Научная статья на тему 'МАМЛАКАТДА ИНВЕСТИЦИЯВИЙ МУҲИТ ЖОЗИБАДОРЛИГИНИ ОШИРИШДА ХАЛҚАРО РЕЙТИНГ ВА ИНДЕКСЛАРДА САМАРАЛИ ИШТИРОК ЭТИШНИ ТАЪМИНЛАШ ЙЎЛЛАРИ (ИҚТИСОДИЙ ЭРКИНЛИК ИНДЕКСИ МИСОЛИДА)'

МАМЛАКАТДА ИНВЕСТИЦИЯВИЙ МУҲИТ ЖОЗИБАДОРЛИГИНИ ОШИРИШДА ХАЛҚАРО РЕЙТИНГ ВА ИНДЕКСЛАРДА САМАРАЛИ ИШТИРОК ЭТИШНИ ТАЪМИНЛАШ ЙЎЛЛАРИ (ИҚТИСОДИЙ ЭРКИНЛИК ИНДЕКСИ МИСОЛИДА) Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
50
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
халқаро рейтинг ва индекслар / инвестиция / инвестициявий жозибадорлик / тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар / индикаторлар / иқтисодий эркинлик / мулк ҳуқуқи / фискал соғломлик.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Бозоров Руслан Хамдамович

Мақолада мамлакатнинг инвестициявий жозибадорлигини намоён этишнинг зарурлиги ҳамда бу борада халқаро рейтинг ва индексларнинг аҳамиятининг назарий ва методологик асослари ёритиб берилган. Шунингдек, Ўзбекистоннинг Иқтисодий эркинлик индексидаги иштироки ҳолати таҳлил қилинган ҳолда мақсадли кўрсаткичларга эришиш борасида тегишли хулосалар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по экономике и бизнесу , автор научной работы — Бозоров Руслан Хамдамович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МАМЛАКАТДА ИНВЕСТИЦИЯВИЙ МУҲИТ ЖОЗИБАДОРЛИГИНИ ОШИРИШДА ХАЛҚАРО РЕЙТИНГ ВА ИНДЕКСЛАРДА САМАРАЛИ ИШТИРОК ЭТИШНИ ТАЪМИНЛАШ ЙЎЛЛАРИ (ИҚТИСОДИЙ ЭРКИНЛИК ИНДЕКСИ МИСОЛИДА)»

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L Ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

МАМЛАКАТДА ИНВЕСТИЦИЯВИЙ МУ^ИТ ЖОЗИБАДОРЛИГИНИ ОШИРИШДА ХАЛЦАРО РЕЙТИНГ ВА ИНДЕКСЛАРДА САМАРАЛИ ИШТИРОК ЭТИШНИ ТАЪМИНЛАШ ЙУЛЛАРИ (ИЦТИСОДИЙ ЭРКИНЛИК ИНДЕКСИ

МИСОЛИДА) Бозоров Руслан Хамдамович Узбекистон Республикаси Президенти хузуридаги Давлат бошкаруви академияси докторанти иктисодиёт фанлари буйича фалсафа доктори (PhD), доцент.

ruslanhamdamovich@mail. ru https://doi org/10.5281/zenodo. 10134159

Аннотация. Мацолада мамлакатнинг инвестициявий жозибадорлигини намоён этишнинг зарурлиги уамда бу борада халцаро рейтинг ва индексларнинг ауамиятининг назарий ва методологик асослари ёритиб берилган. Шунингдек, Узбекистоннинг Ицтисодий эркинлик индексидаги иштироки уолати таулил цилинган уолда мацсадли курсаткичларга эришиш борасида тегишли хулосалар келтирилган.

Таянч сузлар: халцаро рейтинг ва индекслар, инвестиция, инвестициявий жозибадорлик, тугридан-тугри хорижий инвестициялар, индикаторлар, ицтисодий эркинлик, мулк ууцуци, фискал согломлик.

Аннотация. В статье подчеркивается необходимость показа инвестиционной привлекательности страны, а также теоретические и методологические основы важности международных рейтингов и индексов в этом отношении. Также при анализе состояния участия Узбекистана в индексе экономической свободы делаются соответствующие выводы относительно достижения целевых показателей.

Ключевые слова: международные рейтинги и индексы, инвестиции, инвестиционная привлекательность, прямые иностранные инвестиции, показатели, экономическая свобода, права собственности, финансовое благополучие.

Abstract. The article highlights the need to show the country's investment attractiveness, as well as the theoretical and methodological foundations of the importance of international ratings and indices in this regard. Also, in the analysis of the state of Uzbekistan's participation in the index of Economic Freedom, relevant conclusions are made regarding the achievement of target indicators.

Key words: international ratings and indices, investment, investment attractiveness, foreign direct investment, indicators, economic freedom, property rights, fiscal health.

Кириш

Дунё иктисодиётида охирги бир неча ун йиллик капиталнинг халкаро хдракати куламининг кенгайиши ва усиб бориши, бунинг эвазига халкаро ишлаб чикариш мажмуаларининг бунёд булиши билан алох,ида давр сифатида кузга ташланади. Албатта бу х,олат келгуси даврлар учун х,ам х,ар бир иктисодиётни ривожлантиришнинг глобаллашув

жараёни билан богликлигини англатади. Бу х,олатда эса ресурс манбалари сифатида тугридан-тугри хорижий инвестициялар билан таъминланган трансмиллий корпорациялар

Хорижий инвестицияларни ^ кенг жалб килиш учун мамлакатимизнинг инвестиция салох,иятини тула намоён этиш чораларини куришимиз керак.

Ш.Мирзиёев

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

(ТМК) хамда нуфузли инвесторлар уз навбатида минимал риск билан инвестицияларнинг рентабеллиги ва потенциал бозор сигими юкори булган мамлакатларни танлайдилар.

Жахоннинг аксарият мамлакатлари янги иш уринлари яратиш, инновацион технологиялар ва самарали бошкарув моделларига эга булиш, ракобатбардош кадрлар тайёрлаш, ижтимоий-иктисодий инфратузилма объектларини барпо этиш хамда шу каби иктисодиётда юкори даражада кушилган киймат яратишни таъминловчи имконият манбаларига эга булиш борасидаги олиб бораётган фаолиятларини молиялаштиришдаги инвестиция ресурсларига булган етишмовчиликни коплаш максадида хорижий инвесторларга нисбатан либерал сиёсат олиб бормокдалар.

Шу сабабли, халкаро майдонда иктисодиётнинг глобаллашуви холатида хар бир мамлакат айникса, иктисодий ривожланаётган мамлакатлар хорижий инвестицияларни жалб килиш, инвестиция мухитини яратиш ва инвестициявий жозибадорлигини ошириш учун ракобатлашади. Бундай холатда халкаро индекслардаги мамлакатларнинг инвестициявий жозибадорлик рейтинглари тугридан-тугри сармоялар йуналтириш учун хорижий инвесторларга курсатма булиб хизмат килади.

Демак, мамлакатнинг инвестициявий жозибадорлиги хакидаги дастлабки ва ишончли маълумотларни олиш максадида инвесторлар аввало халкаро рейтинг ва индексларга мурожаат килади.

Маълумки, мамлакатимизда жорий беш йилликда миллий иктисодиётни жадал ривожлантириш ва юкори иктисодий усиш суръатларини таъминлаш борасида ахоли жон бошига ялпи ички махсулот хажмини 1,6 баробарга ошириш, яъни 2500 А^Ш долларига етказиш хдмда 2030 йилга бориб эса ушбу курсаткични 4000 А^Ш долларидан ошириш оркали иктисодиётимизни "даромади уртачадан юкори булган давлатлар" каторига киритиш максад килинган. Иктисодиётда ушбу усиш суръатларига эришишда талаб этиладиган молиявий ресурсларга булган эхтиёжларни самарали молиявий манбалар билан таъминлаш максадида мамлакат инвестициявий жозибадорлигини ошириш оркали 20222026 йилларда иктисодиётга 120 миллиард, жумладан 70 миллиард А^Ш доллари микдорида хорижий инвестициялар жалб этиш белгиланган.

Мамлакатимиз иктисодиётида ислохотларни амалга оширишда талаб этиладиган хажмдаги самарали инвестицияларни, жумладан, тугридан-тугри хорижий инвестицияларни жалб этиш учун инвестиция мухитни яхшилаш ва инвестициявий жозибадорликни ошириш билан бир каторда уларни глобал микёсда намоён этиш талаб этилади. Чунки, салохиятли инвесторлар томонидан бирор миллий иктисодиётга сармоя йуналтиришга доир инвестицион карор кабул килишда албатта ушбу мамлакатнинг инвестиция мухити ва унинг жозибадорлигини урганиш хамда бахолаш керак булади. Бу борада, халкаро ва глобал ташкилотлар томонидан юритиладиган мамлакатларнинг инвестициявий жозибадорлигини турли жихатларини бахоловчи халкаро рейтинг ва индекслар буйича эълон килинадиган йиллик хисоботлар инвесторлар томонидан дастлабки маълумотларни олиш манбаи булиб хисобланади. Шу сабабли мамлакатнинг халкаро рейтинг ва индексларда самарали иштирокини таъминлаш, иктисодиётнинг инвестициявий жозибадорлигини оширишда ва уни намоён этиш оркали манфаатли сармоялар жалб килишда долзарб масаладир.

Мавзуга оид адабиётлар та^лили

Мамлакатнинг халкаро иктисодий индекслардаги иштироки ва урнини инвестициявий жозибадорликка таъсирини тадкик килиш оркали уларни ушбу

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

индекслардаги иштирокини кенгайтириш ва улар буйича бахолаш курсаткичларининг ижобий холатига эришиш буйича илмий изланишларни олиб боришда, энг аввало "инвестиция мухити" ва "инвестициявий жозибадорлик" хамда "халкаро иктисодий индекс" тушунчаларининг иктисодий категория сифатида мохиятини очиш керак.

К. Балдин, О. Быстров, И. Передеряев ва М. Соколовлар инвестиция мухитига таъриф беришда, уни инвесторларга прогноз килиш имкониятини берувчи омиллардан иборатлигини таъкидлаган холда ёндашади (Балдин К.В. ва бошк., 2007). Уларнинг фикрича, инвестиция мухити - бу капитал куйилмалар риск даражаси ва улардан самарали фойдаланиш имкониятларини олдиндан белгилаб берадиган сиёсий, иктисодий, хукукий, ижтимоий, маиший, иклим, табиий, инфратузилма ва бошка омилларнинг бирлашмаси деб хисоблайди.

Ушбу олимларнинг фикрига кура инвестиция мухитини инвесторлар томонидан сафарбар этиладиган капитал куйилмаларни ушбу худудда кутаётган рискларни хамда ушбу маблаглардан кутилаётган самаранинг даражасини олдиндан ифодалайдиган омиллар йигиндисида деб караши билан бахоланади.

Энг аввало, махаллий иктисодчи олимларимиздан Ш. Мустафакулов "инвестицион мухит - инвестицион жараёнлар амалга ошадиган шароит булиб, у худуднинг инвестицион фаолияти хамда инвестицияларнинг риск даражасини аниклайдиган сиёсий, иктисодий, хукукий, ижтимоий ва бошка омиллар таъсирида шаклланади" дея таъриф келтиради (Мустафакулов Ш.И., 2017).

Мазкур таърифга асосан муаллиф инвестиция мухити тадбиркорларнинг инвестицион фаолияти хамда ушбу жараёндаги инвестицияларининг маълум бир худудда ва даврда дуч келиши мумкин булган риск даражалари билан богликлигини хамда уларни келтириб чикарувчи омилларнинг холати билан белгиланишини изохлаган. Шу билан бирга, инвестиция мухити ва таваккалчилик даражаси бир-бирига тескари пропорционал натижалар билан бахоланишини таъкидлаган. Яъни таваккалчилик канча юкори булса, инвестиция мухитининг кулайлиги шунчалик паст булади ва бу холат иктисодиётга инвестицияларнинг жалб этиш хажмига салбий таъсир курсатади.

Инвестиция сохаси буйича изланишлар олиб борган иктисодчилардан Б.Маматов, Д.Хужамкулов ва О.Нурбековларнинг фикрича, инвестициявий жозибадорлик - мамлакат, тармок ёки алохида олинган бирор-бир корхона инвестицияларининг даромадлилиги, ривожланиш истикболлари ва инвестиция риски даражаси нуктаи назаридан бахоланиши, дея таъкидланади (Маматов Б.С. ва бошк., 2014).

Бизнинг фикримизча, инвестициявий жозибадорлик хакикатдан хам инвестициялашнинг даромадлилиги, риск даражаси хамда уларнинг келгусидаги ривожланиш даражалари каби хусусиятларини бахолаш имкониятига эга булган тушунчадир.

XIX аср охири ва XX аср бошларида А^Шдаги саноат ишлаб чикариш хажмининг усиши билан боглик вазият зарурий эхтиёж сифатида илк кредит рейтингларини пайдо булишига асос булди. Яъни, мамлакатда темир йул инфратузилмасининг кескин ривожланиши туфайли хусусий компаниялар томонидан чикарилган облигациялар сони купайган. А^Шдаги ушбу ривожланаётган темир йул сохасидаги компанияларнинг облигацияларни сотиб олиш ва улардан даромад куриш истагини билдирган инвесторлар учун мазкур компаниялар иш фаолияти ва молиявий холати тугрисида сифатли

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

маълумотларнинг мавжудлиги хамда етарли булишлиги уларнинг инвестиция карорларини кабул килишлари нуктаи назаридан ахамияти юкори булган.

Мазкур масалага илк бор Генри Варнума (Henry Varnum Poor) 1860 йилда нашр этилган "АКШдаги темир йуллар ва каналлар тарихи" ("History of Railways and Canals in the United States") номли асарида эътиборни каратган. Мазкур китоб А^Ш темир йул компаниялари тугрисида инвесторлар учун керак буладиган маълумотларни туплашга уриниш эди. Шу билан бирга тадкикотчининг ушбу китоби келгуси асрда ишлаб чикиладиган таулил ва биржа хисоботларининг кашшофи булди. 1867 йилда Генри Варнума угли Генри Уилям билан биргаликда "HV and HW Poor" ни яратди ва хар йили ушбу китобнинг янгиланган версиясини нашр этишни бошлади.

Шундан сунг 1906 йилда Лютер Ли Блейк (Luther Lee Blake) темир йул сохасига таалукли булмаган компаниялар тугрисида молиявий маълумот бериш максадида акциялар учун кунлик индексларни нашр этувчи "Standard Statistics Bureau" ("Стандарт статистика бюроси") га асос солган.

XX аср бошларига келиб А^Шда облигациялар бозори кескин кенгайиб кетган бир пайтда инвесторлар учун маълумотлар билан боглик фавкулодда муаммонинг ечимини узида мужассам этган биринчи рейтингларни бериш 1909 йилда америкалик молиявий тахлилчи, тадбиркор ва инвестор Жон Муди (John Moody) томонидан акциялар киймати тугрисида тахлилчилар маълумотлари билан бойитилган "Moody's Analyses of Railroad Investments" нашрини чоп этиш билан бошланди. Кейинчалик дунёда етакчи уринлардан бирига айланган Mood's рейтинг агентлигига асос солган.

Шу аснода халкаро рейтинглар пайдо була бошлаган. Бугунги кунда дунё амалиётида бир канча глобал индекслар хдмда рейтинглар юритилади. Улар таркибида маълум бир компания, худуд, соха, тармок хамда мамлакатлар буйича рейтингларни эълон килувчи халкаро рейтинг ва индекслар мавжуд булиб, хар бири узига хос фойдаланувчилар аудиториясига эга.

Шу уринда мамлакатнинг инвестиция мухитини бахоловчи халкаро рейтинг ва индекслар борасидаги назарий изланишларни давом эттиришда, индекс хамда рейтинг атамаларининг мохиятини англаш максадга мувофикдир.

Энциклопедик лугатларда индекс сузи лотинча "index" сузидан олинган булиб руйхат, регистр, курсаткич деган маънолари борлиги таъкидланган булиб (Дьяченко В.П., 1964), индекс - элементнинг ёки маълум бир тизимнинг холати буйича тупламдаги урнини, номинал улчовини тавсифловчи ракамлар, харфлар ёки белгилар комбинациясидир.

Рейтинг эса, инглизча "to rate" феълидан келиб чикиб, "бахолаш" ёки "бахо бермок" маъносига эга. Рейтинг маълум бир объект ёки ходисанинг долзарблиги ёки ахамиятини акс эттирувчи ракамли ёки тартибли курсаткичдир.

Демак, индекс ва рейтинг атамалари бир-бирини тулдирувчи тушунчалар булиб, мамлакатнинг инвестициявий жозибадорлиги нуктаи назаридан, индекс бу - унда иштирок этувчи мамлакатлар жамланмасида хар бир мамлакат буйича инвестицион мухитга таъсир килувчи омилларни тавсифловчи индикаторларнинг мавжуд холатига кура курсаткичларининг руйхати ёки регистри булса, ушбу холатда рейтинг мазкур руйхат ёки регистрнинг долзарблиги ва ахамиятига кура бахо бериш оркали тартибли килиб тузилган шаклидир.

Тадкикот методологияси

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

Тадкикотнинг асосий максади мамлакат инвестициявий мухити жозибадорлигини яхшилашда унинг халкаро иктисодий рейтинг ва индексларда иштирокини кенгайтириш ва урнини яхшилашга каратилган илмий-амалий таклиф ва тавсиялар ишлаб чикиш учун илмий хулосалар килишдан иборат. Ушбу маколанинг назарий ва услубий асоси сифатида умумиктисодий адабиёт хамда илмий маколалар, иктисодчи олимларнинг мамлакатда инвестициявий мухит жозибадорлигини хамда бунинг учун халкаро рейтинг ва индексларда иштирок этишни таъминлаш буйича изланишлари, олимлар ва соха вакиллари билан сухбат, уларнинг ёзма ва огзаки фикр-мулохазаларини тахлил килиш, эксперт бахолаш, жараёнларни кузатиш, иктисодий ходиса ва жараёнларга тизимли ёндашув, муаллиф тажрибалари билан киёсий тахлил утказиш оркали тегишли йуналишларда хулоса, таклиф ва тавсиялар берилган. Мавзуни урганиш жараёнида умумиктисодий усуллар билан бир каторда маълумотларни тизимлаш буйича махсус ёндашувлар, яъни таккослаш, назарий ва амалий материалларни жамлаш хамда тизимли тахлил каби усуллар кулланилган.

Тахлил ва натижалар

Индекслар орасида мамлакатларнинг иктисодий эркинлик даражасини бахолашнинг куп томонлама ёндашув методлари асосида аникловчи, инвесторлар томонидан маълум бир мамлакатга сармоя йуналтиришда ушбу мамлакат иктисодиётининг эркинлигини тахлил килиш максадида мурожаат киладиган ижтимоий-иктисодий сохага оид халкаро индекслардан бири, бу Иктисодий эркинлик индексидир. Иктисодий эркинлик индекси 1995 йилда А^Шнинг The Heritage Foundation (Мерос жамгармаси) тахлил маркази ва The Wall Street Journal хамкорлигида, улар томонидан дунё мамлакатларидаги иктисодий эркинлик даражасини улчаш учун яратилган индекс ва рейтингдир. Иктисодий эркинлик хар бир инсоннинг уз мехнатини ва мулкини назорат килишнинг асосий хукукидир. Иктисодий эркин жамиятда одамлар узлари хохлаган тарзда ишлаш, ишлаб чикариш, истеъмол килиш ва сармоя киритишда эркиндир. Иктисодий эркин жамиятларда хукуматлар мехнат, капитал ва товарларнинг эркин харакатланишига имкон беради хамда эркинликни химоя килиш ва куллаб-кувватлаш учун зарур булган даражадан ташкарида мажбурлаш ёки чеклашдан узини тияди. Йиллик хисоботларни чоп этиш оркали жамгарма бундай эркинликлар каерда эканлигини таъкидлайди.

Индекс 186 мамлакатда мулк хукукидан тортиб молиявий эркинликкача булган эркинликнинг 12 жихатини 4 кенг тоифага бирлаштирган. Ушбу тоифалардаги ун иккита эркинликнинг хар бири 0 дан 100 гача булган шкала буйича бахоланади. Мамлакатнинг умумий балли ушбу ун иккита иктисодий эркинликнинг уртачаси хисобига олинади ва хар бирига тенг вазн берилади. Чунки Иктисодий эркинлик индексида иктисодий эркинликнинг хар бир компоненти иктисодий эркинликнинг ижобий афзалликларига эришишда бирдек мухим хисобланади. Шу сабабли, хар бир эркинлик мамлакат балларини аниклашда тенг даражада бахоланади.

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L Ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

(^онун устуворлиги:

- мулк х,ук,ук,и

- суд самарадорлиги

- давлат яхлитлиги

Давлатнинг аралашуви даражаси:

- солик, юки

- давлат харажатлари

- фискал со-момлик

Ицтисодий эркинлик индекси

Тартибга солиш самарадорлиги:

- бизнес эркинлиги

- ме^нат эркинлиги

- пул-кредит эркинлиги

Бозор очик,лиги:

- савдо эркинлиги

- инвестиция эркинлиги

- молиявий эркинлик

1-расм. Иктисодий эркинлик индексининг 4 тоифа буйича 12 та иктисодий эркинлик курсаткичлари

Мамлакатлар иктисодий ислох,отларни белгилашда ва амалга оширишда индексдаги энг паст балл туплаган эркинлик омилларига доир натижаларни яхшилашга каратилган максадли вазифаларни куйиши, уларнинг иктисодий курсаткичларини яхшиланишига самарали имконият яратиши мумкин.

Ицтисодий эркинлик индексининг бахрлаш методикалари, мезон, индикатор ва субиндикаторлари.

Индексни тузувчиларга биноан, бах,оланувчи мамлакатнинг индексдаги балли канчалик юкори булса шунчалик иктисодий эркин булади. Шу билан бирга давлатларнинг иктисодий эркинлик даражаси индексга кура бешта гурух,га булинган (2-расм).

2-расм. Иктисодий эркинлик индекс буйича давлатларнинг иктисодий эркинлик даражасининг бешта гурух,и

Иктисодий эркинлик индекси 4 та йуналишга, 12 та индикаторга ва 49 та суб-индикаторга булинади:

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L Ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

IEF-2020 IEF-2021 IEF-2022 IEF-2023

^ Даврийлиги: 2022 йил хисоботи учун 2020 йил 1 июлдан 2021 йил 1 июлгача булган маълумотлар базаси тахлил килинади;

^ Эркинлиги: Индекснинг циймати цанча катта булса, мамлакат шунчалик щтисодий жщатдан эркин булади;

^ Асосланиши: Индикаторлар натижалари давлат органлари томонидан эълон килинган очик маълумотлар хамда турли халкаро ташкилотларнинг (World Economic Forum, World Bank, International Monetary Fund, Transparency International ва бошкалар) рейтинг хисоботлари натижаларига асосланади.

Ицтисодий эркинлик индексининг йиллик хцсоботларида мамлакатимиз сох;а ва тармоцларининг мунтазам паст бщоланаётган субиндикаторлари ва уларнинг сабаблари.

2022 йилда эълон килинган хисоботда, иктисодий эркинлик индекси буйича Узбекистон 186 мамлакат ичида 55,7 балли курсаткич билан 117 уринни эгаллади, бу эса мамлакатни иктисодий эркинлик даражаси уртачадан паст (mostly unfree) гурухидаги мамлакатлар орасидан жой олганлигини курсатди. Ушбу курсаткич, мамлакат олдига куйган тараккиёт максадлари хамда олиб борилаётган ислохотлар фонида, нисбатан паст курсаткични билдиради. Шундан келиб чикиб, иктисодий эркинлик индексини ошириш, бугунги олиб борилаётган ислохотлар самарадорлигини таъминлашдек мухим устувор вазифасини таъминлашга мувофик келишини таъкидлаш лозим.

1-жадвал Иктисодий эркинлик индекси 2021-2022 йиллардаги х,исоботидаги Узбекистоннинг курсаткичлари та^лили

Т/р Индикаторлар номланиши Балл Урин

2021 хисобот 2022 хисобот +/- 2021 хисобот 2022 хисобот U

Иктисодий эркинлик индекси 58,3 55,7 -2,6 108 117 |9

1. Мулкчилик хукуки 57,8 31,6 -26,2 75 148 |7 3

2. Суд фаолияти самарадорлиги 50,8 13,1 -37,7 72 166 |9 4

3. Давлатнинг яхлитлиги 30,5 23,8 -6,7 137 150 |1 3

4. Солик юки 92,4 90,8 -1,6 23 27 |4

Бах,оланишдаги мух,имлик:

июль - декабрь 2018 январь - июнь 2019

июль - декабрь 2019 январь - июнь 2020

июль - декабрь 2020 январь - июнь 2021

июль - декабрь 2021 январь - июнь 2022

NOVEMBER 17

2023

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE

IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

5. Давлат харажатлари 79,9 78,1 -1,8 64 67 13

6. Фискал саломатлик 98,3 96,6 -1,7 14 12 Î2

7. Бизнес эркинлиги 73,5 59,1 -14,4 53 100 |4 7

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

8. Мех,нат бозори эркинлиги 61,2 48 -13,2 84 141 |5 7

9. Монетар эркинлик 60,3 61,6 1,3 172 165 Î7

10. Савдо эркинлиги 55,4 75,6 20,2 163 64 |9 9

11. Инвестициялар эркинлиги 20 50 30 164 129 Î3 5

12. Молиявий эркинлик 20 40 20 160 116 Î4 4

Юкоридаги жадвал маълумотларидан куринадики, Узбекистон Иктисодий эркинлик индексининг 2022 йилги х,исоботида 55,7 балл туплаб 117-уринни эгаллаган булиб, бу 2021 йилги 108-уриндан 9 погонага пастлагани куриш мумкин. Бу натижа Индексга кура, мамлакатимизни иктисодиёти асосан эркин булмаган давлатлар каторида колишига олиб келган. Осиё-тинч океани минтакасида 39 та мамлакат орасида 25-уринни эгаллади. 12 та индикаторнинг 4 тасида ижобий, 8 тасида салбий узгаришлар кайд этди.

3-расм. 2018-2022 йилларда мамлакатимизни Иктисодий эркинлик индексидаги курсаткичлари

Иктисодий эркинлик индексида Узбекистоннинг урни сунгги беш йил давомида 35 погонага ва бах,оси 4,2 баллга яхшиланган.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 2 июндаги "Узбекистон Республикасининг халкаро рейтинг ва индекслардаги урнини яхшилаш хдмда давлат органлари ва ташкилотларида улар билан тизимли ишлашнинг янги механизмини жорий килиш тугрисида" ПФ-6003-сонли Фармонига кура, Узбекистоннинг Иктисодий эркинлик индекси буйича самарадорликнинг энг мух,им курсаткичлари белгиланган. Мазкур меъёрий хужжатга асосан 2030 йилга бориб мазкур индекс буйича балимизни 82,3 га етказиш кайд этилган.

2-жадвал Узбекистоннинг Иктисодий эркинлик индекси буйича самарадорликнинг энг мух,им курсаткичлари

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

№ Индикаторлар 2030 № Индикаторлар 2030

1 Мулк хукуки 82,8 7 Бизнес эркинлиги 94,5

2 Давлат яхлитлиги 58,2 8 Мехнат эркинлиги 80,7

3 Суд фаолияти самарадорлиги 78,3 9 Пул-кредит эркинлиги 75,4

4 Солик юки 95,7 10 Савдо эркинлиги 73,6

5 Давлат харажатлари 89,4 11 Инвестиция эркинлиги 80,0

6 Фискал согломлик 99,5 12 Молиявий эркинлик 80,0

Индекс буйича 82,3

тз--

Узбекистоннинг 2010-2022 йилларда Иктисодий эркинлик индексидаги иштироки ва

эришган курсаткичларини тахлил киладиган булсак, мунтазам равишда паст бахоланиб келаётган (70 баллгача, индикатор буйича иктисодиётни асосан эркин даражасини таъминланмаётган) индикаторлар куйидагилардан иборат:

^ Мулкчилик хукуки (уртача 31,2 балл; 2022 йил 31,6 балл);

^ Давлатнинг яхлитлиги (уртача 21,1 балл; 2022 йил 23,8 балл);

^ Суд фаолияти самарадорлиги (уртача 34,9 балл; 2022 йил 13,1 балл);

^ Бизнес эркинлиги (уртача 69,1 балл; 2022 йил 59,1 балл);

^ Мехнат бозори эркинлиги (уртача 58,4 балл; 2022 йил 48,0 балл);

^ Монетар эркинлик (уртача 62,1 балл; 2022 йил 61,6 балл);

^ Инвестициялар эркинлиги (уртача 22,0 балл; 2022 йил 50,0);

^ Молиявий эркинлик(уртача 13,8 балл; 2022 йил 40,0 балл).

Юкоридаги тахлилий маълумотлардан куринадики, 2022 йилдаги курсаткичлар ушбу индикаторлар буйича охирги 13 йилги натижаларнинг уртачаси билан солиштирганда, 6 та индикатор буйича холат ёмонлашган булиб, факатгина инвестициялар эркинлиги ва молиявий эркинлик буйича 2022 йилги натижалар ижобий куринишга келган. Аммо умумий якуний холат мазкур икки индикатор буйича хам коникарли эмас.

3-жадвал 2010-2022 йилларда Узбекистоннинг иктисодий эркинлик индекси ва

унинг 12 та таркибий кисмлари буйича курсаткичлари

Су

Да д Ме

Дун Узб фа Да Фи Би хн Мо Са Инв

вл

Мул ол вл ск ат не- ести Мол

ё е- ат- Со зне боз вд

буй ия ат ал та -

кис к- ни с о ия-

ти ли ха са °р р ция

Йил ича тон чил нг эр эр вий

са к ра ло и эр лар

урта олга ик ях ки ки эрк

ма юк жа ма эр ки эрк

ча н *ук ли н- н- ин-

бал бал ра- и т- т- ки н- ин-

уки т- ли ли лик

до ла ли н- ли лиг

л л ли ги ги

ги рл ри к ли к и

иг ги

и

18. 88. 72. 67. 61. 62. 65.

2010 59,4 47.5 20.0 — — 10.0 10.0

0 4 6 8 1 4 1

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

17 90 71 66 60 61 66

2011 59,7 45.8 15.0 — — 0.0 10.0

0 5 0 8 2 7 2

16 94 64 67 60 64 66

2012 59,5 45.8 15.0 — — 0.0 10.0

0 4 9 6 1 2 1

16 90 67 71 61 63 66

2013 59,6 46.0 15.0 — — 0.0 10.0

0 2 8 2 0 0 1

13, 90. 70. 75. 60. 63. 66.

2014 60,3 46.5 15.0 — — 0.0 10.0

40 3 4 7 8 1 1

17 90 67 73 64 63 69

2015 60,4 47.0 15.0 — — 0.0 10.0

0 2 3 1 2 5 8

18 90 66 67 61 65 65

2016 60,7 46.0 15.0 — — 0.0 10.0

0 4 6 1 9 6 6

27, 41 90 66 99 64 50 61 66

2017 60,9 52.3 48.0 0.0 10.0

10 9 7 2 8 8 4 1 8

24, 35 91 65 99 66 52 61 62

2018 61,1 51.5 48.7 0.0 10.0

20 3 0 5 7 9 0 9 5

25, 34 91 67 98 72 58 58 62

2019 60,8 53.3 49.8 10.0 10.0

20 3 3 4 7 5 7 9 6

28, 34 91 74 98 72 59 59 67

2020 61,6 57.2 59.1 20.0 20.0

10 2 6 7 9 6 9 9 6

30, 50 92 79 98 73 61 60 55

2021 61,6 58.3 57.8 20.0 20.0

50 8 4 9 3 5 2 3 4

23, 13, 90 78 96 59 48 61 75

2022 60 55.7 31.6 50.0 40.0

80 10 8 1 6 1 0 6 6

Ицтисодий эркинлик индексидаги мамлакатимизнинг паст курсаткичли мезонлар буйича Индексдаги пешцадам мамлакатлар х;амда мазкур мезонлар буйича уз курсаткичларини тез суръатлар билан яхшилаб бораётган мамлакатларнинг тажрибаси ва амалга ошираётган ислохртлари.

Иктисодий эркинлик индекси х,исоботларига кура, индекс билан камраб олинган дунё мамлакатларининг уртача балли 2022 йилда 1,6 баллга пастлаган. Охирги 13 йиллик динамикани кузатсак индекс балли дунё буйича уртача 60 балл атрофида, яъни 59,4-61,6 баллар уртасида 2,2 балли диапазонда тебраниб турганини куришимиз мумкин (4-расм).

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L Ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

4-расм. 2010-2022 йилларда Иктисодий эркинлик индексида Узбекистон ва дунё мамлакатлари буйича уртача баллар

Бугунги кунда дунё мамлакатлари ичида Иктисодий эркинлик индекси мезонларига кура, иктисодиёти тули; эркин булган давлатлар рейтингида кучли учликдан Сингапур, Швейцария ва Ирландия мамлакатлари урин олган (5-жадвал).

4-жадвал 2021-2022 йилги Иктисодий эркинлик индекси х,исоботларига кура ТОП-10 давлатларнинг курсаткичлари

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Т/р Мамлакатлар номи 2021 йил х,исоботи 2022 йил х,исобот Узгариш

урин балл урин балл урин Балл

1. Сингапур 1 89,7 1 84,4 - -5,3

2. Швейцария 4 81,9 2 84,2 +2 +2,3

3. Ирландия 5 81,4 3 82,0 +2 +0,6

4. Янги Зеландия 2 83,9 4 80,6 -2 -3,3

5. Люксембург 18 76,0 5 80,6 +13 +4,6

6. Тайвань 6 78,6 6 80,1 - +1,5

7. Эстония 8 78,2 7 80,0 +1 +1,8

8. Нидерландия 16 76,8 8 79,5 +8 +2,7

9. Финляндия 17 76,1 9 78,3 +8 +2,2

10. Дания 10 77,8 10 78,0 - +0,2

117. Узбекистон 108 58,3 117 55,7 -9 -2,6

Жадвал маълумотларидан куриниб турибдики, Сингапур хар иккала йилги хисоботда хам рейтингга етакчилик килаётган булса, Янги Зеландия 2021 йилги 2-уриндан 2022 йилда 4-уринга тушган, Швейцария аксинча 4-уриндан 2-уринга кутарилган, Ирландия хам 2 погонага кутарилиб 3-уринга чиккан.

5-жадвал Иктисодий эркинлик индексининг 2022 йилги х,исоботида индекс индикаторлари буйича юкори курсаткичга эришган давлатлар ва уларнинг баллари

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

Индикатор Давлат балл Индикатор Давлат Балл

Мулкчилик хукуки Финляндия 100 Бизнес эркинлиги Норвегия 91,4

Норвегия 99,6 Люксембург 89,3

Давлатнинг яхлитлиги Дания 99,5 Мехнат бозори эркинлиги Микронезия 81,5

Янги Зеландия 97,5 Австрия 78,4

Суд фаолияти самарадорлиги Швейцария 98,0 Монетар эркинлик Япония 87,1

Финляндия 97,8 Португалия 86,8

Солик юки БАА 100 Савдо эркинлиги Сингапур; 95,0

Бахрайн 99,9 Австралия 90,0

Давлат харажатлари Гаити 97,0 Инвестициялар эркинлиги Люксембург; 95,0

Конго ДР. 95,7 Дания 90,0

Фискал саломатлик ^увайт 99,7 Молиявий эркинлик Австралия; 90,0

Микронезия 99,5 Швейцария 90,0

Мулк хукуклари дунёдаги энг кучли ижро режимларидан бири томонидан химояланган. Финляндия интеллектуал мулкни химоя килишга каратилган куплаб халкаро шартномаларга амал килади. Шартнома шартномалари катъий бажарилади. Суд тизимининг сифати умуман юкори. Транспаренс Интернационал ташкилотининг 2020 йилги коррупцияни идрок этиш индексида суровда катнашган 180 мамлакат ичида 3 -уринни эгаллаган Финляндияда коррупция мухим муаммо эмас.

Сиёсатдаги халоллик коррупцияга карши курашнинг калитидир ва бу холатда Дания яна бир бор етакчилик килади. Давлатнинг яхлитлиги индикатори буйича юкори ижобий бахо бу бевосита юкори даражадаги матбуот эркинлиги, давлат харажатлари тугрисидаги маълумотлардан фойдаланиш, давлат амалдорлари учун хдлоллик стандартлари ва мустакил суд тизимлари билан боглик.

Лозаннадаги Федерал Суди Федерал Ассамблея томонидан олти йиллик муддатга тайинланган 30 нафар доимий аъзодан иборат. 2000 йилгача суд кантон ёки федерал хукумат иштирок этган купгина ишларда дастлабки ва якуний юрисдикцияга эга эди ва куп турдаги ишлар буйича энг юкори апелляция суди эди. 2000 йилда амалга оширилган суд-хукук ислохотлари федерал жиноий суд ва суд ваколатига эга булган федерал маъмурий органларни яратиш оркали Федерал суднинг иш юкини кискартирди. Энди Федерал суд соф апелляция суди сифатида мавжуд.

Х,ар бир кантон узининг кантон судларига эга. Туман судлари 3-5 аъзодан иборат булиб, унчалик катта булмаган жиноий ва фукаролик ишларини куради. Х,ар бир кантонда апелляция суди ва кассация суди мавжуд булиб, уларнинг юрисдикцияси суд жараёнларини куриб чикиш билан чекланган. 1942 йилда улим жазоси бекор килинди. Кичик ишларни битта судья, огир ишларни судьялар хайъати, котиллик ва бошка огир жиноятларни эса жамоат судьяси куради.

Суд хокимияти мустакил ва хокимиятнинг бошка тармоклари аралашувидан холи. Суд жараёнлари адолатли, суд жараёни самарали. Суд тизими одат хукуки таъсир курсатадиган фукаролик хукукига асосланади. Швейцария Халкаро Суднинг мажбурий юрисдикциясини кабул килади.

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

6-жадвал 2021-2022 йилги Иктисодий эркинлик индекси х,исоботларига кура МДХ, давлатлари курсаткичлари

Т/р Мамлакатлар номи 2021 йил х,исобот 2022 йил х,исобот Узгариш

урин балл урин балл урин балл

1. Арманистон 32 71,9 58 65,3 -26 -6,6

2. ^озогистон 34 71,1 64 64,4 -30 -6,7

3. Озарбайжон 38 70,1 75 61,6 -37 -8,5

4. Молдова 85 62,5 78 61,3 -7 -1,2

5. Россия 92 61,5 113 56,1 -21 -5,4

6. ^иргизистон 78 63,7 116 55,8 -38 -7,9

7. Узбекистон 108 58,3 117 55,7 -9 -2,6

8. Беларусь 95 61 135 53 -40 -8

9. Тожикистон 134 55,2 147 49,7 -13 -5,5

10. Туркманистон 167 47,4 165 46,2 +2 -1,2

Тадкикот натижаларининг мух,окамаси

Мамлакатимизнинг Иктисодий эркинлик индексидаги паст курсаткичли субиндикаторлар буйича мамлакат соха-тармокларидаги тизимли хатоликларни бартараф этиш лойихаларини ишлаб чикиш амалиёти:

Мамлакатда иктисодий эркинлик даражасини ошириш, барча хужалик субъектлари, жумладан, тадбиркорлик субъектларининг иктисодий фаолияти учун самарали тизимни ташкил килиш бугунги хукумат томонидан олиб борилаётган ислохотлар режаларига мувофи; келишини, шунингдек, 2022-2026 йилларга мулжалланган "Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси"да белгиланган устувор вазифаларни самарали амалга ошириш, 2030 йилгача амалга оширилиши режалаштирилган ислохотлар режалари ва давлат дастурларининг максади ва долзарблиги билан улчанади.

Ушбу йуналишда кабул килинган меъёрий-хукукий хужжатлар, иктисодий эркинлик ва тадбиркорлик мухитини яхшилашнинг хукукий асосларини яратишга хамда мазкур йуналишдаги ислохотларни амалга оширишнинг долзарблигини курсатади.

Жумладан, "Тадбиркорликни куллаб-кувватлаш тизимини такомиллаштириш, ишбилармонлик мухитини янада яхшилаш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги Узбекистон Республикаси Президентининг карори (21.04.2021 йилдаги П^-5087-сон), "2022-2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси тугрисида" Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони (28.01.2022 йилдаги ПФ-60-сон), "Узбекистон Республикасининг халкаро рейтинг ва индекслардаги урнини яхшилаш хамда давлат органлари ва ташкилотларида улар билан тизимли ишлашнинг янги механизмини жорий килиш тугрисида"ги Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони (02.06.2020 йилдаги ПФ-6003-сон) мамлакатда иктисодий эркинлик даражасини ошириш, Иктисодий эркинлик индексидаги халкаро курсаткичларни яхшилашнинг бугунги кундаги ахамиятини билдиради.

"2022-2030 йилларга мулжалланган Иктисодий эркинлик индексида Узбекистоннинг урнини яхшилаш стратегияси" лойихаси Узбекистоннинг иктисодий эркинлик индекси курсаткичларини яхшилашнинг урта ва узок муддатга мулжалланган,

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

илмий-тадкикотлар асосида ишлаб чикиладиган комплекс чора-тадбирлар режасини ташкил килади.

Хулоса ва таклифлар

Стратегияни муваффакиятли бажарилишини таъминлаш, белгиланган вазифалар ва чора-тадбирларни самарали амалга оширишда, куйидаги асосий коидаларни белгилаш мухим ахамиятга эга:

S Мазкур стратегияда белгиланадиган вазифаларни амалга ошириш узок муддатли жараён булиб, кенг куламли ва давомли тадкикотлар утказишни такозо этади. Шу сабабли, стратегияни боскичларга ажратган холда, вазифаларни кетма-кетлик асосида амалга ошириш билан узок муддатли вазифаларни нисбатан киска муддатда бажаришга эришиш хамда вакт жихатидан самарадорликка эришиш максадга мувофик;

S Индекс таркибидаги мунтазам паст курсаткични кайд этаётган индикаторларни тахлил килишда сабаб-окибат богликликларини урганишга ахамият каратиш, бугунги кундаги мавжуд тизимли хатоликлар аникланиб, уларнинг ечимлари буйича таклифлар пакетини тайёрлаш;

S Иктисодий эркинлик индекси таркибидаги индикаторлар, мамлакат иктисодиётининг куп сохаларини камраб олишини инобатга олган холда, стратегияда белгиланган вазифаларни бажаришда тегишли давлат ташкилотларини жалб килган холда узаро ишларни самарали ташкил килиш механизми шакллантириш зарур;

Умуман олганда Стратегиянинг асосий максади Узбекистоннинг 2022-2030 йилларда Иктисодий эркинлик индексидаги урнини яхшилаш хамда дунё мамлакатлари орасида мавкеини оширишдан иборат. Хусусан, дунёдаги ва минтакадаги мамлакатлар орасида эркин иктисодиётга эга мамлакатлар сафидан жой олишига эришиш хисобланади.

Стратегияда куйилган максад ва вазифаларнинг бажарилиши, кетма-кетлиги ва илмий тадкикот йуналишлари жихатидан куйидагича умумлаштириш мумкин:

• Иктисодий эркинлик индекси таркибидаги мунтазам паст курсаткичли индикаторлар ва субиндикаторларни аниклаш, уларнинг жорий холатини урганиш натижасида Узбекистоннинг жахон мамлакатлари орасидаги урнини бахолаш;

• мунтазам паст курсаткични кайд этаётган индикаторларга таъсир киладиган омилларнинг сабаб-окибат богликликларини тадкик этиш. Ушбу индикаторларнинг нисбатан паст курсаткичда колаётганлигининг сабаблари ва келтирадиган окибатлари урганилади;

• индекс таркибидаги паст бахоланаётган курсаткичлар билан боглик тизимли хатоликлар ва мавжуд муаммоларни аниклаш ва тахлил килиш;

• тизимли хатоликларни бартараф этиш учун илмий тадкикотга асосланган ечимлар ва таклифларни ишлаб чикиш;

• ечимлар ва таклифлар билан боглик равишда юзага келадиган хатарларни бахолаш. Бунда мавжуд хатарлардан ижобий ва салбий таъсирларга эга буладиган тарафлар аникланиб, уларнинг манфаатлари нуктаи назардан хамма учун фойдали ечимларни шакллантиришга эътибор каратилади;

• индекс курсаткичларини яхшилашда тегишли ташкилотлар билан ишлашнинг самарадорлигини таъминлаш максадида тизимли ишлаш механизмини шакллантириш. Бунда хар бир ташкилот узига тегишли соха ва йуналиш буйича маълумотларни шакллантириш ва тадкикот ишларини олиб боришни йулга куяди;

0 n 0 0 IMPROVING UZBEKISTAN'S POSITION IN INTERNATIONAL RATINGS L U L ö AND INDEXES: THEORY, PRACTICE, AND STRATEGY

• Стратегиянинг хар бир боскичида амалга оширилаётган ишларнинг мониторинг ва назоратини олиб бориш. Х,ар бир боскичда амалга оширилган ишларнинг сифатини бахолаш, вакт билан боглик чекловларни инобатга олиб, вазифаларнинг уз вактида бажарилиши юзасидан доимий мониторинг йулга куйилади ва уларнинг назорати юритилади;

• Иктисодий эркинлик индексидаги курсаткичларни кузланган даражага олиб чикишда олинган тажриба ва билимларни ривожлантириш хамда индекс курсаткичларини узлуксиз яхшилаш буйича тизимли ишлаш жараёнини такомиллаштириш. 2030-йилгача куйилган максадларга мувофик, эришилган индекс курсаткичларини давомли ошириб бориш буйича ишлар давом эттирилади. ^уйилган максадлардан паст курсаткични кайд этган индикаторлар буйича ишлаш тизими такомиллаштириб борилади. 2030 йилдан кейинги даврда индекс курсаткичларини янада ошириб бориш буйича янги режалар ва чора-тадбирларнинг йул харитаси ишлаб чикилади.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикасининг 2019 йил 25 декабрдаги «Инвестициялар ва инвестиция фаолияти тугрисида» ги УР^-598-сон ^онуни. https://lex.uz/docs/4664142

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 25 февралдаги «Узбекистон Республикасининг халкаро рейтинглар ва индекслардаги урнини яхшилаш чора-тадбирлари тугрисида»ги П^-4210-сон ^арори. https://lex.uz/docs/4215422

3. Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 7 мартдаги «Халкаро рейтинг ва индексларда Узбекистон Республикасининг урнини яхшилашга оид чора-тадбирларни тизимлаштириш тугрисида»ги ПФ-5687-сон Фармони. https://lex.uz/docs/4230916

4. Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 2 июндаги «Узбекистон Республикасининг халкаро рейтинг ва индекслардаги урнини яхшилаш хамда давлат органлари ва ташкилотларида улар билан тизимли ишлашнинг янги механизмини жорий килиш тугрисида»ги ПФ-6003-сон Фармони. https://lex.uz/docs/4838762

5. Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 18 майдаги «Халкаро рейтинг ва индекслар билан ишлашда илмий салохият хамда амалий фаолият уйгунлигини таъминлаш чора-тадбирлари тугрисида»ги П^-246-сон ^арори. https://lex.uz/docs/6026692

6. Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28 январдаги «2022-2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси тугрисида»ги ПФ-60-сон Фармони. https://lex.uz/docs/5841063

7. Балдин К.В., Быстров О.Ф., Передеряев И.И., Соколов М.М. Инвестиции: Системный анализ и управление / Под ред. Проф. К.В. Балдина. - 2-е изд. - М.:Издательско-торговая корпорация «Дашков и Ко», 2007.-16 с.

8. Мустафакулов Ш.И. Узбекистонда инвестицион мухит жозибадорлигини оширишнинг илмий-услубий масалалари. и.ф.д. илмий даражасини олиш учун тайёрланган диссертация. Т.: 2017. - 46 б.

9. Маматов Б.С., Хужамкулов Д.Ю., Нурбеков О.Ш. Инвестицияларни ташкил этиш ва молиялаштириш. Дарслик. Т.: Иктисод-молия, 2014. - 137 б.

10. Финансово-кредитный словарь/Под редакцией Дьяченко В.П. -М.: Финансы, 1964. - С. 295

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.