Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОНДА ТУРИЗМНИНГ ЗАМОНАВИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ҲУСУСИЯТЛАРИ'

ЎЗБЕКИСТОНДА ТУРИЗМНИНГ ЗАМОНАВИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ҲУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Прочие социальные науки»

CC BY
252
46
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Builders of the future
Ключевые слова
туризм / сайёҳлик салоҳияти / транспорт логистикаси / маркетинг концепцияси / MICE туризм / корпоратив учрашув / тақдимотлар / суҳбатлар. / туризм / туристический потенциал / транспортная логистика / маркетинговая концепция / MICE-туризм / корпоративная встреча / презентации / беседы.

Аннотация научной статьи по прочим социальным наукам, автор научной работы — Б Б. Валиев

Мақола миллий иқтисодиётда туризмнинг замонавий йўналишларини ривожлантириш ҳусусиятларини очиб беришга бағишланган. Унда Ўзбекистонда туризм йўналишидаги ислоҳотлар ва MICE туризмини ривожлантириш йўналишлари бўйича маълумот берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ОСОБЕННОСТИ РАЗВИТИЯ СОВРЕМЕННОГО ТУРИЗМА В УЗБЕКИСТАНЕ

Статья посвящена особенностям развития современных направлений туризма в народном хозяйстве. В нем представлена информация о реформах туризма в Узбекистане и развитии MICE-туризма.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОНДА ТУРИЗМНИНГ ЗАМОНАВИЙ ЙЎНАЛИШЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ҲУСУСИЯТЛАРИ»

Builders of The Future SJIF-2022-5.752

BUILDERS OF THE FUTURE

journal homepage:

https://kelajakbunyodkori.uz/

FEATURES OF THE DEVELOPMENT OF MODERN TOURISM IN UZBEKISTAN

B.B. Valiev

Associate Professor International Islamic Academy Tashkent, Uzbekistan

_ABOUT ARTICLE_

Key words: tourism, tourism potential, Abstract: The article is devoted to the features transport logistics, marketing concept, MICE of the development of modern areas of tourism in tourism, corporate meeting, presentations, the national economy. It provides information on conversations. tourism reforms in Uzbekistan and the

development of MICE tourism.

Received: 02.06.22 Accepted: 04.06.22 Published: 06.06.22

УЗБЕКИСТОНДА ТУРИЗМНИНГ ЗАМОНАВИЙ ЙУНАЛИШЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ^УСУСИЯТЛАРИ

Б.Б. Валиев

Доцент

Халцаро ислом академияси Тошкент, Узбекистон

_МА^ОЛА ^А^ИДА_

Калит сузлар: туризм, сайёхлик Аннотация: Макола миллий

салохияти, транспорт логистикаси, иктисодиётда туризмнинг замонавий маркетинг концепцияси, MICE туризм, йуналишларини ривожлантириш

корпоратив учрашув, такдимотлар, хусусиятларини очиб беришга багишланган. сухбатлар. Унда Узбекистонда туризм йуналишидаги

ислохотлар ва MICE туризмини ривожлантириш йуналишлари буйича _маълумот берилган._

ОСОБЕННОСТИ РАЗВИТИЯ СОВРЕМЕННОГО ТУРИЗМА В УЗБЕКИСТАНЕ

Б.Б. Валиев

Доцент

Международная исламская академия Ташкент, Узбекистан

_О СТАТЬЕ_

Ключевые слова: туризм, Аннотация: Статья посвящена туристический потенциал, транспортная особенностям развития современных логистика, маркетинговая концепция, направлений туризма в народном хозяйстве. В М1СЕ-туризм, корпоративная встреча, нем представлена информация о реформах презентации, беседы. туризма в Узбекистане и развитии М1СЕ-_туризма._

КИРИШ

Сунгги йилларда мамлакатимизда амалга оширилаётган ислохотларнинг янги боскичида, "Янги Узбекистан" иктисодий ислохотларининг узига хос хусусияти сифатида туризмни ривожлантириш масаласига алохида эътибор каратилмокда. Жумладан, 2019 йил 18 июлда кабул килинган 549-сон "Туризм тугрисида"ги конун хам юртимизда туризм сохасидаги муносабатларни тартибга солади. Шунингдек, Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикасининг туризм сохасини жадал ривожлантиришни таъминлаш чора-тадбирлари тугрисида"ги 2016 йил 2 декабрдаги ПФ-4861-сонли Фармони, "Узбекистон Республикасининг сайёхлик салохиятини ривожлантириш учун кулай шароитлар яратиш буйича кушимча ташкилий чора-тадбирлар тугрисида"ги 2018 йил 3 февралдаги П^-3509 сон ^арори, "Ички туризмни жадал ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида"ги 2018 йил 7 февралдаги П^-3514 сон ^арорлари мамлакатимизда туризм сохдсини ривожлантиришга хизмат килмокда.

АСОСИЙ ЦИСМ

Узбекистон туризмда ракобатбардошликни ошириш оркали хужалик юритувчи тегишли субъектларнинг экспорт салохиятини кутариш давлатимизнинг ижтимоий-иктисодий ривожланишда интеграциялашган маркетинг концепсияси устувор йуналишларидан бири булиб хисобланади. Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги «Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича харакатлар стратегияси тугрисида»ги ПФ-4947-сонли фармони билан кабул килинган "2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Х,аракатлар стратегияси"даги «принципиал жихатдан янги махсулот ва технология турларини узлаштириш, шу асосда ички ва ташки бозорларда миллий товарларнинг ракобатбардошлигини таъминлаш» буйича вазифаларнинг белгилаб берилганлиги халкаро сайёхлик бозорларида маркетинг фаолияти миллий сайёхлик корхона ва ташкилотларининг жахон бозорларида ракобатбардошликни эгаллашга каратилган самарали фаолиятининг асосий механизми сифатида намоён булади.

Узбекистон турли миллат, дин ва маданият вакиллари яшайдиган мамлакатлар каторидан урин эгаллаган булиб туризм индустриясида уз урни ва салохиятига эга давлатлардан бири хисобланади. Юртимиз замонавий архитектура ва юкори технологик

тараккиёт билан уйгунликдаги бой тарихий меросга эга. Шу билан бир каторда Узбекистонда туризм ривожланишининг мухим омилларидан бири ташкилий-иктисодий механизмларнинг халкаро хукукий нормалар билан уйгунлиги хамда юртимизда халклар, миллатлар, динларнинг узоро тотувлиги, багрикенглиги ва хамжихатлигининг устиворлигидадир.

Бугунги кунда туризм индустрияси тез ривожланаётган тармоклардан бири сифатида намоён булмокда. Бу соха катта инвестисияни талаб килмасдан юкори даромад олиш мумкин булган сохалардан биридир. Мутахассисларнинг фикрига кура, туризм XXII асрнинг энг даромадли сохасига айланиши кузатилмокда. Сунги маълумотларга кура туризм индустрияси дунё буйича автомобилсозлик ва нефтни кайта ишлаш сохасидан кейин учинчи уринни эгаллаб келмокда. Туризм индустриясининг ривожланиши катта илмий тадкикот харажатларини хамда юкори кийматли технологияларни талаб килмайди.

Аксинча, туризм транспорт логистикаси, алока ва ахборотлар логистикаси, озик-овкат, мехмонхона, савдо-сотик, хунармандчилик, курилиш ва бошка куплаб хизмат турларини хам ривожланишига туртки булади. Бундан ташкари, мамлакат ташки киёфасини замонавийлаштиришга, мехмонхона ва ресторан индустриясини ривожлантиришга хамда транспорт-коммуникация тизимлари каби куплаб тармоклар уртасидаги алокаларни шакиллантиришга салмокли хиссасини кушади.

Туризмнинг глобал ривожланиши дунё мамлакатларининг интеграциялашуви хамда уларнинг узаро муносабатларини фаоллаштиришда энг ишончли ва энг мустахкам ташкилий-иктисодий тизим сифатида урин эгаллайди. Туризм ривожланиши деярли барча сохаларга ижобий таъсир курсатиб мамлакатлар иктисодиётининг динамик тарзда усишига олиб келади. Шунингдек, сохага киритилаётган сармоя киска фурсатда узини оклаши, туристик компаниялар имкониятлари кенгайиши хамда юкори фойда олиш мумкинлиги сохага жалб килинаётган инвестициялар хажмини оширади.

Мамлакатимизда туризмни ривожлантириш максадида туризм брендлари асосида ракобатбардош миллий туристик махсулотни яратиш ва жахон туризм хизматлари бозорига олиб чикишда интеграциялашган маркетинг коцепциясининг ишлаб чикилиши соханинг ривожланишига хизмат килади. Биламизки, кадимда турли минтакаларнинг узаро иктисодий-маданий, диний, ижтимоий муносабатларида зиёрат туризмининг урни узига хос ахамиятга эга булган.

Бу уз навбатида худудлар уртасида иктисодий муносабатларни хамда давлатлар уртасида ахборот ва маълуиотларнинг алмашувини таъминлашга хизмат килган. Шу билан бир каторда маданий кадриятларнинг ривожланишида асосий восита вазифасини бажарган. ^итъалар ва давтатларнинг интеграциялашуви натижасида сивилизациялараро мулокот учун кулай шарт-шароитлар вужудга келган ва ривожланиб борган. Бугунги кунда туристик

брендни шакллантириш ва халкаро бозорларга олиб чикиш оркали иктисодий ривожланишга, диний-маърифий, таълим ва маданият сохаларида халкларнинг, динларнинг, миллатларнинг хамжихатлиги ва узаро багрикенглигини таъминлашга хизмат килади. Шу билан бир каторда иктисодий алокаларни янада кенгайтириш, савдо ва инвестиция сохаларинда кулай шароитлар яратиш, транспорт ва коммуникация инфратузилмаларини ривожлантириш хамда илмий тадкикот марказларининг хамкорлигини таъминлайди.

Жахон иктисдиётида шиддат билан усиб бораётган ракобат шароитида туристик брендни яратиш ва интеграциялашган маркетинг концепциясидан самарали фойдаланиш оркали халкаро бозорларда улушимизни оширишни такозо этади.

Халкаро туризм индустрияси бозорларида амалга оширилаётган маркетинг фаолиятига оид тадбирлар туризми маркетинг хусусиятлари доирасида амалга оширилмокда. Мамлакатимизда зиёрат туризмини ривожлантириш учун соханинг узига хос хусусиятларини илмий жихатдан тахлил килиш ва тадкикотлар олиб бориш натижасида туристик брендни яратиш ва уни халкаро туризм бозорларига олиб чикишда интеграциялашган маркетинг консепсиясини амалга ошириш ва такомиллаштириб бориш талаб этилади.

Мамлакатимизда зиёрат туризми сохаларида замонавий маркетинг консепсияларидан фойдаланиш борасида кенг куламли ишлар ва чукур ислохотлар амалга оширилиб келинмокда. Хусусан, ташкилий-иктисодий механизмларни ва самарали маркетинг тадкикотларини жадал олиб бориш, ички бозорни химоя килиш, ривожлантириш ва ташки бозорларга кириб боришга, эгаллашга йуналтирилган маркетинг стратегияларини ишлаб чикиш, ички бозордаги инфратузилмаларни, ракобатбардошликни оширишдаги бугунги кундаги муаммолар ва ишлатилмаётган имконият ва захираларни чукур тахлил килиш асосида маркетингнинг тамойиллари амалиётга жорий килинмокда.

Узбекистонда туризмнинг устувор йуналишлари каторида MICE туризмини ривожлантириш буйича чора-тадбирлар хам амалга оширилмокда. MICE (инглизчада, Meetings, Incentives, Conferences, Exhibitions) туризми бу туризм индустриясининг сохаси булиб, турли корпоратив тадбирларни ташкил этиш ва утказиш билан богликдир. У 4 та асосий йуналишни уз ичига камраб олади: meetings - корпоратив учрашувлар, такдимотлар, сухбатлар, incentives - рагбатлантирувчи ёки мотивация берувчи турлар ва дастурлар, тимбилдинглар, персонални укитиш, корпоратив байрамлар, conferences - конференциялар, конгреслар, съездлар, форумлар, семинарлар ва б., exhibitions-кургазмалар, имидж тадбирлари (фестиваллар, хайрия концертлари), PR-тадбирлар и пресс-турлар.

Мамлакатимизда хам, "2019-2025 йилларда Узбекистонда конференция, форум, конгресс, кургазма, семинар ва анжуманлар (MICE) туризмини ривожлантириш буйича концепция" лойихаси хам Норматив-хукукий хужжатлар лойихалари мухокамаси порталига

жойлаштирилди. Унга кура "Узбекистон конгресс ва кургазма" марказини ташкил этиш режалаштирилиб, Марказнинг асосий вазифалари этиб конгресс ва кургазмалар утказиш имкониятига эга булган объектлар реестрини юритиш, yлар билан шyFyлланyвчи тадбиркорлик сyбъектлари реестрини юритиш, yларнинг ташкилотчилари фаолиятини мyвофиклаштириш, мамлакат киёфасини ижобий тарзда тарFибот килиш, халкаро ташкилотлар ва йирик компаниялар томонидан тадбирларни утказиш буйича эълон килинадиган тендерларда катнашиш ва бошкалар.

Сингапyрдаги таникли молиячи ва ижтимоий арбоб, бир неча йирик бизнес асосчиси, туризм ва молиявий компаниялар раxбари, жyмладан «Citystate Capital Asia» молиявий директори, Pegasus Travel Management ва Kinetica асосчиси ва раxбари xисобланган Филлип Тан Узбекистоннинг MICE-туризм элчиси этиб xам тайинланган. 2018 йилда Сингапyрдан Узбекистонга сайёxлик сафарларининг умумий xажми 60% га ошган булиб, Сингапур ишбилармон доиралари Узбекистонда амалга оширилаётган ислоxотлар динамикасини кизикиш билан кузатмокда.

Жаxонда 2017 йилда саёxлик саноатида MICE туризмининг улуши 22,5 фоизни ёки 1,2 трлн. доллардан ортикни ташкил этди. Бyтyнжаxон сайёxлик ва туризм кенгашининг (WTTC) маълумотига кура, 2025 йилга бориб, MICE туризми бозорининг умумий хажми 1,67 трлн. долларга етиши кутилмокда. Aлоxида кайд этиш жоизки, авиакомпания даромадларининг 50 фоизига якини, меxмонхона даромадларининг 60 фоизи ва автомобиль воситаларини ижарага берувчи компанияларни даромадининг 70 фоизи туристларнинг ушбу тоифасига хизмат курсатишдан олинган даромадларга тyFри келмокда. MICE туризм йуналиши буйича энг машxyр xисобланган давлатлар каторида Pacific World Destination Index маълумотига кура А^Ш, Франция, Испания, Монако, Индонезия ва Тайландни санаб утиш мумкин. Халкаро конгресс ва анжуманлар уюшмаси маълумотига кура 2017 йил давомида 168 та мамлакатда 1258 та корпоратив тадбирлар ташкил этилган. Ушбу xамкорлик тадбирларининг асосий кисми А^Ш, Германия, Англия, Испания ва Италия xyдyдларида булиб утган.

MICE туризминининг мамлакат иктисодиётини ривожлантиришдаги мyxим аxамиятини эътиборга олган xолда, Грузия, Россия, Белоруссия ва Германия давлатларининг сайёxлик ва маxаллий бошкарув органлари кошида MICE туризмига ихтисослаштирилган ташкилотлар тузилган. Жумладан, Грузия миллий туризм администрацияси тузилмасида Грузиядаги хорижий сайёхлик туризми хакида маълумот таркатувчи кургазма ва шунга ухшаш халкаро тадбирларни утказиш билан шyFyлланyвчи MICE туризмини ривожлантирувчи Конвенцион ва кургазмалар бюроси ташкил этилган. Жаxоннинг бошка мамлакатлари

Озарбайжон, Туркия хамда Кипрда MICE туризмини ташкил этишга мулжалланган муассасалар давлат-хусусий шерикчилик сектори хамкорлигида хам фаолият олиб борадилар.

ХУЛОСА

Чет эл мамлакатлари тажрибасини таджик; этиш шуни курсатадики, мамлакатимизда MICE туризмини ривожлантириш учун ихтисослаштирилган конгресс бюролари, кургазма марказлари ва MICE тадбирларини утказиш майдонларини самарали ташкил этиш лозим. Улар давлат ва хусусий шаклларда фаолият юритишлари мумкин булиб, давлат уларни мунтазам равишда куллаб-кувватлайди ва ушбу фаолиятни махсус булинмалар ёки давлат-хусусий шерикчилик секторини яратиш йули билан мувофиклаштириб боради.

Глобал микёсда MICE туризми хажми 2019 йилда 916,1 млн. долларни ташкил этиб, 2030 йилгача ушбу курсаткич 1,78 млрд. долларга етиши прогноз килинмокда. Жахонда MICE туризмининг жадал ривожланишига глобал корпоратив секторнинг кенгайиши, тугридан-тугри хорижий инвестициялар жалб килиш тадбирларининг купайиши, кичик ва урта бизнеснинг ошиб бориши, глобал туризмнинг кучайиши каби омиллар сабаб булган (1-расм).

. _ 178

1,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 1 64 1 1 71 ■

142 1 1 ic: 1,42 49 ) 1 -

1, , 1,2 1 27 1, 35 ■

1, I

0, 9 0,84

0 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030

1-расм. 2019-2030 йилларда MICE туризми даромадлари хажми, млрд. доллар

Мамлакатимизда MICE туризмини ривожлантиришда куйидагиларга алохида эътибор каратиш зарур:

MICE туризмини ривожлантириш буйича стратегия ва чора-тадбирлар режасини ишлаб чикиш, мамлакатда MICE туризми тадбирларини утказиш учун устувор худудлар ва мамлакатларни аниклаш;

MICE туризми тадбирларининг йуналишларини аниклаш, мамлакатнинг миллий брендини ишлаб чикиш, Узбекистон ва хорижий давлатлар ташкилотлари уртасида хамкорликни ривожлантириш.

мамлакатнинг худудларидаги мавжуд имкониятларидан келиб чиккан холда Узбекистон бозорига махаллий ва хорижий инвестицияларни жалб этиш;

мамлакатда MICE туризмини ривожлантириш билан боглик алохида давлат муассасаси ташкил этиш.

MICE туризмини ривожлантириш учун мамлакатнинг худудларида зарур инфратузилмаларни яратиш. Шу жумладан:

Халкаро конгресс ва конференция ассоциацияси (International Congress and Convention Association, ICCA) билан фаол хамкорликни йулга куйиш ва мамлакатдаги MICE туризмида иштирок этувчи ташкилотларни ICCA веб-сайтида руйхатдан утказиш ва б.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. https://regulation.gov.uz/uz/document/3345

2. https://wttc.org/

3. https://www.iccaworld.org/

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.