Научная статья на тему 'Primary prevention of cardiovascular diseases in the activity of a general practitioner'

Primary prevention of cardiovascular diseases in the activity of a general practitioner Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
68
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СЕРДЕЧНО-СОСУДИСТЫЕ ЗАБОЛЕВАНИЯ / ПРОФИЛАКТИКА / ФАКТОРЫ РИСКА / ЖүРЕК-қАНТАМЫР АУРУЛАРЫ / АЛДЫН АЛУ / қАУіП ФАКТОРЛАРЫ / CARDIOVASCULAR DISEASES / PREVENTION / RISK FACTORS

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Казбекова К.С., Токбергенова А.Б., Адырбекова Г.С.

Актуальность проблемы профилактики сердечно-сосудистых заболеваний в современном обществе сохраняет медицинскую и социальную значимость,в связи с их распространенностью,высоким процентом инвалидизации и чрезвычайно высокой смертностью, преимущественно среди населения трудоспособного возраста. Особое внимание в данной статье уделено раннему выявлению сердечно-сосудистых заболеваний,организационным мероприятиям по профилактике,адекватному лечению,снижению смертность от сердечно-сосудистых заболеваний.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПЕРВИЧНАЯ ПРОФИЛАКТИКА СЕРДЕЧНО-СОСУДИСТЫХ ЗАБОЛЕВАНИЙ В ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ВРАЧА ОБЩЕЙ ПРАКТИКИ

The problem of prevention cardiovascular diseases in modern society is actual and retains its medical and social significance,due to their prevalence,high incidence of disability and extremely high mortality,mainly among the working-age population.Particular attention in this article is given to early detection of cardiovascular diseases,determination of the main risk factors,organizational measures for prevention,adequate treatment,reduction of mortality from cardiovascular diseases.

Текст научной работы на тему «Primary prevention of cardiovascular diseases in the activity of a general practitioner»

М.О. Барменбаева, Ж.Т. Енсеева, А.Б. Абдыкулова

С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац ¥лттыцмедицинауниверситетi

ЦАНТ ДИАБЕТ ЖЭНЕ ЖУРЕК ЦАНТАМЫР АУРУЛАРЫ БАР НАУЦАСТАРДА ИВАБРАДИНЩ Р6Л1

ТYЙiн: Макалада 2 типтi кант диабетi жэне ЖYректiц ишемиялык ауруы бар наукастардыц катысуымен журпзыген кеп орталыктандырылган халыкаралык зерттеулердiц деректерi келтiрiлген. ЖYрек согу жылдамдыгын (ЖСЖ) бакылаудыц эр тYрлi децгейiне кол жеткiзу мYмкiндiгiн зерттеу нэтижелерiн талдау. ЖСЖ - ЖYректiц ишемиялык ауруы бар наукастарда мацызды терапевтiк принципа Дэрiгердiц тэжiрибесiнде кей жагдайларда ЖYрек согу жылдамдыгын темендетiн бета-блокаторларды тагайындауга карсы керсетiлiмдер кездеседi, сондай жагдайда альтернативт ивабрадин (Кораксан) препараты болып табылады, ивабрадин - If-ингибитор ионнын селективтi эсер етедi, терiс хронотропты эсерi бар, жэне терис инотропты эсерi жок. Максаты - коронарлык ЖYрек аурулары жэне 2 типт кант диабетi бар наукастарда кешендi терапия белiгi ретiнде ивабрадинiн колданудыц клиникалык жэне фармакологиялык эсерлерiн зерттеу.

ТYЙiндi свздер: 2 типтi кант диабету ЖYректiц ишемиялык ауруы, ЖYректiц согу жиiлiгi, еткiр коронарлык синдром.

M.O. Barmenbayeva, Z.T. Enseyeva, A.B. Abdykulova

Asfendiyarov Kazakh National medical university

THE ROLE OF IVABRADIN IN PATIENTS WITH ISCHEMIC HEART DISEASE AND DIABETES TYPE 2

Resume: The article concludes multicenter international studies which were performed with the participation of patients with type 2 diabetes and coronary heart disease. Analysis of the results of studies on the feasibility of achieving different levels of heart rate control [HR). HR is an important therapeutic principle that must be observed in patients with coronary heart disease (CHD). In the practice of the doctor, there are cases when there are contraindications to the appointment of beta-blockers to reduce heart rate in such patients. An alternative can be a drug Ivabradine (Coraxan) - If-inhibitor of ionic fluxes, selective effects, as well as the effect of beta-blockers that do not affect atrioventricular conductivity, blood pressure.

The purpose of the study is to study the clinical and pharmacological consequences of the use of complex therapy in patients with ischemic heart disease and type 2 diabetes

Keywords: type 2 diabetes, coronary heart disease, heart rate, acute coronary syndrome.

ОЭЖ 616.1-084 МГТАР: 76.35.35

К.С. Казбекова, А.Б. Токбергенова, Г.С. Адырбекова

Ц.А.Ясауи атындагы ХЦТУ, Шымкент, Цазсщстан

ЖАЛПЫ ТЭЖ1РИБЕЛ1 ДЭР1ГЕР ПРАКТИКАСЫНДАЕЫ ЖYРЕК-ТАМЫР АУРУЛАРЫНЬЩ Б1Р1НШ1Л1К ПРОФИЛАКТИКАСЫ

%a3ip2i цогамда журек-цан тамырлары ауруларыныц профилактикасындагы мэселенщ взектлш олардыц таралуына, мугедектктщ жогары пайызына жэне квбiнесе ецбекке цабiлеттi жастагы халыц арасында вте жогары влiм-жiтiмге байланысты медициналыц жэне элеуметтк мацыздылыгын сацтап отыр.Бул мацалада журек-цан тамырлары ауруларын ерте аныцтауга, цаут-цатердщ негiзгi факторларын аныцтауга, алдын алу бойынша уйымдастыру ic-шараларына, адекватты емдеуге, журек-цан тамырлары ауруларынан болатын влiм-жiтiмдi азайтуга ерекше квцы бвлiнген. TyrnHdi свздер: журек-цантамыр аурулары, алдын алу, цауiп факторлары

К1р1спе. К;аз1рп уакытта ЖYрек-кан тамырлары аурулары (ЖККА) «XX гасырдыц шдетЬ деп аталады, бiрак Yшiншi мыцжылдьщтыц басында олар экономикалык дамыган елдер халкыныц денсаулыгына кауш тендiруде. ДYниежYзiлiк денсаулык сактау уйымыныц (ДДЧ мэлiметiнше, жыл сайын инфаркт пен инсульт нэтижесшде 17,1 млн. адам кез жумады. Мамандардыц багалауы бойынша ЖYрек жэне кан тамырлары аурулары Казакстан Республикасында аурушацдык пен елiм-жiтiм курылымында жетекшi орын алады, соцгы онжылдыкта аурушацдыктыц 5-7 есеге есуi байкалады. ЖККА-ныц кауiп факторлары ецбекке кабшетэт жастагы халыктыц жас топтарына ете катты эсер етедi. ЖКА каупi ЖYKтiлiк кезiнде урыкка эсер етуден бастап жэне ерте балалык, жасеспiрiм жэне ересек жастагы кезецдерде жалгасады. ДД¥-ныц деректерiне сэйкес (2008), жасы бойынша стандартталган (30-70 жас) Казакстанда ЖКА-дан елiм-жiтiм 100,000-га 650-дi курайды, ал Италияда 66 - 100,000нан. Эсiресе жасы бойынша стандартталган жогары елiм-жiтiм Казакстанда ерлерде-100,000-га 859, алайда эйелдердiц елiм - жтм керсеткiшi 100,000-га 546, Еуропа мен СолтYCтiк Америка елдерiндегi керсеткштерден бiрнеше есе артык.Оларды

темендету бойынша табысты шешiм кешендi тэсiл стратегиясы негiзiнде гана жузеге асырылуы мумкш: аурулардыц алдын алу ЖYЙесiн жандандыру жэне денсаулыкты ныгайту негiзiнде мемлекеттж саясат, сондай-ак денсаулык сактаудыц практикалык кызмет децгейiнде [1,3,4].

Аурулардыц медициналык алдын алу ерекшелiктерi ЖКА-ныц бастапкы профилактикасына багытталган мемлекеттж жэне медициналык iс-шаралар кешенiнде медициналык сипаттагы ^-шараларга тыгыз байланысты компонента ерекше белш керсету керек[1,6,7,8].

ДД¥-ныц аурулардыц алдын алу жэне денсаулыкты ныгайту мэселелерiндегi стратегиялары.

Аурулардыц профилактикасы - бул тек аурудыц алдын алуга гана емес, сонымен катар оныц дамуын тежеуге жэне ауру фактга аньщталганнан кейiн оныц салдарын азайтуга багытталган iс-шаралар. Осы аныктамага CYЙене отырып, ДД¥ аурулардыц алдын алуда Yш стратегия белудi усынады:жаппай алдын алу-халыктыц бiлiм децгейiн арттыруга, адамдарда салауатты емiр салтын калыптастыруга жэне оны iске асыру Yшiн жагдай жасауга багытталган iс-шаралар. Бул, бiрiншi кезекте, халыктыц

Вестник Ка^НМУ №1-2019

денсаулыгын ;оргау жен1ндеп мемлекетт1к саясат, экономикалы; саясат, сондай-а; бу;аралык; а;парат ;уралдары жуйес1 аурудыц даму ;ауш жогары адамдарды аны;тау жэне ;ауш факторларын аны;тау болып табылады. Аталган 1с-шаралар тек ;ана медициналы; болып табылады жэне жаппай алдын алу тексерулер1н журпзуд1 гана емес, сонымен ;атар сауы;тыру жэне жеке алдын алу эд1стер1 бойынша медициналы; ;ызметкерлерд1 арнайы даярлауды талап етед^

ек1нш1л1к профилактика-нау;астарды аны;тау, емдеу жэне оцалту.

Алгаш;ы алдын алу женшдеп шаралар кешен1н журпзу кез1нде медициналы; алдын алу араласуын емдеу te-шараларынан ажырату керек. Профилактикалы; медицинада, эс1ресе бастап;ы профилактикада дэр^ердщ ез денсаулыгына шагым жасамайтын, б1ра; дэр1герл1к араласуды талап ететш ;андай да б1р ;ауш факторлары (ЦФ) бар пациенттермен iri болуы керек, бул ауру адамдармен ;арым-;атынас жасаудан тYбегейлi айырмашылык;тарга ие. Бул жагдайда дэрiгердiц мшде™-нау;асты сауы;тыру жагына ;адам жасау, зиянды эдеттерден бас тарту, арты; салма;тан арылу, тама;тануды, режимдi реттеу жэне т.б. ;ажетагш тYсiндiру. Бiрiншiден, емiр салты, тама;тану, мшез-;улык; эдеттерi жэне т. б. бойынша усыныстар бере отырып, медицина ;ызметкерлер1 жеке емiрiне араласады,бул психотерапиялы; тэсiлдi ;ажет етедi, сонымен ;атар бершген кецестердi тYсiнудi жэне барынша дараландыруды талап етедi. Екiншiден, емделушiмен эцпмелесу, эсiресе профилактикалы; тексеру барысында аньщталган ауыткулар аны;талган жагдайда, нау;асты ауру алдында ;ор;ынышты дамытпай, езiнiц денсаулыгына барынша назар аудару ;ажет [9,10,11,12]. Практикалы; денсаулы; са;таудыц ;азiргi на;ты жагдайларында аурудыц бiрiншiлiк профилактикасы ;олданылмайды. Муныц себептерi эртYрлi, бiра; олардыц ец мацыздысы:

дэрiгерде жэне пациентте аурудыц даму мYмкiндiгiне ;атысты тшсл са;ты;тыц болмауы; пациент пен дэр^ер Yшiн елеулi, керiнетiн профилактикалы; ^-шаралар тиiмдiлiгiнiц болмауы; олардыц тиiмдiлiгiнiц ы;тимал сипаты; дэрiгерде профилактикалы; жумыс;а материалды; ;ызыгушылык;тыц болмауы [13,14,15,16]. Мэскеу ;аласында аума;ты; емханалардыц бiрiнiц базасында алты жыл бойы ЖYзеге асырылган ЖИА кеп факторлы алдын алу багдарламасында негiзгi ЦФ (атап айт;анда ЖИА) симптомдары жо; нау;астарда осы аурулардан болатын елiм-жiтiм тек тертiншi-бесiншi жылда гана аны;талатыны керсетiлген. Сонымен ;атар, сол зерттеуде ЖЦА-нан елiм-жiтiмнiц темендеуi тек ;ана негiзгi ЦФ децгейiн темендетуге ;ол жеткiзген адамдарда бай;алды: шылым шегудi тастауга, артериялы; ;ысымды (АЦ) жэне жалпы холестерин (ХС) децгешн ;алып;а келтiруге, тыгыздыгы темен липопротеидтердщ холестерин децгейiн темендетуге кез жетизу (ХС ТТЛП) жэне т.б., ягни бастап;ы алдын алу бойынша медициналы; iс-шаралар кешенiнiц ы;палымен ЦФ тYзету халы;тыц осы тобындагы елiм-жiтiмнiц темендеуiмен ;атар ЖYPдi [17,18,19].

Жалпы нау;астар мен ЦФ бар адамдарды барынша толы; аны;тау, эрине, халы;ты алдын ала тексерулер нэтижесшде гана MYMKiн болады. Амбулаториялы;-емханалы; мекемеге эрбiр ;аралу агымдагы жылы бiрiншi рет ЖYгiнген кезде ЦФ туралы ;арапайым а;паратты жинау Yшiн пайдалану ;ажет. Осы мiндеттi орындау жэне ЦР ДСМ 10.11.2009 ж. № 685 буйрыгына сэйкес ;урылатын инфекциялы; емес аурулардыц алдын алу жэне ;ауш факторларыныц медициналы; алдын алу белiмшелерi мен кабинеттерi ;ызметшщ непзп аспектiлерiнiц бiрi болуы тиiс. Осы te-шаралардыц ар;асында дэрiгерге дешнп кезецде зиянды эдеттер туралы ;ыс;аша сауалнаманыц кемегiмен, сондай-а; бой жэне дене салмагын елшеу кезшде негiзгi Yш ЦФ бар адамдарды аны;тауга болады.Сонымен ;атар, ;андагы липидтердщ (ец аз дегенде жалпы ХС, ал негурлым орынды — ХС-ТТЛП жэне триглицеридтер) ;урамына зерттеу

сия;ты ;осымша зерттеу эдiстерiн ЖYргiзу, ЖЦА-ныц дамуы бойынша ;ауш тобын толы; аныщтауга мYмкiндiк бередi. Ецбекке ;абыетт халы;ты жаппай алдын алу тексерулершщ мэлiметтерi бойынша, тек 1/5 ересек халы;тыц гана ЦФ жо; екендИ аны;талды^р немесе бiрнеше созылмалы ауру белгшершщ болуы (жYректiц ишемиялы; ауруы, ми инсультi, артериялы; гипертония, созылмалы бронхит, ;ант диабетi) эрбiр тертшшще аны;талады. Бул нау;астар емдеу-алдын алу шараларыныц жеткiлiктi кец кешенш, ал бiр;атар жагдайларда терецдетiлген тексерулердi талап етедi. Халы;тыц бул топтарыныц денсаулыгы жэне вмiр болжамы кебшесе дэрiгер мен медицина жетiстiктерiне, сондай-а; пациенттiц медициналы; мэдениетiне байланысты. Ецбекке ;абшетт жастагы халы;тыц жартысынан кебi (56%) белгiлi бiр ЦФ бар, бул ретте осы топтагы адамдардыц жартысынан кебi ;ауш факторлары эртYрлi Yйлесiмде кездеседi, соныц нэтижесiнде аурудыц жиынты; тэуекелi айтарлы;тай артады. Адамдардыц бул санаты салауатты емiр салты бойынша жалпы мэлiметтердi гана емес, дэр^ердщ жеке кецестерiн де ;ажет етедi. Аурудыц бастап;ы алдын алудыц мацызы ту;ым куалайтын бейiмдiлiгi бар адамдарда, эаресе ЦФ бар адамдарда еседi [20,21,22].

Соцгы жылдары пайда болтан ЖИА алдын алу бойынша Еуропалы; кардиологтар ;огамыныц жумыс тобы, атеросклероз бойынша Еуропалы; ;огам жэне гипертония бойынша Еуропалы; ;огам усынган усыныстар ЦФ дэрежесiн белудi усынады. Мысалы, гиперхолестеринемия децгейi бойынша: жецы — 5-6,5 ммоль/л; орташа-6,5-8 ммоль/л; ай;ын — 8 ммоль / л жогары.

Буган дейiн айтылгандай, ЖИА даму тэуекелi ЦФ санына пропорционал есуде, бiра; бiрнеше онды;тардыц арасында YШ НЕГ1ЗГ1 ЦФ: АГ, темеи шегу жэне гиперхолестеринемия (ГХС) белшедь Ерекше орынды АГ алады, тек ЖИА кезiнде ЦФ ретшде гана емес, сонымен ;атар нау;астыц емiрiне ;ауiптi дербес патологиялы; жагдай ретiнде ;арастырылады [23,24].

Тал^ылау.Артериалды ;ысымныц(АЦ) жогарылауыныц мYмкiн себептерiн аны;тау Yшiн симптоматикалы; АГ-ны, эсiресе жас жэне орта жастагы адамдарда болдырмау Yшiн мYмкiндiгiнше толы; терецдетiлген тексеру ЖYргiзу керек. Профилактикалы; тексеруде АГ аныщталган орта жастагы нау;астарга кеп жагдайда емханада ;ол жетiмдi эд^термен диагноз ;ою мYмкiн, бул ретте 40 жастан ас;ан адамдарда АЦ жогарылауыныц басым кепшiлiгiнде гипертониялы; ауру (мысалы, 40-59 жастагы еркектерде АЦ 86% жогарылауыныц себебi гипертониялы; ауру, 7% — симптоматикалы; АГ) болып табылады. АГ белсендi аны;талган нау;астардыц тек 5-10% гана терецдетiлген тексеру ;ажет болады. Бул кебiнесе аурудыц ^дж^ анамнезi, симптоматикалы; гипертонияныц клиникалы; белгiлерi, жогары АЦ бар емделушыер болды [25,26]. ДД¥ сарапшылар комитетшщ соцгы усынымдарына сэйкес, профилактикалы; араласуды бастау ;ажет: Егер бiр рет артериялы; ;ысым 160/95 болса, АЦ-ныц тiркелетiн децгейiне ;арамастан, тексеру кезшде антигипертензияга ;арсы препараттарды ;абылдайтын адамдарда артериялы; гипертензияныц анамнезiнде болуы; Егер дене салмагыныц Кетле индека бойынша 29,0 жэне одан кеп болса;

Егер аш ;арынга жалпы ХС децгеш 250 мг/дл немесе 6,5 ммоль/л жэне одан да кеп болса; триглицеридтер децгеш (ТГ) 200 мг/дл немесе 2,3 ммоль/л жэне одан да кеп; Жогаргы тыгыздыщты липопротейдтер (ЖТЛП) децгеш ерлерде 39 мг/дл немесе 1 ммоль/л жэне одан да темен жэне ерлерде 43 мг/дл немесе 1,1 ммоль/л жэне одан да темен;

Тура;ты темеи шегу кезшде, тш^ тэулИне бiр темею; Дене белсендшп темен болганда-ягни жумыс уа;ытыныц жартысынан астамы отырган ;алыпта болса; АГ бар нау;астарда денi сау нау;астарда дененщ арты; салмагы Yш есе, дислипопротеинемия ей есе кездеседi. Нау;астардыц жартысына жуыгы темекi шегедi, кепшiлiгi физикалы; тургыдан белсендi емес. АГ ^нделж^ немесе

аптасына бiрнеше рет iшiмдiк iшетiн адамдарда жш кездеседi.

Ецбекке кабшетт халык арасында, эаресе ерлер арасында ец кеп таралган КФ тeмeкi шегу болып табылады. ДД¥ мэлiмeттepi бойынша темек шeгушiлepдe журек-^ан тамырлары, онкологиялык (тыныс алу ЖYЙeci закымда^ан), бронх-екпе аурулары жш дамиды. Патологияныц айкындылыгы, аскыну жиiлiгi тeмeкi шегу фактiciмeн гана емес, оныц каркындылыгымен де байланысты. ДД¥ сарапшыларыныц пiкipiншe, тeмeкi ешмдершщ "каушиз" тYpлepi жок,ceбeбi тeмeкi тYтiнiндeгi зиянды заттардыц cпeктpi соншалыкты кец, олардыц бipeуiн-eкeуiн азайту женiндeгi шаралар (мысалы, арнайы CYЗгiлepдiц кемeгiмeн жэне т. б.) тутастай алганда темек шегу каупiн темeндeтпeйдi.

Тeмeкi шегу эдет^жш тeмeкi шегу мiнeз-кулкыныц типтepiмeн аныкталатын KYPдeлi психосоматикалык тэуeлдiлiк. Дэр^ер шыдамды, бipак эpбip накты жагдайда тeмeкi шeгудi "ынтымактастыкка" тарта отырып, оны бipтiндeп тeмeкi шeгудi токтатудыц кажeттiлiгi мен накты мYмкiндiгi туралы ойга шыгара отырып, тeмeкiнi "балама" алмастыруды iздeугe баса назар аударуы тиic. Наукасты аутотренинг элeмeнттepiнe арнайы формулаларды eнгiзу аркылы ("тeмeкi шeгудi токтату, мен езiмe бес-алты жыл толымды емip сыйладым", "тeмeкi шeгудi тастап, мен денсаулыктыц дурысталганын ceздiм" жэне т.б.) Yйpeту усынылады.

Артык дене салмагы, липид алмасуыныц бузылуы, эдетте, дурыс емес эдеттер мен тамактану сипатымен тыгыз байланысты, сондыктан оларды тYзeту ец алдымен тиiмдi тамактану принцип жаткан диеталык усынымдар кешенш болжайды. Жануарлардыц майларын, кемipcулаpды тутынуды улгайтатын тагамдык рационыныц калоражын бакыламайтын адамдарда дeнeнiц артык салмагы ек^ш есе жиi дамиды.Дене массасын темендетудщ ец кеп таралган тэciлi непзп тагамдык заттар бойынша тeцдecтipiлгeн темен калориялы eмдiмдepдi тагайындау болып табылады. Гипepхолecтepинeмия-эндогeндi синтез жэне экзогeндi холecтepиндi ыдырататын пpоцecтepдiц бузылу нэтижeci.Гипepхолecтepинeмияcы (ГХС) бар наукастарда жэне оныц пайда болу кауш бар ( зат алмасуы бузылган, тукым куалайтын бешмдшк) наукастарда тамактануды рационализациялауды мынадай усынымдармен толыктыру керек. Егер Yш-алты ай бойы диетаны сактау кандагы жалпы ХС дeцгeйiнiц темeндeуiнe экелмесе, дэрыж терапия усынылады. Соцгы жылдары гиполипидемиялык терапия кан липидтepiнiц атepогeндi фракцияларыныц дeцгeйiн жэне жалпы ХС децгешн темендетуге ыкпал ете отырып, атеросклерозды табакшалардыц турактануына алып кeлeдi деген шмрлер пайда болды.

Дене белсендшп. Дене шыныктыру ЖYpeк-кан тамырлары ауруларыныц алдын алуда кимылы аз емip салтыныц (ceмiздiктiц дамуы, АГ, ЖYpeк-кан тамырлары аурулары, зат алмасу бузылыстары) салдарын ecкepтeтiнi, ЖYpeктiц ишемиялык ауруы, инсульт жэне т.б. бар наукастардыц санын азайтуга кемектесе^ш дэлелденген. Дене белсендшпн арттыру тэpтiбi мен эд^терш наукаспен бipлeciп, оныц накты ецбек жагдайларын, турмысын, калыптаскан cтepeотиптepдi ескере отырып тацдау керек. 8з бетшше сабак басталар алдында наукастыц жасына байланысты медициналык тексеру ЖYpгiзу кажет:

- 30 жаска дeйiн эдеттеп дэpiгepлiк тексеру жеткшкэт; -30-дан 40 жаска дейш тексеруге тыныштык жагдайдагы электрокардиографиялык (ЭКГ) тeкcepудi алып тастау кажет;

- 40 жастан аскан жаттыгуларды дэpiгepлiк-дeнe шыныктыру диcпанcepi нускаушысыныц бакылауымен дене ЖYKтeмeciмeн алдын ала сынама ЖYpгiзe отырып бастау усынылады.40 жастан аскан адамдарга физикалык ЖYKтeмeнi eкпiн мен кашыктыкты бipтiндeп арттыра отырып, бeлгiлeнгeн ЖYpicпeн тагайындау усынылады. Жогары физикалык ЖYKтeмe кeзiндe агзадагы метаболикалык процестер артады. Спортшылар зат алмасуын нормадан жeтi есе жогары таратуга кабiлeттi. Егер ЖYpeк белсендшп темен тэpтiптe жумыс icтece,

кардиомиоциттерде бipтiндeп кайтымсыз езгepicтep болады. Гиподинамия эсершен: кан тамырлары зардап шегедь эластикалык кабiлeтi жогалады, кан- тамыр кабыргалары тыгыздалады, бeлceндi кыскарту кабшеэт жойылады.

Физикалык ЖYKтeмeнiц эcepiнeн ЖYpeк кан тамырлар бeлceндi жумыс icтeй бастайды. Аз физикалык кызмeттiц нэтижeciндe ЖYpeк элciз жумыс icтeй бастайды, оныц насостык функциясы азаяды, ЖYpeк жиырылу жиiлiгi, ЖYpeк соккысыныц KYшi бузылады [27,28].

ЖYpeк-кан тамырлары ауруларыныц алдын алу Yшiн дене шыныктыру сабагы кeзiндe:кацка булшыкет ЖYЙeciнiц кызмeтiн баскаратын орталыктар бeлceндipiлeдi, булшыкет пен зат алмасу арасындагы езара байланыс жаксарады, тромбтардыц пайда болуы азаяды, ЖYpeк жeтicпeушiлiгi кeзiндe мацызды орта жэне усак кантамырларына кан агыныныц айналымы жаксарады, ЖYpeк булшыкeтiнiц жумыс тшмдшп артады.

ЖYpeк жэне кан тамырлары ауруларыныц алдын алу Yшiн сауыктыруды ЖYpгiзу жэне алдын алу Yшiн агзаны кан ЖYЙeci мYшeлepiнiц ауыр патологияларынан сактау Yшiн карапайым жаттыгулар жасау жeткiлiктi. ЖYpeк-кантамыp ауруларыныц алдын алу ретшде емдеу ЖYpгiзудeгi кецестер: козгалыс техникасына назар аударып-нэтижеге жету Yшiн олар дурыс болуы керек. Булшыкеттер бipiншi минуттан шаршамау Yшiн, арканы дурыс устау керек. Жамбасты артка бурып, ал кеуде сэл алга. Иык тYзу болуы керек. Кладам узындыгын езiцiзгe сэйкес тацдау мацызды. Егер наукаска KYндeлiктi ЖYpicтe киын болса, кец кадамдамасын. Колдар козгалысы кeзiндe шектемеген жен -олар барлык денемен бipгe синхронды жумыс icтeуi тиic. Егер ЖYPу басталганнан кeйiн бipаз уакыттан кешн ыцгайсыздык пен шаршау пайда болса, онда жаттыгуларды дурыс жасамагандыгы, катeлiктepдi талдап, кайта бастау кажет.

Дурыс дем алу - ЖYpeккe жогары ЖYKтeмe кeзiндe оттeгi кеп болуы керек. Мурын аркылы дем алып, ауызбен дем шыгару. Жаяу ЖYpгeндe мезпл-мезпл токтап жэне 2-3 минут тыныштыкта, бeлceндi дем алган жeцiл болады. Тыныс алу актiлepi баяу жэне терец болуы тшс. Жылдамдыкпен пульсл бакылап-бул киылыскан жерде, ецкейгенде ете мацызды. Тым жылдам ЖYpгeндe ЖYpeккe жагымсыз шаншу пайда болса - каркынын темендеткен жен, ЖYpeкжиыpылуыныц саны минутына 100-ден аспауы тиic. Кардио ЖYPу ЖYpeк жэне кан тамырлары патологиясы бар наукастарга пайдалы, бipак олардыц пульс 80-90 кеpceткiшiнeн аспауы тшс. Бip нYKтeгe жетуге умтылмай, Yдepicтeн лэззат алып, жepгiлiктi жерлермен танысып, кызыкты cэттepдi есте сактап,жаксы жайыттарды ойлау.Серуендеу Yшiн жаксы ауа-райын тацдаган тиiмдi. Жылдыц суык мeзгiлiндe ЖYpeк-кан тамырлары ЖYЙeciнe ауыр болатын суык тию каупi жогары. Сондыктан жылы уакытта, ал жазда жэне кектемде - жацбырдан кeйiн ЖYPу жаксы. Денеш кыздырмай, маусым бойынша кишу керек. Жаяу ЖYPу аркылы денеш сауыктыруда кeлeci эсерлерге кол жетизуге болады:жYpeк булшыкeтiн туракты режимде жаттыктыру, терец жэне ыргакты тыныс алу кезшде ЖYpeк пен кан тамырларыныц оттeгiмeн каныгуы, канныц жылдам козгалысы есебшен мeтаболизмдi бeлceндipу, кiшi жамбас тамырларында кан ipкiлуiнiц алдын-алу.

ЖYpeк-кантамыp патологияларыныц алдын алу Yшiн ЖYгipу - ЖYгipудeн кeйiн кептеген адамдар арыктагандай ceзiнeдi, бул булшык eттepдiц бeлceндi жумысына байланысты. ЖYpeк-кан тамырлары ауруларыныц алдын алу Yшiн ЖYгipу салауатты емip салтыныц нeгiзгi устанымы болып табылады:кан кысымын калыпка кeлтipeдi,кандаFы холестерин мелшерш темeндeтeдi,cалмакты

турактандырады,жумыска кабiлeттiлiгiн арттырады. Сауыктыру ЖYгipici техникасы: ЖYгipудi жаяу жэне тыныс алу жатть^уларымен YЙлecтipiлeдi. АлFашкы 2-3 аптада жаяу ЖYPу мен ЖYгipу катынасы 3:1. Бipтiндeп ЖYPу уакытын кыскартып жэне Y3дiкciз ЖYгipу уакытын кебeйтiлeдi (20-30 минутка дешн).Сабак тацертец немесе кешке етизшедь ЖYpeктiц шамадан тыс ЖYKтeлу каушн

Вестник Кж^НМУ №1-2019

азаиту уш1н аптасына уш рет немесе кун ара жупрген жен. Аз куш жумсап, асыкпай жупру.Арканы тузу, иыкты ашып, иект1 жогары устау кажет, мурын аркылы дем алып, дем шыгару, бул киын болса, мурынмен ауаны жутып, ауызбен шыгарылады.Егер артык салмак болса, аш карынга жупру керек.Уакыт ете келе жуг1ру каркыны мен жылдамдыгын арттырып, б1ра; журек жиырылу жи1л1г1 минутына 130-145 соккыдан аспауы ти1с [29].

Журек-кантамыр ауруларыныц алдын алу уш1н емд1к денешыныктыру (ЕДШ). Журек аурулары бар

емделушыерге келес1 жаттыгулар усынылады: бастапкы жагдайы - аркасына жатып, аяктары б1рге, колдары денес1н1ц бойымен созылган. Б1р кол кетер1лген, содан кей1н екшш1 колмен алга-артка, сол аякпен догалар орындалады. Цайталау 4-6 рет.Еденде жаткан калыпта колдар денес1н1ц бойымен, аяктары б1рге косылган. Аяктар дем алганда кетер1лед1 жэне т1зе буг1лед1,ал дем шыгарганда-тузет1лед1 жэне темен тус1р1лед1.Еденде бастапкы калыпта жатып, аягыцызды кетер1ц1з, тыныс алу ерк1н. Эр аякпен 5 рет козгалыс кайталанады.Бастапкы жаткан жагдайда велосипед айдагандай козгалыс имитацияланады, тыныс алу еркш, эрб1р аякпен кемшде 20 рет орындайды. Орындыкта отырып, аяктарын б1рге тус1ред1. Денен1ц бойымен колдартус1р1лед1. Кезекпен,ек1 кол дем алганда жогары кетер1лед1 жэне дем шыгарганда темен тус1ред1. Эр колмен 5-6 рет кайталанады.Бастапкы калыпта оц жэне сол кол кеудеге карай жиналады, шынтакпен айналмалы козгалыстарды сагат тш1 бойынша жэне оган карсы жака карай жасалады. Эр колмен эр жакка 5 рет орындайды.

Орындыкта отырып, терец дем алу кезшде сол т1зеш оц иыкка жэне кер1с1нше келт1р1лед1. Аякты тус1ру кез1нде колды сан децгейше карай ж1бер1лед1. Эрб1р аякпен бес рет жасалады.Еденде турып аяктар иыктыц децгей1нде, кол белде. Дем алганда денен1 солга бурып, дем шыгаранда -бастапкы калыпка оралу. Эр жакка бес бурылу жасалады.Гимнастикалык таякпен турып, снарядты бастан жогары кетер1лед1. Дем алу кезшде кетерш, дем шыгаруда -

туаршедь Цол толыгымен тузет1лу1 керек. Бес рет кайталап жасалады.Аяктар иыктыц децгейшде. Аякпен жэне колмен сагат т1л1 бойынша жэне карсы шецбер кимылдары жасалады. Тыныс алу еркш. Бес рет кайталанады [9,30]. Гимнастиканы туракты орындаганда журек пен кан тамырларыныц жумысы жаксарады, агзалар негурлым тез1мд1, шыныккан болады, бул ауыр патологияларды болдырмауга кемектесед1.Дене шыныктыру журек-кан тамырлары ауруларыныц алдын алуда мацызды мэнге ие, ейткен1 спортпен шугылдану кез1нде журек пен кан тамырларын шыныктыру журпз1лед1. Алдын алудыц нег1зг1 тэс1лдер1н1ц кемепмен (журу жэне жуг1ру, емд1к дене шыныктыру) кан айналымы агзаларыныц денсаулыгын ныгайтуга болады.

Шешiмi. ¥сынылган профилактикалык шаралардыц кепш1л1г1 эмбебап жэне тек ЖЦА — да гана емес, сонымен катар созылмалы инфекциялык емес аурулар, екпенщ созылмалы обструктивт1 аурулары, катерл1 1с1ктерд1ц кейб1р турлер1, кант диабет1 жэне т. б. ушш де пайдалы екен1н атап ету кажет. Сондыктан практикалык денсаулык сактау дэр1герлер1н1ц кызмет1не медициналык алдын алу ¡с-шараларын кец1нен енг1зу, осы шараларды максатты колдану жуйес1н дамыту практикалык денсаулык сактау кызметтер1н1ц накты профилактикалык багытка кешу1не кадам ретшде каралуы мумк1н, ол нег1зг1 зацнамалык кужаттарда жарияланады жэне Цазакстан

Республикасыныц денсаулык сактау мен медициналык гылымды дамытудыц таяудагы жылдарга арналган жаца тужырымдамасыныц б1р1нш1 тапсырмасында кер1н1с тапты [7, 10, 12,30].

Кешенд1 профилактикалык 1с-шаралардыц нэтижелер1 барлык профилактикалык шаралардыц элеуметтж-экономикалык жэне этикалык мацыздылыгын аныктайды. 1с-шараныц накты жузеге асырылуы, практикалык денсаулык сактау кызметтер1н1ц резервтерш жандандыру кажетт1л1г1 туындайды. Соцында айта кететш жайт, адамга (материалдык жэне моральдык)деш сау болу уш1н элеуметтж жагдай жасау кажет[13].

ЭДЕБИЕТТЕР Т1ЗШ1

1 Борьба с артериальной гипертонией // Доклад Комитета экспертов ВОЗ. - M.: 1997. - С. 22-26.

2 Вишневский А., Школьников В. Смертность в России: главные группы риска и приоритеты действия // Научные доклады. - M.: Mоcковcкий Центр Карнеги, 1997. - №19. - С. 52-53.

3 Госкомстат России // Демографический ежегодник. - M.: 1997. - С. 41-44.

4 Глоссарий терминов, используемых в серии "Здоровье для всех". - Женева: 19G4. - №1-9. - С. 76-7G.

5 Задачи по достижению здоровья для всех. Европейская политика здравоохранения. Пересмотренное издание, сентябрь 1991 г., Копенгаген, Евробюро ВОЗ, серия №4, ISBN 92 G90 4311 3, ISSN, 1012-1380.

6 Калинина А. M., Чазова Л. В. Mногофакторный подход к профилактике ишемической болезни сердца среди населения. Руководство для врачей. - M.: 1993. - С. 12-14.

7 Калинина А. M. Пропаганда здорового образа жизни: многофакторная профилактика основных неинфекционных заболеваний. // Всемирное здоровье. - 1995. - №9502. - С. 34-36.

G Калинина А. M., Чазова Л. В., Павлова Л. И. Влияние многофакторной профилактики ишемической болезни сердца на прогноз жизни // Кардиология. - 1996. - №3. - С. 22-27.

9 Купер К. Аэробика для хорошего самочувствия. - M.: Физкультура и спорт. - 1989. - С. 110-115.

10 Оганов Р. Г, Первичная профилактика ишемической болезни сердца // БПВ. - M.: Mедицина. - 1990.- С. 39-42.

11 Профилактика через первичное здравоохранение. Рекомендации для улучшения качества работы, ВОЗ, Евробюро, Копенгаген, EUR/ICP/CIND 94 01/PB01, -1995, 123-131.

12 Чазова Л. В., Калинина А. M., Иванов В. M. Профилактика сердечно-сосудистых заболеваний в деятельности врача практического здравоохранения // Здравоохранение Российской Федерации. - 1996. - №6. - С. 16-18.

13 Sans S., Kestelot H. et al. Task Force of the European Society of Cardiology on Cardiovascular Mortality and Morbidity Statistics in Europe // European Heart Journal. - 1997. - №18. - Р. 1231-1248.

14 Падма С. 50 причин инфаркта. Современные способы диагностики, профилактики и лечения сердечно-сосудистых заболеваний. - M.: 2014. - 192 с.

15 Белоусов Ю.Б., Омельяновский В.В. Клиническая фармакология болезней органов дыхания. - M.: Универсум Паблишинг, 2014. -188 с.

16 ЕрмошкинВ.И., Причины сердечно сосудистых заболеваний. - СПб.: Книга по Требованию, 2013. - 140 с.

17 Оганов Р.Г., Шальнова С.А., Калинина АЖ Профилактика сердечно-сосудистых заболеваний. - СПб.: ГЭОТАР^едиа, 2009.- 216 с.

18 Руководство по кардиологии. В 4 томах. Том 2. Mетоды диагностики сердечно-сосудистых заболеваний. - СПб.: Практика, 2014. - 776 с.

19 Руководство по кардиологии. В 4 томах. Том 3. Заболевания сердечно-сосудистой системы (I). - M.: Практика, 2014. - 864 с.

20 Руководство по кардиологии. В 4 томах. Том 4. Заболевания сердечно-сосудистой системы (II). - СПб.: Практика, 2014. - 976 с.

21 Г.П.Арутюнов Терапия факторов риска сердечно-сосудистых заболеваний. - M.: ГЭОТАР^едиа, 2010. - 672 с.

22 Е.И.Чазова Фармакотерапия сердечно-сосудистых заболеваний. - СПб.: Mедицина, 2000.- 416 с.

23 Школа здоровья. Факторы риска сердечно-сосудистых заболеваний. - M.: ГЭОТАР^едиа, 2009. - 224 с.

24 Д.М.Аронов. Сердце под защитой. - М.: Физкультура и спорт, 2005. - 112 с.

25 П.И. Готовцев, В.И. Дубровский Самоконтроль при занятиях физической культурой. - М.: 2007. - С. 91-96.

26 В.М. Мейзин Гимнастика и здоровье. - М.: 2008. - С. 101-103.

27 Л. К. Герунова, В. И. Максимов :Физиология сердечно-сосудистой системы и лекарственная регуляция ее функций у животных.

- М.: Лань, 2013. - 160 с.

28 Жан Митрев,Решения в сердечно-сосудистой хирургии. - М.: ИТРК, 2014. - 244 с.

29 В.Н. Ослопов, О. В. Богоявленская, Я. М. Милославский, Инструментальные методы исследования сердечно-сосудистой системы.

- М.: ГЭОТАР-Медиа, 2012. - 656 с.

30 Здоровье сердечно-сосудистой системы. Инфаркт, инсульт, ИБС, ритм. Часть 2. - СПб.: Редакция вестника "ЗОЖ", 2014. - 256 с.

К.С. Казбекова, А.Б. Токбергенова, Г.С. Адырбекова

Международный Казахско-Турецкий университет им. Х.АЯссави

ПЕРВИЧНАЯ ПРОФИЛАКТИКА СЕРДЕЧНО-СОСУДИСТЫХ ЗАБОЛЕВАНИЙ В ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ВРАЧА ОБЩЕЙ ПРАКТИКИ

Резюме: Актуальность проблемы профилактики сердечно-сосудистых заболеваний в современном обществе сохраняет медицинскую и социальную значимость,в связи с их распространенностью,высоким процентом инвалидизации и чрезвычайно высокой смертностью, преимущественно среди населения трудоспособного возраста. Особое внимание в данной статье уделено раннему выявлению сердечно-сосудистых заболеваний,организационным мероприятиям по профилактике,адекватному лечению,снижению смертность от сердечно-сосудистых заболеваний. Ключевые слова: сердечно-сосудистые заболевания, профилактика, факторы риска

S.K. Kazbekova, A.B. Tokbergenova, G.S. Adyrbekova

International Kazakh-Turkish University them. H.A. Yassaui

PRIMARY PREVENTION OF CARDIOVASCULAR DISEASES IN THE ACTIVITY OF A GENERAL PRACTITIONER

Resume: The problem of prevention cardiovascular diseases in modern society is actual and retains its medical and social significance,due to their prevalence,high incidence of disability and extremely high mortality,mainly among the working-age population.Particular attention in this article is given to early detection of cardiovascular diseases,determination of the main risk factors,organizational measures for prevention,adequate treatment,reduction of mortality from cardiovascular diseases. Keywords: cardiovascular diseases, prevention, risk factors

УДК 616-08-01.81

!Е.Б. Калдыбаев, 1С.Р. Байзаков, 1Д.М. Асылбеков, 2,3М.Б. Кулимбет

1Научно-исследователъский институт кардиологии и внутренних болезней 2 Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова 3РОО «Интервенционных кардиологов и эндоваскулярнъх хирургов»

ИСТОРИЯ, ДИЗАЙН И СТРУКТУРА КОРОНАРНЫХ СТЕНТОВ

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

История чрескожного коронарного вмешательства (ЧКВ) отмечена быстрым техническим прогрессом. После периода баллонной ангиопластики, которая была омрачена риском внезапного закрытия сосуда и отдачи сосуда, металлические стенты расширяемые баллоном были основой ЧКВ. Внедрение стентов с лекарственным покрытием (ЛПС) предназначалось для рестеноза в стенте, обычный вариант несостоятельность стента, и открыло современную эру ЧКВ. Нынешнее поколение ЛПС имеет тонкие ячейки, обладает высокой доставляемостью, имеет биосовместимые или абсорбируемые полимеры, а также обладает выдающимися характеристиками безопасности и эффективности. В этом обзоре мы обсуждаем технологические достижения в разработке, дизайне и конструировании стентов с акцентом на стенты расширяемые баллоном.

Ключевые слова: стент, чрескожное коронарное вмешательство, стенты с лекарственным покрытием, металлические стенты

Введение. Сердечно-сосудистые заболевания широко распространены, приблизительно 92,1 миллиона человек болеет в Соединенных Штатах в 2017 году [1,2]. Реваскуляризация через чрескожное коронарное вмешательство (ЧКВ) является эффективнойтерапии для уменьшения загрудинной боли при стабильной ишемической болезни сердца и основных неблагоприятных сердечных событий в остромкоронарном синдроме [3]. Быстрое развитие ЧКВ является одним из технологических чудес этого века. До плодотворной работы доктора Грюнцига в 1978 году единственным способом коронарной реваскуляризации был хирургическое шунтирование [4]. Это направление постоянно развивалось, после того как первая коронарная ангиопластика была выполнена для

облегчения стенокардии у человека с использованием примитивного баллонного дилатационного катетера [4]. В этом обзоре мы рассмотрим технологические достиженияЧКВ за последние 40 лет с акцентом на разработку стента, дизайна и структуру.

Первоначальным методом чрескожного увеличения коронарного просвета была баллонная ангиопластика, который позже был назван простой старой баллонной ангиопластикой (ПСБА). ПСБА был эффективен в увеличении размера внутрикоронарного просвета через механизм растрескиванием бляшки, но он был ограничен риском внезапного закрытия (1 процент) и отсутствием долговечности из-за ранней отдачи сосуда (5-10 процентов) и рестеноза [4-7]. Рестеноз, вызванный баллоном возникла

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.