Научная статья на тему 'Ўзбекистонда иқтисодиётни модернизациялашнинг зарурияти ва муаммолари'

Ўзбекистонда иқтисодиётни модернизациялашнинг зарурияти ва муаммолари Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
138
25
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Модернизация / иқтисодиётни модернизациялаш / иқтисодиётни модернизациялаш кластери / рентабеллик / технологик тараққиёт / Модернизация / модернизация экономики / кластер модернизации экономики / рентабельность / технологический прогресс

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Махмудова Гулжахон Нематджоновна

Ушбу мақолада Ўзбекистон иқтисодиётини модернизациялашнинг зарурияти ва муаммолари таҳлил этилган. Жумладан, Ўзбекистонни янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегиясининг учинчи йўналишидан келиб чиққан ҳолда иқтисодиётни модернизациялашнинг зарурияти кластер асосида очиб берилган. Шунингдек, иқтисодиётни модернизациялашда айрим тармоқ корхоналарининг рентабеллик кўрсаткичлари ҳамда ишлаб чиқаришда технологик тараққиётнинг ўрни таҳлил этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

НЕОБХОДИМОСТЬ МОДЕРНИЗАЦИИ ЭКОНОМИКИ И ЕЁ ПРОБЛЕМЫ В УЗБЕКИСТАНЕ

В статье анализируются необходимость и проблемы модернизации экономики в Узбекистане. Исходя из положении третьего направления Стратегий действий по развитию Узбекистана рассмотрена необходимость модернизации экономики страны на основе кластера. А также проанализированы показатели рентабельности на примере некоторых предприятий отраслей экономики и роль технологического прогресса в производстве в условиях модернизации экономики.

Текст научной работы на тему «Ўзбекистонда иқтисодиётни модернизациялашнинг зарурияти ва муаммолари»

МАХМУДОВА Гулжахон Нематджоновна,

Мирзо УлуFбек номидаги Узбекистон Миллий университети "Иктисодиёт назарияси" кафедраси доценти в.б. иктисод фанлари доктори

УЗБЕКИСТОНДА ИКТИСОДИЁТНИ МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШНИНГ ЗАРУРИЯТИ ВА МУАММОЛАРИ

УДК 338.242

МАХМУДОВА Г.Н. УЗБЕКИСТОНДА ИКТИСОДИЁТНИ МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШНИНГ ЗАРУРИЯТИ ВА МУАММОЛАРИ

Ушбу маколада Узбекистон иктисодиётини модернизациялашнинг зарурияти ва муаммолари тах,лил этилган. Жумладан, Узбекистонни янада ривожлантириш буйича Харакатлар стратегиясининг учинчи йуналишидан келиб чиккан х,олда иктисодиётни модернизациялашнинг зарурияти кластер асосида очиб берилган. Шунингдек, иктисодиётни модернизациялашда айрим тармок, корхоналарининг рен-табеллик курсаткичлари х,амда ишлаб чикаришда технологик тараккиётнинг урни тах,лил этилган.

Таянч иборалар: Модернизация, иктисодиётни модернизациялаш, иктисодиётни модернизаци-ялаш кластери, рентабеллик, технологик тараккиёт

МАХМУДОВА Г.Н. НЕОБХОДИМОСТЬ МОДЕРНИЗАЦИИ ЭКОНОМИКИ И ЕЁ ПРОБЛЕМЫ В УЗБЕКИСТАНЕ

В статье анализируются необходимость и проблемы модернизации экономики в Узбекистане. Исходя из положении третьего направления Стратегий действий по развитию Узбекистана рассмотрена необходимость модернизации экономики страны на основе кластера. А также проанализированы показатели рентабельности на примере некоторых предприятий отраслей экономики и роль технологического прогресса в производстве в условиях модернизации экономики.

Ключевые слова: Модернизация, модернизация экономики, кластер модернизации экономики, рентабельность, технологический прогресс

МАKHMUDOVA G.N. THE NECESSITY OF MODERNIZATION OF THE ECONOMY AND ITS PROBLEMS IN UZBEKISTAN

The article reveals the necessity and problems of economic modernization in Uzbekistan. Based on the position of the third direction of action Strategies for the development of Uzbekistan considered the need for modernization of the country's economy on the basis of the cluster. As well as analyzed the profitability indicators on the example of some enterprises of sectors of the economy and the role of technological progress in production in the modernization of the economy.

Keywords: Modernization, modernization of economy, cluster of economic modernization, profitability, technological progress.

Жацон амалиёти курсатишича, миллий ицтисодиётда ишлаб чицарилаётган мацсулотларнинг энергия, материал ва капитал сигимкорлигини юцорилиги, замонавий технологияни узида мужас-самлаштирмаганлиги мацсулотларнинг рацобатбардошлигига салбий таъсир курсатади.

Узбекистонда иктисодиётни модерниза-циялаш жараёнлари бошланганини эъти-борга олиб, алох,ида тармоклар ва корхона-ларни модернизациялашда Президент Фар-монлари, Карорлари, Хукумат карорлари, дастурлари х,амда Низом ва йурикномалар кабул килиниб, амалиётга жорий килинмокда. Жумладан, 2007 йил 14 мартдаги "Ишлаб чикаришни модернизациялаш, техник ва тех-нологик кайта жих,озлашни раFбатлантиришга оид кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги № ПФ-3860 сонли Президент Фармони; 2014 йил 7 апрелдаги "Узбекистан Республика-сида инвестиция иклими ва ишбилармон-лик мух,итини янада такомиллаштиришга доир кушимча чора-тадбирлар туFрисида"ги ПФ-4609-сон Президент Фармони, 2017 йил 7 февралдаги"Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича х,аракатлар стратегияси туFрисида"ги ПФ-4947-сон Президент Фармони, 2017 йил 25 октябрдаги ПК.-3356 сонли "Эркин иктисодий зоналар ва кичик саноат зоналари фаолияти самарадорлигини ошириш борасидаги кушимча чора-тадбирлар туFрисида" Президент Карори, Узбекистан Республикаси Президен-тининг2018 йил 22 январдаги "2017-2021 йил-ларда Узбекистан Республикасини ривожлан-тиришнинг бешта устувор йуналиши буйича х,аракатлар стратегиясини "Фаол тадбиркор-лик, инновацион Fоялар ва технологияларни куллаб-кувватлаш йили"да амалга оширишга оид давлат дастури т^рисида"ги ПФ-5308-сон Президент Фармони ва иктисодиётни модерни-зациялашга оид бошка меъёрий-^укукий хуж-жатларда уз аксини топган.

Урта истикболда миллий иктисодиётни модернизациялашнинг максади институцио-нал ва таркибий ислох,отларни амалга ошириш оркали иктисодиётнинг реал тармокларида баркарор усиш суръатларини таъминлаш, миллий иктисодиётнинг ракобатбардошлигини ошириш, ички ва ташки бозорларни тайёр сифатли мах,сулот ва замонавий хизмат-лар билан тулдириш х,амда пировардида,

иктисодий тизимни инновацион тараккиёт йулига утказишдан иборат.

Иктисодиётни модернизациялаш механизми "иктисодиётни модернизациялаш" категорияси "саноатлаштириш", "инновация", "иктисодиётни эркинлаштириш", "иктисодиётни диверсифи-кациялаш", "инсон капитали", "миллий бой-лик" каби катор тушунчалар билан узвий бир-ликда урганилди. Натижада ушбу тушунчалар уртасидаги узаро боFликлик иктисодиётни модернизациялаш категориясининг тавсифини очиб беради ва иктисодиётни модернизациялаш иктисодий конуниятини аниклашга ёрдам беради.

1-расмдан куринадики, миллий иктисодиётнинг ракобатбардошлигини ошириш учун реал сектор тармокларини модернизациялаш ва диверсификациялаш зарур. Бунда иктисодиётни модернизациялашбилан диверсификациялаш жараёнлари параллел равишда кечади ва узаро узвий боFликликда амал килиб, пировардида инновацион тараккиётни таъмин-лайди. Инновацион тараккиёт юкори технологияни мужассам-лаштирган кушилган кийматли мах,сулот ишлаб чикариб, экспорт х,ажмини ортишига олиб келади. Бу эса, уз навбатида баркарор иктисодий усиш суръатларини таъминлаб, миллий бойликни купайтириш оркали миллий иктисодиётнинг ракобатбардошлиги таъминланади. Миллий иктисодиётнинг ракобатбардошлиги эса, ах,олининг турмуш фаровонлиги ортишининг кафолатидир. Юкоридаги жараёнлар ва модернизация килишнинг узлуксизлик характеридан келиб чиккан х,олда х,амда бири иккинчисини келтириб чикаришини х,исобга олган х,олда ушбу расмга кластер номи берилди.

2017-2021 йилларда Узбекистан Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналишлари буйича ХАРАКАТЛАР СТРАТЕ-ГИЯСИнинг учинчи йуналиши Иктисодиётни ривожлантириш ва либераллаштириш жара-ёнига каратилган булиб, уз ичига жумладан, куйидаги вазифаларни камраб олади:

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 8(116)

ИНВЕСТИЦИЯЛАР ВА ИННОВАЦИЯЛАР / ИНВЕСТИЦИИ И ИННОВАЦИИ 61

1-расм. Иктисодиётни модернизациялашнинг кластери

Ах,оли турмуш

даражаси ортади

--

Миллий ицтисодиётнинг ра к,обатба р до ш л и ги н и

ошириш

--

Миллий бойлик ортади

( Модернизациялаш л

ч У

Реал сектор тармо^ари

Таркибий узгаришларни диверсификациялаш

С

Экспорт >^ажми ортади

Инновацион тарацциёт

1

Юцори цушилган к,ийматли мах,сулот ишлаб чик,ариш

Макроиктисодий баркарорликни янада мустах,камлаш ва иктисодий усиш суръатла-рини саклаб колиш; таркибий ва институцио-нал узгартиришларни чукурлаштириш х,исобига ялпи ички мах,сулотнинг юкори усиш суръатла-рини таъминлаш; Таркибий узгартиришларни чукурлаштириш, миллий иктисодиётнинг етакчи тармокларини модернизация ва диферсификация килиш х,исобига унинг ракобатбардошлигини ошириш,фаол инвестиция сиёсатини олиб бориш;саноатни юкори технологияли кайта ишлаш тармокларини, энг аввало, мах,аллий хом-ашё ресурсларини чукур кайта ишлаш асосида юкори кушимча кийматли тайёр мах,сулот ишлаб чикариш буйича жадал ривожлантиришга каратилган сифат жих,атидан янги боскичга утказиш оркали янада модернизация ва диверсификация килиш; кишлок хужалигини модернизация килиш ва жадал ривожлантириш; худудлар иктисодиётини модернизация ва диверсификация килиш мас-штабларни кенгайтириш х,исобига худудларнинг ижтимоий-иктисодий ривожлантириш даража-сидаги фаркини камайтириш.

Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг 2016 йилда сайловчилар вакиллари билан учрашувларидаги нуткларида янги ишлаб чикариш кувватларини яратиш, мавжудларини модернизация килиш, тех-

ник ва технологик жих,атдан янгилаш буйича амалга ошириладиган инвестиция лойих,алари сони ва кийматига х,ар бир худудда алох,ида тухталиб утганлар. Жумладан, 2017-2021 йил-ларда Андижонда 2,4 трлн. сумлик 981 та, Наманганда 2,4 трлн. сумлик 828 та, ФарFонада 40 млрд. доллар 657 та Навоийда 10,2 трлн. сумлик 486 та, Бухорода 1,2 трлн.сумлик 1000 дан зиёд, Самаркандда 2,3 трлн. сумлик 900 дан ошик, KораколпоFистонда 6 трлн. сумлик 574 та, Хоразмда 645 та, Сурхондарёда 600 та инвестиция лойих,алари; К,ашкадарё вилоя-тида саноат сох,асида жами 36,6 трлн. сумлик инвестиция узлаштирилиши режалаштирилган булиб, унинг карийб 80 фоизи модернизация килишга йуналтирилади; Жиззахда 1,6 трлн. сумлик 700 тадан ортик, Сирдарёда 590 та, Тош-кент вилоятида 747 та х,амда Тошкент шах,рида киймати 2 трлн сумдан ортик ва 156 млрд.дол-ларлик жами 281 та инвестиция лойих,алари амалга оширилиши режалаштирилган1.

Узбекистон миллий иктисодиётини модернизациялашнинг узига хос хусусиятларини очиб бериш учун иктисодиёт тармокларининг молиявий курсаткичларини, хусусан рентабел-

1 Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халкимиз билан бирга курамиз. - Т:. "Узбекистон", 2017. 22, 53, 87, 124, 152, 184, 218, 253, 283, 318, 351, 382, 413, 455 -б.

1-жадвал. Иктисодиёт айрим тармок,лари рентабеллигининг узгариши, фоизда1

Рентабеллик (зарарлилик (-) даражаси) Тармоклар 2000 2005 2010 2014 2015 2016 2016 йилда 2000 нисбатан узгариши

Фойда солиFини тулангунга кадар фойда (зарар)нинг асосий воситалар, номоддий активлар ва моддии айланма маблаFлар уртача йиллик кийматига нисбати фоизда Жами 16 9,8 11,8 12,7 9,3 7,2 -8,8 ф.п.

Саноат 11,2 11,7 11,7 8,6 9,0 5,7 -5,5 ф.п.

Транспорт 24,3 10,1 17,7 16,8 3,4 2,8 -21,5 ф.п.

Алока 34 11 -0,3 15,2 8,3 6,8 -27,2 ф.п.

Фан ва илмий хизмат курсатиш 56,4 28,5 18,8 22,1 9,2 22,0 -34,4 ф.п.

Савдо ва умумий овкатланиш 37,6 6,6 22,7 56,4 28,1 28,6 -9,0 ф.п.

Мах,сулот (товар, иш ва хизмат)ларни сотишнинг ялпи фойдаси (зарари) нинг сотилган мах,сулот (товар, иш ва хизмат) ларнинг таннархига нисбати, %да Жами 26,2 34,1 37,7 37,4 34,8 37,9 11,7 ф.п.

Саноат 33,3 42,1 36,6 32,8 36,5 38,5 5,2 ф.п.

Транспорт 46,3 13,5 72,0 79,9 37,5 43,4 -2,9 ф.п.

Алока 139,1 120 78,1 133,2 121,9 124,6 -14,5 ф.п.

Фан ва илмий хизмат курсатиш 65,6 86,4 45,8 81,8 53,2 59,5 -6,1 ф.п.

Савдо ва умумий овкатланиш 22,7 9,5 16,5 20,7 16,8 19,5 -3,2 ф.п.

Фойда солиFини тулангунга кадар фойда (зарар)нинг сотилган мах,сулот (товар, иш ва хизмат)ларнинг таннархига нисбати, %да Жами 10,1 13,5 16,1 16,8 13,2 11,8 1,7 ф.п.

Саноат 7,5 16,6 14,5 10,5 12,2 8,9 1,4 ф.п.

Транспорт 35 23,6 45,1 52,1 15,8 16,6 -18,4 ф.п.

Алока 70,3 38,7 -0,8 45,0 28,6 23,9 -46,4 ф.п.

Фан ва илмий хизмат курсатиш 29,3 32,1 12,1 18,4 14,3 28,0 -1,3 ф.п.

Савдо ва умумий овкатланиш 7,7 2,0 7,5 11,5 10,3 9,8 2,1 ф.п.

лик даражасини тах,лил этиш талаб этилади. Бу рентабеллиги юкори булган тармокни ва унинг бошка курсаткичлари уртасидаги боFликликни аниклаш имкониятини яратади.

Иктисодиёт тармокларининг рентабеллик даражаси урганилганда саноат курилишни х,исобга олган х,олда, савдо ва умумий овкатланиш, шунингдек, фан ва илмий хиз-мат курсатиш тармокларининг рентабеллик курсаткичлари жамига ва бошка тармокларга нисбатан юкорилиги аникланди. 1

1- жадвал маълумотларидан куринадики, 2016 йилда 2005 йилга нисбатан фойда солиFини тулангунга кадар фойда (зарар) нинг асосий воситалар, номоддий активлар ва моддий айланма маблаFлар уртача йиллик кийматига нисбати буйича х,исобланган рента-

1 Узбекистон статистика кумитаси маълумотлари асо-сида хисобланди. Финансы Узбекистана. 2009. - С. 42. Узбекистон молияси Т.: 2014 йил, 2015 йил. 64-68 - б.

беллик саноатда -5,5 ф.п., транспорт тармоFида -21,5 ф.п., алока сох,асида -27,2 ф.п., фан ва илмий хизмат курсатишда -34,4 фоизли пун-ктга, савдо ва умумий овкатланиш сох,асида 18,8 фоизли пунктга пасайган. Иктисодиёт тармокларидаги корхоналарнинг рентабеллик даражасининг пасайиши уз навба-тида давлат бюджетига солик ва бошка маж-бурий туловларни тушишини камайишига сабаб булади. Рентабеллик даражасига кура, тах,лил объекти сифатида олинган тармоклар иктисодиётни модернизациялашда асосий локомотив вазифасини бажариш хусусиятига эга. 1-жадвал маълумотларидан куринадики, алока сох,асида рентабеллик, зарарлилик даражаси 2000-2016 йилларда тушиб борган.

Бирок, 2005-2016 йилларда саноатда рентабеллик даражасининг пасайиши тармокка сарфланаётган инвестициялар кайтимининг камайишига сабаб булади. Саноатнинг алох,ида тармоклари мисолида курадиган булсак,

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 8(116)

мах,сулот (товар, иш ва хизмат)ларни сотиш-нинг ялпи фойдаси (зарари)нинг сотилган мах,сулот (товар, иш ва хизмат)ларнинг тан-нархига нисбати оркали х,исобланган рента-беллик даражаси 2005 йилда жами 42,1 %ни ташкил этган булса, ушбу курсаткич асосан казиб чикариш саноатида юкорилиги, кайта ишлаш саноатида эса аксинча пастлиги куза-тилади. Хусусан, 2005 йилда ёкилFи (105,5%), нефть казиб чикарувчи (104,7%), газ (151,5%) ишлаб чикарувчи ва рангли металлургия (109,2%) сох,асида рентабеллик юкори булган. Шунингдек, 2005 йилда мах,сулотни сотишдан тушган ялпи фойда микдори таркибида ёк1илFи ва рангли металлургиянинг улуши жами саноат-дагига нисбатан 61 фоизни ташкил этган. 2016 йилга келиб эса, саноатда фойда солиFини тулангунга кадар фойда (зарар)нинг сотилган мах,сулот (товар, иш ва хизмат)ларнинг таннар-хига нисбати оркали х,исобланган рентабеллик даражаси 15,1 фоизни ташкил этиб, тоF-кон ва очик конларни ишлаш саноатида 28%, ишлаб чикарадиган саноатда 14,8% , электр, газ, буF билан таъминлаш ва х,авони кондициялаш саноатида 4,9%, сув билан таъминлаш, канализация тизими, чикиндиларни йиFиш ва утилизация килиш саноатида 4,4 фоизни ташкил этиб, 2005 йилга нисбатан пасайиш тенденци-ясини намоён килди. Шунингдек, 2016 йилга келиб саноатда мах,сулотларни сотишнинг ялпи фойдаси таркибида ишлаб чикарадиган саноат-нинг улуши 65 фоизни ташкил этган. Бу эса ялпи фойданинг катта кисмини ишлаб чикарадиган саноат таъминлаб бераётганлигидан далолат-дир1.

Иктисодиётни модернизациялашнинг нати-жаси иктисодий усишда ифодаланар экан, иктисодий усиш ва унинг омиллари уртасидаги функционал боFликликни Роберт Солоунинг ишлаб чикариш функцияси ва иктисодий усиш омилларининг ялпи унумдорлиги формуласи (1) оркали х,исоблаб курсак, куйидаги жадвалга эга буламиз. (1-жадвал)

гтп ДУ ДК „ AL Кр=—- а—- а - а)—

(1)

1 Узбекистан статистика кумитаси маълумотлари асо-сида хисобланди. Финансы Узбекистана. 2009. - С. 46 Узбекистан молияси Т.: 2015 йил, 71 - б. Узбекистан саноати Т.: 2017 йил, 91-92 б.

Бу ерда:

FTP - технологик тараккиёт ёки омиллар-нинг ялпи унумдорлиги,

Y - ишлаб чикариш х,ажми,

К - капитал сарфлари,

L - мех,нат сарфлари.

Юкоридаги 1 - жадвал Узбекистан давлат статистика кумитаси маълумотлари асосида тузилган булиб, 1996-2016 йиллар оралиFидаги курсаткичлар х,исобланган. Бунда, капитал устунини х,исоблашда ^ар бир йил учун мос равишда инвестицияларнинг ЯИМдаги улу-шини инвестицияларнинг усимига купайтириш оркали, мех,нат устуни эса 1 дан а ни (ривож-ланаётган давлатлар учун 0,4 га тенг деб олин-ган) айириб, мос равишда х,ар бир йил учун мех,натда банд булган ах,оли сонининг усимига купайтириш оркали, технологик тараккиёт (РТР) устуни эса ЯИМнинг йиллик усиш суръ-атидан капитал ва мех,нат устунларидаги курсаткичларни айириш оркали х,исоблаб чикилди. Шунингдек, 1-жадвал маълумотла-ридан куринадики, 1996-2016 йилларда ЯИМнинг усишида технологик тараккиёт (РТР) нинг х,иссаси 2,6 га тенг булган. Технологик тараккиёт (РТР) х,иссасининг ортиши иктисодиётни модернизациялашнинг ах,амияти ва заруриятининг ортиши билан изох,ланади. Сабаби технологик тараккиёт даражасининг ортиши иктисодиётни модернизациялаш жараёнларини жадаллашу-вига олиб келади.

Саноат мах,сулотлари ишлаб чикариш х,ажмининг баркарор усишини таъмин-ловчи асосий омиллар булиб куйидагилар х,исобланади:2

1. Модернизация, таркибий узгаришлар ва юкори технологияли мух,им ишлаб чикариш кувватларини ишга туширишни тезлаштиришга йуналтирилган фаол инвестиция сиёсати. 2016 йилда умумий киймати 5,2 млрд.доллар булган 164 та йирик ишлаб чикариш объекти ташкил этилди.

2. Ишлаб чикаришни мах,аллийлаштириш даражасини боскичма-боскич кенгайти-риш. 2016 йилда мах,аллийлаштириш дастури доирасида киймати 6145,8 млрд. сумлик ма^аллийлаштирилган ма^сулотлар ишлаб чикарилди ва 2015 йилга нисбатан усиш 1,5 баробарни, импорт урнини босиш самарадор-лиги 2,1 млрд. долларни ташкил килди.

2 Сег^ маълумотларидан фойдаланилди.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 8(116)

1-жадвал

йиллар Иктисодий усиш суръати Иктисодий усишдаги омиллар улуши

капитал мех,нат Технологик тараккиёт (FTP)

1996 1,7 2,2 0,8 -1,3

1997 5,2 4,8 0,8 -0,5

1998 4,3 4,2 0,8 -0,7

1999 4,3 0,5 0,6 3,2

2000 3,8 0,2 0,7 2,9

2001 4,2 1,1 1,0 2,1

2002 4,0 0,7 1,3 2,0

2003 4,2 0,9 1,6 1,6

2004 7,4 1,6 2,0 3,8

2005 7,0 1,1 1,7 4,1

2006 7,5 1,8 1,6 4,1

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2007 9,5 5,4 1,5 2,6

2008 9,0 8,4 1,7 -1,0

2009 8,1 6,3 1,6 0,2

2010 8,5 2,1 1,6 4,8

2011 8,3 1,8 1,5 5,0

2012 8,2 3,0 1,5 3,7

2013 8,0 2,3 1,5 4,3

2014 8,0 2,4 1,4 4,2

2015 8,0 2,3 1,1 4,6

2016 7,8 2,4 1,1 4,3

1996-2004 4,3 1,8 1,1 1,5

2005-2007 8,0 2,8 1,6 3,6

2008-2016 8,2 3,4 1,4 3,3

1996-2016 6,5 2,6 1,3 2,6

3. Мах,аллий ишлаб чикариш корхоналарини молиявий куллаб-кувватлаш.

Юкоридагиларни умумлаштирган х,олда куйидаги хулосалар шакллантирилди:

1. Иктисодиётни модернизациялашнинг кла-стерли усулини куллаш пировардида миллий иктисодиётнинг ракобатбардошлиги ва ах,оли турмуш даражасини оширишга хизмат килади.

2. Иктисодиётнинг айрим тармок ва сох,аларидаги ишлаб чикариш корхоналари-нинг рентабеллик курсаткичини пасайиш тен-

денцияси иктисодиётни модернизациялашнинг мух,им муаммоси х,исобланади. Рентабеллик курсаткичининг пасайиши корхоналарнинг инвестицион фаоллигини сусайтиради.

3. Технологик тараккиёт (FTP) даражасининг ортиши иктисодиётни модернизациялаш жара-ёнларини жадаллашувига олиб келади.

4. Технологик тараккиёт реал секторнинг етакчи тармоFи булган саноат мах,сулотлари ишлаб чикариш х,ажмининг баркарор усиш суръатларига мос равишда руй беради.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 8(116)

Адабиётлар руйхати:

1. М^з^в Ш.М. БУЮК кeлaжaгимизни мapд вa oлижaнoб xaлкимиз билaн 6MP^ ^эмиз. - Т:. "Узбeкиcтoм", 2017.

2. Узбeкиcтoн Рecпyбликacи Пpeзидeнтининг "Ишлaб чи^ишни мoдepнизaциялaш, тexник вa тexнoлoгик кaйтa жиx1oзлaшми paFбaтлaнтиpишгa oид к1Ушимчa чopa-тaдбиpлap тyFpиcидa"ги 2007 йил 14 мapтдaги № ПФ-3860 coнли Фapмoни;

3. Узбeкиcтoн Рecпyбликacи Пpeзидeнтининг '"^e^croM Рecпyбликacидa инвecтиция иклими вa ишбилapмoнлик мух,итини ямaдa тaкoмиллaштиpишгa дoиp кУшимчa чopa-тaдбиpлap тyFpиcидa"ги 2014 йил 7 aпpeлдaги ПФ-4609-coм Фapмoми,

4. i^e^c^ Рecпyбликacи Пpeзидeнтининг "Узбeкиcтoн Рecпyбликacини янaдa pивoж-лaнтиpиш бyйичa ^apa^L^ cтpaтeгияcи тyFpиcидa"ги 2017 йил 7 фeвpaлдaги ПФ-4947-coн Фapмoми,

5. Узбeкиcтoн Рecпyбликacи Пpeзидeнтининг "Эpкин иктиcoдий зoнaлap вa кичик caнoaт зoмaлapи фaoлияти caмapaдopлигими oшиpиш бopacидaги кУшимчa чopa-тaдбиpлap тyFpиcидa"ги 2017 йил 25 oктябpдaги ПК.-3356 coмли K,apop^

6. Узбeкиcтoн Рecпyбликacи Пpeзидeмтимимг 2018 йил 22 янвapдaги "2017-2021 йил-лapдa Узбeкиcтoн Рecпyбликacими pивoжлaмтиpишмимг бeштa ycтyвop йyнaлиши бyйичa x.apa^^ap cтpaтeгияcими "Фaoл тaдбиpкopлик, иммoвaциoм Foялap вa тexмoлoгиялapми кУллaб-кyввaтлaш йили'^ aмaлгa oшиpишгa oид дaвлaт дacтypи тyFpиcидa"ги ПФ-5308-coм Пpeзидeнт Фapмoми

7. Фимaмcы Узбeкиcтaмa. 2009.

8. Узбeкиcтoн мoлияcи Т.: 2014 йил.

9. Узбeкиcтoн мoлияcи Т.: 2015 йил.

10. Узбeкиcтoн caнoaти Т.: 2017 йил.

11. Cer.uz.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.