CC BY
77МЕДИЦИНСКИЕ НАУКИ
УДК 1
Мусуртаев З.З.
Караганды медицина университет
Мусуртаева Ю.Б.
Караганды медицина университет
Татаева М.
Караганды медицина университет
Гылыми жетекшк Жапаркул Б.Д.
Караганды медицина университет
ЖУРЕК - КАНТАМЫР АУРУЫМЕН АУЫРАТЫН НАУЦАСТАРДЫ ОЦАЛТУ ЖЭНЕ КАЛПЫНА КЕЛТ1РУШ1 ТЕРАПИЯНЫЦ НЕГ1ЗГ1 АСПЕКТ1ЛЕР1
Аннотация: в статье рассматривается журек - цантамыр ауруымен ауыратын науцастарды оцалту жэне цалпына келт1руш1 терапияныц нег1зг1 аспектшер1.
Ключевые слова: цантамыр, терапияныц, науцастарды.
Елбасы Нурсултан Назарбаев Жолдауында хальщтьщ eмiр CYPУ узактыгыныц eсуiне жэне медициналык технологиялардыц дамуына байланысты медициналык кызмет керсетуге деген сураныс кeлемi арта тYсетiндiгiн айткан болатын. Казакстан Республикасында журек жэне кан-тамыр дерттерiне шалдыгушылык 5-7 есеге ест, бул дерттермен ауру-сыркаушылык жэне eлiм курылымы бойынша бiздiц республика алгашкы орындарда тур. ДYниежYзiлiк Денсаулык сактау ¥йымыныц усынымдары
бойынша, 18 жастан аскан эр адам ез артериалдык кан кысымын бiлуi керек, норма кeрсеткiштерi 140/90 мм сынап баганасынан жогары болмауы тиiс. БYгiнгi кYнi элемдеп eлiм жагдайларынын шамамен 50% жYрек кан-тамыр аурулары себебiнен, ецбекке жарамды жаста болады, сондыктан, ж^мыс орны — жYрек кан-тамыр аурулары кауш-катерш тeмендетудiц ^йымдаскан мацызды Yлгiсi.
Казакстанда артериалдык гипертонияныц теракты есу YPДiсi байкалады. Мысалы, КР Статистика Агентлгшщ деректерi бойынша 100 мыц халык санына 2007 жылы — 9577,1; 2008 жылы — 10499,6; 2009 жылы — 14673,8 жагдай пркелдг Жыл сайын 92 мыцнан 135 мьщга дейiн аурудыц жацадан алгаш аныкталган жагдайлары тiркелед ЖYрек-кан тамыр жYйесiнiц аурулары елiмiзде адам eлiмшщ себептерi арасында бiрiншi орынга шыгып отыр. Атеросклероз, гипертония ауруы, жYректщ ишемиялык ауруы адамзаттыц мкатерлi Yшбiрлiri" деген атка ие болган. Осы топтан тыскары эндокардиттер, миокардит жэне жYрек жетiспеушiлiктерi де каралады.Журек-кан тамырлары ауруларынын алдын алу алгы щарт болса кейнгi мэселе кардиологиялык реабилитация болып т^рганы анык.
Соцгы он, жылда барлык элем мемлекеттерiнде жYрек - кан тамыр патологиясыныц керсетюштершщ динамикасы жэне eлiмi колайсыз, барлык кан тамыр eлiмшщ 90% жYректщ ишемиялык ауруына (ЖИА) жэне мидын ишемиялык ауруына тYседi. Эмiр CYPУ жэне eлу арасында ен колайсыз топ, МИ алган наукастар болып саналады. МИ алган наукастардын емi жэне реабилитациясынын негiзгi багыты, дэршк препараттарды колдану, медикаментоздi емес ем жэне санаторлы -курортты факторлардын комплексi болып табылады. Егер 10-15 жыл б^рын МИ диагнозы койылган жагдайда наукастарды мYгедек тобына ауыстырган, бiрак казiрri кездегi сапалы жасалынган реабилитация жYйесiне байланысты кeптеген наукастар eзiнiн б^рынгы ж^мыстарына, эдеттегi eмiрге келе алады.
ЖYрек - кантамыр ауруымен ауыратын наукастарды оналту жэне калпына келтiруге медициналык бакылау шаралары кiредi, олар инфаркт алган немесе ауыр кардиологиялык ауруы бар, сонымен катар кардиохирургиялык операция жасалган наукастарга физикалык активтiлiгiн максимальдi калыпка келпруге арналган ю-шаралар жиынтыгы.
Реабилитациялык шаралардыц ец басты максаты - жYрек ауруларыныц алдын алу. кардиологиялык реабилитация багдарламасы эр наукаска жеке дара даярланады, оныц узактыгы ккптеген факторларга байланысты.
ЖYрек - кантамыр ауруымен ауыратын наукастарды оцалту жэне калпына келтiру пайдасы: мYгедектiктiц алдын алу, кэдiмгi калыпты eмiрге оралу, келесi жYрек устамаларыныц алдын алу жэне баска жYректiц ауруларыныц алдын алуга кeмектеседi. Кардиологиялык проблемаларга байланысты кайта госпитализациялау мYмкiндiгiн тeмендетедi, жYрек ауруларынан eлу каушн тeмендетедi, наукастыц физикалык кондициясын жаксартады, дэрiлiк препараттардыц кажеттшгш азайтады, артериальдi кан кысымын тeмендетедi.
наукастыц жеке ерекшелжтерше байланысты, жаттыгулардан, Yйрету ю -шараларынан туратын, жYректiц кез келген ауруына кейiн немесе жYрек - кан тамыр жYйесiне ота жасалганан кейiнгi агзаны кайта калпына келтру жагдайы.
Реабилитацияга токталмас бурын, жYректiц ишемилык ауруы, миокард инфарклш, жYрекке жасалатын оталар жайлы акпараттандыру.
Реабилитация сатысында мынандай максатар койылады:
1) физикалык - жYрек-кан тамыр жуйесшщ функциясын максимальдi децгейге дешн калпына келтiру жэне наукастардыц физикалык жумыска деген кабiлеттiлiгiн калпына келтру. Физикалык кYштемеге деген адекватты реакция болу керек, ол физикалык жаттыгулардан 2-6 аптадан кешн дамиды, ол коллатеральдi кан айналымды жаксартады;
2) психологиялык - МИ алган наукастара эдетте корку сезiмi дамиды, кайта инфаркт болуы мYмкiн бе деп, сондыктан да психологиялык реадаптация кажет. Осы кезде психотропты заттар колдану керек;
3)элеуметтiк реабилитация, немесе eзiндiк eмiрге дайындык жэне eцдiрiстiк тршшкке: МИ алган наукас 4 ай бойы ецбекке жарамайды, кейiн ДЕЭК багытталады. 50% наукас жумысына кайта оралады, ягни ецбекке деген кажеттшк толыгымен калпына келедi. Егер аскынулар дамыса онда уакытша мYгедектiк тобы белгiленедi, эдетте II, 6-12 айларда.
Реабилитациянын манызы зор (денсаулыгын стабильдi денгейге дейiн калпына келпру жэне наукастын енбекке деген кажеттшп). Тeсектегi наукастын активтiлiгi -бiрiншi кYннен бастап, отыру - 2-4 кYннен бастап, т^ру жэне жYPУ - 7-11 кYндерi.
Реабилитация мерзiмi жэне кeлемi жекеше алынады, наукас стационардан шыкканнан кейiн ол емханада немесе санаторияда аякталынады.
Жергiлiктi санаторияларда реабилитация бeлiмшесiне ауру дэрежесi 1-111 класстагы наукастар ауыстырылады.
МИ алган наукастардын санаторияга багытталатын карама карсы кeрсеткiштерi бар: 1) наукастын санаторияга тYсетiн жалпы карама карсы кeрсеткiштерi (жедел инфекциялык аурулар, психикалык жэне онкологиялык аурулар, венерологиялык аурулар, кан аурулары жедел жэне eршу сатысында);2) кан айналым жетiспеушiлiгi;3) коронарлы жетiспеушiлiктiн ауыр сатысы;4) МИ рецидивтi агымы;5) eткiзгiштiктiн жэне жYрек ыргагынын ауыр дэрежесi;6) гипертониялык аурудын III сатысы;7) жYрек аневризмасы (жедел немесе созылмалы) I сатыдан жогары кан айналым жетiспеушiлiгiнiн болуымен;8) колка аневризмасы;9) жедел жэне жеделдеу сатысында ми кан айналымынын б^зылыстары;10) рецидивтi тромбоэмболиялык аскынулар; 11) декомпенсирленген кант диабетг
ЖYректiн адаптациялык механизiмi. Физиологиялык дилатация (б^лшык ет талшыктарынын ^заруы) Физиологиялык гипертрофия (б^лшык ет талшыктарынн калындауы) Каннын кор жинау кeлемiнiн жогарлауы Миокардын жиырылу кабшеттшгшщ жогарлауы Физикалык кYштiн жYрек кызметше эсер етуi. ЖYректiн жасап шыгаруы мен кeлемiнiн жогарылауы Кан тамырлардын адаптациялык механизiмi Кан тамырынын сершмдшп мен тонусынын жогарлауы, коллатерльдардын дамуы Кан айналудын эстра кордиальдi факторынын б^лшык ет ж^мысына эсерi Кантамырлык: Капелярлардын ^лгайуы, кан айналудагы шапшандык, каннын сакталуынын азайуы. Кантамырлык емес: ш куысы кысымынын eзгеруi, буындардагы козгалыс, б^лшык ет талшыктарынн ж^мысынын жаксаруы.
Корытындай келе жYрек - кан тамыр жYЙесiнiн рабилитациясы 3 кезеннен eтедi: ауруханалык, жазылу кезещ (шипажайларда немесе реабилитациялык орталыктарда),
CYйемелдейтiн кезец (от басына оралады, амбулоторлы - емханальщ кадагалауда болады.
ПайдаланылFан здебиеттер räiMi
1. Аронов Д.М., Арутюнов Г.П., Белененков Ю.Н. и др. Согласованное мнение экспертов о целесообразности использования миокардиального цитопротектора в комплексной терапии больных с хроническими формами ишемической болезни сердца. Кардиосоматика 2012; 2: 58-60.
2. Аронов Д.М., Тартаковский Л.Б., Новикова Н.К.Значение триметазидина в реабилитации больных после инфаркта миокарда. Кардиология. 2002; 42 (2): 14-20.
3. Арутюнов Г.П., Евзерихина А.В., Рылова А.К., Лобзева В.И. Клиническая эффективность разных форм непрерывного образования пациентов, страдающих хронической сердечной недостаточностью. Кардиосоматика 2013; 1: 55-61.
