Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА ХОРИЖИЙ ВА МАҲАЛЛИЙ САЙЁҲЛАРНИНГ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ ФАЛСАФИЙ МАСАЛАЛАРИ'

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА ХОРИЖИЙ ВА МАҲАЛЛИЙ САЙЁҲЛАРНИНГ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ ФАЛСАФИЙ МАСАЛАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Философия, этика, религиоведение»

CC BY
7
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
туризм индустрияси / хавфсиз туризм / хорижий ва маҳаллий сайёҳлар / давлат / фалсафий онг / дунёқараш / ташриф / индустрия туризма / безопасный туризм / иностранные и местные туристы / государство / философское сознание / мировоззрение / визит

Аннотация научной статьи по философии, этике, религиоведению, автор научной работы — Алкаров Элдор Махмудович

Ушбу мақолада Ўзбекистон Республикасида туризм соҳасини ривожлантириш бўйича олиб борилаётган ислоҳотларнинг фалсафий аҳамияти, мамлакатимизга келаётган хорижий сайёҳларнинг хавфсизлигини таъминлашнинг роли акс этган. Унда хорижий сайёҳлар қатори маҳаллий сайёҳларнинг ҳам тарихий қадамжоларга ташрифи фалсафий онг ривожи билан боғлиқлиги ёритилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PHILOSOPHICAL ISSUES OF ENSURING THE SAFETY OF FOREIGN AND LOCAL TOURISTS IN THE REPUBLIC OF UZBEKISTAN

В данной статье отражено философское значение проводимых в Республике Узбекистан реформ в сфере туризма, роль обеспечения безопасности иностранных туристов, прибывающих в нашу страну. Подчеркивается, что посещение туристами исторических мест связано с развитием философского сознания человека

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА ХОРИЖИЙ ВА МАҲАЛЛИЙ САЙЁҲЛАРНИНГ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ ФАЛСАФИЙ МАСАЛАЛАРИ»

УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА ХОРИЖИЙ ВА МА^АЛЛИЙ САЙЁ^ЛАРНИНГ

ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ ФАЛСАФИЙ МАСАЛАЛАРИ

Э. М. Алкаров -

СамЧТИмустацил изланувчиси

d https://doi. org/10.24412/2181 -7294-2023 -2-89-93

Жахонда туризм сохасининг кенг куламда ривожланиши ижтимоий-иктисодий хаётдаги узгаришлар жадаллашишини курсатиб бермокда. Бу эсА, турли давлатларнинг сохага эътиборини кучайтиришни давр талабига айлантириб юборди. Бу соханинг ривожи бевосита Узбекистоннинг тарихий мероси ва маданияти билан хам боглик жараён саналади. Шу боисдан Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 23 ноябрдаги 939-сон "Бухоро, Самарканд, Хива ва Шахрисабз шахарларида 2017-2020 йилларда хавфсиз туризмни таъминлаш чора-тадбирлари тугрисида»ги карори кабул килиниб, шу асосда хавфсиз туризмни таъминлаш концепцияси тасдикланган эди. ^арор ижросини таъминлаш максадида туризм хавфсизлигини таъминлаш буйича ички ишлар органлари фаолияти такомиллаштирилди[1]. Бу карор негизида Тошкент вилояти, Тошкент шахри, Бухоро, Самарканд, Хоразм ^ашкадарё ва Сурхандарё вилоятлари ИИБда алохида туризм буйича вазият марказлари фаолияти ташкил этилди. Улар хавфсиз туризм холатини доимий равишда мониторинг килиб бориш, махаллий ва хорижий сайёхларни реал вакт режимида эхтимолий хавфлардан хабардор этиш, уларнинг хукук ва конуний манфаатларини химоя килишга ёрдамлашиш, халкимизнинг тарихий кадамжоларида хавфсизликни таъминлаш кабилар билан шугулланади.

Х,озирги кунда Тошкент вилояти, Тошкент шахри, Бухоро, Самарканд, Хоразм ^ашкадарё ва Сурхандарё вилоятлари ички ишлар бошкармаларида хавфсиз туризмни таъминлаш буйича бошкармалар ташкил этилди ва мазкур бошкармалар бошликлари тайинланди. Улар, уз навбатида, вилоят ИИБ бошликларининг уринбосари хисобланади. Янги ташкил этилган бу бошкармаларга хорижий тилларни мукаммал биладиган, аждодларимизнинг бой маънавий ва фалсафий дунёкарашини пухта эгаллаган ёш ходимлар ишга кабул килинган. Сабаби, давлатимиз рахбари барча туризм сохаси объектларини халкимиз кадриятлари, маънавияти, ахлокий тамойиллар, тарихий мерос акс этган худудлар эканлигини алохида эътиборга олиб, соха ривожини куллаб-кувватламокда. Ш.Мирзиёев таъкидлаганидек, "Биз дунё ахли мамлакатимизни якиндан танишини, халкимизнинг бой тарихи ва маданиятини уз кузи билан куришини истаймиз. Бу борада туризм имкониятлари мухим рол уйнайди. Шу боис юртимизда туризмни ривожлантиришга жиддий эътибор каратмокдамиз ва бу узининг натижаларини бермокда" [2]. Буларнинг барчаси юртимизнинг эртанги фаровон хаёти, халкимизнинг уз аждодлари тарихи билан фахрланиш туйгусини шакллантиб, уларни келажакка авайлаб етказиш учун хизмат килиши табиий холдир.

Узбекистон кадимий тарихи ва утмиш фалсафий кадриятлари билан хамиша дунё халкларнинг диккат марказида булиб келган. Шунинг учун бунунги кунда юртимизга ташриф буюраётган сайёхларнинг хавфсизлигини таъминлаш, уларни кизиктирадиган маданиятимиз билан узлуксиз таништириб бориш эртанги тараккиёт учун каратилган. ^олаверса, Узбекистон хакидаги хорижликларнинг фалсафий дунёкарашини кенгайтириш, уларнинг онгида тарихимизга нисбатан ижобий карашларни шакллантириш мухим саналади.

Хорижий давлатлардан мамлакатимизга ташриф буюриб, муайян муддатда юртимизда булиб турадиган сайёхлар хавфсизлигини, уларнинг хак-хукукларини конунийлигини назорат килиш мухим саналади. Юртимиздаги транспорт воситаларидан фойдаланишда, ахоли билан мулокот килиш жараёнида миллийлик билан боглик масалаларни хурмат килиш, сайёхларнинг шаъни ва кадрини туширмасдан муомалада булиш лозим. Шунингдек, халкимиз орасидан туризм сохасида хизматлар курсатувчилар маданиятини доим ий ошириб

бориш, юртимизга келган хорижий сайёхлар хисобини юритиб бориш, давлат ва нодавлат ташкилотларнинг ягона ахборот базасини шакллантиришда хавфсиз туризм сохаси мухим ахамият касб этади. Хорижий ва махаллий сайёхларнинг Узбекистон буйлаб туризмни амалга оширишда транспорт хизматининг кулайликларини купайтириш хам алохида ажралиб туради. Шунинг учун Бухоро, Самарканд, Хива ва Шахрисабз хамда бошка шахарлардаги транспорт инфратузилмалари, хизмат курсатиш сохаси обектларида плакатлар, белгилар, курсаткичлар урнатилмокда.

Шахарларимизда ташкил этилган хавфсиз туризм бошкармлари ходимлари томонидан хориждан ташриф буюрган сайёхларнинг мобил илова оркали мамлакатимизда булиш коидалари, виза ва руйхатга олиш жараёнлари тушунтириб борилади. уларга Узбекистоннинг диккатга сазовор манзиллар, уларнинг йуналишлари, шунингдек, якин ички ишлар органи таянч пунктлари ва тиббиёт муассасалари тугрисида доимий хабардор килиб туради. Мазкур мобил иловада сайёх хукукни мухофаза килиш органларига мушкул вазиятга тушиб колганлик тугрисида хабар юбориши ёки уз мамлакатининг консуллик идорасига мурожаат ёзиши мумкин[3]. Узбекистонда хорижий сайёхларнинг яшаш жойи хавфсизлигини таъминлаш, мехмонхонага жойлашиши ва уларга хизмат курсатиш сохасида хар бир мехмонхонага етиб келган сайёхлар учун маълумотлар базасини шакллантиришга имкон берувчи "Э-мехмон" электрон ахборот тизими жорий этилди. Бу тизим хам хавфсиз туризм сохаси ходимлари фаолияти билан чамбарчас боглик булиб, сайёхларнинг узлари учун хохлаган мехмаонхонада тунаб колиши, якин масофадаги зиёратгохларга боришни олдиндан режалаштириш учун хизмат килади. Мехмонхоналарга кириш жойи куну тун видеокузатув остида булиб, сайёхларнинг келиб-кетиши, уларнинг хавфсизлигини таъминлаш учун мулжалланган. Бундан ташкари, "Хавфсиз туризм" ягона аппарат-дастурий мажмуаси жорий этилган ва бу оркали биоро сайёхга кимдир ножуя харакат килса ёки тазъйик утказса, жавобгарни топиш, уларнинг шахсини аниклашга тез ёрдам беради. Бу видеокузатув, маълумотларни доимий тахлил килиб бориш ва автомат равишда кайта ишлаш имкониятини беради. Сайёхлар билан боглик хукукбузарликлар ва ходисалар тугрисидаги хабарларни кабул килиб, руйхатга олиб боришни амалга оширади. Туристик диккатга сазовор масканларга ташриф буюрган махаллий сайёхлар ва расмий хорижий делегациялар хавфсизлигини таъминлаш ва кечки кунгилочар дастурларни ташкил этиш сохасида сайёхларни индивидуал химоя килиш буйича махсус техник воситаларга булган талабларни ишлаб чикиш ва урнатиш хам узининг ижобий самарасини бермокда.

Самарканд вилоятига ташриф буюрган сайёхларга 2018-2022 йилларда хавфсиз туризм бошкарсиси билан хамкорликда куйидаги ёрдамлар курсатилди:

Саёхларга курсатилган ёрдам 2018 йил 2019 йил 2020 йил 2021 йил 2022 йил Жами

Тиббий ёрдам курсатиш 59 93 12 36 69 269

Манзилда адашган сайёхларга йуналиш курсатиш 1316 16 077 7 497 7 115 12 343 44 348

Туристларга хизмат курсатишга доир бошка масалалар (нарса ва буюмларини топиб бериш) 82 103 19 81 375 660

Жами 1 457 16 273 7 528 7 232 12787 45 277

Бу ракамлардан куринадики, мамлакатимизга ташриф буюраётган махаллий ва хорижий сайёхларнинг хавфсизлигини таъминлашда биргина Самарканд вилояти ИИБ Хавфсиз туризмни таъминлаш бошкармаси ходимлари ходимлари томонидан вилоятимизда доиий ишлар ташкил этилган. Юртимизда хавфсиз туризм салохиятини ошириш, туризм намойиши объектлари ва зиёратгох жойларни жиноятлардан холи худудларга айлантириш учун махаллий ахолининг хукукий ва фалсафий дунёкарашини юксалтириш хам амалга ошириб келинмокда. Узбекистоннинг хар бир худудида хорижий ва махаллий сайёхларнинг хукук ва эркинликлари хамда конуний манфаатларини химоя килиш, шунингдек, вилоят

худудида утказилаётган халкаро тадбирларда олий мартабали мехмонлар ва делегация вакилларининг хавфсизлигини таъминлаш борасидаги ишлар самарали ташкил этиб келинмокда.

Сунгги 2 йилда Самарканд вилоятига туристлар окимининг ташрифи хамда бошкарма ходимлари томонидан сайёхларнинг хавфсизлигини таъминлаш борасидаги курсаткичлар сезиларли даражада юкорига кутарилди. Жумладан, 2022 йилнинг 12 ойи давомида вилоятга махаллий ва хорижий сайёхлар ташрифи куйидагича булди;

- жами сайёхлар сони 5 млн 300 минг нафарни ташкил этиб, сайёхлар окими 2021 йил (2 млн 229 минг)га нисбатан 3 млн 10 минг нафарга ёки 131,4 фоизга;

- хорижий сайёхлар окими 800 минг нафарни ташкил этиб, 2021 йил (119 минг) га нисбатан 681 минг нафарга ёки 572,3 фоизга;

- махаллий сайёхлар окими 4 млн 500 минг нафарни ташкил этиб, 2021 йил (2 млн 100 минг) га нисбатан 240 минг нафарга ёки 114,3 фоизга ошди.

2021 йилда вилоятга жами 137 та хорижий давлатлардан 56 минг 212 нафар сайёхлар ташриф буюришган булса, 2022 йилда жами 168 та (32,3 фоизга купрок) давлатлардан 197 588 нафар (251,5 фоизга купрок) сайёхлар саёхат килиш максадида ташриф буюришди.

Шунингдек, 2021 йилда вилоятга жами 160 та расмий делегациялар таркибида 2047 нафар мехмонлар ташриф буюришган булса, 2022 йилда 127 та расмий делегациялар таркибида 3642 нафар мехмонлар ташриф буюришиб, бу курсаткич хам 77,9 фоизга кутарилди.

Бундан ташкари, вилоятга бир кунлик ташриф билан 2021 йилда 62 минг 788 нафар хорижий сайёхлар ташриф буюришган булса, 2022 йилда бу курсаткич 610 минг нафарни ташкил этиб, Самарканд вилоятига бир кунлик ташриф билан ташриф буюраётган сайёхлар окими карийб 10 баробарга ошди [4].

Утган икки йилда хам Самарканд вилояти Хавфсиз туризм бошкармаси ходимлари томонидан делегация вакилларини кутиб олиш, хавфсизлигини таъминлаш ва кузатиш ишлари самарали ташкил этилиб, ташрифлар давомида кунгилсиз холатларга йул куйилмади. Шунингдек, тарихий обидалар ва зиёратгохлар, туристик куча ва хиёбонларда бошкарма ходимлари томонидан жамоат хафвсизлигини таъминлаш хамда сайёхларга нисбатан мехмондустлик маданиятини ошириш борасидаги профилактик-таргибот ишлари самарали ташкил этилганлиги натижасида бирорта хам хорижий сайёхларга нисбатан жиноят ва хукукбузарликлар содир этилишига йул куйилмади, улар билан боглик бахтсиз ходиса ва тусатдан улим холатлари хам кайд этилмади.[3. 155]

Самарканд вилояти хавфсиз туризм бошкармаси ходимларининг аввалги йилдагиларга нисбатан жиноят кидирув ва профилактика йуналишларидаги курсаткичлари хам сезиларли даражада ошиб, вилоятда сайёхларнинг эркин харакатланиши ва узларини хавфсиз хис килишларида уз хиссамизни кушди. Хусусан, сунгги 2 йилда Самарканд вилояти ИИБ ХТТБ ходимлари томонидан 32 та жиноят фош этилиб, 29 та жиноятлар аникланган булса, жиноят содир этганлиги учун кидирув эълон килинган 17 нафар шахслар ушланиб, ноконуний сакланаётган 4 нафар фукаро ноконуний саклаётган куролларни уз ихтиёри билан топшириши ташкил килинди.

2021 йилда Самарканд вилояти ИИБ ХТТБнинг профилактика инспекторлари томонидан ташриф объектлари ва уларга туташ худудларда жами 468 та хукукбузарлар аникланган булса, 2022 йилда маъмурий амалиёт йуналишидаги курсаткичлар 857 тага етказилиб, 83,1 фоизга кутарилди.

Утган даврда сайёхлар куплаб ташриф буюрадиган жойлар, бозорлар, куча ва хиёбонлар, тарихий обида ва зиёратгохлар ва уларга туташ худудларда жиноятчиликнинг олдини олиш ва сайёхларга кушимча кулайликлар яратиш юзасидан мутасадди ташкилотлар ва махаллий давлат хокимияти органларига, тарихий обидалар ва зиёратгохлар маъмуриятларига 36 та таклифлар ва 4 та такдимномалар киритилди.

Шунингдек, бошкарма ходимлари томонидан сайёхларга нисбатан содир этилиши мумкин булган жиноят ва хукукбузарликларнинг олдини олиш, ахолининг маданияти ва мехмондустлик фазилатларини юксалтириш максадида жойларда доимий равишда учрашувлар ва давра сухбатлари утказилиб, оммавий ахборот воситаларида таргибот-ташвикот ишлари олиб борилмокда.

Мазкур ишлар юртимизда сайёхлар окимининг купайишига, халкаро микёсдаги тадбирларни тинч-осойишта утказишга, жамоат хавфсизлиги ва олий мартабали мехмонларнинг хавфсизлигини таъминлашга хизмат килади. Хавфсиз туризмни таъминлаш юртимиздаги барча фукароларни хам кенг куламда зиёратларга ташриф буюришига, вилоятлардаги бошкармалар ходимлари инсон кадри учун муносиб хизмат олиб боришга хизмат килади.

Янги Узбекистонда амалга оширилаётган ислохотлар сайёхларнинг самараси сифатида 2022 йилда "Самарканд шахри - турк дунёси ва Урта Осиёнинг туризм маркази" деб эътироф этилиши хамда Самарканд шахрининг эркин туристик зонага айлантирилиб, вилоятга авиация, темир йул ва автойул утказиш пунктлари оркали эркин кириб-чикишга рухсат этилганлиги саха ривожига хисса кушди. Бу эса, юртимизга ташриф буюрувчи сайёхлар окимининг ошишига, уз навбатида, уларнинг хавфсизлигини таъминлашга каратилган чора-тадбирларни янада кучайтиришга хамда Самарканд вилояти ИИБ Хавфсиз туризмни таъминлаш бошкармаси ходимларига янада купрок маъсулиятни юклайди.

Янги Узбекистондаги сайёхлик марказлари фаолиятини янада жадаллаштириш, уларнинг келгусида амалга оширадиган ишларини янада халкчил ва очиклик билан олиб бориш узига хос фаслафий ва иктисодий онгни талаб этади. Бу борада барча туристик объектларнинг сайёхлар камровини оширишга каратилган янги-янги инновацион режалар ишлаб чикиш асосида юртимизнинг "Хавфсиз худуд" сифатидаги имиджини янада кутариш давлатимизнинг максадидир. Бунинг учун Узбекистонга ташриф буюрадиган сайёхларнинг хавфсизлигини таъминлаш борасидаги ишларни янада изчиллик билан ракамлаштириш, инсон омилини камайтириш ижобий ахамият касб этиб боради.

АДАБИЁТЛАР:

1. https://lex.uz/

2. Мирзиёев Ш.М. Янги Узбекистон стратегияси. -Тошкент: O'zbekiston, 2021. 40-бет.

3. Tuxliyev.I.S. Turizm asoslari // Toshkent, 2014.155-bet.

4. https://uzbekistan.travel/en/

РЕЗЮМЕ:

Ушбу маколада Узбекистон Республикасида туризм сохасини ривожлантириш буйича олиб борилаётган ислохотларнинг фалсафий ахамияти, мамлакатимизга келаётган хорижий сайёхларнинг хавфсизлигини таъминлашнинг роли акс этган. Унда хорижий сайёхлар катори махаллий сайёхларнинг хам тарихий кадамжоларга ташрифи фалсафий онг ривожи билан богликлиги ёритилган.

Калит сузлар: туризм индустрияси, хавфсиз туризм, хорижий ва махаллий сайёхлар, давлат, фалсафий онг, дунёкараш, ташриф.

РЕЗЮМЕ:

В данной статье отражено философское значение проводимых в Республике Узбекистан реформ в сфере туризма, роль обеспечения безопасности иностранных туристов, прибывающих в нашу страну. Подчеркивается, что посещение туристами исторических мест связано с развитием философского сознания человека.

Ключевые слова: индустрия туризма, безопасный туризм, иностранные и местные туристы, государство, философское сознание, мировоззрение, визит.

RESUME:

This article reflects the philosophical significance of the reforms being carried out in the Republic of Uzbekistan in the field of tourism, the role of ensuring the safety of foreign tourists arriving in our country. It is emphasized that tourists' visits to historical places are associated with the development of a person's philosophical consciousness.

Key words: tourism industry, safe tourism, foreign and local tourists, state, philosophical consciousness, worldview, visit.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.