Научная статья на тему 'Жҥректің ишемиялық ауратын науқастың реабилитациясында саумалды қолдану'

Жҥректің ишемиялық ауратын науқастың реабилитациясында саумалды қолдану Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
138
15
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Жҥрек ишемиялық ауруы / саумалмен емдеу / антиоксидантты ферменттер / липидтің сутегілік тотығуы / липидті спектр / Ишемическая болезнь сердца / продукт кобыльего молока / антиоксидантные ферменты / перекисное окисление липидов / липидный спектр

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Қ. Қҧнанбай, А. К. Қаирбеков, С. Б. Сламжанова, М. Қаржаубаева

Саумалды тҧрақты стенокардия ФК I, II ауыратын 134 науқастың комплексті санаторлы емінде антиоксидантты және емдік тиімділігі зерттеген. Саумалмен емдеу сутегінің зат алмасуының және гиполипедемиялық әсері ҥрдістің тежелуі фонында антоксидант ферменттер жҥйесінің белсенуіне септеседі.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПРИМЕНЕНИЕ КОБЫЛЬЕГО МОЛОКА В РЕАБИЛИТАЦИИ БОЛЬНЫХ ИШЕМИЧЕСКОЙ БОЛЕЗНЬЮ СЕРДЦА

Изучена антиоксидантная и терапевтическая эффективность применения кобыльего молока в комплексном санаторном лечении 134 больных стабильной стенокардией I, II функциональных классов. Лечение с кобыльего молока способствовало активации системы антиоксидантных ферментов на фоне ингибирования процессов перекисного метаболизма и гиполипидемического эффекта. Разработанный подход является эффективным методом комплексной восстановительной терапии больных хронической ишемической болезнью сердца.

Текст научной работы на тему «Жҥректің ишемиялық ауратын науқастың реабилитациясында саумалды қолдану»

э0Ж 616.12-005.4-08-039.7-036.838-08:613.287.6:599.723. 2

к к^НАНБАЙ, А.К. каирбеков, С.Б. СЛАМЖАНОВА, М.кАРЖАУБАЕВА

ЖуРЕКТщ, ИШЕМИЯЛЫк АУРАТЫН НАУкАСТЫн, РЕАБИЛИТАЦИЯСЫНДА САУМАЛДЫ кОЛДАНУ

Саумалды турацты стенокардия ФК I, II ауыратын 134 науцастыщ комплекст'1 санаторлы ем'нде антиоксидантты жэне емд'к тиiмдiлiгi зерттеген.

Саумалмен емдеу суте^нщ зат алмасуыныщ жэне гиполипедемиялыц эсерi урдкт'щ тежелуi фонында антоксидант ферменттер жуйеанщ белсену'не септесед'1.

TyOiHdi создер: Журек ишемиялыц ауруы, саумалмен емдеу, антиоксидантты ферменттер, липидтiц сутегiлiк тотыгуы, липидт'1 спектр

Тащырыптыц езектЫп

Саумалдыц емдт щасиетЫ аныщтауга арналган кеп жылдыщ зерттеулерде, оныц тыныс алу, ас щорыту агзасыныц аурулары бар наущастарды емдегенде, зат алмасу б^зылыстарында, иммунды жетiспеушiлiк жагдайда жагымды эсер шащырады. ЖYректiц ишемиялыщ ауруы кезiнде саумал щолдануды зерттеулер кеп емес. ЖИА ауыратын наущастардыц рациональды емдеу, бiрiншiлiк жэне еюншЫк алдын алу, медициналыщ реабилитация сдоащтары бYгiнгi KYнге дейiн барлыщ децгейде мацызды болып отыр. Ауру дамуыныц барлыщ патогенетикалыщ механизмдерiне комплекстi эсер ету MYмкiндiгi бар щалпына кел^руге багытталган емшщ санаторлы-курортты децгейшде мацызы Yлкен, ал асщынуларды алдын алуда непзп орын алады [1,5].

Атеросклероз жэне ЖИА дамуында негiзгi релдi липидтердщ бос радикалды тотыгу YPДiсi атщаруына байланысты [4], аурудыц агымын жэне болжамын аныщтайтын саумалмен емдеудщ антоксидантты щорганыс ЖYЙесiне керсететiн эсерЫ зерттеу аса щызыгушылыщ тудырып отыр. Сонымен б^рге, алынган зерттеу нэтижелерi саумалдыц емдiк эсершщ кейбiр механизмдерЫ ашуга MYмкiндiк бередi. Зерттеудщ мащсаты - ЖИА, т^ращты стенокардиясы бар наущастарда саумалмен емдеудщ антиоксидантты тжмдЫпн багалау. Материалдар жэне эдiстемесi

Бащылауда ЖИА, т^ращты стенокардия ФК I, II бар 134 наущас болды, олар саумалмен емдеу щабылдаган. Барлыщ бащыланушылар ер адамдар (орташа жас -66,6 ± 5,8 жас). ЖИА диагнозы ДД¥ жiктеуiне сэйкес щойылган. ЖYPгiзiлген ем багдарламасына байланысты наущастар екi топща белiнген: 1-шi топ - комплекст еммен бiрге саумал щабылдаган 70 наущас болды; 2-шМ топ -комплекстi емге саумал щосылмаган 64 наущас болды. Барлыщ наущастардыц реабилитация багдарламасына емдiк дене шыныщтырудыц, мелшерленген ЖYPУ, психикалыщ реабилитация эд^ер^ щайнатылган тр жэне жануар теки май шектелген диетотерапия, медикаментозды терапия (антиагреганттар, нитраттар, в-блокаторлар, ангиотензин айналдырушы фермент ингибиторы) щосылган. Зерттелген топтар негiзгi клинико-гемодинамикалы; жэне бастап;ы биохимиялы; параметрлер бойынша ^;сас болган. санаторлы емдеу курс ^защтыгы 24 KYндi щурады.

Бащылау тобында бiрдей жастагы 25 ден сау ер адамдар болды.

Саумалмен емдеу асщазанныц секреторлы щызметЫ есепке алумен тамащща дейiн Тернер бойынша щышщылдыгы 70-81° орташа немесе элсiз саумалдыц 200178

250мл келемде ЖYPгiзiлдi, тэулiктiк мeлшерi 750мл дежн [2,3].

Барлыщ наущастарда терапияга дежн жэне кейш щан сарысудыц липидт профиль кeрсеткiштерiнiц концентрациясын реагенттер жиынтыгымен энзимдiк эдiс арщылы аныщтаган. ^ан сарысудагы липидтiц асщын тотыгудыц бiрiншiлiк жэне екiншiлiк eнiмдерiнiц концентрациясын Т.Р. Галактиновамен [1] жазылган эдiстердi щолданып аныщтадыщ. Тиобарбитурат щышщылы eнiмi - малондыщ диальдегид (МДА) децгейiн аныщтауды Н.Д. Стальной жэне Т.Г. Гаришвили [5] бойынша ЖYPгiлдi. ^ан сарысуыныц жалпы антиоксидантты белсендiлiгiн (ЖАБ) аныщтауды Е.Б. Спектор эдiсiмен ЖYPгiздiк. Антиоксидантты ЖYЙенiц (АОЖ) жэне

супероксиддисмутазаныц (СОД) ферментативт тармагыныц белсендiлiгiн жалпы щабылданган эдiстер бойынша багалаганды.

Наущастарда санаторийге TYскен кезде, шыгу кезiнде жэне 3-6 айдан кейш эхокардиографта ЖYрек шЫк гемодинамика кeрсеткiштерi, тэулiктiк

электрокардиография мониторинг ^рсе^ши^, велоэргометрде физикалыщ ЖYктемеге т^ращтылыщты зерттеген [4].

Алынган нэтижелердi статистикалыщ eццеу Statistica 6.0 for Windows программасы кeмегiмен жасаган. Орташа магына М жэне орташа щате m аныщтаган. Топтарды салыстыру Стьюдентпц t-критерийi кeмегiмен ЖYPгiзiлген. Нащты деп сенiмдi MYмкiндiк децгей айырмашылыгы p<0,05 деп саналган. Екi белгi арасындагы байланысты аныщтау Yшiн корреляция коэффициент r щолданды, ол Спирменнiц параметрлт емес статистика эдiсiмен есептелдi. Нэтижелер жэне талдаулар

Зерттеу нэтижелершде ЖИА ауыратын наущастарда саумал щолданумен санаторлы-курортты емнен кейiн клинико-аспаптыщ жэне лабораторлы мэлiметтердiц eзгеруiнiц оц динамикасы аныщталды. Айщын биохимиялыщ жэне клиникалыщ статус eзгеруi саумал щолданган топта тiркелген.

Тексерiлген наущастарда бащылау тобындагы денi сау адамдармен салыстырганда антиоксидантты ферменттер белсендiлiгiнiц бастапщы кeрсеткiштерi айщын тeмендеген. Саумалмен емдеуден кейш 1-шi топ наущастарда жалпы антиоксидантты белсендЫктщ айщын жогарылауы, супероксиддисмутаза жэне каталаза белсендЫгшщ жогарылауы (p<0,05) аныщталган (1 кесте).

1-шi топ наущастарда каталаза белсендЫпнщ 22,5% жогарылауы, супероксиддисмутазаныц 12,7% жогарылауы, жалпы антиоксидантты белсендЫктщ 11,9% жогарылауы нащты аныщталган (p<0,05). Саумал

щабылдаган наущастарда 3 ай бащылаудан кежн жалпы антиоксидантты белсендЫктщ,

супероксиддисмутазаныц, каталаза кeрсеткiштерi бастапщы кeрсеткiштерiмен салыстырганда айщын жогарылауы сащталган, сонымен бiрге каталаза белсендЫп бащылау тобындагы кeрсеткiштерге жащындаган [3].

Саумалдыц антиоксидантты эсерi непзшен оныц к^рамындагы витамин С, Е, ;аны;паган май щышщылдарыныц, каротиннщ ттелей антиоксидантты эсер кeрсетуiмен байланысты. Олардыц антиоксидантты белсендiлiгi эксперименталды жэне клиникалы; зерттеулерде дэлелденген.

1 кесте - ЖИА-мен ауыратын наущастарда саумалды щолданудыц антиоксидантты щорганыс ЖYЙесiне эсер етуi (М ± т)

ЖИА-мен ауыратын наущастар тобы

^рсет^ Бащылау тобы 1-шл топ 2-шi топ

Ем алганга Ем алганнан Ем алганга Ем алганнан

дей1н кей1н дежн кей1н

Жалпы антиоксидантты 31,5 ± 0,67 27,70 ± 0,78 30,80 ± 0,81* 27,80 ± 0,91 28,10 ± 0,63

белсендЫк, %

Супероксиддисмутаза, 3,24 ± 0,19 2,83 ± 0,14 3,19 ± 0,11*# 2,84 ± 0,12 2,89 ± 0,12

усл. ед./мл

Каталаза, млкат/л 18,0 ± 0,54 14,30 ± 0,57 17,90 ± 0,40*# 14,50 ± 0,34 15,10 ± 0,43

Диенды конъюгата, 3,06 ± 0,12 4,70 ± 0,14 3,26 ± 0,13*# 4,70 ± 0,10 4,52 ± 0,15

ед./мл

Кетодиен жэне 1,68 ± 0,09 2,90 ± 0,09 1,91 ± 0,06*# 2,89 ± 0,11 2,62 ± 0,09

байланысщан триендер,

ед./мл

Малондыщ диальдегид, 1,88 ± 0,10 4,50 ± 0,15 2,34 ± 0,11*# 4,48 ± 0,12 3,98 ± 0,13

мкмоль/л

Ескертулер: * - ем алганга дейiн жэне кежн айырмашылыщтыц мацызы; # - ем алганнан кейiн 2-шi тобымен салыстырганда, р<0,05.

Саумалмен емдеу кезшде антиоксидантты ферменттер белсендЫгшщ жогарылауын шащыратын MYмкiн механизмдердщ бiрi энзимдердщ катализдт орталыгыныц функциональды; жагдайына липидтердщ асщын тотыгуына тежеушi эсерiн болдырмайды. Антиоксидантты ЖYЙе белсендiлiгi жэне липидтщ асщын тотыгу YPДiстердiц арасындагы тыгыз тэулдЫпнщ дэлелi ретiнде ЖYPгiзiлген талдау нэтижелерi бола алады: малонды; диальдегид жэне каталаза арасындагы керi байланыс: г = -0,68 (р<0,01), кетодиендер жэне байланысщан триендер жэне супероксиддисмутаза арасындагы: г = -0,64 (р<0,01).

Зерттеу нэтижелерi бойынша ЖИА-мен ауыратын наущастарда саумалмен емдеу кезiнде липидтщ асщын тотыгуыныц бiрiншiлiк жэне екiншiлiк еымдерЫщ айщын тeмендеуi байщалады. Сонымен бiрге саумалмен емдеу курсы ем алганга дейшп мэлiметтермен салыстырганда диенды коньюгатаныц 30,6% (р<0,001) тeмендеуiне, кетодиендер жэне байланысщан триендер 34,1% (р<0,001) тeмендеуiне алып келген. Саумалмен емдеуден кейш малонды диальдегид кeрсеткiштерi 40,8% (р<0,001) тeмендеген. 2-шi тобындагы наущастарда антиоксиданттар ЖYЙесi жэне липидтщ ас;ын тотыгуы ^рсе^ши-ерш^ eзгеруi ем алганга дейшп кeрсеткiштерден айырмашылыгы кeп емес [2,5]. 3 айдан кежн 1-шл тобындагы наущастарда липидтердщ ас;ын тотыгуы eнiмдершiц айщын тeмендеуi, сонымен

бiрге бiрiншi кeрсеткiштермен салыстырганда диенды коньюгатаныц 34,8%, диенды коньюгатаныц жэне байланысщан триендердщ 32,7%, малондыщ диальдегидтiц 47,0% тeмендегенi аныщталды. Сонымен, алынган мэлiметтер саумалдыц антиоксидантты^ эсерi бар, ол созылмалы ЖИА бар наущастарда саумалды курс TYPiнде щолданганда кeрiнедi деп щорытынды жасауга MYMкiндiк бередi. Б^л эсер антиоксидантты ЖYЙе, каталазаныц басты фермент - супероксиддисмутазаныц белсенуiмен жэне липидтщ асщын тотыгуы YPДiсiн тежеумен дэлелденедГ Саумалды курс TYPiнде щабылдау нэтижесшде алынган эсердiц ^защтыгы 3 айга дейiн сащталады [2,4]. Саумалмен емдi щабылдау липидтi зат алмасуыныц жащсаруына алып келдi, ол жалпы холестерин децгежнщ, тeмен тыгыздыщты липопротеидтi холестеринннщ, триглицеридтердiц тeмендеуiмен жэне жогары тыгыздыщты липопротеидтер холестериннiц

жогарылауымен кeрiнедi. Саумал щолданылган емдеу нэтижесiнде жалпы холестерин жэне жогары тыгыздыщты липопротеидтер холестерин арасындагы жэне тeмен тыгыздыщты липопротеидтер холестериш мен жогары тыгыздыщты липопротеид арасында eзара байланыс динамикасы саумал щолданылмаган емдеу нэтижесiмен салыстырганда айтарлыщтай айщын (р < 0,05) кeрiнедi (2 кесте).

2 кесте - ЖИА-мен ауыратын наущастарда саумалды щолданудыц щан сарысудагы липидтiк профильге эсер етуi (М ± т)

Кeрсеткiш Бащылау тобы ЖИА-мен ауыратын наущастар тобы

1-шл топ 2-шМ топ

Ем алганга дейiн Ем алганнан кейш Ем алганга дейiн Ем алганнан кейш

Жалпы холестерин, ммоль/л 4,25 ± 0,20 6,12 ± 0,10 5,32 ± 0,13*# 6,13 ± 0,11 5,83 ± 0,14

ТГ, ммоль/л 1,80 ± 0,06 2,31 ± 0,05 2,02 ± 0,09* 2,32 ± 0,08 2,28 ± 0,01

Жогаргы тыгызды;ты ЛП 1,59 ± 0,03 1,12 ± 0,07 1,35 ± 0,04*# 1,13 ± 0,08 1,14 ± 0,09

холестерин^ ммоль/л

Темен тыгызды;ты ЛП 2,38 ± 0,03 3,72 ± 0,16 2,97 ± 0,18*# 3,74 ± 0,12 3,66 ± 0,18

холестерин^ ммоль/л

ЖХ/ЖТЛПХ 2,54 ± 0,04 4,85 ± 0,10 3,62 ± 0,01*# 4,87 ± 0,08 4,63 ± 0,01*

ТТЛПХ/ЖТЛПХ 1,49 ± 0,03 2,97 ± 0,09 2,23 ± 0,07*# 2,96 ± 0,05 2,76 ± 0,09*

Ескертулер: * - ем алганга дейш жэне кежн айырмашылм p<0,05.

Саумалдыц гиполипедемиялы; эсерi оны ;абылдау кезшде ет ;ышк;ылында холестериннiц тотыгу урд^тершщ KYшеюiмен байланысты болуы MYмкiн, ал липидтердщ зат алмасуыныц жа;саруы липидтердщ ас;ын тотыгу YPДiстерiнiц тежелуiне жэне антиоксидантты ;органыс ЖYЙенiц белсендiлiгiнiц жогарылауына алып келедi.

Алынган мэлiметтер бойынша, саумалмен емдеу ;ан сарысуыныц антиоксидантты ;абтетш жа;сартуы, липидтiц ас;ын тотыгу YPДiстерiн тежеуi жэне аны;талган антиатерогендi эсерi, оны ЖИА-мен ауыратын нау;астардыц комплекстi емiнде ;олдануга ^сыныс бередi [4].

Зерттелен топтарда ба;ылау кезшде гемодинамика керсеткштерше бага бергенде систолалы; жэне диастолалы; артериалды ;ысымныц темендеу^ ;анныц ла;тырыс келемiнiц жэне минутты; келемiнiц жогарылауы, жалпы шеткi ;ан тамырлар кедергiсiнiц темендеуi бай;алды.

Саумалмен емдеуден кежн электрокардиограммадагы езгерiстер миокард ишемиясы белгiлерiнiц темендеуiмен, реполяризация YPДiсi б^зылу белгiлерiнiц темендеуiмен жэне нау;астардыц кебiсiнде аны;талган

мацызы; # - ем алганнан кежн 2-шМ тобымен салыстырганда,

жеке экстрасистолалардыц жойылуымен кершдк Саумал ;абылдаган нау;астарда физикалы; ЖYKтемеге тура^тылы^тыц жогарылауы керiндi. Саумал ;абылдаумен санаторлы ем алган нау;астардыц кебiсiнде стенокардия ртамасыныц саны жэне ;абылданган нитроглицериннiц саны тэулiкте жэне аптасына 63,2% жэне 62,4% сэйкесiнше темендеуi (p<0,001) аны;талды [1,3]. ^орытынды.

ЖИА, стенокардия ФК I, II ауыратын нау;астарда комплекса санаторлы емдеудiц кдоамына саумалды ;осу ай;ын антиоксидантты эсер керсетед^ ол саумал кдоамыныц ттелей антиоксидантты эсерiне, сонымен бiрге липид зат алмасуыныц жа;саруына жэне липидтщ ас;ын тотыгу YPДiсiн тежеумен ЖYзеге асады.

1. Саумалмен емдеу аурудыц клиниклы; агымын жа;сартады, стенокардия ртамасыныц жиiлiгiн азайтады, нитропрепараттардыц ;олдану жжлтн азайтады, физикалы; ЖYKтемеге тура;тылы;ты жогарылатады.

2. Саумалмен емдеудiц антиоксидантты жше гиполипедемиялы; эсерi оны созылмалы ЖИА ауыратын нау;астар емiнде ;олдануга ^сыныс бередi.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Галактинова Т.Р. Определение диеновых коньюгатов, ацилгидропеекисей и сопряженных триенов в гептанизопропиловом экстракте // Клинич. лаб. диагностика. - 1998. - №6. - С. 10-14.

2 Гильмутдинова Л.Т., Ахмадуллин Р.В. Применение продукта кобыльего молока в санаторной реабилитации больных ишемической болезнью сердца // Актуал. проблемы восстанов. медицины, курортологии и физиотерапии: сб. науч. тр. -М.: 2005. - С. 73-74.

3 Гильмутдинова Л.Т., Хабибрахманов М.М., Ахмадулин Р.В. Реабилитация и комплексное лечение больных в кумысолечебном санаторий «Юматово». - Уфа: 2004. - 162с.

4 Ланкин В.З., Тихазе А.К., Беленков Ю.Н. Свободнорадикальные процессы при заболеваниях сердечно-сосудистой системы // Кардиология. - 2000. - №7. - С. 48-53.

5 Стальная Н.Д., Гаришвили Т.Г. Метод определения малонового диальдегида с помощью тиобарбитуровой кислоты // Современные методы в биохимии. - М.: Наука, 1997. - С. 66-68.

К. КУНАНБАЙ, А.К. КАИРБЕКОВ, С.Б. СЛАМЖАНОВА, М. КАРЖАУБАЕВА

ПРИМЕНЕНИЕ КОБЫЛЬЕГО МОЛОКА В РЕАБИЛИТАЦИИ БОЛЬНЫХ ИШЕМИЧЕСКОЙ БОЛЕЗНЬЮ СЕРДЦА

Резюме: Изучена антиоксидантная и терапевтическая эффективность применения кобыльего молока в комплексном санаторном лечении 134 больных стабильной стенокардией I, II функциональных классов.

Лечение с кобыльего молока способствовало активации системы антиоксидантных ферментов на фоне ингибирования процессов перекисного метаболизма и гиполипидемического эффекта. Разработанный подход является эффективным методом комплексной восстановительной терапии больных хронической ишемической болезнью сердца. Ключевые слова: Ишемическая болезнь сердца, продукт кобыльего молока, антиоксидантные ферменты, перекисное окисление липидов, липидный спектр.

K. KUNANBAI, A.K. KAIRBEKOV, S.B. SLAMZHANOVA, M. KARZHAUBAEVA

USE THE MARES MILK IN REHABILITATION OF PATIENTS WITH ISCHEMIC HEART DISEASE

Resume: Studied antioxidant and therapeutic efficacy of the product fermented mares milk in the complex sanatorium treatment of 134 patients with stable angina pectoris I, II functional class (FC).

Product mares milk contributed to the activation of antioxidant enzymes against inhibition of peroxidation processes of metabolism and lipid-lowering effect. The developed approach is an effective method of complex of regenerative therapy in patients with chronic coronary heart disease.

Keywords: ischemic heart disease, product mares milk, antioxidant enzymes, lipid peroxidation, lipid spectrum

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.