Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОНДА ЗАМОНАВИЙ ҚУРИЛИШ ВА МЕЪМОРЧИЛИК АНЪАНАЛАРИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ МАСАЛАЛАРИ'

ЎЗБЕКИСТОНДА ЗАМОНАВИЙ ҚУРИЛИШ ВА МЕЪМОРЧИЛИК АНЪАНАЛАРИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ МАСАЛАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
4
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
меъморчилик анъаналари / замонавий қурилиш / уй-жой қурилиши / намунавий лойиҳалар / меъморий ёдгорликлар.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Муниса Раджабова

Мақолада Ўзбекистонда мустақиллик йилларида замонавий қурилиш ва меъморчилик анъаналарини жорий этиш масалалари ҳақида сўз боради. Қайд этиш жоизки, мамлакатимизда барча зарур ижтимоий ва коммуникация инфратузилмасига эга бўлган, изчил ривожланиб бораётган ўта йирик уй-жой бозори шаклланмоқда. Қишлоқ жойларини табиий иқлим шароити ва рельефининг, ҳудудларнинг ижтимоий, демографик хусусиятларини инобатга олган, замонавий қурилиш материаллари ва технологияларини қўллаган ҳолда, якка тартибда қуриладиган уйлар, ижтимоий, маданий ва санитария, маиший объектлар лойиҳаларини такомиллаштириш муҳим аҳамият касб этади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОНДА ЗАМОНАВИЙ ҚУРИЛИШ ВА МЕЪМОРЧИЛИК АНЪАНАЛАРИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ МАСАЛАЛАРИ»

УЗБЕКИСТОНДА ЗАМОНАВИЙ ЦУРИЛИШ ВА МЕЪМОРЧИЛИК АНЪАНАЛАРИНИ ЖОРИЙ ЭТИШ МАСАЛАЛАРИ Муниса Раджабова

Таянч докторант, Чирчик давлат педагогика университети samsmith99@gmail.com https://doi.org/10.5281/zenodo.10800030

Аннотация. Мацолада Узбекистонда мустациллик йилларида замонавий цурилиш ва меъморчилик анъаналарини жорий этиш масалалари уацида суз боради. Кайд этиш жоизки, мамлакатимизда барча зарур ижтимоий ва коммуникация инфратузилмасига эга булган, изчил ривожланиб бораётган ута йирик уй-жой бозори шаклланмоцда. Кишлоц жойларини табиий ицлим шароити варельефининг, уудудларнинг ижтимоий, демографик хусусиятларини инобатга олган, замонавий цурилиш материаллари ва технологияларини цуллаган %олда, якка тартибда цуриладиган уйлар, ижтимоий, маданий ва санитария, маиший объектлар лойиуаларини такомиллаштириш мууим ауамият касб этади.

Калит сузлар: меъморчилик анъаналари, замонавий цурилиш, уй-жой цурилиши, намунавий лойиуалар, меъморий ёдгорликлар.

Аннотация. В статье говорится о внедрении современных строительных и архитектурных традиций в Узбекистане в годы независимости. Следует отметить, что в нашей стране формируется очень крупный рынок жилья, который имеет всю необходимую социальную и коммуникационную инфраструктуру и последовательно развивается. Важно совершенствовать проекты индивидуальных домов, социальных, культурно-санитарных, бытовых объектов с учетом природно-климатических условий и рельефа сельской местности, социальных и демографических особенностей регионов, с использованием современных строительных материалов и технологий.

Ключевые слова: архитектурные традиции, современное строительство, жилищное строительство, типовые проекты, памятники архитектуры.

Abstract. The article talks about the introduction of modern construction and architectural traditions in Uzbekistan during the years of independence. It should be noted that a very large housing market is being formed in our country, which has all the necessary social and communication infrastructure and is consistently developing. It is important to improve the designs of individual houses, social, cultural, sanitary, and household facilities, taking into account the natural and climatic conditions and topography of rural areas, the social and demographic characteristics of the regions, using modern building materials and technologies.

Keywords: architectural traditions, modern construction, housing construction, standard projects, architectural monuments.

Яна бир жихатга эътибор каратиш лозимки, ахолининг кам таъминланган, даромади паст хисобланган кисмини уй-жой билан таъминлаш учун давлат бюджетидан ажратиладиган субсидиялар айнан юкоридаги фукароларга етиб бормаслик холати кузатилмокда. Бунинг сабаби юкоридаги бобларда келтириб утганимиздек уй-жойнинг таннархи хам ахоли учун айника кам таъминланган фукаролар учун киммат эканлиги хисобланади. Давлат томонидан ажратиладиган субсидиялар кишлок ва шахарларда биринчи 5 йил давомида ипотека кредити учун фоиз туловлари харажатларини коплаш учун 10 фоизлик пунктдан, Тошкент шахрида эса 12 фоизлик пунктдан ошган кисми учун тулаб бериш йулга куйилган булиб, 5 йиллик муддатдан сунг ипотека кредитини фукаронинг узи

Tynamu .o3hm x,Hco6naHagu. By эса KaM TatMHHnaHraH ^yKapo ynyH mo.habhh ^Hx,aTgaH KHHHHHH.nHK.nap TyFgupagu Ba KpeguTHH TynaMacnHK opTHgaH yñHH 6aHK ^oñgacura bo3 Kenumra, ëKH x,O3upga KeHr TapKanraH gapoMagu axmH 6ynraH ^yKapora TaK.H$ этнmгa Ma^6yp 6ynagH.

ro^opHgarH 6o6napga Kypu6 yTraHHMH3geK, H^apa yñnap ax,o.HHH yñ-^oñ 6unaH TatMHHnamga энг MaK6yn eHHMnapgaH 6HpH x,Hco6naHagH. yh-^oh H^apacu Pecny6.HKaMH3ga yñ-^oñ cox,acura ннвеcтнцнanapнн ^an6 этнm, MaMnaKaTga yñ-^oñ 6o3opHHHHr puBO^naHumura Karra x,HCca Kymumu 6unaH 6Hp KaTopga, ax,o.HHH yñ-^oñ 6unaH TatMHHnaHHmHHH x,aM h®:o6hh ToMoHra y3rapTHpagH. Kenrycuga ym6y HyHanumga ax,o.HHHHr KaM TatMHHnaHraH, HorupoH, gapoMagu nacT 6ynraH khcmhhh x,aM x,uco6ra onum, hcthk6o..h HyHanumnapgaH 6upu 6ynumH 3apyp. fflyHgaH Kenu6 HHKKaH x,onga, MaM.aKaTHMH3ga H^apa yH-^oñnap 6o3opuHH puBO^naffrupum Myx,HM caHanagu. H^apa yñ-^oñ 6o3opuHHHr MaMnaKaTHMH3ga MaB^ygnuru ym6y HyHanum 6yñHHa xyKyKHH acocnap Ba aManuëTHHHr MaB^ygnuru cox,aHH pHBO^naHTupumra h®»6hh Tatcup KypcaTagu.

äx,o.hhh yñ-^oñ 6unaH TatMHHnamga «Ha 6up эtтн6оp KapaTHnumu .o3hm 6ynraH ^Hx,aT 6y my6x,acu3 MaM.aKaTHMH3garH hxthmohh xHMoara Myxro:®: 6ynraH KaM6aFan, KaM TatMHHnaHraH Ba HorupoHnurH 6ynraH maxcnapHHHr MaB^ygnurugup. Ym6y maxcnapHHHr h^thmohh x,hmoach yñ-^oñ HyHanumu 6yñHHa x,aM gaB.aT Ka^unnuruga 6ynumH .o3hm. ByHgañ h^thmohh xhmoa gaB.aTHHHr HMug^ura h^o6hh Tatcup KypcaTagu, xa.K ^apoBOHnurHHH omupagu Ba MaMnaKaT hxthmohh xaB^cHsnuruHH TatMHHnamra xH3MaT Kunagu.

Y36eKHcroH Pecny6.HKacu Ba3upnap MaxKaMacuHHHr 2009 hh. 13 ^eBpanga HHFHnHmuga 2008 ñunga pecny6.HKaHH H^THMOHH-HKTHcogHH puBO^naffrupum myHnapu Ba 2009 Hunga HKTHcoguëTHH 6apKapop pHBO«.aHTHpHmHHHr энг MyxyM ycTHBop Ba3H$anapu TyFpucuga ranupHnu6, yHga Typap-^oñ Macananapura x,aM anox,uga ax,aMHAT 6epungu. fflyHHHrgeK, Y36eKHcroH Pecny6.HKacu 6hphhhh npe3HgeHTHHHHr 2009 hh. 26 AHBapgaru «^umnoK TapaKKHëTH Ba ^apoBOHnuru hh.h ^aB.aT gacrypu TyFpHcuga»™ n^ 1046-coh Kapopuga ym6y Macanara TyxTanagu. ^umnoK ax,onu nyHKT.apHHH max,apco3.HK xy^^araapu 6unaH TatMHHnam, noñx,anapHH umna6 HHKHnHmHga xygygnapHHHr hk.hmh, geMorpa^HK, MH..HH mapT-mapoHT.apHHH Ba ax,o.HHHHr Maumuñ э^тнёÄ.apннн x,uco6ra onraH x,onga «Hru Tungaru Typap-^oñ 6uHO.apH Kypunumu ynyH HaMyHaBHH noñu^a TypnapuHH (Tunnapu) umna6 HHKHm 6yHHHa Y36eKHcroH Pecny6.HKacu 6hphhhh npe3ugeHTHHHHr 2009 hh. 27 «HBapga noHH^a-KugupyB HHcTHTyTH - «^HmnoKKypunumnoHH^a» MH^TamKH. этнm TyFpucuga n^-1049 coh.h Kapopu Ka6yn KunuHgu [1]. ^apop H^pocuHH TatMHHnam MaKcaguga HaMyHaBHH noHH^anap acocuga 2009 ñunga Kapmu TyMaHHHHHr ^Hru-XoHo6og (36,0 ra), Kac6u TyMaHHHHHr roKcanum (6,0 ra), Khto6 ryMaHHHHHr HapMrap (13,2 ra), ^aMamu TyMaHHHHHr OKry3ap (7,8 ra), Fy3op TyMaHHHHHr ^opKyMgu (12,6 ra) axonu nyHKT.apuga 20 TagaH saMH 100 Ta HaMyHaBHH Typap-^oñ MaccuB.apu Kypunu6 ^oñganaHHmTa Tonmupungu. 2010 ñunga 13 Ta xygygHHHr 20 Ta MaccuBHga 735 Ta, 2011 ñunga 13 Ta xygygHHHr 25 Ta MaccuBHga 805 Ta HaMyHaBHH yñ-^oñ Kypum 6yñHHa umnap o.h6 6opungu Ba yñ-^oñnap Kypu6 ^oñganaHHmra TonmupungH. fflyHHHrgeK, ym6y MaccuB.apga 2 Ta yMyMTat.HM MaKTa6u, 4 Ta 6onanap 6oFHacu, 5 Ta Ma^anna ry3apu, 2 Ta Kum.OK BpannuK nyHKTH, 3 Ta 10 ypuHnu x,aMMOM, 7 Ta caBgo Ba 6 Ta Maumuñ xH3MaT KypcaTyBHH mo^o6nanap Kypungu.

2010 ñu. gaBOMHga 65 Ta KHmnoK ^yKaponap HHFHHnapu xygygnapuHH MetMopuñ pe^anamTHpumHH TamKH. этнm, 4 Ta 10 MHHrgaH 3Hëg 6ynraH KHmnoK a^onu nyHKTnapuHH

бош режа лойихасини ишлаб чикиш тадбирлари олиб борилди. Бунинг учун давлат бюджети хисобидан 1 млрд. 700 млн. сум маблаг ажратилди.

Узбекистонда кишлок жойларида намунавий лойихалар асосида якка тартибдаги уй-жойлар куриш дастурининг мухим жихати курилишларнинг конунчилик, хукукий ва норматив базасини тубдан кайта куриб чикиш хамда ислох этишдан иборат эди. ^ишлок ахолисига якка тартибда уй-жой куриш учун ер участкалари бир оилага 6 сотих хисобида умрбод мерос килиб олиш хукуки билан бепул ажратилди. ^ишлок жойларида уй-жой массивларини куриш ишлари якка тартибда уй-жой курувчи ташкилотлар томонидан ишлаб чикилган намунавий лойихалар асосида, мухандислик-коммуникация, ижтимоий ва бозор инфратузилмаси объектлари билан биргаликда барпо этилди.

Янги уй-жой массивларида яшайдиган ахоли сони инобатга олиниб, мактаблар, болалар богчалари, кишлок врачлик пунктлари, савдо шохобчалари ва спорт иншоотлари хам намунавий лойихалар асосида барпо этилди. ^ишлокда яшайдиган оила уйнинг намунавий лойихасини танлаганидан сунг дастлабки бадал сифатида уй кийматининг 25 фоизи микдоридаги уз маблагини тулаш белгиланди. Унга кулай шартлар асосида узок муддатга - 15 йилга имтиёзли фоиз ставкаси буйича - биринчи йил белгиланган фоизни туламаслик шарти билан - 7 фоиз микдоридаги ипотека кредити берилди. Шу тарика кишлок жойларида якка тартибда уй-жой куриш буйича комплекс ишларни амалга ошириш учун яхлит институционал тузилма ташкил этилди.

Намунавий уй-жойларни лойихалаштириш, ижтимоий ва мухандислик-коммуникация инфратузилмасига эга булган уй-жой массивларини комплекс куриш режасини ишлаб чикиш "^ишлок курилиш лойиха" ихтисослаштирилган лойиха-тадкикот института зиммасига юкланди. Шу билан бирга, мазкур институт курилиш ишлари бажарилиши устидан муаллифлик назоратини хам амалга оширди.

Намунавий лойихалар асосида якка тартибдаги уй-жойлар курилишини кредит асосида молиялашни шу максадда ташкил этилган "^ишлок курилиш банк" акциядорлик-тижорат банки амалга оширди. Мазкур банк 2009 йил 30 мартда Узбекистон Республикаси Президентининг карори билан ташкил этилиб, дастлабки утган турт йил мобайнида кишлокда 23,6 минг нафар якка тартибда уй-жой курувчига киймати 677 миллион доллардан зиёд ипотека кредитлари берилди [2].

Банк нафакат ахоли, балки кишлокда уй-жой ва ишлаб чикариш хамда ижтимоий инфратузилма объектларини барпо этаётган курилиш ташкилотлари, шунингдек, кишлок курилишида фойдаланиладиган замонавий материаллар ва конструкциялар ишлаб чикарувчи корхоналарни хам кредит билан таъминлади. Шунингдек, якка тартибда уй-жой куриш дастурини амалга оширишда мамлакатимизнинг бошка банклари - Ташки иктисодий фаолият миллий банки ва "Ипотека банк" акциядорлик-тижорат банки хам фаол иштирок этди.

Уй-жойларни намунавий лойихалар асосида тайёр холда топшириш шарти билан куриш борасидаги хамма ишлар "^ишлок курилиш инвест" ихтисослаштирилган инжиниринг компанияси зиммасига юклатилди.

Узбекистон худудларида ташкил этилган 900 дан ортик янги ихтисослаштирилган пудратчи курилиш ташкилотларида 20 минг нафарга якин курувчи мехнат килди.

«Давархитекткурилиш» кумитаси, «^ишлоккурилишлойиха МЧЖ лойиха-тадкикот института ва вилоят хокимликлари билан биргаликда 2009 йилда курилиши мулжалланган уй-жой ва ижтимоий ахамиятдаги объектлар куриш учун танланган 42 та ер массивлари

ахолининг yй-жoйларга ва ижтимоий соха иншоотларига бyлган талаблар бyйича киритилган маълyмoтнoмалар асосида комлекс экспертизадан yтказилди, уй-жой биноларининг жойлаштириш сxемалари ишлаб чикди ва жойларга мослаштириш учун намунавий лойихалар билан таъминлаб берди.

2009 йилнинг 7-14 сентабр кунлари «Узэкспомарказ» павилонида ««Кишлок худудларида якка тартибда куриладиган уй-жой биноларининг лойихалари ва курилиш материаллари» иxтисoслашган кyргазмаси ташкил килинди. Уй-жой бинолари ва ижтимоий-маданий соха иншоотларининг намунавий лойихалари ва танлаб олинган эскиз лойихалар асосида институт томонидан каталог чоп этилди.

Узбекистон Республикасидаги кишлок ахолисини ишлаб чикилган намунавий лойихдлар билан кенг микёсда таништириш максадида, октабр-ноябр ойларида Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг фармойишига биноан, Республика худудларида кучмд кургазмалар ташкил килинди.

Кyргазмаларда билдирилган таклиф ва тавсияларни хисобга олган холда, институт томонидан кишлок уй-жой биноларининг 55 та лойихавий таклифлари ишлаб чикилди. Шунингдек, ушбу лойихалар 6Уйичд янгидан каталоглар ишлаб чикилди.

2009 йил давомида Давлат дастурини ижросини таъминланишида лойиха-кидирув ва курилиш ишларини амалга оширишда чет эл тажрибасини уРГДНИШ максадида 30 дан ортик лойихачилар, арxитектoрлар, курувчилар Греция-Италия (5 киши), Корея (14 киши), Германия киши), А^Ш (5 киши) чет эл давлатларида 6Ули6, шахар ва кишлок ахоли пунктларининг бош режаларини ишлаб чикиш ва уларни тадбик этиш тажрибасини УРГДНДИ.

Соха мyтаxассисларни кайта тайёрлаш ва уларнинг малакаси ошириш борасида укув режага асосан, ТА^И кошидаги курилиш сохасида менежерларни кайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш Марказида 2009 йилда 135 та, жумладан - 15 та ягона буюртмачи xизмати инжиниринг компаниясидан, - 28 та шахар ва туман арxитектyра бошкармаларидан, 12 та пудрат ташкилотлардан, 33 та лойиха ташкилотларидан курилиш соха йуналишидаги мyтаxассислар малакаларини оширди.

Вазирлар Махкамасининг 2009 йил 26 октябрдаги 280-сонли карорига мувофик Давлат курилиш нормалари негизида тузилган тартиб асосида хокимликлар билан биргаликда 2010 йил режасига киритилган 6800 та уй-жойларни курилишини «тайёр холда топшириш» усулида пудратчи ташкилотлари танлови ташкиллаштирилди. Янгидан ташкил килинган барча имтиёзларига эга булган пудрат ташкилотларининг курилишга жалб этилиши ва асосий курилиш материалларининг имтиёзли нарxларда етказиб берилиши пировард натижада уй-жойлар таннарxини 15-20 фоизгача пасайишига олиб келди.

^урилиши режалаштирилган турар-жойларни ташки мухандислик тармоклари билан таъминлашда ^oракалпoFистoн Республикаси ва вилоят хокимликлари, «Узтрансгаз» ДАК, «Узбекэнерго» ДАК, «Узавтойул» ДАК хамда «Узкoммyнxизмат» ДАК лари томонидан биргаликда амалга оширилди. куриладиган уй-жойлар нарxини арзонлаштириш максадида замонавий том ёпиш материаллари (металлочерепица), деворбоп материаллар ва ёFoчни кайта ишловчи кoрxoналарини ташкил этилди. Намунавий лойихаларнинг уй-жойлар нарxини уртача лойиха кийматида 23-25% Fишт ташкил этса, топ ёпиш матриаллари (металлочерепица) 17-20%, эшик ва ромлар каби материаллар 18-20 фоизга тyFри келганлиги сабабли, ишлаб чикаришда ОАТБ «^ишлок курилиш банк» томонидан ажратилган кредитлар асосида кoрxoналар барпо этилди. «Даварxитекткyрилиш» кумитаси

вилоят хокимликлари билан биргаликда 2010 йилда курилиши мулжалланган уй-жой бинолари ва ижтимоий-маданий объектлари учун 159 та туман худудидан танланган 215 та ер массивларида (1163,11 га) 6800 та замонавий уй-жойларни тасдикланган намунавий лойихалар асосида курилиши бошланиши кузда тутилган булиб, ушбу массивлар экспертизадан утказилди, уй-жой биноларининг жойлаштириш схемалари ишлаб чикилди.

2010 йилда республикамизнинг 215 та массивларида курилиши режалаштирилган 6800 та уй-жойлар хамда ташки мухандислик тармокларини куриш учун 424 тадан ортик пудрат ташкилотлар жалб килинди. 2010 йилда ^оракалпогистон Республикасининг 14 та туманларидаги 16 та массивларда намунавий лойихалар асосида 310 та уй-жойлар курилиши олиб борилди.

Узбекистоннинг кишлок жойларда бундай лойихаларни амалга ошириш борасидаги тажрибасидан бошка мамлакатлар хам урнак олса арзийди [3].

Тошкент шахрида 2012 йили "Замонавий уй-жой курилиши - кишлок жойларини комплекс ривожлантириш ва киёфасини узгартириш хамда ахоли хаётининг сифатини яхшилаш омили" мавзусидаги халкаро конференция булиб утди. Мазкур конференцияда Бирлашган Миллатлар Ташкилоти, Халкаро валюта жамгармаси, Жахон банки, Осиё тараккиёт банки, Ислом тараккиёт банки, АСЕАН, ЮНЕСКО каби нуфузли халкаро ташкилотлар, молия институтлари хамда бошка тузилмалар, уй-жой курилиши сохасидаги йирик компаниялар рахбарлари ва етакчи мутахассислари иштирок этди.

Уй-жой курилиши сохаси ижтимоий муаммоларни хал этишда катта ахамиятга эга. Жахонда иктисодий ривожланган давлатларда инвестициялар таркибида умумий сармоялар хажмининг 20 фоизидан 40 фоизигача булган улуши уй-жой курилиши сохасига тугри келади [4]. ^олаверса, уй-жой курилиши ва иктисодиётнинг мазкур соха билан боглик тармокларини ривожлантириш молия тизимини шакллантириш ва баркарор ривожлантиришнинг энг мухим бугинларидан бири булиб хисобланади.

Жахон тарихидан маълумки, уй-жой курилиши иктисодиётни кайта тиклашнинг хал килувчи воситаси булиб хизмат килади. Германия, Буюк Британия, Скандинавия давлатлари ва бошка мамлакатларда иктисодиётни рагбатлантириш хамда кайта тиклаш максадида турар-жой масаласида дастурлар кабул килинган. Масалан, Буюк депрессия деб аталган 1930- йиллардаги инкироз даврида А^Шда Президент Рузвельт якка тартибдаги уй-жой курилишини кредит билан таъминлаш тизимини жорий килди ва бу ислохот иктисодий усишни тиклашда хал килувчи ахамият касб этди [5].

Мустакиллик йилларида Узбекистонда хам мана шу тажрибалардан фойдаланилди. Уй-жойлар куришда худудларнинг узига хос табиий ва иклим хусусиятлари, узбек оиласининг миллий анъаналарини хисобга олиб, пухта ишлаб чикилган намунавий уй-жой лойихалари ишлаб чикилди.

Собик совет хукмронлиги йилларида ахолининг купчиллигининг уйлари пахса девор, лойсувок, усти хам лой билан ёпилган том уйлардан иборат эди. Уйнинг бир бурчагида мурили учок, иложи етганлар чуян печка ишлатишарди. Ёритиш тизими кора учок ва лампа, фонуслардан иборат эди. Девори сомонли лойсувок, шифти очик булиб, ёгочлари очик куриниб туради. Эшиклари оддий ёгочдан булиб, тиркишлари пахта ва латталар тикилиб бекитилади. Деворларида уй -рузгор буюмлари токчалар буларди. Баъзи хонодонларда махаллий усталар томонидан ясалган тумбалар ва шкафлар буларди. Уйнинг таг кисми лойсувок килиниб, буйралар тушаларди, устидан эса имконияти борлар тукима

гиламлар (тушамчилар) тушалган. Ёпинадиган, тушаладиган курпа ёстиклари хам оддий матолардан иборат булган.

Узи хам буюртмачи, хам курувчи булган кишлок ахолисининг имкониятлари чеклангани, шунингдек, курилиш материалларининг доимий танкислиги хамда кишлокда ривожланган курилиш саноати булмагани учун бу борадаги ишлар уз холига ташлаб куйилган эди.

Бош режасиз курилган уй-жойларни коммунал кулайликлар билан таъминлаш, ичимлик суви тармогига, электр энергияси ва газ тармогига улаш борасида жиддий муаммолар пайдо булар эди.

2009-2012 йилларда намунавий лойихалар асосида уй-жой куриш буйича махсус дастурнинг амалга оширилиши натижасида Узбекистоннинг 159 та кишлок туманида 650 та янги кишлок уй-жой массиви барпо этилди, умумий майдони 3,2 миллион квадрат метр булган 23,6 мингдан ортик якка тартибдаги уй-жой курилди. Ушбу максадларга 1,2 миллиард доллардан зиёд микдордаги инвестициялар йуналтирилди. Узунлиги 732 километр асфальтланган автомобиль йуллари, мингдан зиёд ижтимоий ва бозор инфратузилмаси объектлари барпо этилди.

^ишлок жойларида намунавий лойихалар асосида уй-жой куриш буйича махсус дастурни амалга оширишда Осиё тараккиёт банки, Ислом тараккиёт банки, Жахон банки каби куплаб нуфузли халкаро молия институтлари ва ташкилотлари хам фаол иштирок этди. 2011 йилда Осиё тараккиёт банки Директорлар кенгаши томонидан жами 500 миллион А^Ш доллари микдоридаги "Узбекистонда кишлок жойларида уй-жойлар куришни ривожлантириш" лойихасини куп траншли молиялаш дастури маъкулланди. 2012 йилда дастлабки транш доирасида 160 миллион доллар ажратилган булса, жорий йилда ушбу маблагнинг 200 миллион долларлик иккинчи транши такдим этди.

Уз урнида шахар турар-жой ишларини яхшилаш максадида хам катор тадбирлар олиб борилди. Шахар ахоли пунктларини инвентаризациядан утказилганда, 269 та шахар ахоли пунктларининг 100 тасини бош режа лойихасига тузатишлар киритиш аникланган булиб 2009 йил давомида

34 таси ишлаб чикилиб, шундан 5 таси Вазирлар Махкамасининг карори билан, 17 таси ^умитанинг карори билан тасдикланди. 10 та ишлаб чикилган бош режа лойихаси вазирликлар ва идоралар билан белгиланган тартибда тасдикка киритиш учун келишиш ишлари олиб борилди.

Шу билан биргаликда, уй-жой муаммоси турли хил амалий тафсилотларга эга булган замонавий аник иктисодий муаммо сифатида куринади. Бу муаммо назарий-иктисодий жихатга эга булиб, иктисодиёт назариясида сиёсий-иктисодий, микроиктисодий ва макроиктисодий, шунингдек, институционал назарияга таянади.

REFERENCES

1. Халк сузи газетаси, 2009 йил 27 январь кунги сони.

2. www.bank.uz/ bank /5

3. Халк сузи газетаси, 2014 йил 19 июнь кунги сони.

4. Узбекистон Миллий агентлиги хабарномаси

5. Узбекистон Миллий агентлиги хабарномаси

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.