Научная статья на тему 'Жұмыс жасайтын тұрғындардың денсаулығын қорғаудың гигиеналық аспектілері'

Жұмыс жасайтын тұрғындардың денсаулығын қорғаудың гигиеналық аспектілері Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
40
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Г. Н. Тәлиева

The health of working population determines the economical development and the well-being of the society, serves the base of social politic of state and determines the importance of medical-prophylactic and rehabilitation measures for the prevention of the disease beginning, their progress and development of possible complications

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

HYGIENIC ASPECT OF THE HEALTH PROTECTION OF THE WORKING POPULATION

Здоровье работающего населения определяет экономическое развитие и благосостояние общества, является основой социальной политики государства и определяет значимость лечебно-профилактических и реабилитационных мероприятий по предупреждению возникновения заболеваний, их прогрессирования и развития возможных осложнений

Текст научной работы на тему «Жұмыс жасайтын тұрғындардың денсаулығын қорғаудың гигиеналық аспектілері»

M. N.Sandybaev

PLASMINOGEN ACTIVATORS AND ITS INHIBITORS

Review concerning the main indexes of plasminogen system, tissue and urokinase types factors which activate it and the data about substance which can have inhibitor effect to plasminogen - plasminogen activator in-hibitor-1. The prognostics role of plasminogen activator and inhibitor in thyroid gland were referred.

М. Н. Сандыбаев

ПЛАЗМИНОГЕН АКТИВАТОРЛАРЫНЬЩ ИНГИБИТОРЛАРЫ МЕН АКТИВАТОРЛАРЫ

Макалада плазминоген жYЙеdнiч басты керсетюштер^ оныч тiндiк жэне урокиназды турлер^ч белсендi факторлары жэне плазминоген активаторларыныч ингибирленген агенттерi туралы рылыми эдеби деректер келтiрiлген. К,алканша без iсiктерiндегi плазминоген активаторларыныч ингибиторлары жэне активаторлардыч болжамдык мачызы сипатталран.

Г. Н. Тэлиева

Ж¥МЫС ЖАСАЙТЫН Т¥РРЫНДАРДЬЩ ДЕНСАУЛЫРЫН КОРРАУДЫЦ ГИГИЕНАЛЫК АСПЕКТ1ЛЕР1

Караганды мемлекеттiк медицина академиясы

Профилактикалык медицинаныч мачызды проблемаларыныч арасында жумыс жасайтын туррындардыч денсаулырын сактау, химиялык, физикалык, биологиялык табиратты антропоген-дiк факторлардыч организмге зиянды эсерiн алдын алу, тиiмдi профилактикалык шараларды жYзеге асыру еч негiзгi орын алады [4, 9].

К,аз1рп кезде жумысшылардыч денсаулык жардайына тек кана басым келетiн кэатж кaуiпi рана емес, сонымен катар жача зиянды фактор-лар эсер етедг Олардыч пайда болуы рылыми-техникалык прогресстiч дамуымен, шаруашылык кешендердiч эртYрлi салаларына жача техноло-гиялык эдiстердi енгiзумен жэне вндiрiстiк потенциалдыч каркынды всуiмен байланысты. Будан баска эртYрлi кэсiптiк жэне кэсiптiк емес зиянды факторлардыч жумысшылардыч оргaнизмiне кешендi жэне косарлы эсер етуiмен де сипатталады [8, 14, 18].

Каутт жэне колайсыз жумыс жардайында жумыс жасайтын тулралар сырткы колайсыз факторлардыч ею есе кYшiн сезiнедi - вндiрiстiк жэне вндiрiстiк емес жардайларда, ярни колайсыз экологиялык факторлардыч нерурлым жорары кaуiпiне ушырайды.

Колайсыз вндiрiстiк факторлар жэне ечбек тэртiбi жумыскерлердiч оргaнизмiне зиянды эсерiн тигiзуiн жалрастыра бередi, бул вз кезегiмен олардыч денсаулырын нашарлатады жэне жумыска кабшетплИн твмендетедi. Дэрiгер -гигиенисттердiч жумысыныч максатты мiндетi адамныч жумыска кaбiлеттiлiгiн жэне денсаулырын сактау болып табылады. Ол жумыс жэне турмыс жардайларын жаксарту аркылы жYзеге асырылады. Бiрaк осы максатка жету Yшiн квптеген элеуметпк, материалдык жэне техникалык сипаттары Yлкен киыншылыктармен, эсiресе жумыс жардайын колайландыруда киыншылыктар кездеседi [11, 13].

Сочры жылдары жумыс жасайтын туррын-дардыч денсаулырыныч бузылуын ескертететiн профилактикалык медициналык шараларды реттейтiн салалык нормaтивтi-эдiстемелiк кужаттар пaкеттерi курастырылып, тэжiрибеге енгiзiлген. Сондай-ак, мiндеттi кезечдi медициналык байкаудан втуге жататын тамак вндiрiсi кэсторындары жумысшыларыныч кэсiби тiзiмдерi кечейтiлген, олар тек кана тамактык азык-тYлiктердiч сапасын камтамасыз ететiн кэсiптердi емес, сонымен катар вндiрiстiк факторлардыч каутт жэне зиянды эсерiне ушырайтын жумысшыларды да карастырады. Бiрaк бул там толык болуы мYмкiн емес, вйткеы, кaзiргi кезде жачадан пайда болран тамак вндiрiсi кэапорын-дарыныч эртYрлi кэсiптегi жумысшыларыныч санитарлык-гигиеналык жумыс жардайы туралы жача, толык мэлiметтерiнiч пайда болуына байланысты болуы айкын. Осыран жумыс орныныч санитарлык-гигиеналык аттестациясын жYргiзу квп ыкпалын тигiзедi [3, 5, 17].

Сочры жылдары Казакстан Республика-сында вкiметтiч жэне корамдык уйымдардыч назары эртYрлi колайсыз вндiрiстiк факторлардыч эсерiнен жумысшылардыч денсаулырыныч бузылуын алдын алу шараларына артып отырра-ны байкалады, бул квптеген зачды кужаттардыч жарыкка шыруына ыкпалын типзедк

Зиянды жэне колайсыз ечбек жардайында жумыс жасайтын жумысшыларра медициналык квмек кврсетудi камтамасыз ететiн медициналык кызметкерлердiч мiндеттерiнiч бiрiне аурудыч созылмалы жэне кайталануын ескертуге (медициналык реабилитация) барытталран емдк-про-филактикалык шаралар юред^ сонымен бiрге медициналык кызметкерлердiч ауруларды реаби -литациялау бойынша жумысына катысуы кiредi, оныч iшiнде санаторий-профилакторияларда [17].

Жумыс жасайтын жумысшылардыч, соныч шнде тамак вндiрiсi кэсiпорындaры жумысшыларыныч денсаулырыныч бузылуыныч медициналык профилактикасыныч негiзгi куралы болып профилактикалык медициналык байкаулар саналады. Бул жумыска орналасу алдында втетiн алдын ала медициналык байкау жэне эртYрлi кэсiптiк топтардары жумысшылар Yшiн кезечдi

медициналык байкау: каутт жэне зиянды жумыс жардайында жумыс жасайтындар.

Бiр кезге караранда осы байкаулардыч максатты тарайындалуы эртYрлi, бiрак осыран карамастан профилактикалык медициналык бай-каудыч концептуалды марынасы денсаулыктыч ерте бузылу керсеткiштерi туралы тYCiнiк болып табылады [12, 15, 16].

6ндiрiстiк ортаныч факторларыныч эсерЬ мен туындаран денсаулык ерте бузылу керсетюш-терiне гомеостатикалык жэне компенсаторлык механизмдердiч езгеруiн жаткызура болады. Бул ярни кайтымды, немесе аурудыч айкын клиника-лык формаларыныч туындау жэне процесстiч аскыну мYмкiндiгiн турызбау болып табылады. Осы бертген урымра байланысты ерте керсет-юштер ретiнде ендiрiстiк ортаныч колайсыз жардайыныч эсерi биохимиялык, гематология-лык, функционалдык жэне морфологиялык ауыткулар тYPiнде карастырылады, олар кебiнесе аурудыч айкын белгiлерiмен жэне симптом-дарыныч пайда болуымен сипатталады.

Бiрак, казiргi еткiзiлетiн медициналык бай-каулардыч тшмдшИн талдай отырып байкау нэтижелерi бойынша жYргiзiлетiн емдк-профи-лактикалык шаралар колайсыз жардайларда жумыс жасайтын жумысшылардыч жорары ден-саулырын жэне жумыс кабшеттшПн сактау проблемеларын толырымен шешпейдi, ейткен олар негiзiнен организмде дамыран туракты функционалдык жэне курылымдык бузушылыкты темендетуге барытталран, ал ечбек процесiнде туындайтын кайтымды функционалдык ауытку-ларды алдын алу жэне калыптастыру Yшiн барытталмаран.

K,азiрп кезде жумыс жасайтын туррындар-дыч барлык жастык топтары арасында кеч тара-ран кш булшык ет топтарыныч жумысы кажы-рура дейiн экелетiнi, кептеген ралымдардыч пiкiрi бойынша кан айналу жYЙесi жэне кимыл-iс аппараты функцияларына колайсыз эсер етет^ айтылады [7].

«Кэд1мп» физиологиялык кажура тэн функционалдык езгерiстердiч кайта оралу кезечiнде жумыс жасайтын жумысшылардыч жумыска кабшетплИн калпына келтiру жэне кажуды бол-дырмау проблемаларын шешу Yшiн эртYрлi кабнеттер, белмелер, психикалык, психофизио-логиялык, физикалык жаттыру кешендерiн жэне физикалык мэдени сауыктыру кешендерi желiсiн уйымдастыру жэне дамыту болып табылады.

Осы аталран барлык эртYрлi курылымдар бiр рана мачыздылыкты бiлдiредi - езгерген, бiрак кайтымды процесстердi жэне ечбек жардайыныч факторларына жэне тэр^б^ч эсерiне ушыраран адамдардыч организмiнiч кызмет керсеткiштерiн калпына келтiру Yшiн жардай-ларды камтамасыз етудi.

Осы уакытка дейiн колданылмаран шикiзат жэне тамактык косымшалардыч тYPлерiн ендiрiс-те колдану негiзiнде эртYрлi тамактык азык-

тYлiктер мен сусындарды ендiрудiч жача техно-логиясын енгiзу тамак ендiрiсi кэсторындары жумысшыларыныч денсаулырын коррау пробле-масын езектi кылады.

Осыран байланысты жумысшылардыч ден-саулырына зиянды жэне кау^т ендiрiстiк фак-торлардыч колайсыз факторларын болдырмау максатында гигиеналык, медико-профилактика-лык шараларды курастыру кажетллИ туындайды [1, 2].

Кептеген авторлардыч зерттеулерiнде керсетiлгендей, тамак ендiрiсi кэапорындарыныч жумысшылары косарланран кэсiптiк, элеуметпк-турмыстык факторлардыч эсерiне ушырайды. Бул ез кезепмен жумыс жасайтын эйелдердiч денсаулык жардайына жэне олардыч туу функциясына керi эсерiн тигiзедi, осы жардайлар ендiрiстiк сыркаттанушылыктыч дамуына ыкпалын тигiзуi мYмкiн.

Будан баска ауруды тудыратын колайсыз кауiп факторларына ендiрiс жардайында утымды тамактануды уйымдастырудыч мYмкiн болмауы, сонымен катар технологиялык процесслч жолы бойынша дайын енiмдi Yнемi бакылау жYргiзуге кэсiптiк кажеттiлiктiч тууы жатады.

Осыран карамастан тамак ендiрiсi кэапо-рындарында осы уакытка дешн кептеген зиянды ендiрiстiк факторлардыч кезге кер^бей, жет-кiлiксiз зерттелген болып калып отыр (электро-магниттiк ерк, инфракызыл шарылыс). Аталран факторлар жумысшылардыч денсаулырына тек кана зиянды эсер ете коймайды, сонымен бiрге олар дайын еымыч сапасы мен каутаздИне эсер етедi. Бул эрi карай тутынушылардыч организмiне де керi эсер^ тигiзедi [6, 10].

КОРЫТЫНДЫ

1. Жумыс жасайтын туррындардыч денсаулык жардайы корамныч дамуы мен керкеюш аныктайды жэне мемлекеттiч элеуметтiк саясаты-ныч негiзi болып табылады.

2. Жумыс жардайына байланысты аурудыч дамуын, олардыч ершуш жэне аскынуыныч даму мYмкiншiлiгiн алдын алу бойынша емдк-профи-лактикалык шаралардыч мачыздылырын аныктайды.

ЭДЕБИЕТ

1. Аэроионификация и ее влияние на функциональное состояние и здоровье работающих / А. С. Гуськов, Ф. И. Ингель, Ю. Д. Губернский и др. //Гигиена и санитария. - 2005. - №4. - С. 32 - 34.

2. Большаков А. М. Интегральные индикаторы здоровья и компьютерные системы для их оценки /А. М. Большаков, В. Н. Крутько //Гигиена и санитария. - 2005. - №6. - С. 51. - 53.

3. Володина Е. П. Оздоровление работников газовой промышленности /Е. П. Володина, В. А. Тягненко, И. В. Новиков //Гигиена и санитария. -2004. - №1. - С. 32 - 34.

4. Гигиеническая характеристика условий труда и состояние здоровья рабочих комбикормо-

Медицина и экология, 2008, 1

вых заводов /В. Ф. Спирин, О. С. Васильева, В. М. Таранова, Н. А. Михайлова //Гигиена труда и проф. заболевания. - 1990. - №2. - С. 42 - 45.

5. К вопросу аттестации рабочих мест по условиям труда /А. А. Федорук, О. Ф. Рослый, Т. В. Слышкина, А. Г. Черданцев //Медицина труда и пром. экология. - 2007. - №3. - С. 20 - 23.

6. Капцов В. А. О терминологии при оценке восстановления работоспосбности человека /В. А. Капцов, В. Б. Панкова, Ю. Н. Каменский // Гигиена и санитария. - 1997. - №2. - С. 13 - 14.

7. Клебанов В. А. Синдром хронического утомления //Гигиена и санитария. - 1995. - №1. - С. 35 - 39.

8. Краймер М. А. Проблемы принятия управленческих решений при реализации социально-гигиенического мониторинга //Гигиена и санитария. - 2005. - №4. - С. 68 - 70.

9. Кулкыбаев Г. А. Проблемы охраны здоровья работающего населения Республики Казахстан //Гигиена труда и мед. экология. - 2003. -№1. - С. 3 - 11.

10. Лалова Н. Ф. Информационные базы данных для планирования исследований по гигиене / Н. Ф. Лалова, В. Ф. Спирин //Гигиена труда и медицинская экология. - 2003. - №11. - С. 4 - 6.

11. Маркин М. А. Методические аспекты оздоровления работающих в системе социально-гигиенического мониторинга //Гигиена труда и мед. экология. - 2003. - №11. - С. 28 - 30.

12. Попова Т. В. Центральные механизмы утомления при локальной мышечной деятельности статического характера /Т. В. Попова, Ю. И.

Корюкалов, Д. А. Марокко //Физиология человека. - 2007. - Т. 33, №4. - С. 95 - 100.

13. Рахманин Ю. А. Современные научные проблемы совершенствования методологии оценки риска здоровью населения /Ю. А. Рахманин, С. М. Новиков, С. И. Иванов //Гигиена и санитария. - 2005. - №2. - С. 7 - 10.

14. Роек В. Д. Социально-экономические проблемы труда и здоровья работающих /В. Д. Роек, А. И. Корбакова //Гигиена и санитария. - 1991. -№3. - С. 6 - 8.

15. Сетко И. П. Условия труда и состояние здоровья женшин, работающих в газоперерабатывающей промышленности /И. П. Сетко, Б. Н. Антоненко, В. С. Делов //Гигиена и санитария. -1997. - №2. - С. 14 - 16.

16. Спирин В. Ф. Условия труда и профессиональная заболеваемость работников сельского хозяйства /В. Ф. Спирин, Л. А. Варшамов // Гигиена труда и медицинская экология. - 2003. -№11. - С. 1 - 4.

17. Чеботарев А. Г. Вопросы оздоровления условий труда горнорабочих на современном этапе //Гигиена труда и медицинская экология. -2004. - №4. - С. 49 - 54.

18. Шимонова Т. Е. О возможности применения оценок риска развития диагностически различимых состояний организма для гигиенического нормирования /Т. Е. Шимонова, С. Л. Авалиа-на, М. М. Андрианова //Гигиена и санитария. -1999. - №1. - С. 73 - 76.

Поступила 19.02.08

G. N. Taliyeva

HYGIENIC ASPECT OF THE HEALTH PROTECTION OF THE WORKING POPULATION

The health of working population determines the economical development and the well-being of the society, serves the base of social politic of state and determines the importance of medical-prophylactic and rehabilitation measures for the prevention of the disease beginning, their progress and development of possible complications.

Г. Н. Талиева

ГИГИЕНИЧЕСКИЙ АСПЕКТ ОХРАНЫ ЗДОРОВЬЯ РАБОТАЮЩЕГО НАСЕЛЕНИЯ

Здоровье работающего населения определяет экономическое развитие и благосостояние общества, является основой социальной политики государства и определяет значимость лечебно-профилактических и реабилитационных мероприятий по предупреждению возникновения заболеваний, их прогрессирования и развития возможных осложнений.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.