Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОНДА ЗИЁРАТ ТУРИЗМИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ'

ЎЗБЕКИСТОНДА ЗИЁРАТ ТУРИЗМИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Прочие социальные науки»

CC BY
385
77
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Builders of the future
Ключевые слова
диний туризм / зиёрат туризми / диний-экскурсия туризми / туризм инфратузилмаси / туризмни ривожлантириш концепцияси / ҳалол стандарт. / религиозный туризм / паломнический туризм / религиозно-экскурсионный туризм / туристическая инфраструктура / концепция развития туризма / добросовестный стандарт.

Аннотация научной статьи по прочим социальным наукам, автор научной работы — Г.П. Гулямова, Ф. Абдусаломова

Мақолада Ўзбекистон зиёрат туризми ривожланишининг асосий йўналишлари, унга таъсир этувчи омиллар ва имкониятлар кўрсатиб берилган. Шунингдек, диний туризм ва унинг тузилиши, турли муаллифлар томонидан диний тузим, зиёрат туризми, ислом туризми каби тушунчаларга берилган таърифлар таҳлил этилган. Мамлакатда зиёрат туризмини ривожлантиришда эришилган ютуқлар таҳлил этилган ҳамда ҳал этилиши керак бўлган вазифалар ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

РАЗВИТИЕ ПАЛОМНИЧЕСКОГО ТУРИЗМА В УЗБЕКИСТАНЕ

В статье рассматриваются вопросы развития паломнического туризма в Узбекистане, факторы и возможности, которые на него влияют. Анализируются различные подходы к определению понятий религиозный туризм, паломнический туризм, исламский туризм. Анализируются достижения в развитии паломнического туризма в стране и выделяются задачи, которые необходимо решить.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОНДА ЗИЁРАТ ТУРИЗМИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ»

Builders of The Future SJIF-2022-5.752

BUILDERS OF THE FUTURE

journal homepage:

https://kelajakbunyodkori.uz/

DEVELOPMENT OF PILGRIMAGE TOURISM IN UZBEKISTAN

G.P. Gulyamova

Associate Professor International Islamic Academy Tashkent, Uzbekistan

F. Abdusalomova

Student

International Islamic Academy Tashkent, Uzbekistan

_ABOUT ARTICLE_

Key words: religious tourism, pilgrim Abstract: The article examines the tourism, religious excursion tourism, tourist development of pilgrim tourism in Uzbekistan, infrastructure, the concept of tourism factors and opportunities that affect it. Various development, conscientious standard. approaches to the definition of the concepts of

religious tourism, pilgrim tourism, Islamic tourism are analyzed. The achievements in the development Received: 02.06.22 of pilgrim tourism in the country are analyzed and Accepted: 04.06.22 the tasks that need to be solved are highlighted. Published: 06.06.22_

УЗБЕКИСТОНДА ЗИЁРАТ ТУРИЗМИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ

Г.П. Гулямова

Доцент

Халцаро ислом академияси

Тошкент, Узбекистон

Ф. Абдусаломова

Талаба

Халцаро ислом академияси

Тошкент, Узбекистон

_МА^ОЛА ^А^ИДА_

Калит сузлар: диний туризм, зиёрат Аннотация: Маколада Узбекистон туризми, диний-экскурсия туризми, туризм зиёрат туризми ривожланишининг асосий инфратузилмаси, туризмни йуналишлари, унга таъсир этувчи омиллар ва

ривожлантириш концепцияси, хдлол имкониятлар курсатиб берилган. Шунингдек, стандарт. диний туризм ва унинг тузилиши, турли

муаллифлар томонидан диний тузим, зиёрат _туризми, ислом туризми каби тушунчаларга

берилган таърифлар тахлил этилган. Мамлакатда зиёрат туризмини ривожлантиришда эришилган ютуклар тахлил этилган хамда хал этилиши керак булган _вазифалар ёритилган._

РАЗВИТИЕ ПАЛОМНИЧЕСКОГО ТУРИЗМА В УЗБЕКИСТАНЕ

Г.П. Гулямова

Доцент

Международная исламская академия Ташкент, Узбекистан

Ф. Абдусаломова

Студент

Международная исламская академия Ташкент, Узбекистан

_О СТАТЬЕ_

Ключевые слова: религиозный Аннотация: В статье рассматриваются туризм, паломнический туризм, вопросы развития паломнического туризма в религиозно-экскурсионный туризм, Узбекистане, факторы и возможности,

туристическая инфраструктура, концепция которые на него влияют. Анализируются развития туризма, добросовестный различные подходы к определению понятий стандарт. религиозный туризм, паломнический туризм,

исламский туризм. Анализируются достижения в развитии паломнического туризма в стране и выделяются задачи, _которые необходимо решить._

КИРИШ

Мамлакатимизда кабул килинган "2019 - 2025 йилларда Узбекистон Республикасида туризм сохасини ривожлантириш Концепцияси"да 2019 - 2025 йилларда туризм сохасини ривожлантиришда туризмни миллий иктисодиётнинг стратегик сохасига айлантириш, туристик хизматларни диверсификациялаш ва сифатини ошириш хамда туристик инфратузилмани, шу жумладан, хорижий сармояларни жалб килиш ва самарали реклама-маркетинг ишларини олиб бориш эвазига такомиллаштириш оркали эришиш вазифаси куйилди.

Узбекистон зиёрат туризми учун кулай манзил хисобланади. Ислом оламида машхур куплаб уламолар юртимизда яшаб ижод килган. Шу билан бирга, мамлакатимизда бошка динларга эътикод килувчилар учун хам азиз булган тарихий кадамжолар бор. Ислом дунёсининг энг кимматбахо ^уръони карим намуналаридан бири - Халифа Усмон ^уръон китоби сакланувчи Х,азрати Имом мажмуаси, буюк ислом имоми Мухаммад Ал-Бухорий макбараси, Накшбандия тарикати издошлари макбаралари ва шу каби куплаб бошка диний

марказлар мавжуд. Бундай тарихий ва мукаддас кадамжоларга зиёрат ва саёхат килиш учун хар йили дунёнинг турли бурчакларидан минглаб сайёхлар Узбекистонга ташриф буюради.

АСОСИЙ ЦИСМ

2020 йил 9 декабрь куни Президент Ш.Мирзиёев раислигида туризм ва спорт сохаларида амалга оширилаётган ишлар хамда келгуси йилдаги вазифалар мухокамаси юзасидан утказилган йигилишда 2021 йилда 1,7 миллион хорижий, 7,5 миллион махаллий сайёхларни жалб килиш, туризм хизматлари экспортини 370 миллион долларга етказиш максади куйилди. Бу борада энг катта манба, аввало, зиёрат туризмидир. Юртимизда ислом динига оид куплаб зиёратгохлар, яхудийлик, буддавийлик ёдгорликлари бор. Бу имкониятдан фойдаланиб, 700 минг зиёратчини жалб килиш ва 130 миллион долларлик хизматлар экспортини таъминлаш мумкинлиги таъкидланди [https://president.uz/uz/lists/view/3999].

Узбекистонда туризмнинг барча турларини ривожлантириш имкониятлари юкорилиги мутахассислар томонидан таъкидланмокда. Шу билан бирга туризм сохасидаги мутахассислар томонидан диний туризм, зиёрат туризми тушунчалари, уларнинг таркиби буйича якдиллик мавжуд эмас. Купчилик мутахассисларнинг фикрига кура, диний туризм бу - узи яшаш худудидан ташкарида жойлашган мукаддас жойлар ва диний марказларга саёхат килувчи туристлар эхтиёжини кондириш ва уларга хизмат курсатиш билан боглик фаолият туридир [Христов Т.Т., 2]. Унинг таркибига зиёрат туризми, диний-экскурсия туризми ва диний илмий туризм киритилади. Бунга боглик холда уз яшаш худудидан бир йилдан куп булмаган муддатга, турли хил диний марказлар ва мукаддас жойларни куриш, маълум ибодат талабларини бажариш, динни, диний манбаларни урганиш максадида саёхат килувчи шахслар диний максад билан саёхат килувчи турист деб аталади. Зиёрат - кишиларнинг мукаддас жойларга ташриф буюриш ва у ерларда маълум амалларни амалга оширишдан иборат, зиёрат туризми эса зиёрат килиш учун саёхат килувчиларга хизмат курсатишга йуналтирилган фаолият туридир.

Диний экскурсия туризми диний марказларга саёхат килишни уз ичига олади, бу ерда сайёхлар диний обидаларни, музейларни куриши, диний тадбирларда катнашиши мумкин. Ушбу турдаги туризм илмий туризм билан хам чамбарчас боглик. Олимлар мавжуд диний марказларга, бой диний анъаналарга эга булган мамлакатларга мамлакатлар ва минтакаларга ташриф буюриб, диний мерос - кулёзмалар, диний меъморчилик объектларини урганадилар.

^атор муаллифларнинг фикрига кура, мусулмонларнинг ер юзи буйлаб турли максадларда, диний ибодатларни адо этиш (хаж ва умра), ризк излаш ва умуман бошка сабаблари билан саёхат килиши туризм сохасида узига хос ёндашув ва стандартларга асос солинишига сабабчи булди.

Шу уринда туризм мутахассислари мусулмонларнинг диний талабларидан чикмаган холда хар кандай сабаб билан саёхат килишларини барча учун бирдай тушунарли булиши учун кандай номланиши устида фикрлар билдирганликларини таъкидлаш лозим. Зиёрат туризми, Исломий туризм, диний туризм, шаръий туризм, хдлол туризм каби таклиф этилган атамаларнинг муаммоли жихатлари булганлиги сабабли, бахс ва мунозара, диний соха ва туризм мутахассисларининг фикрларидан келиб чикиб Muslim-friendly travel (мусулмонлар учун кулай туризм) атамаси маъкул курилган [Холхужаев С., 3].

Ислом туризм маркази ислом туризмига шундай таъриф берган: саёхат давомида ислом коидаларига амал килинган холда амалга оширилган хар кандай ходиса, учрашув, зиёрат ислом туризми деб аталади. Шунингдек, ушбу марказнинг таърифига кура, ислом туризми йуналишлари сифатида куйидагилар белгилаб берилган:

- турли йуналишларда саёхат килувчи мусулмонлар;

- мусулмон мамлакатларига саёхат килувчи мусулмонлар;

- ислом тамойилларига амал килган холда саёхат килиш;

- ислом меросини урганиш учун саёхат килувчи мусулмонлар;

- ислом меросини урганиш учун саёхат килувчи мусулмон булмаганлар.

Шуни таъкидлаш керакки, мамлакатимизда зиёрат туризмининг санаб утилган барча йуналишларини ривожлантириш учун имконият мавжуд. Тарихий ва мукаддас кадамжоларга зиёрат ва саёхат килиш учун хар йили дунёнинг турли бурчакларидан минглаб сайёхлар Узбекистонга ташриф буюради.

Таъкидлаш жоизки, Узбекистоннинг зиёрат туризми йуналишидаги жозибасини ошириш буйича катор чора-тадбирлар амалга оширилган. Президентнинг 5611-сонли фармонига кура, 2017 йилнинг 5 январь кунидан Узбекистоннинг маданий-тарихий ва диний-маънавий мероси ва анъаналарини урганиш учун ташриф буюрувчи хориж фукароларига 2 ойгача булган муддат билан берилувчи Pilgrim visa жорий этилди. Узбекистоннинг жахон хамжамиятида зиёрат туризми марказларидан бири сифатида эътироф этилиши умумий маънода мамлакатда сайёхлик инфратузилмасини ривожлантириш ва туристлар окимини сезиларли даражада оширишга туртки беради. Зиёрат туризми учун диний кадамжоларнинг узи етарли эмас. Сайёхларни жалб килиш учун таргибот ишлари яхши йулга куйилиши, кулай виза тартиби, аэропорт, мехмонхоналарда ибодат амалларини бажариш учун шарт-шароит булиши керак.

Шу билан бирга зиёрат туризми объектлари буйича маълумотлар пакети шаклланмаганлиги, туристларнинг келаётган мамлакати, маданияти, урф-одатлари, диний кадриятлари кабиларини эътиборга олинган холда тур пакетлар таснифланмаганлиги, туристларга ёрдамчи буладиган объектлар хариталарини тайёрланмаганлиги, зиёрат туризми

инфраструктурасининг етарли даражада шаклланмаганлигини ва зиёрат туризмини ташкил этишда инновацион омиллардан фойдаланиш механизми илмий асосланмаганлигини таъкидлаш зарур.

Зиёрат туризмини ривожлантириш учун зарур инфратузилма объектлари -мехмонхоналар тизимини ривожлантириш, мехмонхоналар, аэропорт ва вокзалларда мехмонларни кутиш залларининг зиёрат туризми стандартларига жавоб бериши масалаларини хал этиш мухимдир.

2018-2019 йилларда мамлакатимизда бу борада катор ишлар амалга оширилди.Натижада, юртимизга ташриф буюраётган хорижий сайёхлар сони ошди. Маълумотларга кура, 2019 йилда мамлакатимизга келган хорижлик мехмонлар 6,7 миллион нафарни ташкил этган. Бу 2018 йилнинг шу даври билан таккослаганда 126,2 %ни ташкил этган. Президент Шавкат Мирзиёевнинг 2018 йил 3 февралдаги «Узбекистан Республикаси туризм салохиятини ривожлантириш учун кулай шароитлар яратиш буйича кушимча ташкилий чора-тадбирлар тугрисида»ги фармонига мувофик, Индонезия, Малайзия, Сингапур, Туркия, Жанубий Корея, Япония ва Исроил давлатлари фукаролари учун визасиз режим ва 39 мамлакатдан келадиган сайёхларга соддалаштирилган виза тартиби жорий килинди. Бугунги кунда Узбекистонда 86 мамлакат фукароларига кириш визаларининг соддалаштирилган тартиби жорий килинган.

Х,алол саёхат буйича - Crescent Rating ташкилоти томонидан 2017 йилда тузилган рейтингда Узбекистон 28-погонани эгаллаган эди. Рейтингда мамлакатимиз - хавфсиз саёхат (100 дан 84 балл), ибодатхонага кириш эркинлиги (80), - овкатланиш имкониятлари ва кафолатлари (70) йуналишларида юкори бахоланган. Аммо - виза (50), аэропорт имкониятлари (48,3), - оилавий таътил (44,4), яшаш шароитлари (33,2), - мусулмонлар учун имкониятлар (25), - сайёхларнинг келиши (21,2), - коммуникация имкониятлари (19) йуналишларида эса урта ва куйи погоналарни эгаллади. 2018 йилда рейтингда куйи даражада бахоланган, кам ривожланган йуналишларни яхшилашга эътибор каратилди. Туризмни ривожлантириш давлат кумитаси - Crescent Rating ташкилоти билан хамкорликда мамлакатимизда зиёрат туризмини ривожлантириш буйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чикди. Ушбу тавсиялар асосида халкаро аэропортларда ибодат амалларини бажариш учун зарур шароитлар яратилди. Малайзиянинг MS 2610:2015 - Muslim friendly hospitality services. Requirements стандарта буйича мамлакатимизда - Oz DSt:2018 Туризм хизматлари. Мусулмон мехмондустлиги. Талаблар стандарти лойихаси ишлаб чикилди. Зиёрат туризми сохасидаги энг мухим вокеалардан бири юртимизда илк бор - халол стандарти жорий этилди.

2019 йилда Узбекистоннинг халкаро зиёрат туризми рейтинги "Global Muslim Travel Index" даги мавкеи 10 та пунктга кутарилиб, мамлакатимиз 22 уринни эгаллади. Шунингдек,

туризм хавфсизлиги даражаси ва багрикенглик курсаткичи буйича Ислом Х,амкорлик Ташкилотига аъзо мамлакатлари уртасида биринчи унталикка кирди [Туризм в Узбекистане 2019 год, 4].

ХУЛОСА

Мамлакатимизда зиёрат туризмини ривожлантириш буйича салмокли ишлар килинди. Сохада хал килиниши зарур булган биринчи навбатдаги муаммолар ечилди. Зиёрат туризмини ривожлантириш учун зарур инфратузилма объектлари - мехмонхоналар тизимини ривожлантириш, мехмонхоналар, аэропорт ва вокзалларда мехмонларни кутиш залларининг зиёрат туризми стандартларига жавоб бериши масалаларини хал этиш зарур. Шу нуктаи назардан, Узбекистонда зиёрат туризмини ривожлантириш омилларидан булган ахборот ресурсларини жамлаш, мамлакатда мавжуд маънавий ва моддий бойликлар тавсифини умумлаштириш, зиёрат туризми буйича тулик маълумот берувчи интеграцион электрон платформани яратиш илмий ва амалий ахамиятга эгадир.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. https://president.uz/uz/lists/view/3999

2. Христов Т.Т. Религиозный туризм: учебное пособие. Москва: Издательский центр "Академия", 2005. 288 с.

3. Холхужаев С. Зиёрат туризми, Исломий туризм, диний туризм, шаръий туризм ва халол туризм? ^ай бир атама тугри? https://azon.uz/content/views/ziyorat-turizmi-islomiy-turizm-diniy-tur

4. Туризм в Узбекистане 2019 год. http://doud.uzbektourism.uz/uzbektourism/downloads/fil-es/Book-curved.pdf

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.