Научная статья на тему '“ЎЗБЕКИСТОН ТЕМИР ЙЎЛЛАРИ” АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТИНИНГ CИГНАЛЛАШТИРИШ ВА АЛОҚА ХЎЖАЛИГИ ҚУРИЛМАЛАРИДАГИ НОСОЗЛИКЛАР ТАҲЛИЛИ'

“ЎЗБЕКИСТОН ТЕМИР ЙЎЛЛАРИ” АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТИНИНГ CИГНАЛЛАШТИРИШ ВА АЛОҚА ХЎЖАЛИГИ ҚУРИЛМАЛАРИДАГИ НОСОЗЛИКЛАР ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
168
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
носозлик / автоматика / телемеханика / алоқа / релс занжири / реле / контакт / магнитланиш / сақлагич / станция / марказлаштириш. / debugging / automation / telemechanics / communication / rail chain / relay / contact / magnetization / storage / station / centralization.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Хидиров, Эркин Иргашевич, Болтaев, Суннатилло Туймуродович

Ушбу илмий мақолада 2020-2021 йилларда “Ўзбекистон темир йўллари” акциядорлик жамиятининг cигналлаштириш ва алоқа хўжалиги қурилмаларида юзага келган носозликлар тахлили, нуқсонларни олдини олиш кўрсаткичлар сонини камайтиришга олиб келиши мумкин бўлган таклифлар ва ечиш усули кўриб чиқилган. Темир йўл транспортида поездлар ҳаракати хавфсизлигини таъминлашнинг асосий вазифаларидан бири бу сигналлаштириш ва алоқа хўжалиги тизимлари ва қурилмаларига самарали техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш вақтида технологик жараёнларнинг сифатли бажарилиши, шунингдек, технологик хизмат кўрсатиш қоидаларига қатъий риоя қилишини доимий равишда назорат қилган ҳолда сигналлаштириш, марказлаштириш, блокировка ва алоқа қурилмаларида юзага келиши мумкин бўлган носозликлар ва нуқсонларни олдини олиш ва сонини камайтириш мумкин бўлади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Хидиров, Эркин Иргашевич, Болтaев, Суннатилло Туймуродович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ANALYSIS OF MALFUNCTIONS IN SIGNALING AND COMMUNICATION MANAGEMENT DEVICES OF THE " UZBEK RAILWAYS " STOCK COMPANY

This scientific article considers the analysis of malfunctions occurring in signaling and communication management devices of the "Uzbek Railways" stock company in 2020-2021 years, proposals and method of solution that may lead to a decrease in the number of indicators of prevention of defects. One of the main tasks of ensuring the safety of the movement of trains along the railway line, it will be possible to prevent and reduce the number of possible malfunctions and defects that can occur in signaling, centralization, blocking and communication devices, while ensuring effective maintenance and repair of signaling and communication systems and devices with constant control over the quality

Текст научной работы на тему «“ЎЗБЕКИСТОН ТЕМИР ЙЎЛЛАРИ” АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТИНИНГ CИГНАЛЛАШТИРИШ ВА АЛОҚА ХЎЖАЛИГИ ҚУРИЛМАЛАРИДАГИ НОСОЗЛИКЛАР ТАҲЛИЛИ»

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 5

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

"УЗБЕКИСТОН ТЕМИР ЙУЛЛАРИ" АКЦИЯДОРЛИК ЖАМИЯТИНИНГ CИГНАЛЛАШТИРИШ ВА АЛОЦА ХУЖАЛИГИ КУРИЛМАЛАРИДАГИ НОСОЗЛИКЛАР ТАХДИЛИ Хидиров Эркин Иргашевич1, Болтаев Суннатилло Туймуродович2

1 2 - Тошкент давлат транспорт университети (Тошкент, Узбекистон)

АННОТАЦИЯ

Ушбу илмий мацолада 2020-2021 йилларда "Узбекистон темир йуллари " акциядорлик жамиятининг cuгналлаштириш ва алоца хужалиги цурилмаларида юзага келган носозликлар тахлили, нуцсонларни олдини олиш курсаткичлар сонини камайтиришга олиб келиши мумкин булган таклифлар ва ечиш усули куриб чицилган. Темир йул транспортида поездлар уаракати хавфсизлигини таъминлашнинг асосий вазифаларидан бири бу сигналлаштириш ва алоца хужалиги тизимлари ва цурилмаларига самарали техник хизмат курсатиш ва таъмирлаш вацтида технологик жараёнларнинг сифатли бажарилиши, шунингдек, технологик хизмат курсатиш цоидаларига цатъий риоя цилишини доимий равишда назорат цилган уолда сигналлаштириш, марказлаштириш, блокировка ва алоца цурилмаларида юзага келиши мумкин булган носозликлар ва нуцсонларни олдини олиш ва сонини камайтириш мумкин булади.

Калит сузлар: носозлик, автоматика, телемеханика, алоца, релс занжири, реле, контакт, магнитланиш, сацлагич, станция, марказлаштириш.

ANALYSIS OF MALFUNCTIONS IN SIGNALING AND COMMUNICATION MANAGEMENT DEVICES OF THE " UZBEK RAILWAYS " STOCK

COMPANY

ABSTRACT

This scientific article considers the analysis of malfunctions occurring in signaling and communication management devices of the "Uzbek Railways" stock company in 2020-2021 years, proposals and method of solution that may lead to a decrease in the number of indicators of prevention of defects. One of the main tasks of ensuring the safety of the movement of trains along the railway line, it will be possible to prevent and reduce the number of possible malfunctions and defects that can occur in signaling, centralization, blocking and communication devices, while ensuring effective maintenance and repair of signaling and communication systems and devices with constant control over the quality

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 5

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

Keywords: debugging, automation, telemechanics, communication, rail chain, relay, contact, magnetization, storage, station, centralization.

КИРИШ

Темир йул транспортида автоматика ва телемеханика курилмалари ва тизимлари поездлар харакат хавфсизлигини таъминлашда асосий вазифани бажаради. Автоматика ва телемеханика курилмаларида вужудга келадиган носозликлар поездлар хдракат жадвалидаги кечикишларга олиб келади.

2021 йил якунлари буйича хозир кунда "Узбекистон темир йуллари" акциядорлик жамиятида ("УТЙ" АЖ) темир йулларининг узунлиги 7400 километрни ташкил этади. "УТЙ" АЖда 278 та темир йул станциялари мавжуд булиб шундан 194 та станциядаги электр марказлштириш (ЭЦ), 53 та микропросессорли марказлаштириш (МПЦ) ва 31 та темир йул станциялари эса маршрут назорат курилмалари (МКУ) билан жихозланган[1-11].

"УТЙ" АЖ сигналлаштириш ва алока хужалиги курилмаларидаги

носозликлар тахлили

"УТЙ" АЖ сигналлаштириш ва алока хужалигининг 2020-2021 йиллардаги носозликларининг тахлили урганиб чикилди. Утказилган тахлиллар натижасида 2021 йил автоматика, телемеханика ва алока курилмаларининг ишлаши буйича носозликлари утган 2020 йилга нисбатан 12% га камайган.

1 - расм. "УТЙ" АЖ темир йуллариниг Узбекистон Республикаси харитасида

курсатилиши

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 5

educational, natural and social sciences A ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

Ушбу хдсобот даврида автоматика, телемеханика ва алока курилмаларида бошка хужаликлар айби билан курилмаларда ва тизимларда содир булган носозликларнинг таксимланиши ва уларнинг умумий киймати фоизлар куринишида 1-жадвалда келтирилган.

1 - жадвал. 2020-2021 йулларда "УТЙ" АЖда автоматика, телемеханика ва алока курилмаларида 2020-2021 йилларда содир булган носозликлар

№ Автоматика, телемеханика ва алока Курилмалари буйича умумий носозликлар Умумий сондан улуши %

2021 2020

1 Сигналлаштириш ва алока хужалиги буйича (Ш) 43% 55%

2 Йул хужалиги буйича (П) 19% 16%

3 Электр таъминоти хужалиги буйича (Э) 5% 7%

4 Ташишларни ташкил этиш хужалиги буйича(Д) 1% 1%

5 Бошка сабабларга кура носозликлар 33% 22%

2021 ■ 2020

1 - расм. Хужаликлар буйича автоматика, телемеханика ва алока курилмалари ишлашидаги носозликларнинг умумий кийматларининг солиштирма

диаграммаси

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 5

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

1-жадвалга асосан носозликларнинг куп содир булиши мумкин булган хужалик бу сигналлаштириш ва алока хужалигининг курилма ва тизимларида руй берганлиги аникланди. 2020 йилга нисбатан носозликларнинг умумий киймати камайганлигини куришимиз мумкин.

2 - жадвал. 2020-2021 йилларда "УТЙ" АЖнинг сигналлаштириш ва алока хужалиги курилмаларида йул куйилган носозликлар

№ Носозлик сабаблари Умумий сондан улуши %

2021 2020

1. Сигналлаштириш ва алока (Ш) хужалигининг айби билан содир булган носозликларининг сабаби: 100 100

1.1. Релс занжири элементлари 1,48 7,48

1.2. Автоматика ва телемеханика ускуналарининг ишдан чикиш холатлари (яъни реле, саклагич, светофор чироклари, рельс датчиклари, НЭМ, трансформаторлар, ДЦ блоклари) 22,96 22,45

1.3. МПЦ, МПАБ курилмаларининг носозликлари 4,44 6,80

1.4. Ишни бажариш технологиясини бузилиши, монтаж симининг пайвандланган жойидан узилиши 2,22 1,36

1.5. Кабелларнинг ишдан чикиши (узилиш холатлари) 7,41 8,16

1.6. Автоматика ва телемеханика курилмаларида ва ускуналарида контакт йуколиб колиш холатлари 15,56 10,88

1.7. Стрелкали утказгичлар, стрелка электр утказгичлар двигателидаги носозликлар (крестовина сердечнигининг жойидан силжиши, автоулагичда контакт йуколиши, монтаж симининг узилиши, шибер ва кляммерларнинг котиб колиши) 9,63 4,08

1.8. Сабаби аникланмаган носозликлар 3,70 6,12

1.9. АЛСН кодларининг ишламай колиши, релсларнинг магнитланиш 3,70 4,76

1.10 ДЦ каналини ростлаш 2,22 3,40

1.11 Йул участкаларида укларни электрон санаш тизими носозликлари 6,67 8,84

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

1.12 СКСПС, ДИСК-Б курилмаларининг носозликлари 5,19 2,72

1.13 Алока ускуналари ишламаслиги (МО, UMUX, СГМ, ППСЦ, машрутизатор SAR, свитч ва бошкалар) 6,67 8,84

1.14 РПСда богланишлар йуклиги 3,70 2,72

1.15 2 фидерда кучланиш купайиб кетганлиги ва бунинг окибатида электр манбаидаги кучланиш 2-чи фидердан 1 фидерга утмаслги 3,70 1,36

1.16 "Дарча" вактининг муддатидан утиб кетиш 0,74 0,00

2. Электр таъминоти (Э) хужалигининг айби билан содир булган носозликларининг сабаби: 100 100

2.1. Белгиланган вактдан купрок вакт давомида электр энергиясининг узилиши 68,75 73,68

2.2. Кучланишнинг меъёрдан камлиги ва куплиги 12,50 21,05

2.3. КТП трансформаторнинг темир йул релс занжирларининг узатиш мосламасининг нотугри уланиши 6,25 5,26

2.4. Автоматика ва телемеханика курилмаларида юкори кучланишнинг таъсири 12,50 0,00

3. Йул (П) хужалигининг айби билан содир булган носозликларининг сабаби: 100 100

3.1. Темир йул релс занжирларининг элементлари (релс улагичларининг) узилиши 11,48 9,52

3.2. Изоляцияланган туташманинг тортилиб кетиши ёки ёпишиб колиши. 62,30 52,38

3.3. Иул ишларини бажариш технологиясини бузилиши 3,28 9,52

3.4. Стрелкали утказгичлар носозликлари 9,84 9,52

3.5. Узин плетлар ва релсларнинг магнитланиши 9,84 16,67

3.6. Остряк ва рельс рамалари орасига бегона буюмлар тушиб колиши. 3,28 2,38

4. Ташишларни ташкил этиш хужалиги томонидан йул куйилган носозликларининг сабаби: 100 100

4.1. Автоматика ва телемеханика курилмаларидан ДСП (станция навбатчиси) нинг нотугри фойдаланиши. 1 1

5. Бошка сабабларга кура йул куйилган 100 100

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

носозликлар сабаби:

5.1. МПЦ ва МПАБ курилмаларининг носозликлари 4,72 13,79

5.2. Йул участкаларида укларни электрон санаш тизими носозликлари 7,55 5,17

5.3. Автоматика ва телемеханика курилмаларида ва ускуналарида контакт йуколиб колиш холатлари 1,89 1,72

5.4. Релс занжирлари магнитланиб бегона импулслар пайдо булиши 26,42 20,69

5.5. Остряк ва рельс рамалари орасига бегона буюмлар тушиб колиши 1,89 1,72

5.6. Автоматика ва телемеханика курилмасига чакмок тушиши 1,89 0,00

5.7. Сабаби аникланмаган носозликлар 4,72 0,00

5.8. Автоматика,. телемеханика ва алока кабелларини бегона шахслар томонидан узиши 9,43 13,79

5.9. Линзали светофор лампалари куйиб колиши 1,89 0,00

5.10 Автоматика ва телемеханика курилмаларини бегона шахслар томонидан бузилганлиги 1,89 10,34

5.11 Шахар нимстанциясидан электр энергиясининг учиши 7,55 13,79

5.12 Алока ускуналари UMUX, SWITCH ишламай колиши 3,77 5,17

5.13 Стрелкали утказгичлар носозликлари 0,94 0,00

5.14 КТСМ, ДИСК-Б курилмаларининг ишдан чикиши, ДИСК-Бга куёш нуриниг тушиши 9,43 3,45

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

5.15 Автоматика ва телемеханика электрон ускуналарининг носозликлари 2,83 0,00

5.16 ДЦ каналларини созлаш 0,94 5,17

5.17 ЭМ ва МПЦларда электр таъминоти курилмаларининг ишдан чикиши 5,66 5,17

5.18 Релсларга металли трос тушиб колиши 0,94 0,00

5.19 Машинистларнинг автоматика, телемеханика ва алока курилмаларидан нотугри фойдаланиши 3,77 0,00

5.20 Автоматика ва телемеханика курилмаларида сув 1,89 0,00

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

тошкини натижасида содир булган носозликлар

2020-2021 йилларда "УТЙ" АЖнинг сигналлаштириш ва алока хужалиги курилмаларида ва тизимларида йул куйилган носозликлар бир нечта хужаликлар айби сабабли содир булиши мумкинлиги ва уларнинг киймат курсаткичлари 2-жадвалда келтирилган. Темир йул автоматика ва телмеханика курилмаларининг хавфсиз ишлаш ишончлиги юкорилиги сабабли тизим ва курилмаларда вужудга келиши мумкин булган носозликлар куп хрлларда бу курилмалардан ва тизимлардан фойдаланувчи ёки уларга хизмат курсатувчи ходимлар айби оркали содир булиши, бу тизимлар ва курилмалардан нотугри фойдаланишлари, хизмат курсатиш технологиясини сифатсиз бажарилиши ва бузилиши мисол булади.

ХУЛОСА

Юкорида келтирилган носозликлар сонини ошиб кетиши поездлар харакат хавфсизлигига таъсир курсатади. Бунинг натижасида юк ва йуловчи поездларини манзилига уз вактида етиб боришида кечикишларга сабаб булади.

Носозликларни олдини олиш ва сонини камайтириш учун масофалардаги техник таъмирлаш участкасларида релелар, блоклар ва саклагичларни синовдан утказиш стендларида текшириш сифатини ошириш ва электр марказлаштиришдаги стативларда ва реле шкафларидаги штепсел улагичларида контактли богланишларни ишончлилигини ошириш, реле ва блокларни алмаштиришда контактларнинг контакт йуколиб колишига олиб келадиган хрлатларни олдини олиш учун, штепселли колипларни уз вактида таъмирлаш ва алмаштириш керак. Шунингдек мунтазам равишда мутахассис ходимларнинг технологик хизмат курсатиш йурикномалари ва коидаларига каътий риоя этишиини назорат килиш, уларнинг билим ва куникмаларини ошириб бориш, сигналлаштириш ва алока курилмаларида келиб чикиши мумкин булган носозликларнинг олдини олиши ва курсаткичлар сонининг камайишига олиб келади.

АДАБИЁТЛАР (REFERENCES)

1. https: //railway .uz/uz/

2. Раматов А.Ж. «Узбекистон темир йуллари» : Акцент на качество / А.Ж. Раматов // Евразия Вести. - 2009. - № 11. - с. 6-11.

3. Концепция развития скоростного и высокоскоростного движения пассажирских поездов на железных дорогах Узбекистана / ОАО «Боштранслойиха». - Ташкент, 2010. - 89 с.

180

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 5 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

4. Инструкция по движению поездов и маневровой работе на железных дорогах Республики Узбекистан. - Ташкент : Темирйулчи, 2009. - 294 с.

5. Инструкцией по движению поездов и маневровой работе на железных дорогах Республики Узбекистан. - Ташкент, 2014. - 173 с.

6. Специальных технических условий на проектирование инфраструктуры железнодорожной линии Ташкент - Самарканд для организации высокоскоростного движения пассажирских поездов - Ташкент: ГАЖК «УТИ», 2009. - 60 с.

7. Специальных технических условий на проектирование инфраструктуры железнодорожной линии Самарканд - Карши для организации высокоскоростного движения пассажирских поездов. - Ташкент: ГАЖК «УТИ», 2015. - 62 с.

8. Специальных технических условий на проектирование инфраструктуры железнодорожной линии Мароканд - Бухара для организации высокоскоростного движения пассажирских поездов. - Ташкент: ГАЖК «УТИ», 2015. - с. 65

9. Никитин А.Б., Болтаев С.Т. Оценка состояния инфраструктуры железнодорожной автоматики и телемеханики Узбекистана для введения высокоскоростного движения / А.Б. Никитин, С.Т. Болтаев // Автоматика на транспорте № 3 - том 1, сентябрь 2015. - с. 251 - 270.

10. Никитин А.Б. Особенности реализации функций электрической централизации для высокоскоростных поездов на линиях смешанного движения / А.Б. Никитин, С.Т. Болтаев, А.М. Глыбовский // Изв. ПГУПС -СПб.: ПГУПС, 2016. - Т. 13, вып. 2. - с. 215-228.

11. Никитин А.Б. Обеспечение безопасности на станционных переездах при организации высокоскоростного движения на действующих линиях / А.Б. Никитин, С.Т. Болтаев // Изв. ПГУПС. - СПб.: ПГУПС, 2016. - Т. 13, вып. 2. - с. 206-214.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.