Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОН ТАРИХШУНОСЛИГИДА ЎЗБЕК ХАЛҚИ ЭТНОГЕНЕЗИ ВА ЭТНИК ТАРИХИГА ОИД ТАДҚИҚОТЛАР (1991 – 1998 ЙИЛЛАР)'

ЎЗБЕКИСТОН ТАРИХШУНОСЛИГИДА ЎЗБЕК ХАЛҚИ ЭТНОГЕНЕЗИ ВА ЭТНИК ТАРИХИГА ОИД ТАДҚИҚОТЛАР (1991 – 1998 ЙИЛЛАР) Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
144
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
этнос / этногенез / этник тарих / этниклик / ўзбек / концепция. / этнос / этногенез / этническая история / этнос / узбек / концепция.

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — В.Э. Абиров

Мақолада ўзбек халқи этногенези ва этник тарихига оид 1991-998 йилларда чоп этилган мақолалар, диссертациялар, монография ва рисолалар таҳлил этилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ИССЛЕДОВАНИЯ ПО ЭТНОГЕНЕЗА И ЭТНИЧЕСКОЙ ИСТОРИИ УЗБЕКОВ В ИСТОРИОГРАФИИ УЗБЕКИСТАНА (1991 1998 ГГ.)

В статье анализируются статьи, диссертации, монографии и брошюры, изданные в 1991-1998 гг. по этногенезу и этнической истории узбекского народа.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОН ТАРИХШУНОСЛИГИДА ЎЗБЕК ХАЛҚИ ЭТНОГЕНЕЗИ ВА ЭТНИК ТАРИХИГА ОИД ТАДҚИҚОТЛАР (1991 – 1998 ЙИЛЛАР)»

Oriental Journal of Social Sciences SJIF for 2022: 5.908

ORIENTAL JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES

journal homepage: https://www.suppQrtscience.uz/index.php/oiss

УЗБЕКИСТОН ТАРИХШУНОСЛИГИДА УЗБЕК ХАЛЩ ЭТНОГЕНЕЗИ ВА ЭТНИК ТАРИХИГА ОИД ТАДЦЩОТЛАР (1991 - 1998 ЙИЛЛАР)

В.Э. Абиров

Тошкент давлат шарцшунослик университети, уцитувчи Узбекистон

Е-маил манзили: abirovvalisher@,gmail.com

Калит сузлар: этнос, Аннотация: Маколада узбек халки этногенези ва этногенез, этник тарих, этник тарихига оид 1991-998 йилларда чоп этилган этниклик, узбек, концепция. маколалар, диссертациялар, монография ва рисолалар

тах,лил этилади.

RESEARCH ON THE ETHNOGENIS AND ETHNIC HISTORY OF THE UZBEK PEOPLE IN UZBEKISTAN HISTORIC SCIENCES (1991-1998)

V.E. Abirov

Tashkent State University of Oriental Studies, Teacher Uzbekistan

E-mail address: abirovvalisher@,gmail.com

Key words: ethnos, Abstract: The article analyzes the articles, dissertations, ethnogenesis, ethnic history, monographs and pamphlets published in 1991-1998 on the ethnicity, Uzbek, concept. ethnogenesis and ethnic history of the Uzbek people.

ИССЛЕДОВАНИЯ ПО ЭТНОГЕНЕЗА И ЭТНИЧЕСКОЙ ИСТОРИИ УЗБЕКОВ В ИСТОРИОГРАФИИ УЗБЕКИСТАНА (1991 - 1998 ГГ.)

В.Э. Абиров

Ташкентский государственный университет востоковедения, преподаватель Узбекистан

Адрес электронной почты: abirovvalisher@,gmail. com

Ключевые слова: этнос, Аннотация: В статье анализируются статьи, этногенез, этническая диссертации, монографии и брошюры, изданные в 1991 -

история, этнос, узбек, 1998 гг. по этногенезу и этнической истории узбекского

концепция._народа._

Замонавий ватан тарихшунослигида узбек халки этногенези ва этник тарихини урганишга багишланган адабиётларни хронологик нуктаи назардан уч боскичга ажратиб,

тахлил ;илиш мумкин: 1) 1991 - 1998 йиллар; 2) 1998 - 2016 йиллар; 3) 2016 йилдан бугунги кунгача ёзилган адабиётларда муаммога оид тадк;ик;отлар.

XX аср 90 йилларига ;адар нашр этилган адабиётлар узбек хал;и этногенези, унинг этник тарихи муаммосини тули; ва ани; ечимларини курсатиб бермади. Археологик, тарихий-этнографик, антропологик тад;и;отлар натижасида чоп этилган илмий адабиётларда узбек хал;и этногенези ва этник тарихи муаммоси буйича маълум бир тухтамга келинмаган булса-да, муаммонинг ечимига ;аратилган турлича илмий ;арашлар шаклланди, уларни исботлашга интилишлар кучайди. Муста;илликнинг дастлабки йилларидан бошлаб тарихга булган муносабат буткул узгарди. Соха олимлари тарихий асарлар ёзишда хал; тарихини холис урганишга, мустамлака мафкураси ;олипларидан воз кечиб, муста;ил давлат тарихини ;айта ёзишга киришди. Тарих фани олдида хали уз ечимига тули; эга булмаган узбек хал;и этногенези ва этник тарихи масаласининг ахамияти кучайди.

Биринчи босцич, яъни 1991-1998 йилларида Узбекистон тарихи, узбек хал;и этногенези ва этник тарихига оид бир ;атор илмий асарлар, диссертациялар, муаммо ;аратилган, туркийликка ургу берувчи, тарихий маданиятга, тарихий шахсларга, давлатчилик анъаналарига, хал; тарихи ва ижтимоий масалаларига багишланган илмий ма;олалар чоп этилди. Бу бос;ичда чоп этилган илмий тад;и;отлар кулами ва микдори хал; тарихига булган ;изи;ишнинг на;адар ю;ори булгани, олимлар исти;лол шарофати билан тарихга янгича назар билан ;араш имконига эга булганини курсатади.

Дастлабки йирик тад;и;отлардан бири Б. Ахмедовга тегишли булиб, олимнинг 1992 йилда узбек хал;ининг этник тарихи, кучманчи узбеклар давлати, "узбек" атамасининг этник ном сифатида шаклланиш масалаларига оид тад;и;от ишлари нашрдан чикди. Олимнинг Урта Осиё ва ^озогистон хал;ларининг XV асрдаги тарихига доир археологик ва тарихий асарлардан унумли фойдаланиб ёзилган "Узбек улуси"[1] китобида асосан Абулхайрхон давлатининг сиёсий тарихи ёритилади. Эътиборли жихати, "Узбек улуси" асарини ёзишда олим Маъсуд ибн Усмон Кухистонийнинг "Тарихи Абулхайрхоний", Камолиддин Биноийнинг "Шайбонийнома", Мухаммад Солихнинг "Шайбонийнома", Абулхайр Фазлуллох ибн Рузбехоннинг "Мехмонномаи Бухоро", Мирзо Мухаммад Х,айдарнинг "Тарихи Рашидий", Махмуд ибн Валининг "Бахр ул-асрор" каби манбалар фойдаланганидир. Бу эса асарда келтирилган маълумотларнинг ха;;онийлик ;ийматини оширган. Ушбу асарнинг энг ;имматли томони шундаки, у узбек хал;ининг келиб чи;иши кучманчи узбекларга ало;адорлиги тугрисидаги ;арашнинг асоссиз эканлигини исботлаб берди.

Узбекистон муста;иллигининг дастлабки йилларида ёзилган этнограф Исо Жабборовнинг "Узбек хал;и этнографияси"[2] номли китоби хал;нинг моддий ва маънавий маданиятининг урганишда мухим асарлардан бирига айланди. Асар академик К. Шониёзов мухаррирлигида ёзилгани сабабидан хам узбек хал;и этнографиясига оид И.Жабборовнинг хулосалари К.Шониёзвнинг хулосаларига жуда я;ин.

Асарнинг узбеклар шажараси ва аждодлар муаммосига багишланган ;исмида узбек хал;и келиб чи;иши ;адимги ва илк урта асрларда турли элат ва хал;ларнинг бутун Марказий хамда Урта Осиё, ^озогистон худудида кучиши, аралашиши натижасида, муайян давлат бирикмалари доирасида руй берганлигини таъкидлайди[2:54]. Асар нашр этилган ва;т жихатидан этнография фанида катта юту; сифатида эътироф этилиб, этнография сохасидаги кейинги тад;и;отлар учун мухим ахамиятга эга булди. Этнографнинг ;арашлари этнос назарияси доирасида тал;ин ;илинган булиб, хулоса сифатида берилган фикрларни олимнинг шахсий илмий фаразлари сифатида ;абул ;илиниши лозим.

Муста;илликнинг дастлабки йилларида антропологлар Т. Ходжайов ва Г.Ходжайованинг хаммуаллифлик асосида ёзган "Узбек хал;ининг антропологияси ва этник тарихи"[3] у;ув кулланмаси хам мухим ахамиятга эга булди. Асар Тошкент,

Сурхондарё, Зарафшон вохалари, Жанубий Орол буйи ахолисининг жисмоний антропологиясига оид маълумотлар беради.

Муаллифлар узбек халкининг шакилланишида уч боскични ажратиб курсатган: биринчи боскич, милоддан аввалги Ш-П асрларда Урта Осиё дашт минтакаларида хозирги узбек халкига хос антропологик киёфа шакллана бошлаган давр; иккинчи боскич, IX-XII асрларни уз ичига олади; учинчи боскич, XV аср охири ва XVI асрларни узида мужассам этади. Тадкикотчилар уз фикрини давом эттирган холда, узбек халкининг асосини махаллий сугдийлар, бахтарлар, хоразмийлар, шаклар, массагетлар, кангюйликлар ва даванликлар ташкил этади, деб ёзади[3:104-106]. Антропологларнинг халк шаклланишига доир карашлари нима сабабдан айнан уч даврга булингани тугрисида турли фикрлар келтириш мумкин. Лекин бу фикрлар орасида хакикатга якини, уз вактида И. Сталин томонидан таклиф этилган учлик "кабила-элат-халк/миллат" (триада "племя - народность - нация") назариясига мос равишда уч боскичдан иборат холда булинишидир. Бу эса антропологларнинг ишларида мустакилликдан сунг хам советча талкин давом этганидан далолат беради.

1994 йилда Ш. Зокиров "Арабоязычные источники 1Х-Х11 вв. и их значение в изучении этнополитической жизни народов Средней Азии (тюркскоязычные народы)" деб номланган тадкикот ишида туркий халкларнинг этник тарихи ва этномаданий алокаларини ГХ-ХГГ асрларга оид араб тилидаги манбалар асосида, соф манбашунослик нуктаи назаридан тадкик этди. Келтирилган маълумотлар асосан тарихий ёндашувдан келиб чиккан холда ёритилган булиб, унинг ижтимоий-маданий жихатларига этнографик жихатдан камрок урин ажратилган.

Мазкур боскичда муаммони бевосита урганишга каратилган санокли маколалар, жумладан, А. Аскаров ва Б. Ахмедовнинг узбек халкининг келиб чикиши, этногенези ва этник тарихининг баъзи бир назарий ва илмий методологик асосларига багишланган маколаси, К.Шониёзовнинг узбек халки шаклланиш жараёнининг ва этногенезининг айрим назарий масалалари тугрисидаги макалолари нашр этилди.

А. Аскаров ва Б. Ахмедовнинг 1994 йил чоп этилган[4] маколасида узбек халки илдизи таг-томири, биринчи ва асосий компоненти сак-массагетлар, сугдийлар, хоразмийлар, бохтарлар, чочликлар ва парконаликлар ташкил этгани тугрисидан маълумотлар келтирилади. Этнографлар уз мулохазасини исботлаш максадида С. Толстовнинг фикрига ургу беради. Шу уринда С. Толстов хам уз маколасини советча этнос назарияси доирасида ёзгани, бу урнатилган колипдан ташкарида фикр бера олмаганини ёдда тутиш лозим. Шу сабабдан, юкоридаги муаллифлар фикр ва мулохазалари хам мос равишда этнос назарияси илгари сурган ёндашув доирасида шакллантирилган.

А. Аскаров ва Б. Ахмедов уз маколасида "Марказий Осиё халкларининг ук томири битта булиб, улар сак-массагет, сугдий, хоразмий, бохтар, чочлик ва парконалик эди", деган хулосага келади. Уларнинг бу хулосалари илмий доирада турли мунозараларга сабаб булган. Жумладан, К. Шониёзов "Узбекистон овози" газетасининг 1994 йил 7 апрель сонида "Ворислик" номи остида эълон килинган мулохазасида "турк" ва "туркий" халк атамаларини изохлаб берган. Албатта, археолог ва манбашунос олимнинг этногенез хакидаги фикрлари уз даври учун эътиборга молик. Аммо, этнология фанида "ук томир", "кадимий аждодлар", "таг-илдиз томир" каби атамалар примордиализм ёндашувнинг махсули хисобланиб, бу масаланинг хеч качон якуний ечими булмаслиги замонавий илм-фанда курсатиб берилди. Яъни, халкнинг шаклланиш жараёнини сунъий равишда кадимийлаштириш охир-окибат "этниклик" жихатлари йук моддий манбаларга хам "этносга" хос булган ёрликларни ёпиштирилишига, узликни англаш жараёни уруг жамоаси даражасидаги одамлар гурухига субъектив конструкцияларни куллаб, уларни хозирги мавжуд халкнинг тугридан-тугри аждодига айлантирилишига сабаб булган.

Узбекистон давлати ва унинг асосий (титул) ахолиси шу худуднинг "хакикий эгаси" эканлигини исботлаш масъулияти академик К. Шониёзов зиммасига тушган. Академик 1996 йил "Узбек халкининг шаклланиш жараёни хакида баъзи фикр-мулохазалар"[5] номли маколасида, "узбек халкининг келиб чикишини хунлардан ёки VI - VII асрларда келиб урнашган туркий халклардан бошланса, унда узбек халки туб ерли ахоли асосида эмас келгинди этник гурухлардан шаклланган булиб чикади", деган караш билан "узбек халки мазкур худудда яшаган туб ерли этнослардан томир олган, иккинчи илдизи эса кадимги туркий халклардан бошланган", деб фикр беради. Эътибор килинса, олимнинг асосий максади Узбекистоннинг бугунги худудида кадимдан шаклланган ижтимоий-маданий кадриятлар мавжудлиги, бугунги "узбек" деб аталмиш халк шу кадриятларни узида мужассам этган холда шаклланганини очиб бериш эмас, балки узбекларни "кучманчи" (кучманчилик - маданиятсизлик билан тенглаштирилган булса ажаб эмас - В.А.) хаёт тарзини олиб борган кабилалардан таркиб топмаганини исбот килишга каратилган.

Академик уз фикрларини давом эттириб, "XI-XII асрларда узбек элатининг таркибида туркий компонентлар купаяди ва унинг этник жараёни асосан туркий компонентлар асосида утади. Шу асрлар давомида барча этник курсаткичлар мужассамлашади, узбек аждодларининг алохида жамоа (элат) булиб шаклланиш жараёни нихоясига етади", [5:87] деган карашни илгари суради. Академикнинг этнос назарияси доирасида ёзиб колдирган бу хулосалари узок йиллардан бери узбек халки шаклланиш тарихидаги асосий мулохазалардан бирига айланиб булди.

Академикнинг мулохазалари этнос назарияси доирасида шакллантирилганини унинг бошка фикрларида хам кузатиш мумкин. Мисол учун, олимнинг таъкидлашича, этник бирлик аник шароитда, табиий-тарихий тараккиёт жараёнида вужудга келган ижтимоий уюшмадир[6:75]. Этник бирликка (элатга) якин тилда гапирувчи халклар, элатлар бирлашадилар. Элатнинг шаклланиш даврида этногенетик жараёнда катнашаётган маълум бир кабила ёки утрок ахолининг лахжаси устуворлик килиб, янгидан шаклланган элатнинг умумий тили булиб колиши эхтимолдан холи булмайди[7:33]. Муаллиф "элат" атамасини Узбекистон этнологиясида кенг таргиб килади, уни кабила ва миллат орасидаги этник бирлик, синфий жамиятга хос этник уюшма деб атайди[6:77]. Яъни, бу фикрлари билан К.Шониёзов халкларни шаклланишида формациялар (боскичлар) борлигини, хар бир жамоа бу боскичларни босиб утсагина, миллат боскичига кутарилишини тан олган. Академикнинг бу хулосаларини мустакиллик даврида хам давом эттирилиши, Узбекистон этнологиясида истиклолнинг илк давларида хам советча илмий карашлар сакланиб колгани, унинг мукобилини шакллантириш учун кам фурсат утгани, бошка назарий-методологик ёндашувлар Узбекистон этнологияси фанига жуда секин кириб келгани билан изохлаш мумкин.

Мустакилликдан бир канча вакт утгач тадкикотчилар томонидан турли совет даври илмий адабиётлари, олимларнинг изланишларини тафтиш килиш ишлари бошланди. Д. Х,ошимованинг "В. В. Бартольд асарларида узбек халки этногенези ва этник тарихи масалаларининг ёритилиши" деб номланган рисоласида В. Бартольднинг аксарият асарлари тахлил килинган булиб, олиманинг фикрига кура "В. Бартольд асарларида узбек халки этник тарихига тегишли деярли барча масалалар хакида маълумот топиш мумкин[8:15]. Шубхасиз, В. Бартольднинг илмий изланишлари Марказий Осиё тарихини урганишда жуда катта ахамиятган эга. Аммо, совет даврининг тарихчиси хисобланган ва изланишларида мавжуд мафкуранинг таъсиридан чикмай тадкикот олиб борган бу олимни факатгина ижобий томондан бахолаш уринли эмас. Чунки В.Бартольднинг асарларида берган хулосалари минтака ахолисининг "этногенези ва этник тарихи"ни сунъий тарзда шакллантиришга хизмат килган.

1997 йилда Д. Х,ошимованинг тарих фанлари номзоди илмий даражасини олиш учун ёзилган "Ватан тарихшунослигида узбек халкининг этник тарихи ва этногенезининг

урганилиши (XIX аср урталари ХХ аср)" мавзусидаги диссертацияси [9] мустакиллик йилларида узбек халкининг этногенези ва этник тарихи масаласига багишланган илмий адабиётларнинг тарихшунослигига багишланган дастлабки тадкикот иши булди.

Диссетацияда сохага оид адабиётлар уч даврга: XIX асрнинг иккинчи ярмидан, XX асрнинг биринчи ярми ва XX асрнинг иккинчи ярмидан бошлаб ёзилган тадкикотлар тахлили каби боскичларига ажратиб урганилган[9:152-157.]. Диссертация уз даври, тарихшунослик жихатидан ёзилган сохага оид илк тадкикотлардан бири булгани, жалб килинган илмий адабиётларнинг кулами, далилий манбаларга асослангани билан ахамиятлидир. Юкоридаги ютукларга карамай, диссертацияда мустакилликнинг дастлабки йилларида нашр этилган муаммо доирасидаги 30 дан ортик маколалар жалб этилмаган, олимлар ва уларнинг тадкикотларига нисбатан танкидий ёндашув жуда кам уринларда кулланган, муаммони талкин этишда этнос назариясидан чика олмаган. Тадкикотчи томонидан йул куйилган камчиликлар диссертация ишининг соха ривожи учун кушган хиссасини камайтирмайди, балки соха буйича чукур танкидий тарихшунослик тахлилига булган эхтиёжни янада оширишга хизмат килади.

Узбекистонда этнография фани тарихшунослигига багишланган А. Дониёровнинг "История развития этнографических знаний в Узбекистане: основные направления и результаты (вторая половина XIX в. - 30 - годы XX в.)" номзодлик диссертацияси[10] Узбекистонда этнографик билимларнинг ривожланиш тарихи, асосий йуналишлари ва натижаларини илмий жихатдан очиб беришда ахамиятли хисобланади. Илмий тадкикот натижасида фаннинг ривожланиш динамикаси, эришилган ютуклар, йул куйилган камчиликлар, истикболдаги килиниши лозим булган режалар очиб берилган.

Бу даврда Узбекистон худуди ахолисининг жисмоний антропологиясига оид сунгги ишлардан бири, Г. Xоджайованинг "Этническая антропология Узбекистана"[11] номли докторлик диссертация иши химоя килинди. Тадкикотнинг эътиборли томони шундаки, унинг номланиши хам "этнос назария"сининг коидаларига мос равишда Узбекистон худудида истикомат килган кадимий ахоли вакилларига "этнос"га хос тус беришга олиб келган.

Узбек халкининг анропологик шаклланиши жараёнини муаллиф (советча андоза буйича) уч давр ажратиб урганган. Тадкикотчи томонидан жисмоний антропология изланишлари борасидаги харакатлари, куллаган методологияси, замонавий математик-статистик усуллари узбек этнология фани учун ахамиятли булиб, олимадан сунг бу даражадаги тадкикот иши кайта амалга оширилмади. Г. Xоджайова илмий изланишлари натижасида, узбек халкининг асосини ташкил этувчи ахоли гурухи вакиллари узок йиллардан бери шу худудларда яшаб келган махаллий халклар ташкил этган, уларга турли тарихий даврларда келиб кушилган бошка элат ва халклар узбек халкининг шаклланишида асосий таркибий кисм сифатида иштирок килган, деган хулосага келади.

Дархакикат, Узбекистон ва Марказий Осиё худуди кадимдан тамаддун марказларидан бири булганига шубха йук. Бу жихатни археологик ва антропологик изланиш натижалари, топилган моддий манбалар етарлича далиллаб берган. Аммо, бир неча минг йиллик тарихга эга археологик ва антропологик топилмаларни сунъий равишда бирор-бир замонавий давр махсули хисобланган "халк/миллат" вакилларига катъий равишда боглаб куйиш, уларга "этнос" тусини бериш, улар уртасидаги "кадимий тарих"га булган доимий курашга олиб келади. Мисол учун, бугунги кунда Марказий Осиё давлатлари уртасида хам шундай кадимийлик учун курашни, бу кураш нафакат илм-фан, балки сиёсий даражага кутарилгани, бу эса тарихан бир минтакада истикомат килган ахоли вакилларининг уртасидаги маданий ва чегаравий зиддиятларга сабаб булаётганини куриш мумкин.

Академик К.Шониёзов узининг 1998 йилда "Узбек халки этногенезининг айрим назарий масалалари"[7] номли маколасида узбек халкининг этногенезини урганишдаги ёндашувларга яна бир бор эътиборини каратади. Маколада билдирилган хулосага кура

академик К. Шониёзов А. Якубовскийнинг узбек халкининг юзага келиши масаласига оид даврлаштириш масаласини янада кадимийлаштирди. Бу холат академик фаолиятида мустакилликнинг илк даврларида кузатилган ёндашув узгаришсиз колаётганини курсатиб берди.

1998 йил Узбекистон Республикаси Биринчи Президенти И. Каримовнинг бир гурух тарихчи олимлар ва оммавий ахборот ходимлари билан учрашувидан сунг, унинг "Тарихий хотирасиз келажак йук"[12] номли асари нашр этилиб, бу асар тарих фани ривожида аник бир йуналишни белгилаб берди. Бунинг натижасида узбек халки шаклланишига оид назарий-методологик ёндашувлар хам давлат рахбарининг курсатмаларига мослаштирила бошланди. Мазкур холат Узбекистон этнологияси фанида "этнос назарияси"нинг яна бир неча ун йилликлар давомида сакланиб колиши учун имконият яратиб берди. 2002 йил И. Каримовнинг Венгрия давлатига ташрифи чогида Будапешт Миллий кутубхонаси экспонатлари билан танишиб, Урта Осиёнинг XVI-XVII асрларга оид Абрахам Мааснинг "Каспий денгизи ва Узбек мамлакати" тарихий харитасидан Узбекистонда ташкил этилаётган музейлар учун кучирмалар олиш зарурлигини айтиб утди. Бу эса Биринчи Президент томонидан 1998 йилда белгилаб берилган ёндашувни янада мустахкамланишига олиб келди. Мустакиллик йилларининг дастлабки 1991-1998 - йилларида муаммога оид кам сонли тадкикотларда халкининг келиб чикиши жараёни билан боглик турлича фикрлар хукм сурди. Илмий-оммабоп нашрларда халк тарихини улугловчи, туркийликка ургу берувчи, халк келиб чикишининг энг кадимги илдизларини курсатишга багишланган маколалар чоп этилди. Яхлит фундаментал тадкикот ишлари нашр этилмаган булсада, масалага оид XIX аср иккинчи ярмидан XX аср 90 - йилларигача булган тадкикотларни сахисоб килган тарихшунослик диссертация иши ёзилди. Чоп этилган нашрлар, олиб борилган тадкикотлар "этнос" назарияси колипида колиб кетди.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. Ахмедов Б. Узбек улуси. - Тошкент: АДодирий номидаги халк мероси -"Нур", 1992. - 152 б.

2. Жабборов И. Узбек халки этнографияси. - Тошкент: Укитувчи, 1994. - 320

б.

3. Хужайов Т. Хужайова Г. К. Узбек халкининг антропологияси ва этник тарихи. Укув кулланма. - Т.: Университет, 1995. - 110 б.

4. Аскаров А., Ахмедов Б. Узбек халкининг келиб чикиши тарихи // Узбекистон овози. 1994. 20-январь.

5. Шониёзов К. Узбек халкининг шаклланиш жараёни хакида баъзи фикр-мулохазалар // Узбекистонда ижтимоий фанлар. - Тошкент, 1996. № 6. - Б. 79-87.

6. Шониёзов К. Ш. Узбек халкининг шаклланиш жараёни. - Тошкент: Шарк, 2001. - 464 б.

7. Шониёзов К. Узбек халкининг этногенезига оид баъзи назарий масалалар // Узбекистонда ижтимоий фанлар. - Тошкент., 1998. №6. - Б. 31-44.

8. Х,ошимова Д. В.В. Бартольд асарларида узбек халки этногенези ва этник тарихи масалаларининг ёритилиши. - Тошкент: Укитувчи, 1997. - 16 б.

9. Х,ошимова Д.Ф. Ватан тарихшунослигида узбек халкининг этник тарихи ва этногенезининг урганилиши (XIX аср урталари ХХ аср): Тарих фан номзод... .дис. -Тошкент, 1997. - 162 б.

10. Дониёров А. Х. История развития этнографических знаний в Узбекистане: основные направления и результаты (вторая половина XIX в. - 30-годы XX в.): Дис.... канд. ист. наук. - Ташкент, 1997. - 148 с.

11. Xоджайова Г. К. Этническая антропология Узбекистана. дис.... док. ист. наук. - Ташкент, 1997. - 359 с.

12. Каримов И. А. Тарихий хотирасиз келажак йук. - Т.: Шарк, 1998. - 32 б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.