмкiндiктерi компенсациялык механизмдердiч ширыру жардайында тиiмдi керiнiс бередi. Тэжiрибелiк жолмен мамандалран тiтiркендiргiшке бYЙрек Yстi безi кыртысыныч реакциясы мен сэулеленуден кейiнгi елiм арасында сызыкты емес параболалык тэуелдтк аныкталды. Бул кезде реакциясы орташа мелшердеп дарактардыч радиорезистенттiлiгi жорары болды. Сэулелену ауруыныч нэтижесi мен ауырлык дечгейiн бYЙрек Yстi безенiч АКТГ мен адреналиндi егуге реакциясы бойынша болжау 71-86 % жардайда накты болжам жасаура мYмкiндiк бердi [34, 35, 36].

Алайда сэулелену ауруыныч нэтижеан арзаныч кызметлк жYЙенiч белсендшИыч акырры керсеткiшi бойынша рана емес, олардыч сэулелену эсерiне реакциясы бойынша болжаура болады.

Жекелеген жануарлардыч бiрдей мелшердеп иондаушы сэулелену эсерiне бYЙрек Yстi безi кыртысыныч реакцияларын салыстырранда елген жэне тiрi калран жануарлардыч айкын керiнiс берген айырмашылыкты аныктаура мYмкiндiк бердi. БYЙрек Yстi безi кыртысыныч сэулелену эсерiне шектен тыс кеп немесе тым аз реакциясы оны камтамасыз ететiн механизмдердiч бузылысы туралы дэлел болып табылады, ярни ол сэулемен закымданудыч катты дечгей мен сэйкесiнше жарымсыз болжамды керсетедк Тэжiрибе нэти-желерiн сараптаранда бYЙрек Yстi безi кырты-сыныч ерте реакциясында сэулеленуге айкын

сипатталран индивидуалды ерекшелттер аныкталды. Свйтiп, квртышкандарда кортикостеронныч дечгейi акырры дечгеймен салыстырранда 30 %-дан 250 %-ра, иттерде 0 %-дан 30 %-ра, маймылдарда 10 %-дан 500 %-ра взгердг Сэулелi аурудыч втуi мен ауырлык дечгейш болжау гипофиз-адреналды жYЙенiч сэулеленуге реакциясы бойынша орта есеппен 82 % жардайда дурыс болжам жасаура мYмкiндiк бердi (жекелеген эксперименттерде болжам нактылыры 74-100 % курады) [37, 38].

Сонымен, гипофиз-адреналды эндокриндi жYЙенiч негiзгi бвiлiмiн сипаттайтын гормондык кврсеткiштердi колдану влiмдiк орташа мвлшер дечгейiнде сэулелi аурудыч нэтижесiн жорары дэлдкпен болжаура мYмкiндiк бередi.

Гипоталамус-гипофиз^йрек Yстi безi кешенi эндокриндi жуйеыч патогенетикалык бвлiгi болып, арза реактивтшИн калыптастырура аса белсендi тYPде катысады жэне сэулелену эсерiне аса катты реакция беред^ алайда гипофиздiч тропты кызметтерiн гипоталамустыч нейросекретiнiч белсендiруi соншалыкты мачызды гиперфункция жардайына бYЙрек Y^i бездерi рана емес, баска да шеткерi эндокриндi бездер кешенi тYгелдей Yшырайды. Физиологиялык шектен тыс ширыру мен орталык гипоталамус-гипофиз бвлiгiнiч дисфункциясы барлык эндокриндi жYЙенiч дезинтеграциясына экеледк Накты индивидуумда айкын дезинтеграцияныч дечгейш аныктау болжам дэлдИн бiршама жорарылауы мYмкiн [39-44]. 6ДЕБИЕТТЕР

1. Ионизирующие излучения и их измерения. Термины и понятия.М.: Стандартинформ; 2006: 99.

2. Моисеев А.А., Иванов В.И. Справочник по дозиметрии и радиационной гигиене. М.: Атомиздат; 2001: 140.

3. Fundamental Quantities and Units for Ionizing Radiation (ICRU Report 85). Journal of the ICRU 2011; 11 (1): 16-27.

4. Turner James Edward Atoms, Radiation, and Radiation Protection. Wiley-VCH; 2007: 421.

5. Василенко И. Я., Василенко О. И. Биологическое действие продуктов ядерного деления. М.: Бином; 2011: 384.

6. Куценко С. А. Военная токсикология, радиобиология, и медицинская защита. Санкт-Петербург: Фолиант; 2004: 528.

7. Надеждина Н.М. Отдаленные последствия острой лучевой болезни. Медицинская радиология и радиационная безопасность 2009; 48 (3): 17-27.

8. Василенко И.Я. Токсикология продуктов ядерного деления. М.: Медицина; 2002: 200.

9. Борисова В.В. Биологические эффекты при длительном поступлении радионуклидов. М.; 2002: 250.

10. Гозенбук В.Л., Кеирим-Маркус И.Б. Дозиметрические критерии тяжести острого облучения человека. М.; 2003: 140.

11. Гуськова А.К., Байсоголов Г. Д. Лучевая болезнь человека. М.; 2000: 250.

12. Романцев Е. Ф. Молекулярные механизмы лучевой болезни. М.: Медицина; 2000: 275.

13. Москалев Ю. И. Отдаленные последствия ионизирующих излучений. М.: Медицина; 2001: 180.

14. Василенко И. Я. Биологическое действие продуктов ядерного деления. Отдаленные последствия поражений. Радиобиология 2000; 3: 47-51.

15. Василенко И. Я., Василенко О. И. Биологическое действие продуктов ядерного деления. М.: Бином; 2011: 384.

16. Куценко С.А. Военная токсикология, радиобиология, и медицинская защита. Санкт-Петербург: Фолиант; 2004: 528.

17. Надеждина Н.М. Отдаленные последствия острой лучевой болезни. Медицинская радиология и радиационная безопасность 2009; 48 (3): 17-27.

18. Григорьев Ю.Г. Отдаленные последствия биологического действия электромагнитных полей. Рад. биол. радиоэкол. 2000; 2: 217.

19. Галицкий Э. А., Пестис В. К., Багель И. М. Радиобиология. Гродно : ГрГАУ; 2003: 150.

20. Ярмоненко С.П., Вайнсон А.А. Радиобиология человека и животных. М.: Высшая школа; 2004: 550.

21. Радиационная медицина. Т. 2. Радиационные поражения человека [Под ред. Гуськовой

A.К., Селидовкина Г.Д., Ильина Л.А.]. М.; 2001: 419.

22. Кудряшов Ю.Б. Радиационная биофизика (ионизирующие излучения) [Под ред. Мазурика

B.К., Ломанова М.Ф.]. М.: Физматлит; 2004: 443.

23. Торопцев И.В., Гольдберг Е.Д. Острая лучевая болезнь. Томск; 2002: 115.

24. Hall E.J., Giaccia A.J. Radiobiology for the Radiologist. 6th édition. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2006: 546.

25. Camphausen K.A., Lawrence R.C. Principles of Radiation Therapy in Pazdur R, Wagman LD, Camphausen KA, Hoskins WJ (Eds) Cancer Management: A Multidisciplinary Approach. 11 ed. 2008.

26. Медицинские аспекты аварии на Чернобыльской атомной электростанции [Под ред. А.Е. Романенко]. Киев; 1999: 143.

27. Организация диспансерного наблюдения за лицами, работающими с источниками ионизирующего излучения [Под ред. А.К. Гуськовой]. М.; 2005: 90.

28. Руководство по организации медицинского обслуживания лиц, подвергшихся действию ионизирующего излучения [Под ред. Л.А. Ильина]. М.; 2003: 140.

29. Радиация. Дозы, эффекты, риск. М.: Мир; 1999: 79.

30. Гусев Н. Г., Климанов В. А., Машкович В. П., Суворов А. П. Защита от ионизирующих излучений. M.: Энергоатомиздат; 2000: 126.

31. Короткович А.О. Значение функциональной активности коры надпочечников для прогнозирования индивидуальной радиочувствительности животных [Автореф. дис. ...канд. мед. наук]. Обнинск; 2001: 29.

32. Кузнецова С.С. Суточные колебания радиочувствительности мышей и крыс [Автореф. дис. ...канд. мед. наук]. М.; 2002: 26.

33. Биологические ритмы гипоталамо-гипофизарно-надпочечниковой системы у животных и человека в норме и при патологии [Под ред. Романова Ю.А., Таболина В.А.]. М.; 2005: 129.

34. Борисова Л.Я. Ранняя лучевая реакция гипофиз-адреналовой системы и влияние на нее фармакологических веществ [Автореф. дис. ...канд. мед. наук]. Санкт-Петербург; 2003: 28.

35. Гаркави Л.Х., Квакина Е.Б., Уколова М.А. Адаптационные реакции и резистентность организма. Ростов; 2004: 139.

36. Бетц Э. Материалы к изучению эндокринного синдрома, вызванного общим облучением организма. М.; 2006: 253.

37. Бриль Э.Е., Дразнин Н.М., Лившин И.Б. и др. Радиационная эндокринология. Минск; 2005: 40-71.

38. Даренская Н.Г. Современные проблемы радиобиологии. М.; 2002: 891-892.

39. Мороз Б.Б., Кендыш И.Н. Радиобиологический эффект и эндокринные факторы. М.; 2003: 169.

40. Чевлытко А.А. Клинические аспекты радиационной эндокринологии. Минск; 1999: 9495.

41. Шиходыров В.В. Современные проблемы радиобиологии. М.; 2006: 112-138.

42. Nakamura W., Sato F., Nishimoto V. et. А1. Ibid 1999; 8: 150-165.

43. Pospisil M., Vacha J. Individual Radioresensi-tity its Mechanism and Manifestation. Praha, 2000.

44. Siculova J., Novak L. Int. J. radiat. Biol. 2001; 17: 145-158.

Поступила 26.03.2012

A. Kh. Abushakhmanova, G. A. Tishbek, T. I. Krekesheva, N. M. Kharissova

THE INFLUENCE OF IONIZING RADIATION ON ENDOCRINE SYSTEM OF ORGANISM

The analytic study of modern literature, in which the questions about the endocrine system condition under the action of ionizing radiation are discussed, is performed. Clinical and experimental studies have shown the close connection of the reaction of the endocrine organs to radiation from natural radiation sensitivity of the organism. The use of hormonal indicators of the main link of the endocrine system - the pituitary-adrenal allows with sufficient accuracy to predict the outcome of radiation sickness at the level of the middle lethal dose.

А. Х. Абушахманова, Г. А. Тишбек, Т. И. Крекешева, Н. М. Харисова

ВЛИЯНИЕ ИОНИЗИРУЮЩЕЙ РАДИАЦИИ НА ЭНДОКРИННУЮ СИСТЕМУ ОРГАНИЗМА

Проведен аналитический обзор современных литературных источников, в которых рассматриваются вопросы о состоянии эндокринной системы организма при действии ионизирующего излучения. Данные клинических и экспериментальных исследований свидетельствуют о наличии тесной связи реакции эндокринных органов на облучение с естественной радиочувствительностью организма. Использование гормональных показателей, характеризующих основное звено эндокринной системы - гипофизарно-адреналовое, позволяет с достаточно высокой точностью прогнозировать исход лучевой болезни на уровне среднелетальных доз облучения.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.