Научная статья на тему 'Ўзбекистонда ишбилармонлик муҳитининг яратилиши, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ривожланиши'

Ўзбекистонда ишбилармонлик муҳитининг яратилиши, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ривожланиши Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
644
86
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Абулқосимов Ҳ., Болтаева М., Шарипова Ф.

Мақолада мамлакатимизда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг иқтисодийижтимоий ривожланишни таъминлашдаги ролининг ошиб бориши, бунда ишбилармонлик муҳити яратилганлигининг аҳамияти кўрсатилган. Унда республикамизда ишбилармонлик муҳитини яхшилаш бўйича амалга оширилган тадбирлар баён этилган. Шунингдек, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик ривожланишидаги айрим муаммолар кўрсатилиб, уни жадал ривожлантириш ва ишбилармонлик муҳитини янада яхшилаш бўйича таклифлар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

CREATION OF BUSINESS ATMOSPHERE, DEVELOPMENT OF SMALL BUSINESS AND PRIVATE ENTERPRISE IN UZBEKISTAN.

It is shown in the article the role of a small business and private enterprise in guaranteeing of the socio-economic development of the country and substantiated significance of the buildingup of prosperous business environment. It was stated the state-run arrangements according to establishing business terms which stimulates to exaggerated growth of the small-scale business and private entrepreneurship. There was determined certain problems which deter the development of small business and formed recommends according to both the enhancement business environment and further growth of the small-scale business and private entrepreneurship.

Текст научной работы на тему «Ўзбекистонда ишбилармонлик муҳитининг яратилиши, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ривожланиши»

Абулк,осимов - Узбекистон Миллий университети, и.ф.д., проф. Болтаева М. - Бухоро Давлат университети Шарипова Ф. - Давлат Солик, Академияси

УЗБЕКИСТОНДА ИШБИЛАРМОНЛИК МУЩИНИНГ ЯРАТИЛИШИ, КИЧИК БИЗНЕС ВА ХУСУСИЙ ТАДБИРКОРЛИКНИНГ РИВОЖЛАНИШИ

Мустабид тузум даврида бизнес ва хусусий тадбиркор-ликнинг ривожланишига имконият йуц эди. Узбекистон уз мустациллигини цулга киритган дастлабки кунлардан бош-лаб, жамиятда тадбиркорлик руцини шакллантириш, шу асосда одамларда мулкдорлик туйтусини уйтотишга жид-дий эътибор царатилди. Чунки кичик бизнес ва хусусий тад-биркорликни ривожлантириш муцим ижтимоий-ицтисодий ацамиятга эгадир.

Узбекистон Республикаси Президенти И.А. Каримов 2012 йил 14 сентябрда ташкил этилган "Узбекистонда ижтимоий-иктисодий сиёсатни амалга оширишда Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг роли ва ахамияти" мавзусидаги халкаро конференциянинг очи-лиш маросимидаги нуткида: "Бугунги анжу-ман учун Узбекистонда ижтимоий-иктисодий сиёсатни амалга оширишда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг роли ва ахамияти" деган мавзусининг танланиши бе-жиз эмас. Бу биринчи навбатда, Узбекистон мустакиллигининг дастлабки кунларидан бош-лаб иктисодиётнинг ушбу тармоFини жадал ривожлантиришга устувор ахамият берилгани, бизга эски мустабид режали таксимот тизими-дан колган инкирознинг ута уткир муаммола-рини хал этишда энг мухим омил, таъбир жоиз булса, локомотив булиб хизмат килгани билан боFлик"1 - деб таъкидлади.

Бу борада Президент И.А.Каримов: "Кичик бизнес - жамиятда хам иктисодий, хам сиё-

1 Каримов И. А. "Узбекистонда ижтимоий-иктисодий сиёсатни амалга оширишда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг роли ва ахамияти" мавзусидаги халкаро конференциянинг очилиш маросимидаги маъруза.//"Халк сузи", 2012 йил, 15 сентябрь.

сий вазиятни муътадиллаштиришга ёрдам бе-радиган урта тадбиркорлик синфининг пайдо булиши демакдир. Бу - республика бозори-ни зарур истеъмол товарлари ва хизматлари билан бойитишдир. Бу янги иш уринларидир. Шуни хамиша назарда тутиш керакки, факат кичик ва хусусий тадбиркорликни кенг, хамма жойда ривожлантириш хисобигагина Fоят ке-скин муаммони - ахолининг (айникса ортикча мехнат захиралари мавжуд булган кишлок жойлари ва минтакаларда) иш билан банд-лигини таъминлаш вазифасини хал килишга кодир буламиз "2,-дея таъкидлади.

Иктисодий ислохотларнинг дастлабки дав-ридан бошлаб кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантириш куп укладли бо-зор иктисодиётини ташкил этишнинг ва урта мулкдорлар синфини шакллантиришнинг асо-сини ташкил этди. Узбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ривож-лантирилиши натижасида унинг улуши ялпи ички махсулотда 2000 йилдаги 31%дан 2012 йилда 54,6% га, саноат махсулотлари ишлаб

2 Каримов И.А. Узбекистон XXI аср бусаFасида: хавф-сизликка тахдид, баркарорлик шартлари ва тараккиёт кафолатлари.-Т.: "Узбекистон",1997, 197-198-бетлар.

1-жадвал

Узбекистон ик,тисодиёти тармок,лари ялпи мах,сулотида кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик улушининг усиш динамикаси1

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг улуши (%) 2000 й. 2012 й.

ЯИМда 31,0 54,6

саноатда 11,3 22,2

курилишда 37,0 70,7

экспортда 10,2 15,8

ахоли бандлигида 49,7 75,7

чикаришда 11,3 %дан 22,2 %га, курилишда 37,0 %дан 70,7 % га, ахоли бандлигида 49,7%дан 75,7%га, уларнинг экспортдаги улуши 2000 йилдаги 10,2 %дан 2012 йилда 15,8 %га усди, импортнинг умумий хажмида ушбу соха улуши 38%га етди (1-жадвал).1

Шуни такидлаш жоизки, Узбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг юкори даражада усиши жахон молиявий-иктисодий инкирози шароитида унинг сал-бий окибатларини енгишда, бартараф этиш-да мухим рол уйнайди. Шу боисдан хам Президент И.А. Каримов халкаро конференци-янинг очилиш маросимида сузлаган маъру-засида: "Мазкур сохани тез суръатлар билан тараккий топтириш ва умуман, мамлакатни ислох, этиш ва модернизация килиш буйича биз танлаган модел 2008 йилда бошланган, бугунги кунда, афсуски, чукурлашув тенденци-ясига эга булиб бораётган глобал молиявий-иктисодий инкирознинг салбий ва халокатли окибатларининг олдини олиш хамда барта-раф этишда Узбекистон учун хал килувчи рол уйнади"2, - деб таькидладилар.

Узбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик нафакат баркарор ва мутаносиб иктисодий усишни, шу билан бирга ахоли бандлиги ва даромадларининг усишини таъ-минлашда мухим роль уйнамокда. Жумладан, 2000 йилда республика микёсида 118 минг-та, шу жумладан, кичик бизнес сохасида 78 мингта, касаначиликда 18 мингта иш уринлари

1 Узбекистон иктисодиёти:ахборот-тахлилий бюллетень. 2011 йил.-Т.: ИТМ, 2012.-82-83-бетлар; Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитаси маълумотла-ри асосида тузилди.

2 Каримов И. А. "Узбекистонда ижтимоий-иктисодий сиёсатни амалга оширишда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг роли ва ахамияти" мавзусидаги халкаро конференциянинг очилиш маросимидаги маъ-руза. // "Халк сузи", 2012 йил, 15 сентябр.

яратилган булса3, 2012 йилда мамлакатимиз-да комплекс чора-тадбирлар дастурини амалга ошириш хисобидан карийиб бир мил-лионта янги иш урни ташкил этилди. Бу иш уринларининг 62 фоизга якини кишлок жой-ларда яратилди. Бу борада кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни ривожлантириш эва-зига 485 минг киши, касаначиликнинг барча шаклларини кенгайтириш хисобидан эса 218 минг киши иш билан таъминланди.4 2013 йилда Олий Мажлис томонидан маъкулланган да-стурда 970 мингдан ортик янги иш урни, жумладан, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликни, хизмат курсатиш ва сервис сохасини жадал ривожлантириш хисобидан 500 минг иш урни яратиш режалаштирилган. Касаначиликнинг турли шаклларини ривожлантириш хисобидан 280 мингдан ортик киши иш билан таъмин-ланади. Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг жадал ривожланиши ахоли даромадларининг баркарор усишини таъминлашда мухим рол уйнамокда. 2012 йилда 2000 йил-га таккослаганда, реал даромад ахоли жон бо-шига 8,6 баробар купайди. Хисоб-китобларга кура, уртача иш хаки истеъмол саватчаси бахосидан 4 баробардан зиёд ошди. Ахоли даромадларининг 51 фоизини тадбиркорлик фаолиятидан олинаётган даромадлар ташкил этмокда. Утказилган суровларга кура, мамла-катимиз ахолисининг 50 фоизга якини узини

3 Узбекистон Республикаси иктисодий-ижтимоий тараккиётининг мустакиллик йилларидаги (1990-2010 йиллар) асосий тенденция ва курсаткичлари хамда 2011-2015 йилларга мулжалланган прогнозлари.-Т.:"Узбекистон", 2011.-99-бет.

4 Каримов И.А. Бош максадимиз - кенг куламли ислохотлар ва модернизация йулини катъият билан да-вом эттириш. 2012 йилда мамлакатимизни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари хамда 2013 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлисидаги маъруза.// "Халк сузи", 2013 йил, 19 ян-вар.

урта тоифага мансуб деб билади. Холбуки, 2000 йилда атиги 24 фоиз ахоли узини шу тоифага мансуб деб билар эди.1

Узбекистонда тадбиркорликнинг жадал ривожланишида мустахкам конунчилик ва хукукий базанинг шакллантирилиши, яратил-ган ишбилармонлик мухити хамда турли им-тиёзлар ва кулай шарт-шароитлар мухим ахамият касб этди. Ишбилармонлик мухити бизнес ва хусусий тадбиркорлик фаолиятини бошлаш, юритиш учун мамлакатда яратилган конуний шарт-шароитлар, тартиботлар, унинг куллаб-кувватланиши, эркинликлар ва улар-нинг кафолатлари мажмуасидир. Кулай ишбилармонлик мухитининг яратилганлиги тадбиркорлик фаолиятини юритиш учун зарур булган тартиб-коидаларининг катъий чекланганли-ги ва окилоналаштирилганлиги хамда бун-дай рухсатномаларни олиш учун сарфлана-диган вакт ва харажатларнинг иложи борича кискартирилганлиги билан изохланади. Маса-лан, юридик шахсни руйхатдан утказиш учун Боливияда 15-30 кун, пул шаклидаги харажат-лар (кутилаётган йиллик фойдага нисбатан 0,3-3%ни, Бразилияда мос равишда 31-60 кун ва 3-8%ни, Эквадорда 60-240 кун ва 15-24%ни ташкил этган.2

Узбекистонда кичик бизнес ва хусусий тадбиркорликнинг ривожланишини куллаб-кувватлаш, раFбатлантириш учун кулай шарт-шароитлар, тадбиркорлик фаолияти эркин-ликларининг кафолатларини яратиш, тадбиркорлик фаолиятини кредитлаш, ресурслардан фойдаланиш, махсулотларини сотиш, даромад-ларини ошириб боришлари учун имтиёзлар яратиш буйича мустахкам конунчилик база-си шакллантирилди ва куплаб чора-тадбирлар амалга оширилди.3 Жумладан,бизнесни бош-лашга имкон яратувчи, руйхатга олиш, ундан

1 Каримов И.А. Бош максадимиз - кенг куламли ислохотлар ва модернизация йулини катъият билан да-вом эттириш. 2012 йилда мамлакатимизни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари хамда 2013 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлисидаги маъруза.// "Халк сузи", 2013 йил, 19 ян-вар.

2 Berkinov В.В. Institutsional iqtisodijot-T.: "Iqtisodijot»,:2011,-69-bet.

3 Каранг: Каримов И.А. Мамлактимизда демокра-

тик ислохотларни янада чукурлаштириш ва фукаролик жамиятини ривожлантириш концепцияси.-Т.:

"Узбекистон", 2011.-47-49-бетлар.

кейинги жараёнларни янада соддалаштириш ва енгиллаштириш максадида Узбекистон Ре-спубликаси Президентининг 2006 йил 24 май-да кабул килган "Тадбиркорлик субъектла-рини давлат руйхатидан утказиш ва хисобга куйиш буйича хабардор килиш тартибини жорий этиш туFрисида"ги карорига биноан руйхатдан утиш муддати 7 иш кунидан 2 иш кунига кискартирилди. Шунингдек, рухсат бе-риш билан боFлик купгина жараёнлар тако-миллаштирилди. Таъкидлаш жоизки, соликка тортиш тизимининг такомиллаштирилиб бо-рилиши тадбиркорлик юритиш учун кулай ишбилармонлик мухитининг шакллантирилиши-да мухим ахамият касб этди. Бунинг окибатида мустакиллик йилларида умумий солик юки 3 мартадан зиёдга, хусусан, 1993-2012 йиллар-да солик юки ЯИМга нисбатан 45%дан 21,7%га камайтирилди. Микрофирма ва кичик корхо-налар учун ягона солик тулови 2005 йилдаги 15,2%дан 2012 йилда 6 %га, саноат сохасида эса 5 %га туширилди (1-расм).4

Узбекистон Республикаси Президенти И.А. Каримов: "2013 йилда мутаносиб ва баркарор давлат бюджетини шакллантириш максадида солик маъмурчилигини янада такомиллашти-риш ва эркинлаштириш, махаллий бюджет-ларнинг даромад кисмини мустахкамлаш, бу-тун солик тизимини соддалаштириш ва унинг ошкоралигини таъминлаш буйича тегиш-ли тадбирлар кузда тутилмокда. Шуларнинг хисобидан солик юки даражасининг ошмас-лиги таъминланиб, ялпи ички махсулотга нисбатан бу курсаткич 21,3 фоизни ташкил этади",5-деб таъкидлади. Шу билан бирга давлат томонидан уз махсулотларини экспортга йуналтирувчи корхоналарга хамда инвестици-яларни жалб этувчи ва янги махсулот ишлаб

4 Узбекистон Республикаси иктисодий-ижтимоий тараккиётининг мустакиллик йилларидаги (1990-2010 йиллар) асосий тенденция ва курсаткичлари хамда 2011-2015 йилларга мулжалланган прогнозлари.-Т.: "Узбекистон", 2011.-25-бет; Узбекистон иктисодиёти: ахборт-тахлилий бюллетень. 2011 йил.-Т.: ИТМ, 2012.-29-бет; Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитаси маълумотлари.

5 Каримов И.А. Бош максадимиз - кенг куламли ислохотлар ва модернизация йулини катъият билан да-вом эттириш. 2012 йилда мамлакатимизни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари хамда 2013 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлисидаги маъруза. // "Халк сузи", 2013 йил, 19 ян-вар.

45.00%

41.00%

30,2%

1 32.00%

I

23.20% 21.70%

1-расм1

1993-2012 йилларда солик юки (ЯИМга нисбатан фоизда) 55%

45% .

35% .

25% ■

15% .

1993 1996 2000

чикарувчи кичик бизнес субъектларига бир катор имтиёзлар яратилди.

Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик ри-вожи учун тижорат банклари томонидан аж-ратилган кредитлар хажми 2001 йилдаги 171,5 миллиард сумдан 2012 йилда 5 триллион 346 миллиард сумга усди. 2012 йил давоми-да уларга ажратилган кредит маблаFларининг 80,1 миллиард суми ёш оилаларга тадбиркорлик фаолиятини бошлаш ва ривожлантириш, 48,5 миллиард суми касб-хунар коллежла-ри битирувчиларига уз бинесини очиш хамда олинган замонавий билим ва куникмаларини амалиётга татбик этиш, 618 миллиард суми хизмат курсатиш ва сервис сохаси ривожини янада куллаб-кувватлаш, 491,7 миллиард суми аёлларни тадбиркорлик фаолиятига кенг жалб этиш ва уларнинг фаолиятини ривожлантириш учун йуналтирилган.2 Таъкидлаш жоиз-ки, 2012 йилда тадбиркорликни янада ривожлантириш учун ишбилармонлик мухитини янада яхшилаш максадида Узбекистон Ре-спубликасининг "Ракобат туFрисида"ги, "Ои-лавий тадбиркорлик туFрисида"ги, "Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолат-лари туFрисида»ги Узбекистон Республикаси конунига узгартиш ва кушимчалар кири-

1 Манба: Узбекистон Республикаси иктисодий-ижтимоий тараккиётининг мустакиллик йил-ларидаги (1990-2010 йиллар) асосий тенденция ва курсаткичлари хамда 2011-2015 йилларга мулжалланган прогнозлари.-Т.: "Узбекистон", 2011.-25-бет; Узбекистон иктисодиёти: ахборт-тахлилий бюллетень. 2011 йил.-Т.: ИТМ, 2012.-29-бет; Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитаси маълумотлари.

2 Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитаси маълумотлари.

2005 2008 2012

тиш хакида"ги , "Хусусий мулкни химоя килиш ва мулкдорлар хукукларининг кафолатла-ри туFрисида"ги, "Тадбиркорлик фаолияти сохасидаги рухсат бериш тартиб-таомиллари туFрисида"ги конунлари хамда Узбекистон Республикаси Президентининг 2012 йил 16 июлдаги ПФ-4453-сонли «Статистик, солик, молиявий хисоботларни, лицензиялана-диган фаолият турларини ва рухсат бериш тартиб-таомилларини тубдан кискартириш чора-тадбирлари туFрисида»ги ва 2012 йил 18 июлдаги ПФ-4455-сонли «Ишбилармонлик мухитини янада тубдан яхшилаш ва тадбир-корликка янада кенг эркинлик бериш чора-тадбирлари туFрисида»ги фармонларининг кабул килиниши мухим ахамиятга эга булди.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2012 йил 16 июлдаги ПФ-4453-сонли "Стасти-стик, солик, молиявий хисоботларни, лицензи-яланадиган фаолият турларини ва рухсат бериш тартиб-таомилларини тубдан кискартириш чора-тадбирлари туFрисида"ги фармонига мувофик рухсат беришга доир 80 та тартиб-коида, шунингдек, лицензияланадиган фаолият турларининг 15 таси бекор килинди. 2013 йилнинг 1 январидан бошлаб 65 та статистика хисобот шакллари, 6 та солик хисоботи шак-ллари бекор килиниб, уларни топшириш дав-рийлиги 2 баробардан зиёд кискартирилди. Шунингдек молиявий хисоботларни топшириш шакллари ва даврийлиги 1,5 баробар кискартирилди.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2012 йил 18 июлдаги ПФ-4455-сонли "Ишбилармонлик мухитини янада тубдан яхшилаш ва тадбиркорликка янада кенг эркинлик бе-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 4, 2013

риш чора-тадбирлари туFрисида"ги фармо-нига мувофик 2012 йил 1 августдан бошлаб тадбиркорлик фаолиятини юритиш учун шарт-шароитларни янада яхшилашга каратилган 22 та аник меъёр ва чора-тадбирлар жорий килинди. Жумладан, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларининг фаолиятини янада ривожлантириш максадида куйидагилар белгилаб куйилди:

сув таъминоти ва канализация тармокларига уланиш учун рухсат бериш муд-дати 2 кунга кискартирилди;

- тадбиркорлик субъектларини телефон тармоFига улашнинг умумий муддати 10 кун-га камайтирилди;

кредит ташкилотлари томонидан фукаролик ишлари судларига кредитлар, за-ёмлар ва бошка карздорликларни ундириш буйича даъво аризаси киритишда давлат божи ставкаси даъво суммасининг 20%идан 2%ига туширилди;

- юкларнинг божхона расмийлаштируви муддати ва махсулотнинг келиб чикиш серти-фикатини бериш муддати 3 кунга туширилди;

- юкори малакага эга булган хорижий фукароларга мехнат фаолиятини амалга оши-риш учун рухсатнома бериш муддати 15 кунга кискартирилди;

- хужалик ишлари судларига банкрот-лик туFрисида иш куз*атиш буйича ариза бе-ришда давлат божи ставкаси энг кам иш хаки микдорининг 20 бараваридан 3 бараваригача туширилди;

- импорт махсулотлари ишлаб чикарилган даъватни тасдиклаш тартиботи бекор килинди;

- янги корхоналарни руйхатдан утказиш тартиботлари сони 6 тадан 3 тага, бунинг учун сарфланадиган муддат 14 кундан 4 кун-гача кискартирилди. Вахоланки, мазкур курсаткичар буйича дунёда биринчи унталикка кирган давлатларда бу курсаткичлар мос ра-вишда 1-6 тартибот, 1-13 кунни ташкил этади;

- мулкни руйхатга олиш тартиботлари сони 12 тадан 1 тагача камайтирилиб, бунинг учун сарфланадиган муддат 78 кундан 7 кунгага кискартирилди. Вахоланки, мазкур курсаткичлар буйича дунёда биринчи унталикка кирган давлатларда мос равишда 1-7 тартибот ва 2-38 кунни ташкил этади;

- экспортни амалга ошириш учун такдим этиладиган хужжатлар сони 6 тадан 4 тагача

кискартирилди. Мазкур курсаткичлар буйича дунёда биринчи унталикка кирган давлатларда бундай хужжатлар сони 3-7 тани ташкил этади;

- импортни амалга ошириш учун такдим этиладиган хужжатлар сони 11 тадан 5 тагача кискартирилди. ИлFор давлатларда эса бундай хужжатлар сони 3-5 тани ташкил этади.

Ушбулардан куриниб турибдики, мамлака-тимизда ишбилармонлик мухитини яхшилаш ва тадбиркорликка янада эркинлик бериш буйича амалга оширилган тадбирлар натижа-сида кичик бизнес ва хусусий табиркорликни ривожлантириш буйича мазкур курсаткичлар буйича дунёдаги илFор давлатлардагидан кам булмаган шарт-шароитлар яратилган. Шу бо-исдан Узбекистон Республикаси Президен-ти И.А. Каримов: "Юртимизда ишбилармонлик мухитини такомиллаштириш борасида-ги чора-тадбирлар узининг илк натижаларини курсатаётганлигини таъкидлаш жоиз. Жахон банки хисоб-китобларига кура, 2012 йилда Узбекистон бизнесни юритиш буйича рейтинг-да 14 урин юкорига кутарилди"1,-деб таъкид-лади.

Республикамизда ишбилармонлик

мухитини янада яхшилаш учун куп ишлар амалга оширилаётганлигига карамасдан, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик-ни худудлар буйича ривожлантиришда но-мутаносибликлар кузатилмокда. Айрим худудларда ички транспорт йулларининг таъ-мирталаб холга келиб колганлиги хамда газ, сув, электр энергияси билан таъминланиш-даги узилишлар, махаллий хокимликлар томонидан тадбиркорлик субъектларининг фа-олиятига ноурин аралашув ва уларга турли топшириклар юклаш холатларининг мавжуд-лиги кичик бизнес ривожига сунъий Fовларни вужудга келтирмокда. Шунингдек, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектларини ахборот билан таъминлаш, унга консультатив кумак бериш, уларга хорижий инвестициялар-ни жалб этиш ва ташки иктисодий фаолияти-

1 Каримов И.А. Бош максадимиз-кенг куламли ислохотлар ва модернизация йулини катъият билан да-вом эттириш. 2012 йилда мамлакатимизни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари хамда 2013 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлисидаги маъруза. // "Халк сузи", 2013 йил, 19 ян-вар.

ни раFбатлантириш, уларни нодавлат ташки-лотлар томонидан куллаб-кувватлаш тизимла-ри хамда кичик бизнеснинг узини-узи ташкил этиш, бир-бирини кредитлаш, узини-узи мо-лиялаштириш, ихтиёрий равишда узларининг мустакил уюшма ва ассоциацияларини ташкил этиш механизмлари ва тажрибалари, соха учун кадрлар тайёрлаш, кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизими етарли даражада эмас. Айни вактда тадбиркорлик маданиятини ошириш ва тадбиркорлик ахлокига риоя этиш куникмаларини шакллантириш борасида олиб борилаётган чора-тадбирларни хам етарли даражада деб булмайди. Эндиликда мамлака-тимизда кичик бизнес ва хусусий тадбиркор-ликни жадал ривожлантириш ва ишбилар-монлик мухитини янада яхшилаш максадида Узбекистон Республикаси Президенти И.А. Каримов таъкидлаганларидек: "Айни пайтда маз-кур йуналишда яна куп ишларни амалга ошириш лозимлигини таъкидлаш керак. Мамлака-тимиздаги ишбилармонлик мухити жах,он таж-рибасида кабул килинган бизнесни юритиш мезонларига кай даражада мос келишини доимо кузатиб боришимиз ва тегишли карорлар кабул килишимиз зарур. Вазирлар Махкамаси бу ишга рахбарлик килиши, хусусийлаштириш, монополиядан чикариш ва ракобатни ривожлантириш кумитаси бу масала билан тизимли асосда шугулланиши максадга мувофикдир".1 Мамлакатимизда ишбилармонлик мухитини яхшилаш ва тадбиркорликка янада эркинлик бериш асосида кичик бизнес ва хусусий тад-биркорликни жадал ривожлантиришни да-вом эттириш учун куйидаги чора-тадбирларни амалга ошириш максадга мувофик:

- давлат томонидан кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик фаолиятини юритиш учун турли рухсат бериш ва лицензиялаш жараён-ларини янада окилоналаштиришни давом эттириш;

- кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари макомини унда банд булган хо-димлар сонига караб эмас, балки уларнинг ай-

1 Каримов И.А. Бош максадимиз - кенг куламли ислохотлар ва модернизация йулини катъият билан давом эттириш. 2012 йилда мамлакатимизни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш якунлари хамда 2013 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига баFишланган Вазирлар Махкамасининг мажлисидаги маъруза. // "Халк сузи", 2013 йил, 19 ян-вар.

ланма маблаFлари хажмига караб белгилаш тартибини жорий этиш;

- кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик сохасида инновациялойихаларига кумаклашиш тизимини такомиллаштириш, уларнинг илмий марказ ва муассасалари, олий укув юртлари билан алокасини мустахкамлаш. Олий ва урта махсус таълим-фан-кичик бизнес сохасидаги ишлаб чикаришнинг узвий алокадорлигини таъминлаш чора-тадбирларини ишлаб чикиш хамда амалга оширишда уларнинг манфаат-дорлиги ва масъулиятини ошириш;

- товар ва молия бозорларини янада эркин-лаштириш, бозор конъюнктураси узгаришлари туFрисидаги ахборотларни таркатиш ва олиш тизимини кенгайтириш;

- кичик бизнес ва йирик тадбиркорлик субъектларининг узаро хамкорлигини мустахкамлаш чора-тадбирларини амалга ошириш;

- республика шахар ва кишлокларида ки-чик бизнеснинг ишлаб чикариш ва бозор ин-фратузилмаларидан фойдаланиш имкониятла-рини кенгайтириш учун кулай шароитлар яра-тиш ишларини давом эттириш. Ички автомобил йулларини реконструкция килиш ва таъ-мирлаш ишларини жадал амалга ошириш, кишлок жойларида газ ва электр энергияси таъминотидаги узилишлар учун мутасаадди ташкилотлар жавобгарлигини ошириш;

- кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик-ни куллаб-кувватлашда нодавлат ва нотижо-рат, жамоат ташкилотларининг ролини янада ошириш;

- кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари учун иктисодиёт йуналишидаги олий укув юртларида "Бизнесни бошкариш" ихтисослиги буйича юкори малакали мута-хассислар тайёрлашни кайта ташкил этиш максадга мувофикдир. Бунинг учун 2013/2014 укув йилидан бошлаб ушбу ихтисосликлар учун талабалар кабул килишни бошлаш лозим булади. Ушбу ихтисосликлар буйича мутахас-сислар тайёрловчи факультет ва кафедралар базасида кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари рахбарлари ва мутахассисла-ри учун кадрларни кайта тайёрлаш ва малакасини ошириш курсларини ташкил этиш мум-кин булади.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ № 4, 2013

Ддабиётлар руйхати:

Узбeкиcтoн Рecпyбликacининг "Рaкoбaт тyFpиcидa"ги ^нуни.

Узбeкиcтoн Рecпyбликacининг "Оилaвий тaдбиpкopлик тyFpиcидa"ги кoнyни.

Узбeкиcтoн Рecпyбликacининг "Taдбиpкopлик фaoлияти эpкинлигининг кaфoлaт-лapи тyFpиcидa»ги Узбeкиcтoн Рecпyбликacи кoнyнигa yзгapтиш вa кУшимчaлap ки-pитиш xaкидa"ги кoнyни.

Узбeкиcтoн Рecпyбликacининг "Xycycий мулкни xимoя килиш вa мyлкдopлap Xyкyклapининг кaфoлaтлapи тyFpиcидa"ги кoнyни.

Узбeкиcтoн Рecпyбликacининг "Taдбиpкopлик фaoлияти coxacидaги pyxcaт бepиш тapтиб-тaoмиллapи тyFpиcидa"ги кoнyни.

Узбeкиcтoн Рecпyбликacи Пpeзидeнтининг 2012 йил 16 июлдaги ПФ-4453-coнли «Стaтaтиcтик, coлик, мoлиявий xиcoбoтлapни, лицeнзиялaнaдигaн фaoлият тypлa-pини вa pyxcaт бepиш тapтиб-тaoмиллapини тyбдaн киcкapтиpиш чopa-тaдбиpлapи тyFpиcидa»ги фapмoни.

Узбeкиcтoн Рecпyбликacи Пpeзидeнтининг 2012 йил 18 июлдaги ПФ-4455-coнли «Ишбилapмoнлик мyxитини янaдa тyбдaн яxшилaш вa тaдбиpкopликкa янaдa кeнг 3p-кинлик бepиш чopa-тaдбиpлapи тyFpиcидa»ги фapмoни.

Кapимoв И.А. Узбeкиcтoн XXI acp бycaFacидa: xaвфcизликкa тaxдид, бapкapopлик шapтлapи вa тapaккиёт кaфoлaтлapи.-T.: "Узбeкиcтoн",1997.

Кapимoв И.А. Maмлaкaтимиздa дeмoкpaтик иcлoxoтлapни янaдa чyкypлaштиpиш вa фyкapoлик жaмиятини pивoжлaнтиpиш кoнцeпцияcи.-T.: "Узбeкиcтoн", 2011.

Кapимoв И.А. "Узбeкиcтoндa ижтимoий-иктиcoдий cиёcaтни aмaлгa oшиpишдa ки-чик бизнec вa xycycий тaдбиpкopликнинг poли вa axaмияти" мaвзycидaги xaлкapo кoнфepeнциянинг oчилиш мapocимидaги нутк. II '^лк cyзи", 2012 йил, 15 ceнтябpь.

Кapимoв И.А. Бoш мaкcaдимиз - кeнг кyлaмли иcлoxoтлap вa мoдepнизaция йулини Kaтъият билaн дaвoм эттиpиш. 2012 йилдa мaмлaкaтимизни ижтимoий-иктиcoдий pивoжлaнтиpиш якyнлapи xaмдa 2013 йил^ мyлжaллaнгaн иктиcoдий дacтypнинг энг мyxим ycтyвop йyнaлишлapигa бaFишлaнгaн Baзиpлap Maxкaмacининг мaжлиcидaги мaъpyзa. II "Xaлк cyзи", 2013 йил, 19 янвap.

Berkinov B.B. Institutsional iqtisodijot-T.: "Iqtisodijot", 2011.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.