Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОНДА УСТУВОР ХАЛҚАРО РЕЙТИНГ ВА ИНДЕКСЛАР ҲАМДА БИЗНЕС МУҲИТИНИ ЯХШИЛАШ ЙЎНАЛИШЛАРИ'

ЎЗБЕКИСТОНДА УСТУВОР ХАЛҚАРО РЕЙТИНГ ВА ИНДЕКСЛАР ҲАМДА БИЗНЕС МУҲИТИНИ ЯХШИЛАШ ЙЎНАЛИШЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
20
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
мувофиқлаштириш

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Қодиров Туйғун Узоқович

Маълумки, 2019 йил 23 декабрь куни Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Халқаро рейтинг ва индексларда Ўзбекистон Республикасининг ўрнини яхшилашга оид чора-тадбирларни тизимлаштириш тўғрисида”ги 2019 йил 7 мартдаги ПФ–5687-сон Фармони қабул қилинди ва унга мувофиқ, Устувор халқаро рейтинг ва индекслар билан ишлашни мувофиқлаштириш бўйича комиссия тузилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по экономике и бизнесу , автор научной работы — Қодиров Туйғун Узоқович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОНДА УСТУВОР ХАЛҚАРО РЕЙТИНГ ВА ИНДЕКСЛАР ҲАМДА БИЗНЕС МУҲИТИНИ ЯХШИЛАШ ЙЎНАЛИШЛАРИ»

NOVEMBER 17 INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE

nnoQ IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L O AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

УЗБЕКИСТОНДА УСТУВОР ХАЛЦАРО РЕЙТИНГ ВА ИНДЕКСЛАР ^АМДА

БИЗНЕС МУ^ИТИНИ ЯХШИЛАШ ЙУНАЛИШЛАРИ ^одиров ТуЙFун Узокович

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси хузуридаги Бизнес ва тадбиркорлик олий мактаби булим бошлиги, и.ф.н., доцент https://doi.org/10.5281/zenodo.10133930

Маълумки, 2019 йил 23 декабрь куни Узбекистон Республикаси Президентининг "Халкаро рейтинг ва индексларда Узбекистон Республикасининг урнини яхшилашга оид чора-тадбирларни тизимлаштириш тугрисида"ги 2019 йил 7 мартдаги ПФ-5687-сон Фармони кабул килинди ва унга мувофик, Устувор халкаро рейтинг ва индекслар билан ишлашни мувофиклаштириш буйича комиссия тузилган.

Мазкур комиссия йигилишларида Президентимизнинг Фармон ва карорларида белгиланган устувор халкаро рейтингларда Узбекистон урнининг кутарилиши ахоли фаровонлигида катта ахамият касб этиши ва давлат идораларнинг фаолиятини ушбу рейтинг ва индексларнинг талаблари, бахолаш мезонларидан келиб чиккан холда юритиш масалалари мухокама килиб борилади. Шунингдек, Комиссиянинг йил давомида устувор халкаро рейтинг ва индекслар билан ишлаш буйича бажарган ишлари мухокама килинди ва келгуси йил учун Комиссия фаолиятининг йуналишлари ва режалари белгиланади.

Жумладан, утган йиллар давомида устувор халкаро рейтинг ва индексларга бириктирилган катор вазирлик ва идораларда ихтисослашган таркибий булинмалар ташкил этилди, Жахон банки, БМТ Ривожланиш дастури, Жахон иктисодий форуми, халкаро рейтинг агентликлари каби рейтинг берувчи ташкилотлар билан мулокот урнатилишига эришилди. Шу билан бирга, халкаро рейтинг ва индекслар билан ишлаш жараёнининг самарадорлиги ва натижавийлигини таъминлаш максадида, халкаро рейтинг консультантлари ва экспертлари билан якиндан хамкорлик урнатилди, Узбекистон Республикасининг урнини устувор халкаро рейтинг ва индексларда акс эттириш ва янада яхшилаш учун куйидаги ишлаб чикилган чора-тадбирлар режалари буйича ишлар амалга оширилиб келмокда:

-I- Вазирлик ва идораларнинг ташаббускорлигини ошириш буйича;

-I- ИХ,ТТнинг мамлакатларга хос хатарларни таснифлаш тизимида Узбекистоннинг урнини яхшилаш буйича;

-I- Сиёсий-хукукий рейтингларда Узбекистоннинг урнини яхшилаш буйича;

Иктисодий рейтингларда Узбекистоннинг урнини яхшилаш буйича;

-I- Глобал ракобатбардошлик индексида Узбекистоннинг урнини акс эттириш буйича;

-I- Жахон банкининг Бошкарув сифати индикаторларида Узбекистоннинг урнини яхшилаш буйича;

Узбекистон Республикаси иктисодиётининг ракобатбардошлигини ошириш ва хусусий секторда ракобатни кучайтириш буйича чора-тадбирлар режаси.

Таъкидлаш жоизки, Комиссия йигилишларида мамлакатимизнинг утган йиллардаги халкаро рейтинг ва индексларда эгаллаган урни тахлил килинади.

0 n 0 Q IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L O AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

№ Халкаро рейтинг ва индекслар 2017 201S 2019 усшп/ пасайнш

1. Бизнес юритиш индексы 76 76 69 + 7

2. ИкТНСОДИЙ ЭрЕННЛНЕ индекси 14S 152 140 +12

3. НХ,ТТ Мамлакатларга хос хатарлар кредит рейтинги 6-гурух б-гурух 5-гурух, + 1

4. Статистик салоздаят индексы * IIS 116 - + 2

5. Инсон тараккиёти индекси * 107 105 - + 2

6. Жахон матбуот эркинлнги индексы 169 165 160 + 5

1. Коррупцияни кабул килиш индексы * 157 158 -1

S. Демократия индекси * 158 156 +2

9. Суверен кредит рейтинглар - ВВ- вв- -

10. Бошкарув снфатн индикатор лари:

Сиёснй оаркарорлик ва зуравонлнк / террорнзинннг йуюнги индексы * 131 136 - 5

З^укумат самарадорлнги индексы * 141 139 + 2

Норматив снфат индекси * 191 184 + 7

Конун усгуворлиги индексы * 186 182 + 4

Коррупцияни назорат кылиш индекси * 184 183 + 1

Суз эркинлнги ва тдасоодорлик индексы * 197 191 + 6

1-расм. 2017-2019 йилларда Узбекистоннинг халкаро рейтинг ва индексларда эгаллаган урни тахлили

Жадвал маълумотларини тах,лилига кура, 2017-2019 йилларда Узбекистоннинг "Коррупцияни кабул килиш индекси"да кулга киритган балл микдори 22 баллдан 23 баллга усганлигига карамасдан, республиканинг индексдаги урни 1 погонага тушди. Бунинг асосий сабаби Тожикистон ва Эритрея давлатларининг индексдаги натижалари мос равишда 21 баллдан 25 баллга хдмда 20 баллдан 24 баллга усиб, 161-уриндан 152-уринга ва 165-уриндан 157-уринга кутарилганлигидир.

"Коррупцияни тийиб туриш" субиндикатори буйича "Economist Intelligence Unit" ва "Freedom House" ташкилотлари томонидан Узбекистонга "0" балл куйилган. Бунга асосий сабаблар:

- фукаролар турар жойларининг бузилиши;

- мансабдор шахслар томонидан фукароларнинг хукуклари бузилиши х,олатлари жазосиз колаётганлиги;

- жойларда маиший коррупциянинг мавжудлиги;

- суд тизимида конунийлик билан боглик вазиятнинг ёмонлашуви.

Шу билан бирга, Комиссия йигилишларида алох,ида эътибор, кабул килинган конунчилик хужжатларининг амалиётда етарли даражада тадбик этилмаётганлиги,

0 n 0 Q IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L O AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

рейтинг берувчи ташкилотларга республикада амалга оширилаётган ислохотлар тугрисидаги маълумотлар етиб бормаётганлиги хамда халкаро рейтинг ва индекслар билан ишлашда юзага келаётган тусикларни бартараф этишга хам каратилади.

2022 йил буйича мамлакатимизни халкаро рейтинг ва индексларда эришган натижаларини, ижобий узгаришлар ва салбий бахоларимизни сархисоб килиш мухим ахамият касб этади. Узбекистонда ахоли турмуш даражасини ошириш, мамлакатнинг жахон хамжамиятидаги иктисодий ва сиёсий мавкеини мустахкамлашга эришиш ва макроиктисодий баркарорликни таъминлаш иктисодий ислохотлар стратегиясининг асосий максади килиб белгилаб олинган.

Узбекистон Республикасининг 2020 йил 2 июндаги ПФ-6003-сон Фармонида белгилаб берилган устувор халкаро рейтинг ва индекслар буйича самарадорликнинг энг мухим курсаткичларига (KPI) эришилди, хусусан:

•S Иктисодий эркинлик 55,7 балл билан 117 урин (177 мамлакат орасида);

•S Ракобатбардош саноат унумдорлиги 0,017 курсаткич билан 89 (+5) урин (154 мамлакат орасида);

•S Инсон камолоти индексиларида 0,727 (+0,007) курсаткич билан 101 (+5) урин (191 мамлакат орасида) эгалланди.

2022 йилда жами 2500 дан ортик норматив-хукукий хужжат лойихалари куриб чикилди, шундан 1 053 дан ортик кисмига (42%) бизнес мухитини янада такомиллаштириш юзасидан таклифлар берилди. Жумладан, киритилган хужжат лойихаларининг 228 тасида тадбиркорлик субъектларига ортикча тусиклар хамда харажатлар келтирувчи нормалар аникланди хамда уларни бизнес мухитига таъсири нуктаи назаридан хулосалар берилди.

Шунингдек, Узбекистон 24 та устувор халкаро рейтинг ва индексларнинг 21 тасида ижобий узгаришларга эришган.

Жахон микёсидаги мураккаб жараёнларни ва мамлакатимиз босиб утган тараккиёт натижаларини чукур тахлил килган холда кейинги 5 йилга мулжалланган Янги Узбекистон Тараккиёт Стратегияси кабул килинди. Ушбу Стратегия "Инсон манфаатлари хамма нарсадан устун" деган тамойил асосида ишлаб чикилган булиб, унда асосий эътибор мамлакатимизда эркин фукаролик жамияти ва инсон капиталини ривожлантириш, тадбиркорлик фаолиятини янада рагбатлантириш, инвесторлар хукукларини химоя килиш, хусусий мулк дахлсизлиги ва гендер тенгликни таъминлаш каби мухим вазифаларга каратилган.

Халкаро рейтинг ва индекслар билан ишлашда илмий салохият хамда амалий фаолият уйгунлигини таъминлашга каратилган Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 18 майдаги П^-246-сон карори кабул килинди. ^арор ижроси юзасидан бугунги кунга кадар: "Электрон хукуматни ривожлантириш", "Статистик салохиятни ошириш", "Ракобатбардош саноат унумдорлиги индекси"да республикамиз курсаткичларини яхшилаш, "Логистика самарадорлиги индекси"да юкори курсаткичларга эришиш буйича стратегия лойихалари ишлаб чикилди ва хукуматга киритилди.

Давлат органларининг халкаро рейтинг ва индексларлар билан ишлаш фаолияти самарадорлигини янада оширишга каратилган Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 23 августдаги ПФ-197-сон Фармони кабул килинди. Фармон билан Узбекистон Республикаси Президентининг айрим хужжатларига узгартириш

0 n 0 Q IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L O AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

киритиш, хусусан Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 2 июндаги ПФ-6003 Фармонига куйидаги узгартиришлар киритилди:

1) Жахон банкининг "Аёллар, бизнес ва конун" индекси (гендер тенглик даражаси бахоланади) устувор халкаро рейтинг ва индекслар руйхатига киритилиб, унга масъул этиб Оила ва хотин-кизлар давлат кумитаси белгиланди;

2) Устувор халкаро рейтинг ва индекслар буйича "KPI" янгиланди.

Хусусан: а) барча устувор халкаро рейтинг ва индекслар буйича 2023 йил учун киска муддатли "KPI" белгиланмокда;

б) кушимча 5 та (Ракобатбардош саноат унумдорлиги индекси, Баркарор ривожланиш максадлари индекси, Тугридан-тугри хорижий инвестицияларни тартибга солиш чекловлари индекси, Глобал инновация индекси, Аёллар, бизнес ва конун индекси)га илк маротаба "KPI" киритилди.

Таъкидлаш жоизки, Жахон банкининг "Институционал салохиятни ошириш" лойихаси доирасида халкаро рейтинг ва индекслардаги мамлакатимиз урнини тахлил килиш, ушбу рейтинг ва индекслар билан ишлаш механизмларини такомиллаштириш, муаммо ва камчиликлар тахлили асосида узок муддатли Стратегия ишлаб чикиш максадида халкаро эксперт ва мутахассислар жалб килинди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.