Научная статья на тему 'Өндіріс жағдайында дәнекерлеу аэрозолінің әсерінен дәнекерле- ушілер организмінде болатын өзгерістерді гигиеналық бағалау'

Өндіріс жағдайында дәнекерлеу аэрозолінің әсерінен дәнекерле- ушілер организмінде болатын өзгерістерді гигиеналық бағалау Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
74
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Область наук

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — І. А. Аманжол, А. А. Исмаилова, Л. С. Батырбекова

The concentration of different metals being part of the welding aerosol exceeds maximum permissible levels at the workplaces of the electric gas welders. The elevation of maximum permissible concentration of manganese causes the definite somatic pathology, pneumoconiosis, sensorineural deafness, dust bronchitis, chronic manganic poisoning, vibratory disease, diseases of the support-motor apparatus.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

HYGIENIC ESTIMATION OF CHANGES IN ORGANISMS OF ELECTRIC GAS WELDERS UNDER THE INFLUENCE OF WELDING AEROSOL UNDER THE PRODUCTION CONDITIONS

На рабочих местах электрогазосварщиков концентрация различных металлов входящих в состав сварочной аэрозоли превышают предельно-допустимые уровни. Повышение предельно – допустимой концентрации марганца на рабочих местах электрогазосварщиков вызывает определенную соматическую патологию; пневмокониоз, нейросенсорная тугоухость, токсико-пылевой бронхит, хроническая марганцевая интоксикация, вибрационная болезнь, заболевания опорно-двигательной системы.

Текст научной работы на тему «Өндіріс жағдайында дәнекерлеу аэрозолінің әсерінен дәнекерле- ушілер организмінде болатын өзгерістерді гигиеналық бағалау»

ЭКОЛОГИЯ И ГИГИЕНА

I. А. Аманжол, А. А. Исмаилова, Л. С. Батырбекова

0НД1Р1С ЖАРДАЙЫНДА Д6НЕКЕРЛЕУ АЭРОЗОЛ1НЩ ЭСЕР1НЕН ДЭНЕКЕРЛЕ-УШ1ЛЕР ОРГАНИЗМ1НДЕ БОЛАТЫН 0ЗГЕР1СТЕРД1 ГИГИЕНАЛЫК БАРАЛАУ

Ечбек гигиенасы жэне кэсiби аурулар улттык орталыры, Караганды мемлекеттiк медицина академиясы

Ечбек медицинасы жумыска жарамды тур-рындардыч денсаулырын диагностикалауды рана шешiп коймайды, сонымен катар жумыскабшет-тiлiк пен адамныч ечбекке жарамдылыры узак-тырын сактай отырып, кэсiби кауiптiлiктi нерур-лым темендету негiзiнде профилактикалык ке-шендердi очтайландыру бойынша рылыми эдк-темелердi курастырады [1].

Дэнекерлеу енд1р1анщ ерекшелiгi болып жумысшылардыч денсаулырына каут тендiретiн жарымсыз химиялык жэне физикалык факторлар кешеыыч эсерi саналады. Бул жерде еч кауiптiсi жумыс орындары ауасына дэнекерлеу аэрозолЬ ыч бел^, оныч курамында темiр, марганец, хром, никель, фтор, мырыш, алюминий, кремний, кадмий, бор, титан, коррасын, кальций, молибден, азот пен кемiртегi тотыры, озон, асбест, ор-ганикалык субстанциялар косындылары болады. Булар ез кезепнде негiзгi жэне электродты мате-риалдардыч, корраныс жабындылардыч курамында болады жэне дэнекерлеушi орамныч эсер^ен тYЗiлуi, плазма мен лазер сэулеа, тары баска коспалар эсерiнен туз^ мYмкiн. Химиялык курамы кYPделi болатын жэне курамына енетiн компоненттердiч келемi мен уыттылыры ауыспа-лы болатын дэнекерлеу аэрозольдары дэнекер-леушi мамандыктарындары жумысшылар арзасын-да патологиялык езгерiстердiч дамуында негiзгi орын алады [3, 4, 5, 6, 7, 8, 9].

Дэнекерлеу процестерi машина жасау, кубыр курылысы, кеме курылысы, римараттар мен кепiрлер салу, жер астынан кубырлар жYргiзу, ушактар мен зымыран кемелердi курастыру жэне тары баска Yлкен кэсiпорындарда кечiнен колда-нылады. Украинада дэнекерлеушi мамандыктар-да жумыс iстеушiлердiч саны бес жэне одан кеп болатын кэсторындар мен уйымдардыч келемi 1,65 мычнан асады, тек 1995 жылы рана олардыч саны 72,1 мыч болран. Олардыч шамамен алран-да Yштен екiсi колмен жэне механикаландыры-лран (автоматтандырылран жэне жартылай авто-маттандырылран) орамды дэнекерлеу жумыста-рын жYргiзедi [10].

Дэнекерлеушi аэрозольдар пневмокониоз, шач бронхитi жэне марганецпен улану тэрiздi кэ-аби аурулардыч пайда болуы мен дамуына эке-луi мYмкiн, олардыч дамуы мен ету ауырлыры-ныч сипаты дэнекерлеушi аэрозольдiч химиялык курамына, концентрациясына, эсер ету узак-

тырына байланысты болады.

Кемiртектi жэне теменгi легирленген кон-струкциялы темiрлердi дэнекерлегенде дэнекер-леушi аэрозольдiч катты фазасында марганец то-тырыныч келемi унтакты сыммен колмен орамды жэне жартылай автоматтандырылран дэнекер-леуде - 10%, ал кемiркышкыл газымен автоматтандырылран жэне жартылай автоматтандырылран дэнекерлеуде 6% курайды [11].

6ндiрiстiк алачдардыч ашык учаскелерiнде дэнекерлеушiлердiч тыныс алу аймактарындары дэнекерлеу шачыныч концентрациясы 1м3 ауада бiрнеше миллиграмм курайды, жабык белмежай-ларда ол - 10-20 мг/м3 болады, ал марганец то-тырыныч келемi 1-ден 5,5 мг/м3 курайды, ярни ШРЕК-тен бiрнеше есе кеп болады. Соран кара-мастан кейбiр жардайларда дэнекерлеушi аэрозольдар курамында марганец тотырыныч жорары келемi аныкталранмен жумысшыларда айкын марганецпен улану сирек байкалады. Дегенмен де созылмалы марганецт интоксикацияныч жYPУ ауырлыры кэсiби нейротоксикоздардыч iшiнде жетекшi орындардыч бiрiн алады. Созылмалы марганецпен уланудыч клиникалык керЬыст^ мол келемде аныкталран [12, 13].

Баска аймактардарыдай Москва облысында орналаскан кэсiпорындардыч электрлi дэнекер-леушiлерi де курамында дэнекерлеушi аэрозоль, шу, дiрiл, токсиндi заттар бар кептеген зиянды факторлар кешенiне шалдырады. Жумыс непз^ен иык пен кол булшык еттер^ч статикалык кер-неуiмен жYредi. Бiздiч зерттеулерiмiздiч [14] нэ-тижелерiнен белг^ болрандай электрлi дэне-керлеушiлерде кэаби аурулардыч 6 нозология-лык формалары тiркелген, олардыч кездесу жиЬ лИне карай орналасуы: пневмокониоз, нейро-сенсорлык керечдiк, токсиндiшачды бронхит, со-зылмалы марганецпен улану, вибрациялык ауру, ^реккимыл аппаратыныч аурулары, бул мэлi-меттер баска да авторлардыч зерттеу нэтиже-лерiмен [15] сэйкес келедi. Барлык электрлi дэ-некерлеушiлерде кездесетiн кэсiби аурулардыч шнен екпе аурулары 68,18% курайды. Дэнекер-леушi аэрозоль мен электродтардыч жануында тYЗiлетiн тiтiркендiргiш газдар нерурлым туракты факторра жатады жэне кез келген туындаран кэсiби патологияда орын алады.

Тыныс алу биомеханикасыныч бузылысы пневмокониозра караранда созылмалы бронхитте жи кездеседi [16, 22]. Кейбiр авторлар электрлi дэнекерлеушiлерде пневмокониоздыч бастапкы сатысы ретiнде екпе кызметiнiч бузылуынсыз жY-ретiн сидерофиброзды аныктаран. Бiрак та сидероз аныкталран наукастарда тыныс алудыч биомеханикасыныч бузылуы жумыс орныныч СА-па-сына, дэнекерлеу технологиясына жэне экспози-цияныч узактырына байланысты болран. Сонымен, электрлi дэнекерлеушшерде ЖМК 25 пен ЖМК 50 темендеуi байкалран, ал баска керсет-кiштер (6ТК, ФТШК1) езгермеген [17, 18].

ХХ1 расырдары химиялык каутттк - кор-шаран ортаныч кеч келемде ластануына байла-

нысты профилактикалык медицинаныч басты мэселелер^ч бiрi. Химиялык ластаушылар кеч аукымды, теракты жэне Yнемi эсер етушi фактор болып табылады [19]. Kазiргi тачда тургындар-дыч жэне кэсiпорын жумысшыларыныч денсау-лыры Yшiн кауiптi баралалау негiзiнде кептеген жача критерийлiк iзденiстерге карамастан, шектелген руксат етiлген концентрациялардан (ШРЕК) арту жардайын талдау жатады. Рылыми непзделген нормативтер, ендiрiстiк ортаныч жар-дайын баралап кана коймай, сонымен катар оны сауыктырудыч негiзi кызметiн аткарады, ол ечбек кауiпсiздiгi мен адамныч тiршiлiк iс-эрекетiнiч мiндеттi шарты деген пшр айткан академик А. А. Летаветщ тужырымы езектiлiгiн элi де жойран жок [20].

6ндiрiстiк жардайларра шакканда ендiрiстiк ортаны баралаудыч кеч тараран эдiсi - жумыс аймары ауасындары химиялык заттардыч концен-трациясын елшеу кеч таралран, ярни ауа орта-сыныч химиялык мониторингi. Сонымен катар, химиялык мониторинг организмге енетш токсин-дiк заттардыч косынды келемi туралы мэлiмет бермейдi, тек оны биомониторинг немесе биоло-гиялык бакылау колдану аркылы рана баралаура мYмкiндiк бередi [2, 21].

K,азiрri кездеп жарияланран кептеген эде-биеттерде баска мYшелер мен жYЙелердiч закым-далуы сирек жазылран, марганецпен улану ауыр нейротоксикозра жататын болрандыктан да бо-лар, ол туралы мэлiметтер кездеседг Марганец-тiч журек-тамыр жYЙесiне эсерi туралы кептеген рылыми зерттеулер нэтижелерi бар. 1883 жыл-дыч ез^де Kobert жумыстарында марганецтiч артериялык кан кысымын тYCiретiнi туралы жазылран. Бул мэлiметтер кейiннен жYргiзiлген зерттеулер нэтижелерiмен дэлелденген. Марга-нец-тiч жэне оныч косындыларыныч гипотен-зивтi эсерi жануарларра жYргiзiлген зерттеулерде де дэлелдендi [23, 24].

Баранова В.М. жэне баска авторлар ечбе-гiнде 236 кеме курылысшылары-дэнекерлеуш^ лердi тексергенде диагноз койылран кэсiби жэне кэсiби емес аурулардыч жиiлiгi мен сипаты керсетшген [25]. Шачныч курамында марганец келемi 21,8 мг/м3 дейiн, хром келемi - 10,6 мг/м3 дейiн болран. Дэнекерлеушiлердiч ечбек жардайы узак статикалык кернеулiкте, дененiч колайсыз позада болуымен жэне шу дечгейiнiч руксат етш-ген шамадан артык болуымен сипатталады. Тек-серiлген жумысшылардыч арасында кэаби ауру-шачдык дечгейi 22,9±2,8% келемшде аныктал-ран. Оныч курылымында кернеулктен туындаран колдыч ауруы (14,0±2,3%), пневмокониоз бен созылмалы бронхит диагнозы койылрандардыч келемi тиесiнше 4,2±1,3 жэне 7,2±1,3%, марганец интоксикациясы - 2,5±1,0% келемiнде дэне-керлеушiлерде кездескен. Бул сыркаттардыч жиЬ лiгiнiч ечбек еттше тiкелей байланысты екендiгi аныкталады. Дэнекерлеушiлердiч бул тобында сонымен катар бауыр мен ет жолы ауруларыныч жорары жиiлiкте кездесетiнi аныкталады

(17,7±2,6%), ол ечбек ет^ арткан сайын улрая тYседi.

СО2 бар ортада жартылай автоматтанды-рылран орамды дэнекерлеу жумыстарын жYргiз-ген кеме курылысы енеркэаб^ч 242 дэнекер-леушiлерiн зерттегенде, ечбек процес барысында тыныс алу аймары ауасына 11,4-тен 72,6 мг/м3 дешн дэнекерлеу шачы белiнген, тексертуштер-дiч 30%-нда екпе мен бронхтарда эртYрлi езге-рiстер аныкталран, оныч шшде 15,5%-да пневмо-кониоз аныкталран. 6кпе патологиясы аныктал-рандардыч орташа ечбек ет^ 18 жылды курайды.

ЕчбеккабшеттшИкке эсер етутiн аурулар бакылау тобымен салыстырранда дэнекерлеуш^ лерде 3 есе жи кездеседi [26]. Созылмалы бронхит 39,7% дэнекерлеушшерде жэне бакылау тобында 11,9% тексершушшерде аныкталран. Мак-симальды тырыздыкпен керiнетiн рентгенограм-малы пневмокониоз 9,5% дэнекерлеушiлерде аныкталады,олардыч 70% СО2 ортада темiрдi жартылай автоматтандырылран дэнекерлеу жу-мыстарын жYргiзушiлерде кездеседi. Тыныс алу аймарындары шачныч орташа концентрациясы 8,9 мг/м3 курайды, оныч шнде темiр - 3,01 мг/ м3, марганец - 0,33 мг/м3 жэне фтор - 0,81 мг/м3 келм^де кездеседг Тексерiлушiлердiч кеб^ч ечбек етiлi 10 жылдан жорары, бiрак 121 тексерЬ луш^ч 2-де пневмокониоз 10 жылра дейшп мер-зiмде дамыран.

Кеме курылысы енеркэаб^ч дэнекерлеу-шiлерiнде нерурлым жи тiркелетiн кэсiби ауру-ларра пневмокониоздар (15,5%), созылмалы марганец интоксикациясы (5,2%), есту жYЙкесiнiч невритi (20%) жатады [28]. 286 электрмендэне-керлеушiлердi тексергенде жорарыда керсетiлген кэсiби аурулармен катар, бакылау тобымен салы-стырFандаi жYрек-тамыр жYЙесiнiч аурулары, орталык жYЙке жYЙесiнiч функционалдык бузы-лыстары шынайы тYPде жиi кездеседi.

Жумсак темiрлердi дэнекерлеу жумыста-рында марганец интоксикациясы дамуыныч мYм-кiндiгiн жокка шыFаруFа болмайды, бiрак та бул ете сирек ^ркелет^ айтылады [27, 29]. Украина-да дэнекерлеушiлерде кэсiби аурулардыч дамуы машина жасау енеркэсiбiнде неFурлым жиi кезде-сетiндiгi (50%) аныкталFан. АныкталFан аурулардыч кебiсi дэнекерлеу аэроэолiмен тыныс алумен байланысты, оларFа пневмокониоз, созылмалы бронхит, бронхты демкпе жатады. Созылмалы бронхит кем дегенде 10 жылFа дейiнгi жумыс ет^ лiнде диагностикаланады жэне кебiнесе темiрдi дэнекерлеумен, фторлыкальцийлi типтi электрод-тардыч эртYрлi маркаларымен жэне тутастай ке-сетiн сыммен кемiркышкыл газды ортада темiрдi жартылай автоматтандырылFан дэнекерлеуде жэне колмен орамды дэнкерлеуде неFурлым жи кездеседi. 1022 денекерлеушiлердi эпидемиоло-гиялык тексеру нэтижелерi осы мамандыкта жумыс iстеушiлер арасында тыныс алу жYЙесiнiч аурулары бакылау тобымен салыстырFанда 2,5 есе жи кездесетiнiн керсетедi. Сондай-ак, бакылау тобымен салыстырFанда жоFарFы тыныс алу

жолдары аурулары - мурын, ечеш, кемейдiч шы-рышты кабатыныч субатрофиялык езгерiстерi ен-дiрiстiк етiл арткан сайын жиiлей "тусет^ анык-талады. Тыныс алу жолдарыныч шырышты ка-баттарыныч закымдануыныч жэне бронх-екпе жуйеа ауруларыныч дамуы фторкурамдас дэне-керлеу аэроэольдарыныч эсерiне ушыраран дэне-керлеушiлерде жиi дамитындыры дэлелденген. Баска топтардары дэнекерлеушiлерге караранда осы топта созылмалы кабынран асказан аурулары мен ойык жара ауруы жи кездеседi. Авторлар-дыч айтуы бойынша фтор туындылары жалпы токсикалык эсерден баска жергшкт ттркендЬ рушi - «езше тэн касиетп» патология дамуына экеледi. Орталык жYЙке жYЙесiнiч кызметпк бу-зылысы iшiнен вегетотамырлык дистония синдромы жи кездеседi. Миокардтыч диффузиялы ез-герiсi электродэнекерлеушiлерде бакылау тобы-мен салытырранда 2 есе жи кездеседi. Кептеген авторлар, миокардтыч функциоалдык кYЙiнiч ез-геру жардайын вегетотамырлык дистонияныч дамуына экстрокардиялык эсермен тYCiндiредi, ярни дэнекерлеушi аэрозольдiч курамындары химия-лык заттардыч миокардтары алмасу процессте-рiне, тамырлар кабыррасына тiкелей эсер етуiнен [30].

Кеме курылысында iстеушi дэнекерлеуш^ лердiч денсаулык жардайына ечбек ахуалы, элеу-меттiк - демографиялык, медициналык - элеу-метлк факторлар белгiлi дэрежеде эсер ететшдИ аныкталран [31, 32]. Ол сонымен бiрге жумысшы-ныч жасына жэне ечбек етшше тырыз байланы-сты. Тексеру жYргiзiлген дэнекерлеушiлер ара-сында обьективтi жэне субьективтi керсеткiштерi бойынша олардыч денсаулыры 20 жаска дейш дэнекерлеушi болып жумыска туррандармен СА-лыстырранда айтарлыктай темен жэне оларда денеыч артык салмары, ебедейсiз дене бтм^ те-мекi тарту жэне спиртлк iшiмдiктердi кеп мел-шерде пайдалану жиi кездеседi. Жумыс ктейтш дэнекерлеушiлерде бакылау тобымен салыстыр-ранда тыныс алу мYшелерi аурулары жи ^рке-ледi, ал зейнеткерлiкке шыккандардыч арасында - журек- тамыр жYЙесiнiч эртYрлi аурулары жиi кездеседi.

Сочры жылдары дэнекерлеушiлердiч урпак экелу кызметше байланысты мэлiметтер жазыла бастады. Жумсак жэне ете жумсак (легированных сталей) темiрлердi дэнекерлеушi, колмен орамды жэне кемiр кышкылды ортада автомат-тандырылран дэнекерлеудi колданатын дэнекер-леушiлердiч, жэне де дэнекерлеушi аэрозоль эсе-рше урынбаран жумысшылардыч (бакылау тобы) бул кызметш салыстырмалы зерделеу нэтижелерi дэнекерлеушшер отбасында бала туудыч айтарлыктай кем^енш керсетедi. Дэнекерлеушiлер спермасыныч келемi мен жэне сапасы бакылау тобындары жумысшылармен салыстырранда темен жэне бедеулк жиi кездесетiнiн керсеттi, сон-дыктан салыстырушы топка караранда урыксыз болуы жиi кездеседi, жэне де бул керсетюштер жумсак темiрдi дэнекерлеушшерде ете жумсак

темiрдi дэнекерлеушiлермен салыстырранда айтарлыктай темен. Дэнекерлеушi аэрозольдар-дыч экспозициясы дечгейi айтарлыктай жорары бол-маранын (1-ден 4,7 мг/м3 дейш) айта кету ке-рек, соныч езшде оныч шамалы рана айырма-шылырыныч езi жумсак темiрдi дэнекелеушiлерде (3,2 жэне 4,7 мг/м3) бала туу кызмет^ч керсет-кiштерiнiч темендеуi дозатшмдшк тэуелдiлiкте болатындырын керсетедi. Алынран зерттеу нэти-желерiн ескере отырып, авторлар мутагендi (Ni и Сг6+) немесе токсиндi (мп) эсер етуге кабтетп металдардыч дэнекерлеу аэрозольдарында бо-латындыры дэнекерлеушiлерде сперматогенездiч нашарлауы мен фертильдшк^ч темендеуi ара-сындары байланысты тус^рт бере алмаран, тек байкалатын езгерiстердiч арнайы себебi элi аныкталран жок деген пiкiр айткан.

Авторлардыч пiкiрiнше [33] 10 жыл жумыс етшнде iшкi мYшелер патологиясы, оныч шнде кэсiби патология жумысшылардыч 91,4% дами-ды, бул кезде олардыч жасы 50-де толмайды, сондыктан бул кэаби топтыч жумысшыларыныч биологиялык жасы орташа алранда кYнтiзбелiк жасынан 10 жылра артык болады. Дэнекерлеу аэрозол^ч эсерiнен дамитын кэсiби патология-ныч курылымында бронх-екпе жYЙесiнiч аурула-ры - пневмокониоз бен созылмалы бронхит не-пзп орындарды алады. Бул аурулардыч таралуы мен даму мерзiмi дэнекерлеу жумыстарыныч кар-кындылыры мен дэнекерлеу аэрозол^ч сапалык курамына, жэне де организмыч оныч эсерiне дербес сезiмталдыFына байланысты болады. Мы-салы, колмен орамды тэсшмен дэнекерлеушшер-де созылмалы бронхит басым болады (73,1%), ал кемiркышкыл газды (СО) ортада жартылай авто-матты дэнекерлеумен айналысатын дэнекерлеу-шшерде негiзiнен пневмокониоз (63,7%) басым болады. Пневмокониз жартылай автоматты дэне-керлеушi жумысшыларда колмен орамды тэсшмен дэнекерлеушшермен салыстырFанда 2,6 есе жи диагностикаланады. Пневмокониоз дамуыныч орташа мерзiмi теменгi легирленген темiрлердi жартылай автоматты дэнекерлегенде колмен орамды дэнекерлеумен салысты^анда 7 жылFа кыска болады жэне 14,6±0,9 жылды курайды. Пневмокониоздыч дамуыныч мерзiмi мен жишь пыч дэнекерлеу жумыстарыныч каркындылы-Fына ткелей тэуелдi екндiгi байкалады.

Сонымен, жете^ енеркэсiптер саласын-даFы негiзгi ендiрiстiк процестердiч курамдас бе-лiгi болып саналатын дэнекерлеу жумыстарыныч ечбек ахуалы езшдк ерекшелiктермен жYретiн-дiгiн керсетедг Бул салада тiкелей ечбек аткара-тын дэнекерлеушiлер жумысыныч айтарлыктай ечбектк езгешелiктерi бар екендiгi талас ту-дырмайды. Олардыч денсаулык жаFдайына ендiрiс-тiк ортаныч зиянды факторларыныч эсерiн ги-гиеналык турFыдан баFалау кекейтестi мэсле-лердiч бiрi екендiгi даусыз. Казiргi кезде бiздiч елiмiзде дэнекерлеушiлердiч ечбегiн баFалауFа арналFан кешендi жэне максатты баFытты зерт-теулердiч жок екендiгiн ескерсек,

олардыч ечбек жаFдайын баFалау, зиянды жэне кауiптi факторларды аныктау, тYптеп келгенде кэсiби каутт зерттеу езектi гигиеналык мэселе екендИне кечiл аударамыз.

6ДЕБИЕТТЕР

1. Баранова В. М. Гигиенические факторы. /В. М. Баранова, С. А. Кейзер., В. Ф. Смирнов //Гигиена труда. - 1976. - №6. - С. 45 - 47.

2. Горбань Л. Н. Руководство по гигиене труда:В Т.2. /Л. Н. Горбань. - М.: Медицина, 1987. - С. 203 - 211.

3. Горбань Л. Н. Герантология и гериартрия /Л. Н. Горбань, Т. К Кучерук, И. П. Лубянова // Трудовая реабилитация пожилых. - Киев, 1988. -С. 69 - 72.

4. Горбань Л. Н. Гиг. труда: Республ. межведомственный сб. /Л. Н. Горбань, Е. П. Краснюк., И. Е. Факторов. - Киев: Здоровья, 1983. - Вып. 19. -С. 40 - 49.

5. Грацианская Л. Н. Вопросы профессиональной патологии в машиностроительной промышленности /Л. Н. Грацианская, И. М.Суворов, М. Л. Хай-мович и др. - М., 1977. - С. 4 - 8.

6. Дейнега Г. Е. Вопросы профессиональной патологии в машиностроительной промышленности /Г. Е. Дейнега., В. И. Прилуцкий, Н. А. Коре-невский //Гигиена труда. - 1983. - №12. - С. 12 - 15.

7. Ершова М. А. Влияние производственных факторов на состояние зворовья электрогазосварщиков //Гигиена труда: Республ. межведомственный сб. - Киев: Здоровья, 1983. - Вып. 19. - С. 49 -51.

8. Измеров Н. Ф. Концепция оценки профзаболеваний по категориям риска и тяжести /Н. Ф. Из-меров., В. А. Капцов., В. Г. Оракимов //Медицина труда и промышленная экология. - 1993. - №9 -10. - С. 1 - 3.

9. Кольцун С. С. Достижения и проблемы функциональной диагностики на рубеже XXI века: Материалы II Всероссийской науч-практич. конф. по функциональной диагностике. - М., 2000. - С. 43 - 58.

10. Курляндский Б. А. Материалы междунар. симпозиума. - СПб: МАПО, 2000. - С. 7 - 9.

11. Летавет А. А. Промышленная токсикология и клиника профессиональных заболеваний химической этиологии. - М., 1962. - С. 3 - 6.

12. Лубянова И. П. Приоритетни проблемы ппе-ничноi науки, медичноi екологИ, санiтарноi практики та охорони здоров,я: Тези доповщей. - Киев, 1995. - С. 273 - 277.

13. Лубянова И. П. Влияние железосодержащих сварочных дымов на характер и частоту патологических изменений в организме: Обзор литературы //Медицина труда и промышленная экология. - №9. - 1998. - С. 27 -37.

14. Любченко П. Н. Поражение сердечно-сосудистой системы у сварщиков /П. Н. Любченко., Т. Е. Виницкая //Медицина труда. - 2000. - №8. -С. 24.

15. Любченко П. Н. Состояние биомеханики ды-

хания и газов крови у электросварщиков с различными профессиональными заболеваниями /П. Н. Любченко., В. В. Массарыгин., Т. Е. Виницкая //Медицина труда и промышленная экология.

- №4. - 2001. - С. 31 - 34.

16. Экономические и технические аспекты современного сварочного производства:Сб. докл. / Под ред. А. А. Мазура; М. Л. Жадкевич., В. В. Кривуляк., Г. М. Яковлев. - Киев, 1996. - 199 с.

17. Мячина Л. Я. /Комбинированное действие химических и физических факторов производственной среды. - Сверловск, 1972. - С. 114 -116.

18. Рыжкова М. Н. Гигиена труда и техника безопасности при сварочных работах. - М., 1962. -С. 64 - 66.

19. Рябова О. И. Особенности соматической патологии у электросварщиков при хронической марганцевой интоксикации. - Медицина труда и промышленная экология. - 2003. - №8 . - С. 38 -41.

20. Сыгит М. Особенности соматической патологии у электросварщиков при хронической марганцевой интоксикации. - Гигиена труда. - 1988.

- №4. - С. 21 - 23.

21. Трахтенберг И. М. Тяжелые металлы во внешней среде: Современные гигиенические и токсикологические аспекты /И. М. Трахтенберг., В. С. Колесников., В. П. Луковенко. - Минск: Навука i тэхнка, 1994. - 220 с.

22. Биомониторинг в оценке риска развития профессиональных интоксикаций /В. П. Чащин., Г. И. Сидорин., А. Д. Флорова и др. //Медицина труда и промышленная экология. - 2004. - №12. - С. 1

- 4.

23. Эрман М. И. Автоматическая сварка. /М. И. Эрман., Е. Е. Райский., А. Г. Потапьевский. - Гигиена труда. - 1968. - №4. - С. 63 -67.

24. El - Gamal F. M. Basic Concepts and Method of Measurement /F. M. El - Gamal, D. J. Chin, J. J. Weller, J. E. Cotes //Thorax. - 1995. - V. 40. - №9.

- P. 702.

25. Hjlund N. H.L. Int. symp. оп new epidemics in occup. health /H. L Hjlund N., J. P. E. Bonde., K.S. Hansen. //Helsinki. Finland. - 1994. - P. 77.

26. Jynge P. Theorell N. Healthy Work Stress, Productivity and the Reconstruction of Working Life /P. Jynge., H. Btrok., B. Asplund //Acta - Radiol.

- 1997. - V. 1. - P. 740 -749.

27. Roseman K. D. Cardiovascular disease and work place exposure //Arch. Environm. Hlth. - 1984. - V. 39. - №3. - P. 218 - 224.

28. Manninen O. Cardiovascular changes and hearing threshold shifts in men under complex exposures to nois, whole-body vibrations, temperatures and copletition - type psychicload //Int. Arch. Oc-cup. Environm. Hlth. - 1985. - V.56. - №4. - P. 251

- 274.

29. Schrauzer Gerhard N. Cobalt //Metals and Their Compounds Environ. Occurece, Analysis and Biol. Relevance //Weinheim etc. - 1991. - P. 879 - 892.

30. Sunderman F. W. Nickel /F. W. Sunderman,

Oskarsson A //Metals and Their Compounds Environ. Occurece, Analysis and Biol. Relevance. - Weinheim etc. - 1991. - P. 1101 - 1126.

31. Teisinger J. In. Chemical methods for the evaluation of biological material in industrial toxicology / J. Teisinger. - Prague: SZN, 1956. - P. 1 - 128.

32. Wang Zhe Ping. Kombinierte Wirkung ausgewählter parameter von klima und Larm auf ar-

beitsleistung und beanspruchung /Zhe Ping Wang., K. Larsson, P. Malberg et al. //Amer.J. industry. Med. - 1994. - V. 26. - №6. - P. 741 - 754. 33. Wolf C. Les changements de certaines fonctions physiologiques de l"organisme sous Taction complexe du bruit et de la temperature elevee au cours de l"experience aigue /C. Wolf, C. Piridi, E. Valic et al. //Occup. Envion. Hlth. - 1997. - P. 350 - 353.

I. A. Amanzhol, A. A. Ismailova, L. S. Batyrbekova

HYGIENIC ESTIMATION OF CHANGES IN ORGANISMS OF ELECTRIC GAS WELDERS UNDER THE INFLUENCE OF WELDING AEROSOL UNDER THE PRODUCTION CONDITIONS

The concentration of different metals being part of the welding aerosol exceeds maximum permissible levels at the workplaces of the electric gas welders. The elevation of maximum permissible concentration of manganese causes the definite somatic pathology, pneumoconiosis, sensorineural deafness, dust bronchitis, chronic manganic poisoning, vibratory disease, diseases of the support-motor apparatus.

И. А. Аманжол, А. А. Исмаилова, Л. С. Батырбекова

ГИГИЕНИЧЕСКАЯ ОЦЕНКА ИЗМЕНЕНИИ В ОРГАНИЗМЕ ЭЛЕКТРОГАЗОСВАРЩИКОВ ПРИ ВОЗДЕЙСТВИИ СВАРОЧНОГО АЭРОЗОЛЯ В ПРОИЗВОДСТВЕННЫХ УСЛОВИЯХ

На рабочих местах электрогазосварщиков концентрация различных металлов входящих в состав сварочной аэрозоли превышают предельно-допустимые уровни. Повышение предельно - допустимой концентрации марганца на рабочих местах электрогазосварщиков вызывает определенную соматическую патологию; пневмокониоз, нейросенсорная тугоухость, токсико-пылевой бронхит, хроническая марганцевая интоксикация, вибрационная болезнь, заболевания опорно-двигательной системы.

Е. С. Абдрахманов, Н. И. Киреева, К. А. Курметова, О. Ю. Мокроусова

РАСПРОСТРАНЕННОСТЬ ВИЧ-ИНФЕКЦИИ СРЕДИ РАБОТНИКОВ СЕКСА ПО ДАННЫМ ДОЗОРНОГО ЭПИДНАДЗОРА

ГУ Темиртауский городской центр по профилактике и борьбе со СПИД (Темиртау)

В Темиртау эпидемиологическая ситуация по ВИЧ-инфекции остается напряженной. На 1 января 2008 г. с нарастающим итогом в Темиртау зарегистрировано 1 516 случаев ВИЧ-инфекции, в том числе по половому признаку: преобладают мужчины - 1017 чел. (67%), женщины составляют 33% (499 чел.); по возрастным группам: наибольший удельный вес составляют лица в возрасте 20-29 лет - 754 (50%), 30-39 лет - 355 (23%); основной путь передачи инфекции - парентеральный, при совместном употреблении наркотиков - 73% (1114 чел.), половой путь составляет 22% (335 чел.).

В целях оперативного реагирования на эпидемический рост заболеваемости инфекцией ВИЧ/СПИД среди жителей города, определения эффективности проводимых профилактических мероприятий среди лиц, оказывающих сексуальные услуги, дальнейшего корректирования профилактических мероприятий в данной целевой группе с учетом мирового опыта в Темиртау ежегодно проводится дозорный эпиднадзор (ДЭН) среди работников секса (РС) [1].

Задачи дозорного эпиднадзора среди РС:

• оценка распространенности и распределения ВИЧ инфекции, ВГС и сифилиса среди РС;

• оценка распространенности моделей поведения, сопряженных с риском ВИЧ инфицирования, среди РС;

• определение осведомленности РС о путях передачи ВИЧ и мерах профилактики заражения;

• доступность средств профилактики среди РС;

• охват тестированием на ВИЧ;

• использование полученных данных для разработки, планирования и внедрения профилактических программ;

• охват РС профилактическими мероприятиями;

• предоставление информации для разработки программ по контролю инфекции и обоснования выделения необходимых ресурсов;

• оценка эффективности программ контроля и профилактики [2].

МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ

Проводилось добровольное связанное анонимное тестирование и анкетирование после получения устного информированного согласия с проведением до- и послетестового консультирования [1].

Размер выборки был вычислен с помощью компьютерной программы Epi-Info для популяци-онного, эпидемиологического анализа. Численность РС по быстрой оценке ситуации в городе составляет 140 человек. Выборка определена в

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.