Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОНДА ТУРИЗМ ИНФРАТУЗИЛМАСИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ'

ЎЗБЕКИСТОНДА ТУРИЗМ ИНФРАТУЗИЛМАСИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Прочие социальные науки»

CC BY
144
33
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Ключевые слова
туризм / тартибга солиш / тартибга солиш воситалари / усуллари / давлат сиёсати / туризм индустрияси / рақобат / туристик маҳсулот / туристик хизматлар. / tourism / regulation / regulatory instruments / methods / public policy / tourism industry / competition / tourism products / tourism services.

Аннотация научной статьи по прочим социальным наукам, автор научной работы — Дониёр Зиёдуллаев

Ушбу мақолада туризмни давлат томонидан тартибга солишнинг мазмуни, туризм соҳасида давлат сиёсатини амалга оширишнинг устувор йўналишлари, воситалари ва усуллари, соҳани самарали ривожлантиришнинг асосий тамойиллари ва қулай рақобатчилик муҳитни шакллантириш йўналишлари, туризмни давлат томонидан тартибга солиш воситалари ва босқичлар ҳамда туризм индустрияси ривожланишини қўллаб-қувватлаш даражалари бўйича омиллари тадқиқ қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ISSUES OF TOURISM INFRASTRUCTURE DEVELOPMENT IN UZBEKISTAN

The article discovers the essence of state regulation of tourism, priorities, tools and methods of tourism policy, the basic principles of effective development of the industry and the formation of a favorable competitive environment, tools and stages of state regulation of tourism, and the factors of the degree of support for the development of the tourism industry.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОНДА ТУРИЗМ ИНФРАТУЗИЛМАСИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ МАСАЛАЛАРИ»

УЗБЕКИСТОНДА ТУРИЗМ ИНФРАТУЗИЛМАСИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ

МАСАЛАЛАРИ

Дониёр Зиёдуллаев

ТошДШУ магистр талабаси

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада туризмни давлат томонидан тартибга солишнинг мазмуни, туризм сохасида давлат сиёсатини амалга оширишнинг устувор йуналишлари, воситалари ва усуллари, сохани самарали ривожлантиришнинг асосий тамойиллари ва кулай ракобатчилик мухитни шакллантириш йуналишлари, туризмни давлат томонидан тартибга солиш воситалари ва боскичлар хамда туризм индустрияси ривожланишини куллаб-кувватлаш даражалари буйича омиллари тадкик килинган.

Калит сузлар: туризм, тартибга солиш, тартибга солиш воситалари, усуллари, давлат сиёсати, туризм индустрияси, ракобат, туристик махсулот, туристик хизматлар.

ISSUES OF TOURISM INFRASTRUCTURE DEVELOPMENT IN

UZBEKISTAN

ABSTRACT

The article discovers the essence of state regulation of tourism, priorities, tools and methods of tourism policy, the basic principles of effective development of the industry and the formation of a favorable competitive environment, tools and stages of state regulation of tourism, and the factors of the degree of support for the development of the tourism industry.

Keywords: tourism, regulation, regulatory instruments, methods, public policy, tourism industry, competition, tourism products, tourism services.

КИРИШ

Жахон Туризм Ташкилоти (United Nations World Tourism Organization (UNWTO)) маълумотларига кура, бутун жахон ялпи ички махсулотининг 10,4%и (2017 йилда унинг хажми 8,3 трлн. А^Ш долларига тенг булди), дунёдаги инвестицияларнинг 7%и, солик тушумларининг 5%и, жахондаги истеъмолчилик харажатларининг 11%и ва хар 16 та янги яратилаётган иш урнининг биттаси айнан туризм ва мехмондустлик индустриясининг хиссасига тугри келмокда. Мазкур тармокда ахолининг иш билан бандлик даражаси 2016 йилга нисбатан 103% га усди ва 2017 йилда туризм ва сайёхлик сохасида бевосита 118,4 миллион

киши (жахондаги умумий бандларнинг 3,8%и) иш билан банд булган булса, билвосита (туризмга хизмат курсатадиган тармоклар билан бирга) 313,2 миллион киши фаолият курсатмокда1.

ТАХДИЛ ВА НАТИЖАЛАР

Фикримизча, инфратузилма туризм ресурсларга бой минтаканинг туризмини ривожлантириш учун жуда зарур, бу инфратузилмани ривожлантириш учун ишончли режалаштириш ва бошкаришни талаб килади. Инфратузилмани таъминлаш, туризмни самарали ривожлантириш ва жахон бозорларида туризм йуналишларнинг муваффакияти учун асаб тизими сифатида ишлайди. Минтакавий туризм инфратузилмаси - бу туризм эхтиёжларини кондириш учун шароит яратадиган корхоналар (саноат инфратузилмаси) ва туристларнинг турли эхтиёжларини бевосита кондирадиган корхоналар (хизмат курсатиш сохаси инфратузилмаси). Уз навбатида, саноат инфратузилмаси транспорт, ахбороткоммуникация ва коммунал инфратузилмалардан, атроф-мухитни тозалаш иншоотларидан иборат. Хизмат курсатиш сохаси инфратузилмаси туроператорлар ва сайёхлик агентлари, турар жойлар, дам олиш ва кунгил очиш объектлари, савдо ва умумий овкатланиш, хавфсизлик инфратузилмаси каби элементларни уз ичига олади.

Хоразм вилоятида туризм сохасини янада ривожлантириш, вилоятимизга хорижий ва махаллий сайёхларни янада купрок жалб килиш, туризм сохасида курсатилаётган хизматлар сифати ва куламини янада ошириш, соха учун малакали кадрлар тайёрлаш, сайёхлар хавфсизлигини таъминлаш буйича катор ишлар амалга оширилмокда. Хоразм вилоятида 2019 йилда фаолият юритаётган жойлаштириш воситалари сони жами 152 тани, улардаги хоналар сони 2 203 тани ва уринлар сони 4 603 тани ташкил килиб, 2020 йилга келиб, вилоятда фаолият юритаётган жойлаштириш воситалари сони жами 161 тани, улардаги хоналар сони 2 274 тани ва уринлар сони 4 758 тани ташкил килмокда Вилоятда 2019 йилда фаолият юритаётган сайёхлик ташкилотлари сони жами 58 тани ташкил килиб, 2020 йилга келиб сайёхлик ташкилотлари сони жами 62тани ташкил килмокда.

Хоразм вилоятида 2019 йилда замонавий туризм синфга мансуб автотранспорт воситалари жами 133 тани ташкил килиб, 2020 йилда вилоятда замонавий туризм синфга мансуб автотранспорт воситалари сони жами 293 тани ташкил килмокда.

Транспорт хизматлари, мухандислик, ишончли электр таъминоти, канализация тозалаш иншоотлари, янги мехмонхоналар ва дам олиш масканлари, спорт иншоотларини куриш каби инфратузилма муаммоларини хал килиш табиатан кенг куламли булиб, катта микдордаги маблаг талаб килади. Туризм

1 Travel & Tourism Economic Impact 2016 World [Электрон манба]: http ://www. wttc.org

Uzbekistan www.scientificprogress.uz

инфратузилмасини ривожлантиришга инвестицияларни жалб килиш мураккаб хусусиятларга таъсир килади, масалан: 1) сиёсий чекловлар ва рагбатлантириш (махаллий ва хорижий инвестициялар ва импортга нисбатан солик сиёсатининг жозибадорлиги); 2) таклиф этилаётган ресурслар ва кулайликлар (диккатга сазовор жойлар) , транспорт, кириш, мехмондустлик, тиббий ва бошка хизматлар, нархлар ва бошкалар); 3) бозор хусусиятлари (ташриф буюрувчиларнинг диди ва афзалликлари, бир марталик даромад, саёхатга мойиллиги, борадиган жойга якинлиги ва бошкалар); 4) сиёсий баркарорлик; 5) кобилият, бозорга чикиш ва узини самарали таргиб килиш. Туризм инфратузилмасининг ривожланиши транспорт инфратузилмаси тармогини яратиш билан бевосита богликдир. Бундан ташкари, хар кандай турдаги саёхатчиларга хаво, темир йул, автомобиль ва сув транспортидан фойдаланиш имкониятини яратиш жуда мухимдир. Чет эллик сайёхларнинг аксарияти Узбекистонга хаво йуллари билан келишини хисобга олиб, сайёхлар окимини купайтириш, хизмат курсатиш сифатини ошириш учун унинг паркини янгилаш, йуловчилар ташиш географиясини кенгайтириш, мувозанатли нархлар ва тариф сиёсатини белгилаш зарур. Ички туризм учун энг катта кизикиш автомобиль транспортидир. Шунингдек, йулларнинг сифатини ошириш, йул инфратузилмаси ва мотелларни яратишга эътибор каратиш зарур. Умуман олганда, бошка хар кандай фаолият сохаси сингари, туризм сохасидаги турагент ва туроператорлар фаолияти хам юкори малака ва профессионалликни, технологиялар, маркетинг ва бозорни чукур билишни талаб килади. Фикримизча, туризм операторлар ва агентлар доимо куйидаги жараёнларга тезлик билан муносабат билдириши ва адаптация килишлари зарур булади: - сайёхлик компаниясининг келажаги унинг бозордаги урни учун канчалик изчил ва катъий кураш олиб боришига боглик;

ракамли иктисодиёт ривожланаётган даврда сайёхлик агентлиги олдингисига караганда купрок билиши, тезкорлиги, самарадорлиги, яъни нимани бир суз билан ифодалаш мумкинлиги - профессионаллик талаб этилади. - мода ва бозор тенденциялари каби жихатларни хисобга олган холда махсулотни янгилаш, хизмат турларини янгилаш ва такомиллаштириш, диверсификация килиш, харидорларнинг узгарувчан эхтиёжларини кузатиб бориш талаб этилади.

ХУЛОСА

Юкоридагилардан хулоса килган холда, бу борада янги туризм инфратузилмасини шакллантиришдаги стратегик йуналишимиз, энг аввало сунгги йилда бошланган ишларни давом эттиришни кузда тутган холда алохида эътибор каратилиши лозим булган турт йуналишни белгилаб олиш максадга мувофик булиб, улар: -жойлашув воситалари буйича, замонавий ва бренд мехмонхоналар хамда хостел, оилавий мехмон уйлари каби хамёнбоп жойлашув воситалари курилишини тезлаштириш, шунингдек AirB&B тизими буйича квартиралар

бериш механизмларини татбик килиш; -транспорт логистикаси буйича, туристик окимни ошириш ва диверсификациялаш учун бир-бирини узаро тулдириб турувчи ички ва ташки транспорт турларини хисобга олган холда, ягона, хавфсиз ва инновацион транспорт логистикасини ривожлантириш; -маданий мерос субъектлари буйича, сайёхлар учун амалий ахборотмаълумотнома тизимини яратиш, смарт-туризм технологияларини татбик килиш, турникетлар ва видеокузатувлар тизимларини урнатиш оркали маданий мерос субъектлари, музейлар, театрлар, бадиий галереялар фаолияти самарадорлигини ошириш; -туризм "монетизацияси" буйича, энг аввало авиаташувлар, жойлашув воситалари хизматлари, сайёхларнинг овкатланишини ташкиллаштириш, маданий-кунгилочар тадбирлар ва ишлаб чикарилаётган сувенир махсулотлар учун мослашувчан нарх сиёсатини урнатиш оркали туризм "монетизацияси"ни оширишдан иборат булиб, бу вазифаларни бажариш учун туризм сохаси тезкор ривожи масалаларини урганиш буйича Республика гурухи тузилган ва уч ишчи гурухларга ажратилган. Йил давомида махаллий вазирлик ва идоралар мутахассисларига туристик сектор экспертлари хамда вакиллари билан бирга вазиятни яхшилаб урганиш ва туризм ривожига тускинлик килаётган муаммолар ечимини топишга доир аник таклифлар акс этган норматив-хукукий хужжатлар лойихалари ишлаб чикилади. Жахон туризми инфратузилмасида якин кунларда кутилаётган ва жорий килинаётган узгаришларга биз хам тайёр туришимиз лозим. Бугунги кунда ракобат шу даражада ривожланмокдаки, унда енгиб чикиш учун статегик режалар ишлаб чикишда юкоридаги каби ахборотлардан тугри йуналиш олишимиз лозим булади.

REFERENCES

1. Жуманиязова Ш.Р. Туризм инфратузилмасини ривожлантиришнинг узига хос хусусиятлари. "Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar" ilmiy elektron jurnali. № 3, may-iyun, 2021 yil.

2. Норчаев А.Н. Туризм инфратузилмасида кутилаётган узгаришлар ва имкониятлар. "Иктисодиёт ва инновацион технологиялар" илмий электрон журнали. № 1, январь-февраль, 2019 йил.

3. Махмудова М.Р. Туризм сохасида давлат сиёсатини амалга оширишнинг устувор йуналишлари, воситалари ва усуллари. "Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar" ilmiy elektron jurnali. № 3, may-iyun, 2021 yil .

4. Жукова М.А. Менеджмент в туристском бизнесе. https://tourlib.net/books_tourism/jukova.htm

5. Carmen B, Gabriela S, Andreia I, Andrea N. Ledership style and culture for innovation in hotel industru. Economic Department-Tourism Services. West University of Timisoara, Faculty of Economics and Business Administration Timisoara Romania. 2010 y. -p 650.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.