CC BY
31
Редакторга хат / Письмо редактору / Letter to the editor
Материал поступил в редакцию: 30-06-2016 Материал принят к печати: 01-07-2016 УДК 616.1
Rare causes of acute coronary syndrome: in addition to coronary artery atherosclerosis
Beglan Stambol1, Dametay Baizhumanova2, Aliya Mukazhanova1, Gulzi Kussaiynkhan1, DarkhanTeleubayev1
'National Scientific Medical Research Center, Department of interventional cardiology and endovascular X-ray .surgery, Astana, Kazakhstan 2 City polyclinic №2, Department of Therapy, Astana, Kazakhstan
Abstract
In this letter we discussed the rare cause of acute coronary syndrome, such as blockage of a coronary artery, coronary artery tear (dissection), aortic rupture, hyperthyroidism, carbon dioxide poisoning, congenital coronary artery disease Tako-Tsubo heart muscle.
Keywords: Acute coronary syndrome - a blockage of the coronary arteries - coronary artery rupture - congenital coronary artery.
J Clin Med Kaz 2016; 2(40):60-64
Корреспонденция \шш автор: Бегылан Стамбол. ¥лттьщ гылыми медицинальщ ортальщ. Мекен-жайы: Астана паласы, Абылай хан дацгылы, 42. Тел.: +7702 399 10 37. E-mail: [email protected]
© ®
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License
ЖЕДЕЛ КОРОНАРЛЬЩ СИНДРОМНЬЩ ДАМУЬШЬЩ КОРОНАРЛЬЩ АРТЕРИЯНЬЩ АТЕРОСКЛЕРОЗДЫ «¡АТАЮЫНАН ТЫС СЕБЕПТЕР1
Стамбол Б.1, Байж^манова Д.С.2 М^кажанова А.А.1, Едоайынхан Г.1, Телеубаев Д.Б.1
Национальный научный медицинский центр, отдел интервенционной кардиологии и эндоваскулярной рентгенхирургии, Астана, Казахстан 2Городская поликлиника №2, отделение терапии, Астана, Казахстан
Тужырымдама
Бул хатта коронарлык артерияныц тшындалуы, коронарлык артерияныц жыртылуы (dissection), колканыц жыртылуы, коронарлык артерияныц бiтелуi, коронарлык артерияныц туа 6iTKeH акауы, квмiркышкыл газынан улану, коронарлык артерияныц жиырылулары, калканша бездщ уыттык белгiлерi жэне Tako-Tsubo кардиомиопатиясы секiлдi сирек жагдайларды талкыланган.
Мацызды свздер: жедел коронарлык синдром - коронарлык артериялардыц тшындалуы - коронарлык артериялардыц жыртылуы -коронарлык артерияныц туа бiткен акауы.
РЕДКИЕ ПРИЧИНЬ1 ВОЗНИКНОВЕНИЯ ОСТРОГО КОРОНАРНОГО СИНДРОМА: КРОМЕ АТЕРОСКЛЕРОЗА КОРОНАР-НЬ1Х АРТЕРИЙ
Стамбол Б.1, Байжуманова Д.С.2 Мукажанова А.А.1, Едоайынхан Г.1, Телеубаев Д.Б.1
Национальный научный медицинский центр, отдел интервенционной кардиологии и эндоваскулярной рентгенхирургии, Астана, Казахстан 2Городская поликлиника №2, отделение терапии, Астана, Казахстан
Резюме
В этом письме мы обсудили редкие причины острого коронарного синдрома, такие как закупорка коронарной артерии, разрыв коронарной артерии (dissection), разрыв аорты, гипертиреоз, отравление углекислым газом, врожденные порок коронарных артерий, болезнь Tako-Tsubo сердечных мышц.
Ключевые слова: острый коронарный синдром - закупорка коронарных артерий - разрыв коронарных артерий -врожденные пороки коронарных артерий.
Курметп редактор,
Жедел коронарлык синдром немесе журек б^лшьщетше кан жепспеушщ себептерi ете кеп. Олардьщ iшiнде кездесетш себебi коронарлык артерияньщ атеросклерозды катаюы болып табылады. Кеп жагдайда типтiк клиникалык кершстер^ кауiп-катер факторлары мен ЭКГ белплершщ негiзiнде диагноз кою киындык тудырмайды. Алайда, жедел коронарлык синдромнын атеросклерозды катаюдан тыс, сирек кездесетiн, диагностикасы киындык тудыратын жэне
жагымсыз клиникалык нэтижелерге экелетiн ce6enTepi де кездесш жатады. Бiз б^л хатымызда коронарлык артерияньщ тыгындалуы, коронарлык артериянын жыртылуы (dissection), колканын жыртылуы, коронарлык артериянын бггелу^ коронарлык артериянын туа бгткен акауы, квмiркышкыл газынан улану, коронарлык артериянын жиырылулары, калканша бездiн уыттык белгiлерi жэне Tako-Tsubo журек б^лшыкетшщ аурулары секiлдi сирек жагдайларды :усынамыз.
Коронарлык артерияньщ тыгындалуы
Артериялык тыгындалу дегенiмiз жYректен немесе проксимальдi (жакын аралыктагы) артериянын кабыргасынан сынанын (embolus) Tycyi немесе сырттан артериянын iшiне Kipyi. Бул жагдайда кан агысы сынаны дистальдi орынга (алыс аралыкка) итеред^ артериялык кан айналымнын тыгындалуынан кол-аяк немесе iшкi мушелерге кан жепспеу жэне тiптi некроздануга экелетiн патологиялык жагдай туындайды. Алгашкы рет 1856 жылы Virchow коронарлык артериянын тыгындалуы тужырымдамасын усынды. ¥зак уакыт бойы коронарлык артериянын тыгындалуы коронарлык артерия атеросклерозды катаюынан журек булшыкетше кан жепспеудщ даму себебi pетiнде карастырылып келдi. Сынанын кептеген орындардан келyi мYмкiн. Сонын iшiнде, жыгындагы кан уюы, жYpек клапанындагы есiндiлеp, артериядагы атеросклероздык тYЙiндеp, жYpек карыншанын жабыспалы еспесi немесе манайындагы калыпсыз тыгындалу. Сынанын келемi эр тYpлi болгандыктан, коронарлык артериянын тыгындалуынын клиникалык белгiлеpi де бipдей болмайды. Женiл жагдайларда наукастарда клиникалык белгiлеp жоктыгы бакылау Yшiн киындык тудырса, ауыф наукастарда жYpек булшыкетшщ Yлкен келемдi некроздалуы, тiптi кенеттен елiм-жiтiм болуы мYмкiн. Сол жак коронарлык артериянын диаметpi он жак коронарлык артериянан караганда жуан келедi. Сондыктан сынанын сол жак коронарлык артериянын шше шру ыктималдыгы он жак коронарлык артериямен салыстырганда 3-4 есе артык.
Тыгындалудын пайда болуы артериянын атеросклерозды катаюы сиякты бipтiндеп тарылып дамитын баяу процесс емес. Ол жедел пайда болады. Жедел коронарлык артериянын тыгындалу кен аукымды трансмуральды инфаркт тудыруы мYмкiн. Тiптi кiшi келемдi сына болса да, ол коронарлык артериянын дистальды орында тыгындалуын тугыза алады. Бул жагдайда коронография (коронарлык ангиография) жYpгiзгенде кан тамырдын кайта ашылуымен байланысты нэтижесi калыпты болып ^prnyi мYмкiн. Коронарлык артериянын тыгындалуы мен осы артериянын толык бiтелyiнде ЭКГ-де ST-сегментi кетеpiнкi болып кеpiнедi. Сол жак коронарлык жYЙенiн бузылыстарынын кебiнде алдынгы беттегi ST-сегментiнiн езгеpiстеpi кершю табады.
Ауру сезiмiнiнпайда болуынын коронарлык артериянын тыгындалуынын не артериянын атеросклерозды катаюнын нэтижесшде туындагандыгын наукастын медициналык тарихы мен физикалык тексеру нэтижелершщ кемегiмен аныктап, тиiстi кенестер бере алады. Коронарлык артериясы тыгындалган наукастарда стенокардиялык белгiлеp (symptoms of angina) мен артериянын атеросклерозды катаюынын кауш-катер факторлары болмауы мYмкiн. Бipак олардын ауру тарихында сол жак карыншанын тусындагы еспелер (left ventricular aneurysm), жасанды жYpек клапандары немесе жYpектiн iшкi пеpдесiнiн аскынган кабыну (infectious endocarditis) сиякты жагдайлар орын алган болуы мYмкiн. Егерде жYpек булшык еттiн некроздануы артериянын тыгындалудын нэтижеанде туындаса, онда ми мен шек кабыргасынын кантамырларынын тыгындалуынын пайда болу мумшндтне назар аударуы мYмкiн. Денеш физикалык тексеpyдiн нэтижесiнде алынган ттсп акпараттар тыгындалудын кезiн аныктау Yшiн багыт бере алады, мысалы: жYpектiн iшкi пеpдесiнiн аскынган кабынуы
(infectious endocarditis), AF HeMece Tepen KeKTaMHpnapgHn TpoM6o3H.
KopoHapnHK apTepHHHMH THFHHga^yM MeH ohmh aTepocKnepo3gH KaTaroHHaH TyHHgaraH KypeK 6ynmHKeTiHin HeKpo3gaHyHHHn eMi yKcac. Mop^HH, acnupuH, HHTparrap, orreri 5K9He aHTHKoary^HHrrap THFHHga^ygHH 6ipiHmi Kenigeri eMi 6onHn Ta6H^agH. Erep CHHa KypeK KnanaHHHaH KenreH gen KapacT^ipaTHH 6oncaK (MHcanH: KypeKTin imKi nepgeciHin acKHHFaH Ka6uHyu HeMece KacaHgH KypeK K^anaHgapHHHH HKna^HMeH), oHga THFHHgH epiTy eMiH KongaH6ay KepeK. Ce6e6i on mh KaHTaMbipbiHbin THFHHga^yHHHH gaMy KayniH apTT^ipagH. Eyn KaFganga KopoHorpa^ua Kacay apKHnH cbiHaHbi aHKHHgan, ogaH api KopoHapnHK KaH aHHa^HMgH Kanrorna KenTipygin eMiH Kypri3e anaMH3. Ken6ip Kimi KeneMgi CHHanap e3giriHeH epin KeTegi KaHe KopoHorpa^uaga KopoHapnHK KaH aHHanHMH KanHnTH eKeHi KepiHegi.
KopoHapnuK apTepwanapflbih wbipTbmybi
KopoHapnHK apTepuanapgHn K^ipTHnyHHHn ce6enTepi: KeygeHin coFHnFaH KapaKaTTapH, KopoHaporpa^uanHK acKHHynap, KonKaHHn KHpTHnyHHHn KopoHapnHK apTepuanapFa KanFacyHHaH HeMece e3iHgiK KHpTHny 6onHn Ta6HnagH. KopoHapnHK apTepuaHHn THFHHganyHMeH yKcacTHFH peTiHge aTan eTeTiHi, KopoHapnHK apTepuaHHn K^ipTHnyH eTe Kimi KeneMge 6onca, oHga aypy 6enrinepi 6onMangH. Erep ge KHprany cangapHHaH 3aKHMganFaH y3HH KaHTaM^ip TonHK 6iTence, oHga HaTHKeciHge ynKeH KeneMgi KypeK HH^apKTici HeMece eniM TyHHgayH MyMKin
KeygeHin coFHnyHHHn HaTHKeciHge 6onFaH KopoHapnHK apTepuaHHn KapaKaTTanyHHaH KypeK 6ynmHKeTiHin HeKpo3gaHyH cupeK KaFganga gaMugH. ^anmi MuoKapg HH^apKTiciHin 6apnHK ce6enTepiHin imiHge KopoHapnHK apTepuanapgHn cHpTTaH KenreH KapaKaTTapHHHn yneci eTe a3 6onHn Kenegi. An Kui Ke3geceTiH ce6enTepre Kon-KeniK oKuFanapHHHn cangapHHaH 6onaTHH KHpTHnynap, oHHn imiHge, LAD KapaKaTH Kuiniri en KoFapH (71%), cogaH con on KopoHapnHK apTepua KapaKaTH (RCA) (19%), con KaK 6ac KopoHapnHK apTepua (left main coronary artery) (7%) KaHe con KaK цнpкyм$neкci apTepuacH (left circumflex artery) (3%) KypangH
KopoHapnHK apTepuanapgHn e3iHgiK KHpTHnyH cupeK Ke3gecegi. ^anmi HayKacrapgHn 80%-h Kac anengep (opTama KacH - 38 Kac) 6onagH. KopoHapnHK apTepuaHHn K^ipTHnyHHHn ymTeH 6ip 6eniri KyKTi aftengepgin TonraTy HeMece 6ocaHFaHHaH KeftiHri Ke3eniHge 6onagH. TinTi onapgHn Kenminiri KypeK aypynapHHHn Kayin-KaTep $aKTopnapH kok aftengep 6onHn Kenegi. Ep agaMgapga KopoHapnHK apTepuanapgHn K^ipTHnyH Ke6iHe KYpeK-KaH TaMHp KyfteciHin aypyHHHn 6ip HeMece 6ipHeme Kayin-KaTepi 6ap erge KacTaFH agaMgapga Ke3gecegi.
KaFgaftga LAD KopoHapnHK apTepuanapHHHn K^ipTHnyH opHH anHn KaTagH. Anaftga KopoHapnHK apTepuanapgHn KHpTHnyHHga KaH TaMHpgHn opHanacyH MaceneciHin reHgepniK ayHTKyH 6ap: aftengepge Kui KaFgaftga con KaK KopoHapnHK apTepuanapgHn K^ipTHnyH 6onca, epnepgin ymTeH eKi 6eniriHge on KaK KopoHapnHK apTepuanapga K^ipTHnyH Ke3gecegi. EipaK, gereHMeH, epnepgin KopoHapnHK apTepuanapHHHn e3iHgiK KHpTHnyHHHn HaTHKeci afteggepMeH can^icT^ipFaHga KaKc^ipaK Kenegi.
KopoHapnHK apTepuanapgHn KHpTHnyHHHn KnuHuKanHK KepiHicTepi KopoHapnHK KHpTHnyHgHn opHH, gapeKeci MeH TyHHgaFaH K^ingaMgHFHHa caHKec. Aypy 6enrici
болмаудан бастап тураксыз стенокардия, кардиогендi шок, жедел журек бYлшыкетi инфарктi, TinTi кенеттен болган влiмге дейiн келедг ЭКГ взгерiстерi мен закымдалган артерия канмен камтамасыз ететiн жYрек булшыкетшщ квлемi бiрдей болады. Онын iшiнде, жYрек алдынгы сырткы тусына кан жеткiзетiн жеткiзетiн LAD артериясынын жыртылуы жиi кездеседi. Кеуде согылуынан болган жаракат пен кабырганын Yлкен квлемдi жаракаттануы, твстiн немесе омыртканын сынуы болтан наукастарда кан жетiсnеушiлiгiнен жYрек тусынын ауырсыну белгiлерi болса, онда дэрп-ер коронарлык жыртылу бар екендшне кYдiктенуi тиiс. Осы уакытта ЭКГ жасау керек. Коронарлык жYрек ауруыныц кауin-катер факторлары жок эйелдерде толгату кезiнде немесе босанганнан кейiн жYрек булшыкетше кан жетiсnеуi немесе жYрек миокардыболса, онда коронарлык артериялардын взвдж жыртылуын карастырылу керек.
Коронарлык артериялардын жыртылуынан болган жYрек булшыкетшщ жаракатынын емi мен журек-кан тамырлары аурулары кезiндегi кан жетiсnеушiлiктiн емдеу жолдары уксас: морфин, аспирин, нитраттар, оттеп жэне антикоагулянттар. Алайда ерiту ем тэсшнен аулак болу керек, себебi ерiту емдеуiнiн нэтижесi жалган куыстын кан айналымын калпына келтiргендiктен жыртылу жайылып кетедi. Коронография артериянын атеросклерозды катаюы мен коронарлык артериянын жылтылуынын диагностика Yшiн тиiмдi жалгыз эдга болып табылады. Ангиография кезiнде стент орнату емiне, эсiресе бiр кан тамырдын жыртылуы, квп кан тамырдын жыртылуы немесе артериянын атеросклерозды катаюынын кYрделi тYрiмен закымдалган наукастар Ymrn коронарлык артерияны шунттау (CABG) операциясы колданылады. Кейде тек консервативтi ем де жYргiзiледi.
Колканьщ жыртылуынан коронарлык артериянын бiтелуi
Колканын жыртылуы квбшесе кан кысымы жогары жэне артериянын атеросклерозды катаюы бар наукастарда болады. Артериянын атеросклерозды катаюынан кан тамырдын шш пердей мен ортащы пердей жукарады. Кысым артканда кан тамырдын швде жалган куыс калыптасады. Сонымен катар колканын жыртылуынын дэнекер тшнщ патологиясы бар наукастармен байланыстары бар. Колка кан тамырынын серniмдi талшыктар мен микро талшыктары элсiрегенде, врлеушi колканын iшкi кысымнын всу мен кан кысымы керi эсер етедг
Колканын жыртылуы врлеп бырып всушi колкага жетуi немесе керi багытталып, коронарлык артерияга дейiн созылуы мумкш. Бiрак бул жагдайлар жиi кездеспейдг Егер мундай жагдай туындай калса, жыртылу тiкелей кан тамырдын кабыргасын жагалап созылады да, коронарлык артерия тыгындалып, кан жетiсnеу немесе инфаркт дамиды. Сыртка шыккан кан перикард пен журектiн мадайындагы мYшелерге де кiруi мYмкiн. Гематома жYректiн мацайындагы мYшелердi басып кысады. Колканын жыртылуы коронарлык артерияларды закымдаган жагдайда, квбше он жак коронарлык артерияларга карай созылады.
Колканын жыртылуынын тиnтiк клиникалык кврiнiстерiне кеуденiн кYрт пайда болган ауру сезiмi. Бул кврiнiс артериянын атеросклерозды катаюынын нэтижейндеп жYрек-кан тамырлары ауруларынан (ASCAD) туындаган кеуде ауырсынуына уксамайды. Сонгысы тYтin немесе унтактап ауырса, жыртылу кезiнде ауырсыну кYрт эрi
ауыр сипатта болады. Сондай-ак, дэнекер тшнщ ауруымен ауыратын жас наукастарда коронарлык кан жетюпеушшп немесе инфаркпй дамыса, онда колканын жыртылуын карастырылу керек. Физикалык тексеpyдiн нэтижей колканын жыртылуынын клиникалык квpiнiстеpiне сэйкес. Мысалы: кантамыр согысы мен кан кысымы сэйкес емес, неврологиялык белгшер, кенеттен пайда болган колкаклапаннын жетюпеушшп шуылы немесе перикардтын толуы, Marfan бегiлеpi жэне осыган уксас баска да белгшер.
Колка жыртылуынан болган коронарлык артериянын бiтелyi мен ASCAD диагностикасы мен емi бip-бipiне уксамайды. Бул жагдайда дереу CT ангиография немесе внеш аркылы ЭХОКГ журпзу керек. Сонымен катар, ауру сезiмi мен кан кысымын бакылау Yшiн морфин мен в-блокаторларды уакытында пайдалану керек. Одан эpi жыртылудын кенеюшщ алдын алып, журек булшыкетiнiн оттеп тутынуын азайту керек. Антикоагулянттар мен сынаны еpiтy емi жагдайды нашарлататындыктан, колканын жыртылуы кезiнде оларды колдануга тыйым салынады. Колкалардын жыртылуы кезiнде ота жасау тиiмдi ем жолы болып табылады. Коронарлык артериялардын закымдалуы косарланган жагдайда кан айналымын калпына келпру Yшiн бipiккен коронарлык квтр жалгау (CABG) керек.
Коронарлык артериялардын туа 6iTKeH акауы
Коронарлык артериялардын туа бгткен акауы бар наукастар жалпы халыктын шамамен 1%-ын курап, жYpек булшыкетiнiн кан жетiспеyшiлiгi мен инфаркпйн тугызады. Бipaк бул мэселе ен онай умытылып, дэpiгеpлеpдiн ейне онай тYCпейдi. Сонымен катар, дэртерлерде жиi жагдайда коронарлык артериялардын акауынын тиiстi клиникалык себеп - салдарын туралы толык хабар жок. Квбше жас адамдарда коронарлык артериялардын акауынын белгшер жок болып келедi. Бipaк ауыф жаттыгулар кезiнде жиi квршс беpедi: коронарлык артериялардын туа бгткен акауы бар жастар ауыр жаттыгулардан кейiн кенеттен влiмге, жYpек булшыкетшщ инфapктiсiне, коронарлы ауыфсыну мен талуга ушырап, сондай-ак тiптi аз физикалык куштщ салдарынан болатын кайталама стенокардиядан зардап шегiп жатады.
Наукастарды жан сактау бвлiмiнде емдеу барысында, ауру белгiлеpi жаттыгулар токтауымен байланысты жещлдейдг Коронарлык артериялардын туа бiткен акауы мен коронарлык кан жетюпеушшп бар жас спортшыларда, кYштемелi (exertional) кеуде тусы ауруы немесе талу болуы мумк1н. Квбiне коронарлык артериялардын жиырылуы немесе со11а1ега1 айналымынын жетiспеyшiлiгiнен коронарлык акаудын нэтижесiнде журек булшыкетiне кан жетюпеушшк туындайды. Осы наукастарды емдеу: оттепн тутыну, ауру сезiмiн бакылау журпзш, диагнозы нактыланган наукастарга тезipек коронарлык артериянын пластикасы операциясын журпзу керек.
Кeмiркышкыл газынан улану
1865 жылы бipiншi рет квмipкышкыл газынын (CO) журек булшык етiне зиян келтipy мYмкiндiгi сипатталды. Наукаста артериянын атеросклерозды катаюы бар жогына карамастан, CO уланунан кейiн журек уыттылыгы пайда болады. Карбоксигемоглобин (CoHb) денгеш 25%-тан жогары болганда, журек булшыкетше кан жетiспеyiшiлiгi белгiлеpi пайда болады. ASCAD наукастар Yшiн, журек
булшыкетше кан жетiспеушiлiк СоНЬ тiптi темен децгешнде байкалады.
СО бiрнеше механизм аркылы журек булшыкетш жаракаттайды. Кафп кезенде СО перикард пен журектщ iшкi пердесiнiн жайылымды кан кетуш туындататып, жYректiн булшыкет талшыгыныц жщшкеруше жэне некроздалуына экеледi. СО коронарлык кан тамырлардыц кедергiсiн темендету Yшiн тiкелей эсер етсе де, журектiц iшкi пердесiнiн кан агымын аздап улгайтады. Нэтижесiнде жYрек булшыкетшщ тщдерш бiртiндеп калпына келтiредi. СО улану кезшде оттегi тасымалдау азаяды, жYрек булшыкетшщ дисфункциясы темендейдi, жYрек кызмет элсiрейдi.
СО уланган наукастарда синустык тахикардиянан бастап, ерекшелiксiз ST-сегментiнiн езгерiстерi мен, ST-сегментiн кетерiлгенiне дейiн тYрлi ЭКГ езгерiстерi байкалады. СО уланган барлык наукастарды жYрек булшыкетшщ маркерлерi мен ЭКГ тексеруiнен етк1зу керек. СО уланган наукастарыныц 30%-ында ЭКГ-де жYрек булшык етiнiн кан жепспеушшпнщ белгiлерi керiнiс тауып, 64%-ында жYрек булшыкетшщ инфарктi маркерлер оц нэтиже бередi.
СО улану туралы мэлiмет осы жагдайда туындаган жYрек булшыкетшщ кан жетiспеушiлiгiн аныктауга кемектеседi. Сонымен катар, ентiгу, бас ауру, жYрек айнуы немесе кабылдау езгеру секiлдi белгiлерi де коса жYредi. ЖYрек тарапынан ауру тарихы жок, бiрак СО уланудан жYрек булшыкетшщ кан айналымы жетiспеушiлiгi жас наукастарга тэн. ASCAD белгiлi бар СО уланган наукастардыц эдетте жасы егде, GCS баллы калыпты болады. Теракты стенокардиясы бар наукастардыц аурулары нашарлауы мумшн.
СО уланудан болган жYрек булшыкетшщ кан жетiспеушiлiгiн емдеу Yшiн: бiрiншiден СО улануды ерте аныктау кажет, бiрден аспирин мен оттегi пайдалана бастау керек. Содан кейiн жогары кысымды оттегi колданылады. ASCAD бар наукастар Yшiн, СО уланганнан кешн жYрек булшыкетше кан жетiспегенде, жогары кысымды оттепмен емдеунен кейiн коронаграфия жэне кайта кан тамырлауды колдану пайдалы болуы мYмкiн.
Коронарлык артерияньщ жиырылуы
Коронарлык артерия жиырлуы туралы мэлiметтi 1959 жылы алгаш рет Рп^т et а1. усынган. Сондай-ак оны езгермелi стенокардия деп де атайды. Арнайы белгiсi - ST-сегментiнiц кетеруi мен кеуде тусындагы ауырсыну сезiмi. Жиырылу эдетте кантамырлардыц белгiлi белiгiнде болады. ASCAD бар немесе жок наукастардыц барлыгында бул жагдай кездесуi мумкiн. взгермелi стенокардия диагнозын кою киын болган жагдайда, эдетте эндотелия дисфункциясы мен вегетативтж жYЙке жYЙесiн белсендiру аурудыц себебi ретiнде болжанады. Коронарлык артерияныц жэне баска кан тамырлардыц жиырылуы Рейно ауруы, бас сакинасы, кокаин, спирт, никотин, в-блокаторларды шамадан тыс колданып артык пайдалану кезiнде туындауы мумкш.
Эдетте ЭКГ-дегi ST-сегментiнiц езгерiсiн нитроглицерин пайдаланып жецiлдетуге болады. Осылайша коронарлык артерияныц жиырылуын жецiлдету мен жYрек булшыкетшщ инфарктiнiц алдын алуга болады. Егер жиырылган кантамырларда атеросклерозды тYЙiндер болса, онда кантамырдыц толык тыгыналуына экелiп,
жYрек булшыкетшщ некроздалуын тудырады. Эдетте, кан тамыр жиырылуы шш терiнiц закымдалуын тудырады. Тромбоциттердiц агрегациясы мен тромбоз, одан эрi жедел миокард инфаркпсш тудырады. Кан жепспеушшп мен инфаркттан баска, езгермелi стенокардияда ST-сегментi болтан кезде, кенеттен елiм-жiтiм жэне жYрек ыргадыныц бузылуын туындауы мумшн. Ол карыншалык тахикардия, Yшiншi дэрежелi атриовентрикулярлык блок пене жYрек согуыныц токтауын камтиды.
Эдетте коронарлык артерияныц жиырылуы жас кыздарда кездеседг Ауру демалыс уакытында туындайды. Аурудыц белгiлерi жYрек булшыкетшщ кажетiлiгiнен туындамагандыктан, жYрек стрессiн тудыратын белгiлер болып табылмайды. Ауру белгiсi пайда болган уакытта, бастапкы кантамырдыц жиырылуы, мэселен, бас ауруы, суыктан болган терiнiц жагымсыз езгерiсi жэне жакын арада кокаин пайдалуы типтiк коронарлык артерияныц атеросклерозды катаюы ауруын аныктауда кемегiн типзеда.
Коронарлык артерияныц жиырылуын емдеудегi ец басты тэсiл - консервативтi ем. Нитроглицерин мен кальций арналарыныц блокаторлары наукастыц коронарлык артериясыныц жиырлуына катысты кеуде ауруын жецiлдiп, ЭКГ езгергане ете жаксы эсер етедi. Аспирин мен морфин -етiмдi ем кемекша. Коронарлык артерияныц жиырылуына кудж туындаган наукастарга в-блокаторларды пайдалануга болмайды. 9йткенi а рецепторлардыц белсенуi антагонизм эсерше ушарамай, жиырылуды арткызуы мYмкiн. Егер наукас нитроглицерин пайдаланганнан кешн ондагы клиникалык белгiлерi мен ЭКГ-деп ST-сегментiнiц кетеруi жецiлдетiлмесе, антикоагулянттык жэне тромполизистж ем пайдалырак болуы мYмкiн. Себебi узак уакытка созылган кантамыр жиырлуынан кейiн кемескi тромбоздыц калыптасу кауiп-катерi бар. Диагноз кою Yшiн коронаграфия жасалуы тиiс. Оныц Yстiне Ergometrine артерия жиырылу тэжiрибесiн салыстырумен бiрге, кемескi ASCAD-ды диагноз кою емдеу Yшiн мацызды.
Калканша бездщ функциалды
гипертиреозы
Калканша бездiц функциалды гипертиреозы -кYрделi ауру, оныц алуан тYрлi патологиялык езгерiстерi жYрек ауруыныц кауiп-катерiн артырады. Соныц шщде жYрек ыргагыныц бузылуы мен жYрек булшыкетше кан жетiспеу дамуы артады. Калканша без ауруы артерияныц атеросклерозды катаюы бар наукастарга эсер етедг Бул наукастардыц ортак белгiсi физикалык кYш тYсуге тезiмдiлiгi темендiгi мен стенокардия болып табылады. Калканша безi калыпты адамдармен салыстырганда, калканша безшщ гипертиреозы бар наукастарда жYрек ауруынан елiм-жiтiм жогарлайды.
Калканша бездiц кабыну жагдайында, жYрек булшыкетiнiц тарылуын арттырып, оган кажеттi оттегi мелшерiн кебейтедг Кан айналым мелшерiнiц артуы карынша кабыргасыныц серпiмдiлiгiнiц артуын тудырады жэне жYрек булшык еттiц жиырылгыштыгын темендетедг Бул сол жак карыншаныц жумысына айтарлыктай эсер етедi. Эсiресе спортпен айналыскан уакытта осы факторлар, баска эрi бурын аныкталмаган артериялык атеросклерозды тYЙiндердiц белгшерш туындауына экеп согуы мYмкiн. Бiрак, механизмi анык болмаганымен, калканша безшщ ауру бар наукастарда коронарлык артерияныц жиырлуы
болатыны белгш жагдай. Калканша безшщ ауруы бар наукастардыц фибриндiк кан уюыныц жогары дeнгeйiн калыптастырып, коронарлык артерияныц вткiзгiштiгiнiн бузылуыныц кауш-катерш арттырады.
Ауру тарихы бойынша, калканша без ауруы мен стенкардиясы бар наукастарда стенокардия белпа тез улгаяды. Сонымен катар, ауру кайталанганда взгeрмeлi стенокардиямен уксас болмауы мYмкiн: калканша без ауруындагы кантамырлардыц жиырлуын кайталау уакыты тураксыз. Ал взгeрмeлi стенокардия квбiнe тацертец туындайды. Калканша бeздiц ауруыныц баска белгшер^ мэселен, дене салмагыныц тусу^ шаштыц тYсуi, жYрeк лYпiлдeуi (palpitatios), уйыксыздык жэне дiрiлдeу бeлгiлeрi болады.
Калканша бездщ ауруыныц салдарынан туындаган журек булшыкeтiнe кан жeтiспeудiц басты eмдiкшаралары мен ASCAD нeгiзгi eмi уксас (аспирин, морфин, оттeгi жэне антикоагулянтпк терапия). ß-блокаторлар журек булшыкeтiнiц оттепш пайдалануын твмeндeтiп, коронарлык артерияныц жиырлуын жаксартады. Калканша бeздiц ауруыныц салдарынан туындаган журек булшыкeтiнe кан жетюпеушшкп ерте аныктай алмау ол наукастардыц жагдайын кYPдeлeндiрe тYсeдi. Осы патологияга кYдiктeгeн кезде, коронарлык артерияныц шуылын тындаудыц пайдасы бар. Квптеген жагдайда, калканша бeзiнiц ауруын (Propylthiouracil мен кою иод ертшдюГ) дэрiмeн емдеу гипертиреоздыц жYрeккe эсeрiн калпына келпруге квмeктeсeдi.
Tako-Tsubo кардиомиопатиясы
Tako-Tsubo кардиомиопатиясын (ТС) 1990 жылы Жапония зерттеушшер алгашкы болып хабарлады. 1996 жылдан бастап АКШ когам аркылы бастапкы алынган жYрeк булшыкет ауруын мэлiмдeдi. Кaзiр бул ауру ДYниeжYзiлiк децгейде мэлiмдeлудe. Аталмыш ауруда ангиография кезшде сол жак карыншаныц тYбi двцгелектенш, мойны жiцiшкe болады. Бул жапондыктардыц сeгiзаяк аулау Yшiн колданатын куралгысына уксайтындыктан, оган Tako-Tsubo кардиомиопатиясы деп ат койган.
Казiр миокард инфарклй диагнозыныц 1.2%-ында нeгiзгi себеп TC болатындыгы аныкталып отыр. Ауру 90% жагдайда эйелдерде дамиды. Эйресе, квбше eтeккiр токтаганнан кeйiн кeздeсeдi. Сондыктан аурудыц дамуына гормонныц коргагыш эсершщ жэне жас пен жыныстыц катысы бар eкeнi мэлiм болды Бул аурудыц дамуыныц патофизиологиялык мeханизмдeрi элi квмеск1 калпында. Дегенмен бул аурудыц клиникалык бeлгiлeрiн камтитыны наукастыц ауырсынуы, ЭКГ-дeгi взгeрiстeр мен кан сарысуындагы жYрeк булшыкeтi фeрмeнттeрiнiц дeцгeйiнiц квтeрiлуi катардагы жедел коронарлык синдромныц жинакты бeлгiлeрiнe сэйкес кeлeдi. Бiрак жYрeктi катетермен тексергенде коронарлык артерияныц ауыр дэрeжeдeгi взгeрiсi байкалмайды. Бул осы аурудыц ерекшелш болып табылады. Жакында тiркeлгeн бiр жазбаныц кврсeтуiндe бул аурудыц кайталануы жаз мeзгiлiндe жогары боладыягни, бул дэстYрлi миокард инфарклсшщ мeзгiлiмeн карама-карсы.
TC мен жедел коронарлык синдромныц бeлгiлeрi уксас, твсек касында диагноз кою мумкiн емес болып табылады. TC-дщ клиникалык бeлгiлeрi квп тYрлi: стенокардия бeлгiсi (кеуде тусы ауруы, тынысалудыц киынга тYсуi) нeгiзгi, iркiлiксiз жYрeк элсiздiгiнiц бар жоктылыгы, талма жэне ауруханага жатканга дeйiн журeк токтауыныц
калыпсыздыгы, гемодинамиканыц нашарлауы. Тiптi жогары кан кысымы бар ауру тарихы мен шугыл окигалармен (урысу, дауласу, катерлi шш аурулар) стрессиндукцияланган жYрек булшык ет аурумен катысты. Типтiк белгiлерi: етеккiрi токтаган эйелдерде стресс болганнан кешн кеуде тусынын ауруы, тыныс алуы киындауы ЭКГ езгерiсiмен бiрге журедг
ЖYректiн катетерлiк ангиографиясы осы ауруындыц диагнозын коя алады, Tako-Тsubo кардиомиопатиясыныц ерекшелiктерi: калыпты кан тамыр немесе тыгындалусыз коронарлык артериялык аурулар бар, тыгындалган коронарлык артерия аурулар сирек кездеседi. Сол жак карыншаныц ангиографиясында онын шыцы мен ортацгы козгалысы айтарлыктай азаяды немесе жойылады, ал сол жак карыншаныц тYбiрiнiц компенсаторлык козгалысы еседi. Оныц козгалысыныц темендеу келемi жалац коронарлык артерияныц кан жетшзу аумагынан аскан. Оц жак карыншасы закымдалган наукастар шамамен 30% курайды. Бул аса ауыр клиникалык керiнiстердi керсетедi. Баска ЭКГ, компьютерлж томография жэне магнитть резонансты томография секiлдi бейнелеу куралдарымен де карыншаныц ерекшел^ерш тексеруге болады.
ТС-ны бастапкы ойдагыдай баскару элi аныкталуда. Бастапкы тиiмдi емдеу жолы жедел коронарлык артерияныц жинакты белгiлерi бар наукастарды емдеумен уксас, ягни аспирин, нитрат (кан кысымы руксат берген жагдайда) жэне гепаринды камтиды. Yнемi кездесетш аскыну iркiлiстi жYрек элсiздiгi (20-30%) болып табылады. Онда лактыру фракциясы темендеп, диуретиктердi пайдалану тиiмдi болады. ТС аскынулары - жYрек элаздш, сол жак карыншаныц ерк1н кабыргасыныц ажырауы, сол жак карыншадагы тамырларында кан тыгындалуы, митралды клапан функциясыныц кедергiсi, жYрек ыргагыныц бузылуы жэне елiм-жiтiм. Бул ауру толык емделетш ауру, ягни кайта даму кауш ете темен. Келемi 4-8 апталык емдеу жоспарыныц iшiнде лактыру фракциясы бiрте-бiрте жогары кетерiледi, жYрек кызметшщ толык емес тустары тYгелдей жеплщршедг
!т ниетпен, авторлар
