Научная статья на тему 'ЖАҲОН ИНҚИРОЗИ ШАРОИТИДА БЕВОСИТА ВА БИЛВОСИТА СОЛИҚЛАР АСОСИДА ЎЗБЕКИСТОН ИҚТИСОДИЁТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎЛЛАРИ'

ЖАҲОН ИНҚИРОЗИ ШАРОИТИДА БЕВОСИТА ВА БИЛВОСИТА СОЛИҚЛАР АСОСИДА ЎЗБЕКИСТОН ИҚТИСОДИЁТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
260
44
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
жаҳон инқирози / пандемия / глобал иқтисодиёт / бозор иқтисодиёти / солиқ тизими / бевосита солиқлар / билвосита солиқлар / солиқ имтиёзлари / солиқ таътиллари. / глобальный кризис / пандемия / глобальная экономика / рыночная экономика / налоговая система / прямые налоги / косвенные налоги / налоговые льготы / налоговые каникулы.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Қодиров Баходир Қудратович

Мақолада Ўзбекистонни солиқ қонунчилигини такомиллаштиришнинг ҳуқуқий асослари таҳлил қилинган, жаҳон инқирози шароитида иқтисодиётни тиклаш ва ривожлантиришда бевосита ва билвосита солиқларнинг роли кўриб чиқилган, пандемия асоратларини бартараф этиш йўллари ўрганилган, олиб борилаётган ислоҳотларда солиқларнинг ўрни ва вазифалари белгиланган. Инқироз шароитида солиқ имтиёзлари ва таътилларини тадбиркорликни ривожлантиришдаги аҳамияти тадқиқ қилинган. Тадқиқот ва таҳлиллар бўйича илмий хулосалар ва таклифлар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПУТИ РАЗВИТИЯ ЭКОНОМИКИ УЗБЕКИСТАНА НА ОСНОВЕ ПРЯМЫХ И КОСВЕННЫХ НАЛОГОВ В ПЕРИОДЕ МИРОВОГО КРИЗИСА

В статье анализируются правовые основы совершенствования налогового законодательства Узбекистана, роль прямых и косвенных налогов в восстановлении и развитии экономики в условиях глобального кризиса, исследуются пути преодоления осложнений в результате пандемии, определяются роль и задачи налогов. Изучена важность налоговых льгот и отсрочек в развитии предпринимательства в период кризиса. Даны научные выводы и рекомендации по исследованию и анализу.

Текст научной работы на тему «ЖАҲОН ИНҚИРОЗИ ШАРОИТИДА БЕВОСИТА ВА БИЛВОСИТА СОЛИҚЛАР АСОСИДА ЎЗБЕКИСТОН ИҚТИСОДИЁТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙЎЛЛАРИ»

Кодиров Баходир Кудратович,

Термиз давлат университети "Молия" кафедраси катта укитувчиси, иктисод фанлари номзоди

ЖАДОН ИНКИРОЗИ ШАРОИТИДА БЕВОСИТА ВА БИЛВОСИТА СОЛИКЛАР АСОСИДА УЗБЕКИСТОН ИКТИСОДИЁТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙУЛЛАРИ

УДК: 336.226.264

КОДИРОВ Б.К. ЖАЦОН ИНЦИРОЗИ ШАРОИТИДА БЕВОСИТА ВА БИЛВОСИТА СОЛИКЛАР АСОСИДА УЗБЕКИСТОН ИЦТИСОДИЁТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ЙУЛЛАРИ

Маколада Узбекистонни солик конунчилигини такомиллаштиришнинг хукукий асослари тахлил килинган, жахон инкирози шароитида иктисодиётни тиклаш ва ривожлантиришда бевосита ва билво-сита соликларнинг роли куриб чикилган, пандемия асоратларини бартараф этиш йуллари урганилган, олиб борилаётган ислохотларда соликларнинг урни ва вазифалари белгиланган. Инкироз шароитида солик имтиёзлари ва таътилларини тадбиркорликни ривожлантиришдаги ахамияти тадкик килинган. Тадкикот ва тахлиллар буйича илмий хулосалар ва таклифлар берилган.

Таянч иборалар: жахон инкирози, пандемия, глобал иктисодиёт, бозор иктисодиёти, солик тизими, бевосита соликлар, билвосита соликлар, солик имтиёзлари, солик таътиллари.

КОДИРОВ Б.К. ПУТИ РАЗВИТИЯ ЭКОНОМИКИ УЗБЕКИСТАНА НА ОСНОВЕ ПРЯМЫХ И КОСВЕННЫХ НАЛОГОВ В ПЕРИОДЕ МИРОВОГО КРИЗИСА

В статье анализируются правовые основы совершенствования налогового законодательства Узбекистана, роль прямых и косвенных налогов в восстановлении и развитии экономики в условиях глобального кризиса, исследуются пути преодоления осложнений в результате пандемии, определяются роль и задачи налогов. Изучена важность налоговых льгот и отсрочек в развитии предпринимательства в период кризиса. Даны научные выводы и рекомендации по исследованию и анализу.

Ключевые слова: глобальный кризис, пандемия, глобальная экономика, рыночная экономика, налоговая система, прямые налоги, косвенные налоги, налоговые льготы, налоговые каникулы.

КОDYROV B.K. WAYS OF DEVELOPMENT OF THE ECONOMY OF UZBEKISTAN BASED ON DIRECT AND INDIRECT TAX IN THE PERIOD OF THE WORLD CRISIS

In the article is analyzed the legal basis for improving the tax legislation of Uzbekistan, the direct and indirect taxes' role in the restoration and development of the economy in the context of the global crisis. There is discussed ways to overcome the complications of a pandemic, determined the role and objectives of taxes. The importance of tax incentives and holidays in the development of entrepreneurship during the crisis is studied. There are given scientific conclusions and recommendations for the research and analysis results.

Key words: global crisis, pandemic, global economy, market economy, tax system, direct taxes, indirect taxes, tax benefits, tax holidays.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

Кириш. Мамлакат иктисодиётининг юкса-лиш истикболлари корхона ва ташкилотлар-нинг фаолиятига боFлик экан, бу тадбиркор-лик субъектларининг фаолиятига самарали таъ-сир этишнинг иктисодий воситаси сифатида бевосита ва билвосита соликка тортиш намоён булади. Узбекистонда амалга оширилаётган ислох,отларнинг янги боскичида эркин ва шаф-фоф бозор иктисодиётини шакллантириш усту-вор вазифа сифатида белгиланган айни пайтда, мамлакатнинг иктисодий тараккиётини таъмин-лашда солик воситасининг, шу жумладан бевосита ва билвосита соликка тортишнинг ах,амияти мух,имдир.

2016-2020 йилларда солик, тизимини такомил-лаштириш буйича амалга оширилган ислох,отлар ва кабул килинган солик конунчилиги меъёрлари тах,лилий куриб чикилганда, Узбекистонда амалга оширилаётган иктисодий ислох,отларга мутаносиб х,олда солик конунчилиги такомиллашиб бора-ётганлиги, иктисодий-молиявий жараёнларга ва халкаро андозаларга мос равишда солик тизими шаклланиб келаётганлиги х,амда бу ислох,отлар узлуксиз давом этаётганлиги кузатилмокда.

Мамлакатимизда 2016 йилнинг охирларида янги иктисодий ислох,отлар тулкини бошла-ниб, тадбиркорлик субъектлари ва ах,оли учун инвестиция иклимини шакллантириш юзасидан кенг камровли ислох,отлар амалга оширилди. Биринчи навбатда, амалдаги соликка оид конун хужжатларини жах,он андозаларига мослаштириш вазифалари белгиланди ва 2019 йилнинг 30 дека-брида УРК,-599-сонли конун билан бутунлай янги тах,рирдаги Солик Кодекси ишлаб чикилди. Шун-дай баркарор ислох,отлар кетаётган бир пайтда Хитой Халк Республикасида пайдо булган коро-навирус инфекцияси тезда дунё буйлаб таркалди ва барча мамлакатлар иктисодиётини карантин х,олатига тушириб, мамлакатлар орасидаги куп йиллик узаро боFлик иктисодий алокаларни издан чикарди. Пандемиянинг эълон килиниши жах,он инкирозини бошланишига сигнал булди. Бу иктисодий инкироз жараёнларида карантин тала-бларига кура Узбекистон иктисодиёти х,ам маъ-лум муддатда таътилга чикишга мажбур булди. Бу карантин шароитида ишлаб чикариш корхонала-рига танаффус берилганлиги ва кушимча киймат яратиш тухтаганлиги, бюджетга солик тушумла-рини камайганлиги, аммо бюджетдан маблаFлар сарфланишини давом этаётганлиги Узбекистонда х,ам иктисодий инкироз х,олатини юзага келти-риши мумкин. Бундай нохуш иктисодий шароитда мамлакат иктисодиётини инкироздан чикариш

ва баркарор тараккиёт йулини белгиланиши максадга мувофикдир.

Тадцицот мавзусининг долзарблиги.

Узбекистонда иктисодий ислох,отларни янги тулкини бошланиб, тадбиркорлик субъектлари ва ах,оли учун инвестиция иклимини шакллантириш юзасидан кенг камровли ишлар амалга оширилаётган бир пайтда дунё буйлаб коронавирус инфекциясининг таркалиши барча мамлакатлар катори Узбекистон иктисодиётини х,ам номаълум муддатга кадар таътилга чикишга мажбур килди. Бундай шароитда, иктисодиётга келадиган зарар-ларни камайтириш, давлат билан ах,оли ва тадбиркорлик субъектлари уртасидаги ижтимоий-иктисодий муносабатларни юмшатиш, карантин муддатини кискартиришнинг солик механизм-ларидан самарали фойдаланиш, тадбиркорлик субъектларини аста-секин баркарор фаолиятла-рига иктисодий шароит яратиш - бугунги кунда солик тизимининг энг мух,им устувор вазифасига айланди. Шунинг учун, глобал иктисодиётдаги инкирози шароитида Узбекистонга етказилади-ган зарарларни бартараф этиш, иктисодиётни боскичма-боскич тиклаш ва илгаригидек баркарор тараккиёт йулига чикишнинг иктисодий механизмларини ишлаб чикиш лозим булади. Маълумки, иктисодиётни тартибга солиш, тиклаш ва ривожлантиришнинг энг самарали иктисодий воситаларидан бири соликлар асо-сида раFбатлантириш механизмидир. Шунинг учун, пандемия шароитида иктисодиётнинг негизини ташкил этган тадбиркорлик субъектларини ва ах,олини куллаб-кувватлаш билан бир каторда давлат уз вазифасини бажариши учун зарур буладиган молиявий ресурсларни туплаш муаммосини х,ал этилиши х,ам мух,имдир. Шунга кура, ах,олига ва тадбиркорлик субъектларига нис-батан солик юкини камайтириш, уларнинг тадбиркорлик фаолиятини раFбатлантириш баро-барида бюджетга зарур солик тушумларини йиFиш масаласи долзарблигича колмокда. Бу уринда, "Бюджетдаги солик тушумларида бевосита соликлар устувор булиши керакми ёки билвосита соликларми?" деган муаммоли саволни илмий асослаш долзарб муаммолардандир. Холбуки, бевосита ва билвосита соликларнинг иктисодиётга ва солик туловчиларга таъсир дои-ралари турлича булганлиги боис уларнинг таъ-сири ва раFбатлантириш вазифаларини аниклаш, илмий хулоса ва таклифлар ишлаб чикиш тараккиётимизга хизмат килувчи иктисодий механизмларни аниклашимизга имкон беради. Шу максадда, мазкур маколада жах,он инкирози

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

шapoитидa Узбeкиcтoн иктиcoдиëтининг юк^л-тириш^ xизмaт килaдигaн бeвocитa вa билвocитa голика тopтишнинг нaзapий-aмaлий жиx1aтлapи ур^нил^, бeвocитa вa билвocитa coликлapни oптимaл тaшкил этиш acocлapи тaхлил килин^и, тaдбиpкopлик cyбъeктлapининг мoлиявий фaoли-ятини яxшилaйдигaн илмий xyлocaлap ßa тaклиф-лap ишлaб чикилгaн.

Илмий мyaммoнинг цуйилиши. Xoзиpги rno-бaл иктигодий инкиpoз шapoитдa иктиcoдиëтгa кeлaдигaн зapapлapни кaмaйтиpиш, дaвлaт билaн aхoли вa тaдбиpкopлик cyбъeктлapи Уpтacидaги ижтимoий-иктиcoдий мyнocaбaтлapни юмшa-тиш, кapaнтин мyддaтини киcкapтиpишнинг coлик имтиëзлapи вa пpeфepeнциялapидaн фoйдaлa-ниш, тaдбиpкopлик cyбъeктлapини acтa-ceкин бapкapop фaoлиятлapи учун иктиcoдий Luapo-итлapни яpaтиш энг мухим ycтyвop вaзифaгa aйлaнди. Шунинг учун, энг aввaлo кyтилaëтгaн инкиpoз шapoитидa тaдбиpкopлик cyбъeктлapини бapкapop фaoлиятлapи учун кyйидaги толика тopтишгa oид мyaммoлapни хaм куриб чикиш вa илмий acocлaнгaн xyлocaлapни ишлaб чикиш мaкcaдгa мyвoфикдиp:

• биpинчидaн, пaндeмия шapoитидa иктиcoдиëтгa нoмaълyм мyддaтгa кaдap тaътил эълoи ^лин^лит шapoитидa ишлaб чи^риш кopxoнaлapигa голик, coлиш тapтиблapини юмшa-тиш вa голик юкини кaмaйтиpиш имкoниятлa-рини куриб чикиш;

• иккинчидaн, тaдбиpкopлик cyбъeкт-лapининг бapкapop фaoлиятлapини тиклaш-лapи, импopт урнини бocyвчи вa экcпopтбoп мaхcyпoтлapи ишлaб чикapишлapи учун бeвocитa вa билвocитa coликлapнинг paFбaтлaнтиpyвчи poли кaй дapaжaдaлигини aниклaш;

• yчинчидaн, ишлaб чикapиш кopxoнaлapи-нинг вa тaдбиpкopлик cyбъeктлapининг мoлиявий фaoлиятини coликлap вocитacидa paFбaтлaнтиpиш билaн бир кaтopдa бюджeтгa зapyp мoлиявий pecypcлapни кaйcи coлик гypyхлapи acocидa, яъни бeвocитa coликлap еки билвocитa шликер aco-cидa жaмFapиш aфзaллигини aниклaш.

Taдк,ик,oт мaк,сaди Ba илмий мрцияти. na^ дeмия шapoитидa Узбeкиcтoн иктиcoдиëтигa ^a-дигaн зapapлapни бapтapaф этиш, иктиcoдиëтни бocкичмa-бocкич иикиpoздaи чикapиш вa илга-pигидeк бapкapop тapaккиëт йулига чикиш юзa-cидaн тaдкикoтлap oлиб бopиш хaмдa илмий xyлoca sa тaклифлap ишлaб чикиш тaдкикoтимиз oлдигa кУйилгaн мaкcaдимизнинг мoхиятини тaш-кил этaди. Шу мaкcaддa, мaзкyp мaкoлaдa юз бepиши кyтилaëтгaи жaхoи инкиpoзи шapoитидa

Узбeкиcтoн иктиcoдиëтини бeвocитa вa билвo-cитa coликлap acocидa paFбaтлaнтиpиш йyллapи вa yлapнинг хукукий acocлapи тaхлил килингaн, иктиcoдий тapaккиëтни тaъминлaшнинг вa тaд-биpкopлик cyбъeктлapи фaoлиятлapини тиклaш-нинг coликкa oид тapтиблapи ур^нил^, илмий xyлocaлap вa тaклифлap ишлaб чикилгaн.

Taдк,ик,oт метoдлapи. Илмий тaдкикoт дaвoмидa иктиcoдий coлиштиpмa тaхлил, ^би-нeт тaдкикoт, илмий aбcтpaкциялaш, гурух^ш, мaтeмaтик-cтaтиcтик, aиaлиз 8a cинтeз ycyллapи-дaн фoйдaлaнилгaн.

Aсoсий нaтижaлap. Мaмлaкaт иктиcoдиëтиии юкcaлтиpишгa йyнaлтиpилгaн иcлoхoтлap тoм мaънoдa cиëcий мycтaкилликни мycтaхкaмлaши нaзapдa тутилиб, x,ap дoим иктигодий иcлoхoтлapгa кyпpoк эътибop кapaтилaди. Шунинг учун, 2016 йилнинг oxиpидa Узбeкиcтoндa xaм иктиcoдий тapaккиëтгa кapaтилгaн ypтa вa yзoк мyддaтли cтpaтeгик мaкcaдли дacтypлap вa усту-вop йyнaлишлap ишлaб чикилиб, бocкичмa-бocкич жopий этиш иcлoхoтлapииииг янги дa8pи бoшлaнди.

Узбeкиcтoннинг 2017-2021 йиллapдaги apa-тeгик мaкcaдлapидa "иктиcoдиëтни янaдa pивoжлaнтиpиш вa либepaллaштиpишгa йyнaлтиpилгaн мaкpoиктиcoдий бapкapopликни мycтaхкaмлaш вa юкopи иктиcoдий ycиш cyp^ aтлapиии caклaб кoлиш, миллий иктигодивтнинг paкoбaтбapдoшлигини oшиpиш, кишлoк xyжaлигини мoдepнизaция килиш вa жaдaл pивoжлaнтиpиш, иктиcoдиëтдa дaвлaт иштиpo-кини кaмaйтиpиш бyйичa ииcтитyциoиaл 8a тap-кибий иcлoхoтлapни дaвoм эттириш, xycycий мулк хукукини химoя килиш вa унинг ycтyвop мaвкeини янaдa кyчaйтиpиш, кичик бизнec вa xycycий тaд-биpкopлик pивoжини paFбaтлaитиpиш, хyдyдлap, тyмaн вa шaхapлapни кoмплeкc вa мyтaнocиб Xoлдa ижтимoий-иктиcoдий тapaккий эттириш, ии8ecтиция8ий мухитни яxшилaш opкaли мaмлa-кaтимиз иктиcoдиëти тapмoклapи 8a хyдyдлapигa xopижий capмoялapии фaoл жaлб этиш" 8aзифa-лapи бeлгилaнди1.

Бу ycтyвop вaзифaлapнинг ижpocини тaъ-минлaш учун энг aввaлo голик юкини кaмaй-тириш, coликкa тортиш тизимини coддaлaшти-риш, coликлapни унифи^ция килиш, бeвocитa 8a бил8ocитa голика тopтишии oптимaл тaшкил

1 ^^e^crc^ Pecпyбликacи Пpeзидeнтининг 2017 йил 7 фeвpaлдaги "Узбeкиcтoн Pecпyбликacини янaдa pивoжлaнтиpиш бyйичa Xapaкaтлap cтpaтeгияcи TyFpиcидa"ги ПФ-4947-ган фapмoн. I Узбeкиcтoн Pemy-кoнyн хyжжaтлapи тyплaми, 2017 й., 6-coн.

И^ИГОД BA МОЛИЯ I ЭKОHОMИKA И ФИHAHCЫ 2020, 3(135)

этиш, солик хисоботларини кискартириш, солик конунчилигини соддалаштириш, солик муносабат-лари сохасида норматив-хукукий хужжатлардаги к,арама-к,аршиликлар ва зиддиятларни бартараф этиш, инсофли солик туловчиларнинг х,ук,ук,лари ва конуний манфаатлари химоясини кучайти-риш, солик маъмуриятчилигини такомиллашти-риш ва бошка бир катор ратбатлантирувчи чора-ларни амалга ошириш лозим булади1. Хусусан, иктисодиётда белгиланган устувор йуналишларни руёбга чикаришда тегишли тармокларни моли-явий куллаб-кувватлаш, арзон кредит ресурсла-рини ажратиш билан бир каторда бевосита ва билвосита соликлар асосида енгилликлар бериш ва солик преференцияларини куллаш самара-лидир. Чунки, маълум бир тармокка ёки фаоли-ятга солик, преференцияларини ва имтиёзларини кулланилиши оркали уларнинг уз ихтиёрларида коладиган фойда хажмининг купайишига ва шу орк,али уз фаолиятларини кенгайтиришга молия-вий имконият яратилади. Натижада, солик енгил-ликлари сабабли инвестиция Fояларини амалга ошириш, фаолиятни кенгайтириш ва янги иш уринларини яратиш имконияти туFилиб, келгу-сида экспорт еки импорт урнини босувчи товар-лар ишлаб чикарилишига, хориж товарларига бокимандаликни бартараф этилишига, валюта жамFармасининг мустахкамланишига, ялпи ички махсулотнинг усишига, солик тушумларининг купайишига ва бошка самарадорликларга олиб келади. Шунинг учун, солик ундирувчи хукумат хар доим бюджетга зарур булган молиявий ресурсларни туплаш учун соликлар микдорини купайтириш истагида булсада, айнан шу истакни бажариш максадида энг мухим устувор соха ва тармокларга нисбатан солик преференциялари ва имтиёзларни татбик этишга мажбур булади. Албатта, бу уринда хам солик туловчи булган тад-биркорлик субъектларини, хам солик ундирувчи давлатнинг манфаатларини ифода этувчи оптимал бевосита ва билвосита соликлар тизимини яратиш максадга мувофикдир. Айнан шу максадга каратилган тадкикотларнинг олиб борилиши бугунги куннинг соликка оид энг долзарб маса-ласидир. Шу боисдан, пандемия сабабли хозирги жахон инкирози юз бериб, ишлаб чикариш кор-хоналарини таътилга чикиши ва бюджетга зарур маблаFларнинг тушишини пасайиши кузатилаёт-ган бир пайтда соликка тортишнинг шундай опти-

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 29 июндаги «Узбекистон Республикасининг солик, сиё-сатини такомиллаштириш концепцияси туFрисида»ги ПФ-5468-сонли фармони.

мал самарали тизимини шакллантириш хар доим-гидан хам мухимрокдир.

Шу максадларга биноан хам тадбиркор-ликни раFбатлантирувчи, хам бюджетга керакли маблаFларни тупловчи бевосита ва билвосита соликлардан иборат оптимал солик конунчилик меъёрларини шакллантириш ислохотлари Президент Ш.М.Мирзиёев мамлакатга рахбар булган 2017 йилда бошланиб, тузилган махсус комис-сияга, ривожланган мамлакатларнинг солик конунчилик андозаларига мос, солик тизимини ишлаб чикиш топширилган эди.

Бу уринда, солик тизимини такомиллаштириш ва жахонни ривожланган мамлакатларининг солик конунчилиги меъёрларига мослаштириш юзасидан олиб борилган ислохотларнинг сама-раси сифатида янги тахрирдаги Солик Кодекси кабул килинганлигини ва 2020-йил 1 январдан бошлаб жорий этилганлигини эътироф этиш лозим. Амалдаги тахрирга нисбатан бутунлай янги тахрирдаги Солик Кодексида солик тур-лари (13 турдан 9 турга тушурилди) ихчамлаш-тирилди, солик хисоблаш, ундириш тартиблари бирхиллаштирилди, солик имтиёзлари яхлитлаш-тирилди, солик ставкалари кодексда аник холда белгиланди, солик назоратини олиб бориш тар-тиби ривожланган мамлакат андазасига мослаш-тирилди2.

Келтирилган 1-жадвал маълумотларидан куринадики, 2016-2019 йилларда ялпи ички махсулот усиб борганлиги ва 2020 йилда хам иктисодий усиш прогноз килинганлиги кузати-лади. Бу статистик маълумотлар Узбекистонда бу даврда олиб борилган ислохотлар уз ижо-бий самарасини бериб, 2019 йилда ялпи ички махсулотнинг хажми 2016 йилга нисбатан 257.3%га усганлигини курсатади. Шунингдек, бу даврда давлат бюджетининг даромадларини усиши 273.3% га, бюджетдаги солик тушумларининг усиш даражаси 269.7%га етган. Бу даврда, солик тушумлари хажмида истеъмолчилардан олинадиган билвосита соликларга (219.7%) нисбатан солик туловчиларнинг даромадларига таъсир этадиган бевосита соликларнинг салмоFи купрок усганлигини (339.5%) куриш мумкин.

Бу тахлилларга асосланиб, мамлакат-нинг макроиктисодий баркарорлигини ва тараккиётини белгилаган устувор йуналишларни амалга оширишда мухим раFбатлантирувчи ва

2 Узбекистон Республикасининг 2019 йил 30-декаб-рдаги "Узбекистон Республикаси солик Кодексига узгартиш ва кушимчалар киритиш тутрисида"ги УРК-599-конуни.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

1-жадвал. Узбекистан Республикаси ЯИМ ва бюджет даромадларини асосий курсаткичлари

динамикаси1 (миллиард сумда)

Курсаткичлар номи 2016 йил 2017 йил 2018 йил 2019 йил 2020 йил2 2019 йилда 2016 йилга нисбатан усиш (фоизда)

Ялпи ички мах,сулоти 242496 302537 406649 511838 653546 257,3%

бюджети даромади 41044 49685 79099 112165 128460 273,3%

Шундан солик тушумлари 36290 45955 71128 97894 119653 269,7%

Билвосита соликлар 21131 26134 41280 46429 58244 219,7%

Бевосита соликлар 15159 19821 29848 51465 61409 339,5%

тартибга солувчи ролни соликка тортиш тизими бажармокда, дейиш мумкин. Узбекистонда кейинги уч йилда солик конунчилик норма-лари бутунлай кайта куриб чикилиб, солик тур-лари ихчамлаштирилди ва соддалаштирилди, тадбиркорликни раFбатлантирувчи тартиблар кулланилди, онлайн хисоботлар тузиш ва топ-шириш тартиблари такомиллаштирилди.

Бу ишлар макроиктисодий баркарорликни таъминланишига, соликка тортиладиган даро-мадларни купайишига ва уз навбатида бюд-жетга солик тушумларини усишига олиб келди. Умумий холда, таъкидлаш жоизки, олиб борилган ислохотларнинг самарадорлиги натижасида 20162020 йилларда Узбекистонда макроиктисодий курсаткичларнинг усиш суръатлари содир булди. Шунингдек, бу йилларда Узбекистан ик,тисодиёти барк,арор юксалганлиги сабабли, 2020 йилда хам макроиктисодий усиш башорат килинганлиги куринади.

Барча тадбиркорлик субъектлари учун соф тушум 1.0 миллиард сумдан ортик булган холатларда кушилган к,иймат солиFига тортилиши (билвосита солик) 2019 йил 1 январдан бошлаб амал килган булсада, аммо билвосита солик,ларга нисбатан бевосита солик,лар тушумини усиб бор-ганлиги куринади. Бу холат тадбиркорлик субъ-ектларининг бевосита солик солиш базаси булган даромадларини купайганлигини курсатади. Худди шунингдек, маколадаги 1-расмда келтирилган

1 Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги-нинг https://openbudget.uz, https://twitter.com/ minf¡nuzb, https://www.mf.uz/uz/ интернет сайтлари-дан ва Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитасининг https://stat.uz/uz/2-uncategorised/6692-makroko-rsatkichlar2 интернет сайтидан хамда Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитасининг "Узбекистон рак,амларда 2017-2018" тупламидан олинган маълумотлар (Тошкент-2019, 27-32 бет) асосида муаллиф томонидан тайёрланди.

2Узбекистон Республикасининг 2019-йил 9 декабрдаги "2020 йил учун Узбекистон Республикасининг Давлат бюджети тУFрисида" УРК.-589-сонли конуни.

маълумотлардан куринадики, мамлакатимизда олиб борилаётган ислох,отларнинг самарадорлиги натижасида охирги йилларда ах,олининг реал даромадларининг ошиши х,исобида тижо-рат банкларида депозит тарзида куйилган пул маблаFлари х,амда тижорат банкларининг жами капитали усиб борган.

Юкоридаги тах,лилий маълумотлар, мамлакатда стратегик дастурлар ва устувор йуналишларга асосан олиб борилган ислох,отлар натижасида 2016-2019 йиллар Узбекистонда х,ар томонлама макроиктисодий усиш руй берганлигини исбот-лайди.

Узбекистонда 2019 йилнинг охири ва 2020 йил-нинг бошида инвестиция жараёни жадал ривож-ланиб, тадбиркорлик субъектларини х,ар томонлама раFбатлантириш ислох,отлари олиб борилаётган бир пайтда Хитой Халк Республикасида коронавирус инфекциясини пайдо булиши ва тезда дунё буйлаб таркалиши фавкулодда холатни - карантинни эълон килинишига, иктисодиётининг номаълум муддатга кадар таътилга чикишига ва инкирозолди х,олатига тушишига сабаб булди. Бундай шароитда, корхона ва ташкилотларнинг уз фаолиятини вактинча тухтатиши сабабли иктисодий курсаткичлар, шу жумладан бюд-жетдаги солик тушумларини даражаси пасайиб бормокда3.

Халкаро валюта жамFармасининг 2020 йил 14 апрель куни эълон килинган жах,он иктисодиёти прогнозига кура, 2020 йилда Узбекистоннинг ялпи ички мах,сулоти усиш суръати 1,8 фоизни таш-кил килади. Шунингдек, 2020 йилда инфляция 12,6 фоиз, 2021 йилда 10,6 фоиз булиши, жорий тулов баланси -9,4 фоизга тушиб кетиши прогноз килинган4.

3 https://cbu.uz/upload/medialibrary/8a3/Rasm_1 .jpg

4 https://kun.uz/news/2020/04/15/xvj-jahon-iqtisodiyoti-katta-yoqotishga-uchrashini-malum-qildi-va-ozbekiston-boyicha-yangi-prognozini-ochiqladi

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

1-расм. Тижорат банкларининг жами капитали ва жалб к,илинган депозитларининг 2016-2019

йиилардаги динамикаси1.

1.1.2020

1.1.2019

1.1.201Е

1.1.2017

1.1.2016

70 001

91 009

I ЖДАЛИ KOimicm (IWI pivcyiv.}

Жд;1 G и 111 о 11 :коми д с 11 о з и 1 i 1 а р [ л-1. /1 р д с у г..л}

3 56 00

Пандемия шароитда, иктисодиётга келадиган зарарларни камайтириш, давлат билан ахоли ва тадбиркорлик субъектлари уртасидаги ижтимоий-иктисодий муносабатларни юмшатиш, карантин муддатини имкон кадар кискартириш, тадбиркорлик субъектларини тезрок баркарор фаолиятини тиклаш, хар томонлама куллаб-кувватлаш юзаси-дан хукуматнинг кенг камровли чора-тадбирлари белгиланди.

Пандемия муносабати билан бугунги тез-кор замонда глобал иктисодиётда турли мурак-каб ижтимоий-иктисодий жараёнлари ва жахон инкирози юз бермокдаки, ушбу тезкор ижтимоий ва иктисодий жараёнларда мамлакатнинг жахон иктисодий майдонида инкирозлар боткоFига ботиб колмаслигига, баркарор иктисодий тараккиётини саклашга ва юксалтиришга эри-шиш учун тезкор карорлар кабул килиниши, усту-вор йуналишларни белгиланиши ва ислохотларни шу устувор вазифаларга мувофиклаштирилиши максадга мувофикдир.

Шу уринда айтиш жоизки, 2020 йилда жахон микёсида таркалган коронавирус пандемияси-нинг фалокатли натижалари сабабли юзага кел-ган жахон иктисодий инкирозида Узбекистон Республикаси Президенти томонидан тезкор холда тегишли фармонлар ва карорлар кабул килиндики, бу конун хужжатлари асосида курилган чоралар, кулланилган солик имтиёзлари ва солик таътиллари Узбекистон иктисодиётини катта йукотишлардан асраб колади ва тадбиркорлик субъектларининг тезда молиявий унгланиб олишига хамда соFлом фаолият юритишларига имкон беради, деб хисоблаймиз.

1 М.Туранов. Пандемия шароитида тижорат банклари фойдасини шакллантириш масалалари. "Молия ва банк иши" журнали (Электрон илмий журнал), 2/2020-сон, 65-70 бетлар. WWWJOURNAL.bfa.u

Мамлакат Президентининг куйида курсатилган Фармонлари ва карорлари коронавирус панде-мияси ва глобал инкирознинг бугунги оFир асо-ратларини бартараф этишнинг хукукий асослари булиб хизмат килмокда:

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 19 мартдаги "Коронавирус пандемияси ва глобал инкироз холатларининг иктисодиёт тармокларига салбий таъсирини юмшатиш буйича биринчи навбатдаги чора-тадбирлар тутрисида"ги ПФ-5969-сонли Фармони;

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 3 апрелдаги "Коронавирус пандемияси даврида ахоли, иктисодиёт тармоклари ва тадбиркорлик субъектларини куллаб-кувватлашга доир кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги ПФ-5978-сонли Фармони;

3. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 27 апрелдаги "Коронавирус пандемияси даврида ахоли ва тадбиркорлик субъектларини куллаб-кувватлаш буйича кушимча чора-тадбирлар тутрисида"ги ПФ-5986-сонли Фармони;

4. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 1 майдаги "Коронавирус пандемияси даврида озик-овкат хавфсизлигини таъ-минлаш, мавжуд ресурслардан окилона фойда-ланиш, кишлок хужалигини давлат томонидан куллаб-кувватлашнинг кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги ПК-4700-сонли карори.

Мазкур фармон ва карорларга кура коронавирус пандемияси ва иктисодий инкирознинг салбий таъсирини юмшатиш хамда бартараф этиш буйича берилган солик имтиёзлари ва таътиллари тадбиркорлик субъектларига молиявий соFломлашиш имкониятларини беради.

Конун хужжатларига кура берилган солик имтиёзлари ва преференциялари, уларнинг

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

жорий этилиши буйича кутилаётган самарали натижалари куйидагиларда уз ифодасини топади1:

- якка тартибдаги тадбиркорлар учун ижти-моий соликнинг минимал базавий суммасини 50 фоизга камайтирилиши муносабати билан 232,9 миллиард сум2 маблаFни тежалишига ва айланма маблаFларни купайтиришларига;

- жисмоний шахслар учун 2019 йил жами йиллик даромади тутрисидаги декларацияни топ-шириш, мол-мулк ва ер солиFини тулаш муддат-ларини узайтирилиши хисобига 1011.0 миллиард сум маблаFни вактинча уз эхтиёжларига ишла-тишларига ва молиявий соFломлашишларига;

- фукароларнинг хайрия ташкилотлари-дан моддий наф тарзида олинадиган даромад-лари соликдан озод килиши сабабли, уртача 28,4 миллиард сумни тежашларига;

- умумий овкатланиш корхоналари учун алкоголь махсулотларини чакана сотиш хукуки учун йиFимлар белгиланган микдорларидан 25 фоизга камайтирилиши сабабли 7 мингдан ортик субъектларнинг ихтиёрида 17,1 миллиард сум колиши натижасида уларнинг молиявий имко-ниятларини яхшиланишига;

- кишлок хужалиги ерларини суFориш учун фойдаланиладиган хажмлар буйича сув ресурс-ларидан фойдаланганлик учун солик ставкалари урнатилган ставкалардан 50 фоизга пасайтирил-ганлиги сабабли, 83 минг фермер хужаликлари сув солиFидан 150 миллиард сум тежашларига ва шунча микдорда фойдалари купайишига;

- 14828 та тадбиркорлик субъектларига мол-мулк солиFи, ер солиFи ва сув ресурсларидан фойдаланганлик учун соликни тулаш фоизлар унди-рилмасдан 6 ойга кечиктириш имконияти такдим этилиши хисобига бу субъектларнинг молиявий фаолиятининг баркарорлигини таъминланишига;

- ташки савдо операциялари буйича муд-дати утган дебитор карздорликлари учун хужалик юритувчи субъектларга молиявий жарималарни куллашни тухтатилиши ва мавжуд карздорликлар хисобидан зарур технологик ускуналарни ва товарларни олиб келишга рухсат берилиши ишлаб чикаришни замонавий технологик ускуналар

1 Узбекистан Республикаси Президентининг 2020 йил 19 мартда "Коронавирус пандемияси ва глобал инкироз холатларининг иктисодиёт тармокларига сал-бий таъсирини юмшатиш буйича биринчи навбатдаги чора тадбирлар туFрисида"ги ПФ-5969-сонли Фармони.

2 soliq.uz сайтида Узбекистан Республикаси Давлат солик кумитаси томонидан эълон килинган расмий маълумотлар.

билан кайта жихозланишига ва экспорт-импорт операцияларини раFбатлантирилишига;

- хужалик юритувчи субъектларга мол-мулк солили, ер солиFи ва сув ресурсларидан фойдаланганлик учун солик буйича пеняларни хисоблашни тухтатиб туриши ва солик карзини мажбурий ундириш чораларини вактинча тухтатилиши пандемия холатида тулов кобилияти пасайган субъ-ектларни баркарор ишлаб чикаришни ташкил эти-шига;

- истеъмолбоп зарур озик-овкат товарларни импорти буйича божхона божи ва акциз солиFининг ноль ставкалари белгиланиши ушбу товарлар импорти билан шуFулланувчи корхона-ларни молиявий фаолиятини мустахкамланишига ва озик-овкат махсулотларини сотиш нархларини ошиб кетмаслигига;

- туроператорлар, турагентлар ва туризм сохасида мехмонхона хизматлари курсатувчи субъектлари юридик шахслардан олинадиган ер солиFи ва юридик шахсларнинг мол-мулкига солинадиган соликни тулашдан озод килиниши, ижтимоий соликни ставкаси 1 фоиз камайтирилиши бу фаолият билан шутулланувчи тадбиркорлик субъектларни мамлакатлараро туризм фао-лияти тухтаган бугунги кунда тугатилмаслигига;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

- товар айланмаси ойига 1 миллиард сумдан ошмайдиган ва ихтиёрий ККС тулаш тизими кор-хоналарига кушилган киймат солиFи хисоботини такдим этиш ва тулаш муддатини чораклик килиб белгиланиши бу корхоналар молиявий фаолиятининг аста-секин яхшиланишига;

- карантин тадбирлари даврида уз фаолиятини тухтатишга мажбур булган якка тартибдаги тадбиркорлар учун жисмоний шахслардан олинадиган даромад солиFи катъий белгиланган суммасини ва ижтимоий соликни хисоблашни тухтатилиши бу тадбиркорларни карантин муд-дати тугагандан кейин тезда уз фаолиятини тиклашга ва баркарор фаолият курсатишига;

- юридик шахсларнинг кредитлари буйича 7,9 триллион сум хажмдаги карздорлиги кечикти-рилганлиги, жисмоний шахсларнинг сундирилиши лозим булган кредитлари 47 триллион сумни муд-дати узайтирилганлиги ушбу корхоналарнинг тезда молиявий соFломланишига ва мамлакат иктисодий баркарорлигини таъминланишига.

Юкорида курсатиб утилган таъсирчан иктисодий химоялар, солик воситалари асо-сида имтиёз ва енгиллик беришлар хамда фао-лиятларни раFбатлантиришлар баркарор фао-лиятни тиклаш учун жуда ахамиятлидир. Иктисодий ривожланишга кумаклашиш мар-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

кази директори Ю.Юсупов фикрига кура, коро-навирус пандемияси даврида айрим тармоклар учун муайян давр мобайнида солик таътиллари, айрим соликларни бекор килиш оркали ёрдам бериш мак,садга мувофикдир1. Шу нуктаи назар-ларга асосланиб, мамлакатнинг макроик,тисодий баркарорлигини ва тараккиётини таъминлашда ратбатлантиришлар ролини бажараётган соликка оид преференцияларнинг урни мухим булганлиги учун бу самарали усуллардан кенг фойдаланиш амалиёти шаклланмокда.

Коронавирус пандемиясининг салбий халокатлари ва асоратлари сабабли юзага келган жахон инкирозининг Узбекистондаги таъсирини юмшатиш ва камайтириш максадида Узбекистан Президенти томонидан уз вактида ва тезкор кабул к,илинган Фармон ва карорлар уз самарасини бер-ганлиги сабабли бугунги кунда орадан икки ой утиб мамлакатда белгиланган карантин чораси боскичма-боскич бекор килинмокда.

Эндиликда, самарали чора-тадбирларнинг натижаларига кура иктисодий хаётимиз аста-секин узининг баркарор маромига тушиб, мам-лакат иктисодиётнинг асосий тармоклари булган курилиш, ишлаб чикариш, савдо ва хизмат курсатиш каби сохалардаги тадбиркорлик субъ-ектлари иш фаолиятларини бошлашди.

Шундай булсада, пандемия жахон микёсида узок муддатгача давом этиши эхтимолига кура, глобал иктисодиётда содир булаётган охирги узгаришларни ва мамлакатлар уртасидаги товар-пул операцияларини сустлашганлигини эътиборга олиб, бугунги иктисодий инкироз шароитида Узбекистонда пандемия окибатларини бартараф этиш ва ик,тисодиётни боскичма-боскич юксалти-риш ислохотларини давом эттириш лозим.

Хулоса ва таклифлар. Тадк,ик,отларимиз натижаларига кура, мамлакат ик,тисодиётининг юриб кетиши ва баркарор ривожланиши учун курилган чора-тадбирлар билан бир каторда кушимча равишда куйидаги инвестиция лойихаларини амалга оширилиши ва уларга нисбатан солик имтиёзларини кулланилиши Узбекистонда энг катта муаммо булган ишсизликни тугатилишига ва макроик,тисодий тараккиётни таъминланишига олиб келади, деб хисоблаймиз:

• саноат махсулотлари ишлаб чикаришга асосланган ва энг замонавий технологиялар билан жихозланган янги йирик акционерлик жамият-

1 https://kun.uz/news/2020/04/13/ayrim-tarmoqlar-uchun-soliqlarni-bekor-qilish-orqali-yordam-berish-kerak-yuliyУusupov.

ларини хар бир туманда камида биттадан куриш лойихалари учун миллий ва хорижий валюта-ларда марказлаштирилган максадли фоизсиз ёки паст фоизли кредитлар ажратилиши лозим. Бунда, курилган ва фаолияти бошланган акционерлик жамиятининг янги очилган иш уринлари акция сотиб олган фукароларга ажратилиши, акциялар сотиб олишга йуналтирилган иш хак,ларини даро-мад солиFидан озод этилиши ва кредит шартно-маси амал киладиган муддатларда жамиятни ер солиFи ва мулк солиFидан озод этилиши, фойда солиFи ставкасини 50%га пасайтирилиши кузда тутилиши лозим. Бу лойиха оркали биринчидан янги иш уринлари хисобидан ишсизлик бартараф этилса, иккинчидан ажратилган кредитни тезда кайтариш имконияти яратилади, учинчидан кел-гусида солик,к,а тортиладиган даромадлар ошади ва макроиктисодий тараккиёт таъминланади;

• махаллийлаштириш дастурлари буйича янги ишлаб чикариш корхоналарини куриш учун, экспортбоп ва импорт урнини босувчи махсулотларни ишлаб чикариш учун тадбир-корлик субъектларига Марказий Банкнинг к,айта молиялаш ставкасидан юкори булмаган фоизда мак,садли кредитлар ажратилиши ва кредит шар-тномаси тугагунга кадар соликлардан озод этилиши лозим;

• давлат улуши сакланиб колган хужалик юритувчи субъектларни тулик, хусусийлаштириш ва бозор к,онунлари асосида фаолият юритишла-рини таъминланиши, бу корхоналарга технологик ускуналарни замонавийлаштириш шарти билан Марказий Банкнинг к,айта молиялаш ставкасидан паст фоизда максадли кредитлар ажратилиши;

• камида беш йил узлуксиз баркарор фаолият юритган кичик ва урта бизнес корхонала-рининг импорт талаб ва экспортбоп товарлар ишлаб чик,ариши учун амалга оширадиган инвестиция лойихалари учун гаров ва кафолат талаб к,илмасдан миллий ва хорижий валюталарда паст фоизли мак,садли банк кредитларини ажратилиши ва кредит шартномаси муддатларида барча солик туловларидан озод этилиши;

• янги иш уринлари яратиш, ишсизлик дара-жасини камайтириш ва камбаFалликни тугатиш максадида ахолининг ишсиз катламини тадбир-корликка жалб этиш, кичик ва урта бизнес корхоналарини раFбатлантириш максадида янги иш урни яратиладиган инновацион Fояларни амалга оширилиши ва янги ишларни ташкил этилиши учун юридик ва жисмоний шахсларга паст фоизли максадли кредитлар ажратилиши ва баркарор

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

фаолият юритишлари учун ижтимоий ва молия-вий воситалар билан хар томонлама кумаклашиш;

• ахолининг озик-овкатга булган талабини тулаконли кондириш ва кушимча даромадлар олишларини раFбатлантириш максадида тари-хий анъаналарга асосланган томорка сохасини ривожлантириш ва хар томонлама куллаб-кувватлаш максадларини кредит ва солик воси-талари асосида раFбатлантириш тизимини ишлаб чикиш ва амалиётда жорий этиш;

• бюджет даромадларини ишлатили-шининг самарадорлигини ошириш ва бозор иктисодиётини тулик шакллантириш максадида бюджет хисобидан молиялаштириладиган нодав-лат нотижорат корхоналарни боскичма-боскич

хужалик хисобига утказиш, бюджет ташкилотла-рининг штат бирликларини кайта куриб чикиш ва бозор муносабатлари тамойилларига зид кела-диган маъмурий буйрукбозлик бошкарув услу-бидаги айрим самарасиз ташкилотларни тугатиш ёки штат бирликларини кискартириш.

• Узбекистоннинг иктисодий ривожланти-ришнинг устувор вазифалари белгиланаётганда ва макроиктисодий баркарорликнинг хукукий асослари куриб чикилаётганда юкорида кел-тирилган йуналишларда кредит ва солик воси-тасида тадбиркорликни куллаб-кувватланиши жахон инкирозининг Узбекистондаги салбий окибатларини бартараф этиб, иктисодий юкса-лиш боскичи таъминланган буларди.

Адабиётлар:

1. Узбекистан Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистан Респу-бликасини янада ривожлантириш буйича харакатлар стратегияси туFрисида"ги ПФ-4947-сонли Фармони. - Узбекистан Республикаси конун хужжатлари туплами, 2017 й., 6 сон.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 29 июндаги «Узбекистан Респу-бликасининг солик сиёсатини такомиллаштириш концепцияси туFрисида»ги ПФ-5486-сонли Фармони.

3. Узбекистон Республикасининг 2019 йил 30 декабрдаги "Узбекистон Республикаси солик Кодексига узгартиш ва кушимчалар киритиш туFрисида"ги УРК-599-конуни.

4. https://openbudget.uz, https://twitter.com/minfinuzb, https://www.mf.uz/uz/, obdadminka. openbudget.uz, Узбекистон Республикаси Молия вазирлигининг расмий интернет сайтлари.

5. Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитасининг "Узбекистон ракамларда 2017-2018" туплами, Тошкент-2019, 27-32 б.

6. Туранов М. Пандемия шароитида тижорат банклари фойдасини шакллантириш маса-лалари. "Молия ва банк иши" журнали (Электрон илмий журнал), 2/2020-сон, 65-70 бет-лар. WWW.JOURNAL.bfa.uz.

7. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 19 мартдаги "Коронавирус панде-мияси ва глобал инкироз холатларининг иктисодиёт тармокларига салбий таъсирини юмша-тиш буйича биринчи навбатдаги чора-тадбирлар туFрисида"ги ПФ-5969-сонли Фармони.

8. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 3 апрелдаги "Коронавирус пан-демияси даврида ахоли, иктисодиёт тармоклари ва тадбиркорлик субъектларини куллаб-кувватлашга доир кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги ПФ-5978-сонли Фармони.

9. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 27 апрелдаги "Коронавирус пан-демияси даврида ахоли ва тадбиркорлик субъектларини куллаб-кувватлаш буйича кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги ПФ-5986-сонли Фармони.

10. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 1 майдаги "Коронавирус пан-демияси даврида озик-овкат хавфсизлигини таъминлаш, мавжуд ресурслардан окилона фойдаланиш, кишлок хужалигини давлат томонидан куллаб-кувватлашнинг кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги ПК-4700-сонли карори.

11. https://kun.uz/news/2020/04/15/xyj-jahon-iqtisodiyoti-katta yoqotishga-uchrashini-malum-qildi-va-ozbekiston-boyicha-yangi-prognozini-ochiqladi.

12. Давлат солик кумитасининг soliq.uz расмий сайти.

13. https://kun.uz/news/2020/04/13/ Yuliy Yusupov/ ayrim-tarmoqlar-uchun-soliqlarni bekor qilish orqali yordam berish kerak.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2020, 3(135)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.