Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОНДАГИ ИҚТИСОДИЙ ИСЛОҲОТЛАРДА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИНГ ЎРНИ'

ЎЗБЕКИСТОНДАГИ ИҚТИСОДИЙ ИСЛОҲОТЛАРДА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИНГ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
383
28
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Ахборот технологиялари / иқтисодий ислоҳотлар / иқтисодиёт / матбуот / журналлар / ахборот бюллетенлари / телевидение / интернет / электрон тижорат / виртуал ресурслар / Information technology / economic reform / economics / press / magazines / newsletter / television / internet / e-commerce / virtual resources.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Азизхон Мухаммадқодирович Расулов

Мақолада мустақиллик йилларида Ўзбекистонда амалга оширилган иқтисодий ислоҳотлар жараёнида ахборот технологияларининг ўрни ёритилган. Ушбу жараёнда электрон тижоратни яратиш ва ушбу соҳада қонунчилик базасини яратиш масалалари ҳам ўрганилди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE ROLE OF INFORMATION TECHNOLOGIES IN ECONOMIC REFORMS IN UZBEKISTAN

The article highlights the role of information technology in the process of economic reforms in Uzbekistan during the years of independence. In this process, the establishment of e-commerce and the creation of a legal framework in this area were also studied.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОНДАГИ ИҚТИСОДИЙ ИСЛОҲОТЛАРДА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИНГ ЎРНИ»

УЗБЕКИСТОНДАГИ ЩТИСОДИИ ИСЛО^ОТЛАРДА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИНГ УРНИ

Азизхон Мухаммадкодирович Расулов

Фаргона давлат университети

АННОТАЦИЯ

Маколада мустакиллик йилларида Узбекистонда амалга оширилган иктисод ий ислохотлар жараёнида ахборот технологияларининг урни ёритилган. Ушбу жа раёнда электрон тижоратни яратиш ва ушбу сохада конунчилик базасини яратиш масалалари хам урганилди.

Калит сузлар: Ахборот технологиялари, иктисодий ислохотлар, иктисодиёт, матбуот, журналлар, ахборот бюллетенлари, телевидение, интернет, электрон тижорат, виртуал ресурслар

THE ROLE OF INFORMATION TECHNOLOGIES IN ECONOMIC

REFORMS IN UZBEKISTAN

Azizkhon Mukhamadqodirovich Rasulov

Fergana State University

ABSTRACT

The article highlights the role of information technology in the process of economic reforms in Uzbekistan during the years of independence. In this process, the establishment of e-commerce and the creation of a legal framework in this area were also studied.

Keywords: Information technology, economic reform, economics, press, magazines, newsletter, television, internet, e-commerce, virtual resources.

КИРИШ

Демократик жараёнларни чукурлаштириш, ахолининг сиёсий фаоллигини ошириш, фукароларнинг мамлакатимиз сиёсий ва ижтимоий хаётидаги амалий иштироки ахборот эркинлигини таъминламасдан, оммавий ахборот воситаларини одамлар уз фикр ва гояларини, содир булаётган вокеаларга уз муносабати ва позитсиясини эркин ифода этадиган минбарга айлантирмасдан туриб эришиб булмади.

Узбекистон Республикаси «Оммавий ахборот воситалари тугрисида»ги ^онунининг 7-моддасида «Узбекистон Республикасида оммавий ахборот воситаларини сензура килишга йул куйилмайди. Эълон килинаётган хабар ва

материаллар олдиндан келишиб олинишини, шунингдек, уларнинг матни узгартирилишини ёки бутунлай нашрдан олиб колинишини (ефирга берилмаслигини) талаб килишга хеч кимнинг хакки йук» деб курсатиб куйилган.

АДАБИЁТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Узбекистонда 2020-йил 1-январ холатига кура, интернет тармогига уланган абонентлар сони 16 386,2 мингни ташкил этиб, 2019-йилнинг мос даврига нисбатан 23,0 % га ёки 3 064,5 мингга усган. Шудан, ахоли орисида 15 750,8 минг абонент мавжуд булиб, бу курсаткич 2019 йилга нисбатан 22,3 % га ёки 2 867,5 мингга юкори булди. Бошка худудлар билан таккосланганда, Интернет тармогига уланган энг куп абонентлар сони Тошкент шахрида 3 550,6 минг абонент ва энг кам абонентлар эса Сирдарё вилоятида 441,4 минг абонент кайд этилмокда.

Жахон хамжамиятининг кузланган ривожланиш ва фаровонликка эришиш учун, ахборот технологияларига булган эхтиёжи катта суръатлар билан ошиб бормокда. Иктисодий усишнинг фаоллашуви, дунё ахолиси яшаш даражасининг яхшиланиши ахборот технологияларининг кундалик хаётимизга сингиб кетагани натижасидир. Дунё тажрибаси шуни курсатадики эркин ахборот окимининг таъминланиши бозор иктисодиётига утишни тезлаштиради ва ижтимоий фаровонликни оширади.

Ахборот технологияларининг тез ривожланиши иктисодда хам уз аксини топмасдан колмайди. Хрзирги кунда иктисодда, айникса тадбиркорлик сохасида эришилаётган ютукдар негизида айнан ахборот технологияларининг юкори даражада ривожланганлиги ва самарали кулланиши ётади. Ахборот технологияларининг маълумотлар етказиш тармоклари, ахборот интернет-ресурслари ва улар орасидаги электрон хужжат алмашув, бизнес ва тижоратнинг баркарор ривожланаётганини куришимиз мумкин. Узбекистон учун ахборот технологияларини ривожлантириш янги иктисодий алокаларни таъминлашда мухим ахамият касб этади. Лекин бу жараён, ахборот технологиялари сохасида таълим стандартларининг ошиши, миллий телекоммуникатсия тармокларининг модернизатсиялашуви, хукукий базанинг шаклланиши окибатида вужудга келадиган жамиятнинг маълум даражадаги информатсион таёрлиги мавжуд булган холатдагина содир булади.

НАТИЖАЛАР

Электрон тижоратнинг узига хос кулайликлари ва устунликлари мавжуд. Жумладан, халкаро оператсияларда ахборот олиш тезлиги ошади; ишлаб чикариш ва сотиш даври кискаради; Арзон коммуникатсион воситалардан фойдаланиш эвазига ахборот алмашиш харажатлари камаяди.

Узбекистонда давлат органлари электрон тижоратни ривожлантиришда, дунё тажрибасида кенг кулланилган куйидаги принсипларга амал килишмокда. электрон тижоратни ривожлантиришда корпооратив сектор фаол рол уйнаши лозим; электрон тижоратга нисбатан, давлат органлари томонидан асосланмаган турли чекловлар куйилишига йул куйилмаслик лозим; Давлат хокимияти электрон тижорат жараёнига, ушбу соха субектларини куллаб-кувватлаш ва хукук базасини такомиллаштириш максадида аралишиши мумкин;^ электрон тижоратни бошкариш чора-тадбирларини ишлаб чикишда давлат хокимияти Инернетнинг узига хосликларини инобатга олиши лозим; электрон тижорат жараёни маъмурий-худудий булиниш ва давлат чегараларига боглик булмаган равишда, глобал масштабда содир булиши керак.

Иктисодий ривожланиш окибатида Узбекистон халкаро иктисодиёт тизимида тобора уз мавкеъини мустахкамлаб бормокда. Бу эса уз навбатида электрон тижорат инфратузилмасини такомиллаштириш, унинг жахон бозорида кучли ракобатчи сифатида пайдо булишини таъминлаш заруриятини келтириб чикаради. Юкоридаги холатлар инобатга олинган холда электрон тижоратнинг асосини, яъни хукукий базасини такомиллаштириш буйича бир канча сезиларли ишлар амалга оширилди. 2004 йил "Электрон тижорат" тугрисида Узбекистон Республикаси конуни, 2007 йил Вазирлар Махкамасининг "Электрон тижоратни ривожлантириш" тугрисидаги ва "Электрон тижорат тизимини амалда куллашда тулов тизимини такомиллаштириш" тугрисидаги карорлар кабул килинди.

Олиб борилган ва бажарилган ишлар асосида бир канча ижобий натижаларга эришилганлигини куришимиз мумкин. Масалан, ахборот алмашинуви тезлигини ошириш ва унга сарфланадиган вактни камайтириш максадида олиб борилган ишларнинг натижаси Республикада халкаро ахборот тармоклари тезлигини ошишида куринади.

Узбекистонда электрон тижоратни ривожлантириш билан бир каторда бу соханинг такомиллашишига тускинлик килаётган бир канча муаммолар хам мавжуд. Бу муаммоларнинг тезкор ва аник ечилиши бугунги куннинг мухим талабларидан бири хисобланади. Чунки айнан куйидаги ечимини кутаётган масалалар жахон тажрибасида кенг таркалган булиб, уларнинг тугри хал килинмаслиги окибатида бу сохада жиддий инкирозлар вужудга келиши мумкин.

МУ^ОКАМА

Электрон тижорат сохасида илмий изланишларни чукурлаштириш мухим вазифа хисобланади. Илмий ишлар, маколалар ёзиш, интернет-ресурлар яратиш, доимий форум ва конференсиялар ташкил этиш, кадрлар таёрлашда электрон тижоратнинг нафакат техник, балки иктисодий ва хукукий хусусиятларини хам инобатга олиш, энг асосий муаммолардан бири -малакали кадрлар

етишмовчилигини, олдини олади. Телекоммуникатсион хизматларни курсатиш сохасида ракобатни ривожлантириш. Бу хизмат сифатининг ошишига, нархлар даражасининг тушишига ва электрон тижорат учун маълум интернет-аудиторияларининг яратилишига олиб келади. АКТ сохасига инвеститсияларни киритиш учун кулай хукукий шароитнинг курсатилган тартибда доимий мавжуд булишини таъминлаш. Уз-узини бошкариш ва тажриба алмашиш тизимларини яратиш, электрон тизими буйича таълим тизимини ривожлантириш, ахборот технологияларининг бутун Узбекистон буйлаб кенг таркалишини таъминлаш зарур. Нафакат вилоят марказларида, балки чекка кишлокларда хам ахборот технологияларининг жорий килиниши электрон тижорат хажмининг сезиларли даражада ошишига сабаб булади.

ХУЛОСА

Электрон тижоратнинг ривожланиши Узбекситон мехнат бозори структурасига ижобий таъсир курсатади. Юкори ахборот технологияларини саноатлаштириш минглаб янги иш уринларини яратилиши мумкин. Узбекистон иктисодиётининг баркарорлашиши, товар ва хизматларнинг ракобатбардошлиги кучайиши ва электрон тижорат ривожланишининг бир пайтда содир булиши экспорт имкониятларимизнинг ошишига олиб келади.

Узбекистонда электрон тижоратни ривожлантириш имкониятлари йилдан йилга усиб бораётганлигини алохида таъкидлаб утиш лозим. Унинг ривожланиши миллий ишлаб чикарувчиларимизга янги бозорлар очиш, янги мижозлар топиш имкониятларини яратади. Электрон тижоратни ривожлантириш буйича танланган ва амалдаги йулдан тугри бориш, келажакда Узбекистон иктисодиётини жахон бозорининг етакчи вакилларидан бирига айлантиради. Узбекистонда электрон тижорат буйича мавжуд муаммоларни хал килишнинг тугри йули танланганлиги халк фаровонлигида, жамиятимизнинг тараккий топишида, иктисодий ривожланишимизда уз аксини топади.

REFERENCES

1. Ganiev, B. (2015). Business-Ethics in Islam. Theoretical & Applied Science, (7), 177-179.

2. Ganiyev, B. S. (2020). EDUCATION-PRIORITY SPHERE OF REFORM IN THE CONDITIONS OF A NEW STAGE OF DEVELOPMENT. Central Asian Problems of Modern Science and Education, 2020(1), 106-111.

3. Mamatov M., Isomiddinov A., Yuldashev S. Factors of Developing the Intellectual Abilities of the Youth //International Journal of Progressive Sciences and Technologies. - 2019. - Т. 16. - №. 2. - С. 311-313.

4. Karimov U., Abdurakhmon A. INNOVATIVE INFORMATION TECHNOLOGY IN EDUCATION //Форум молодых ученых. - 2017. - №. 5. - С. 9-12.

5. Karimov U., Ergasheva D. EDUCATIONAL ISSUES IN THE PERIOD OF AMIR TEMUR AND TEMURIDS //Теория и практика современной науки. - 2020. - №. 5. - С. 18-20.

6. Karimov U., Kasimov I. THE IMPORTANCE OF MODERN INFORMATION TECHNOLOGIES IN DEVELOPMENT OF DISTANCE EDUCATION //Перспективные информационные технологии (ПИТ 2018). - 2018. - С. 11861187.

7. Sayitkhonov A. THE IMPORTANCE OF INNOVATIVE ACTIVITIES OF YOUTH TO ENTREPRENEURSHIP //Theoretical & Applied Science. - 2020. - №. 1. - С. 3841.

8. Mukhamadqodirovich R. A. The role of mass media in the history of the period of independence //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal. -2020. - Т. 10. - №. 4. - С. 356-359.

9. Yuldashev S. U. TECHNOLOGY OF SOCIAL AND CULTURAL PROJECTION IN SCIENTIFIC MANAGEMENT OF SOCIETY //Theoretical & Applied Science. -2019. - №. 11. - С. 621-623.

10. Boltaboyev M. HISTORY OF RELIGIOUS CONFESSIONAL POLITICS IN THE SOVIET PERIOD //Theoretical & Applied Science. - 2020. - №. 6. - С. 668-671.

11. Asadullaeva N. Pedagogical Factors Of Formation Of Active Life Position Among Young Generation //The American Journal of Social Science and Education Innovations. - 2021. - Т. 3. - №. 01. - С. 576-584.

12. Evatov S. THE EXPRESSION OF THE IDEAS OF ASCETIC THINKING AND ALTRUISM IN CENTRAL ASIAN MYSTICISM //InterConf. - 2020.

13. Pulatova N. Ethnoecological Culture Of The Uzbek People Today And Pedagogical Aspects Of Its Formation In Students //The American Journal of Social Science and Education Innovations. - 2020. - Т. 2. - №. 11. - С. 485-490.

14. Azamjonovich I.I The death penalty for a crime and its philosophical and legal aspects // ACADEMICIA: AN INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL. - 2021. - T. 11. - №. 1. - C. 1376-1381.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.