Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОН ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ХАЛҚАРО СТАНДАРТЛАРНИ ЖОРИЙ ҚИЛИШДАГИ МАВЖУД МУАММОЛАР ВА ЕЧИМЛАР'

ЎЗБЕКИСТОН ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ХАЛҚАРО СТАНДАРТЛАРНИ ЖОРИЙ ҚИЛИШДАГИ МАВЖУД МУАММОЛАР ВА ЕЧИМЛАР Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

240
47
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
таълим сиѐсати / олий таълим тизими / таълим ташкилотлари / халқаро стандартлар / молиявий ва академик мустақиллик / илмий салоҳият / сифатли таълим ва рақамлаштириш.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Элдоржон Элмуродов

Мазкур мақолада таълим сиѐсатининг муҳимлиги, хусусан олий таълим тизимини халқаро стандартлар асосида ислоҳ қилишга доир илмий-назарий ҳамда амалий масалалар таҳлил қилинган. Хусусан, инсон капиталини ривожлантиришда таълимнинг ўрни, ривожланган мамлакатлар олий таълим тизимидаги меъѐрларни мамлакатимиз учун татбиқ этиш, жаҳон стандартларига интеграциялашуви каби жараѐнлар қиѐсий метод асосида тадқиқ этилган. Шунингдек, мазкур илмий мақолада олий таълим тизимида халқаро стандартларни қўллаш масалаларида ўз ечимини кутаѐтган бир қатор долзарб муаммо ва камчиликлар, уларнинг ечимига доир хулоса ва таклифлар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОН ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ХАЛҚАРО СТАНДАРТЛАРНИ ЖОРИЙ ҚИЛИШДАГИ МАВЖУД МУАММОЛАР ВА ЕЧИМЛАР»

УЗБЕКИСТОН ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ХАЛЦАРО СТАНДАРТЛАРНИ ЖОРИЙ КДЛИШДАГИ МАВЖУД МУАММОЛАР

ВА ЕЧИМЛАР

Элдоржон Элмуродов

Узбекистан Республикаси Президенти хузуридаги Давлат бошкаруви академияси мустакил изланувчиси

АННОТАЦИЯ

Мазкур маколада таълим сиёсатининг мухимлиги, хусусан олий таълим тизимини халкаро стандартлар асосида ислох килишга доир илмий-назарий хамда амалий масалалар тахлил килинган. Хусусан, инсон капиталини ривожлантиришда таълимнинг урни, ривожланган мамлакатлар олий таълим тизимидаги меъёрларни мамлакатимиз учун татбик этиш, жахон стандартларига интеграциялашуви каби жараёнлар киёсий метод асосида тадкик этилган. Шунингдек, мазкур илмий маколада олий таълим тизимида халкаро стандартларни куллаш масалаларида уз ечимини кутаётган бир катор долзарб муаммо ва камчиликлар, уларнинг ечимига доир хулоса ва таклифлар келтирилган.

Калит сузлар: таълим сиёсати, олий таълим тизими, таълим ташкилотлари, халкаро стандартлар, молиявий ва академик мустакиллик, илмий салохият, сифатли таълим ва ракамлаштириш.

КИРИШ

XXI асрнинг дунёда "яшаб колиш" учун кураш нихоятда мураккаб вокеликлар билан кечаётган бир пайтда нажот факат таълимда эканлиги яна бир бор уз исботини топмокда. Тараккиёт сари интилган хар кандай давлат аввало инсон капиталига сармоя сафарбар этиши таълим масаласининг канчалик долзарб эканлигини курсатади. Глобал тенденциялардан ортда колмаслик нуктаи-назаридан инсон тараккиётига ургу бериш хар кандай мамлакат истикболининг асосидир. Инсон капитали эса таълим сифатига, унинг халкаро андозалар негизида ривожланиши билан чамбарчас богликдир. Янги аср арафасида Осиё ва Африка давлатлари ривожланиш буйича деярли бир хил даражада эди. Х,озир эса, Конго ёки Эфиопияни Жанубий Корея ва Сингапур билан киёслаб булмайди. Жанубий Корея ва Сингапур инсон капиталига уз вактида эътибор каратгани туфайли иктисодий жихатдан юксалди. Буни Гана тарихи хам тасдиклайди: 1990

January, 2023

131

ñunnapga Ba 2000 ñunnap öomuga MaMnaKaT TatnuMra KeTaguraH xapa^arnap MHKgopuHH hkkh öapoöap KynaHTupum opKanu acocuñ KypcaTKHHnapHH KecKHH omupumra MyBa^aK öyngu. Hara^aga 1999 ñungaH 2012 ñunrana MaMnaKarga caBogxoHHHK gapa^acu 64 $ou3ra eTgu, KammoKnuK gapa^acu эca 61 ^orogaH 13 ^orora Tymgu. XanKapo aHgo3anapra moc TatnuM cuecara ropuTraH Ba yHH caMapanu Tacappy^ этгaн KynruHa MaMnaKarnapga нннoвaцнoн TapaKKueT Ky3arangH. 3aMOHaBHH xanKapo TatnuMHHHr KynnaHunumu y3-y3ugaH h^thmohh-HKTucoguH MyaMMonapHHHr eHHMura xH3Mar Kungu.

KeHHHru ñunnapga MaMnaKaTHMH3ga H^THMouH-uKTucogHH puBo^naHHrnHHHr ycTyBop KyHanumnapura x,aMga xanKapo cTaHgapTnap Tanaönapura moc KenaguraH onuñ TatnuM th3hmhhh aparum 6yñHHa KeHr KynaMnu umnap aManra omupunMoKga. MacanaH, 2017 ñanga Hннoвaцнoн puBo^naHum Ba3HpnurH, 2017-2020 ñunnapga ^aMH 18 Ta unMHñ TamKHnoT, 10 Ta hhmhh MapKa3, 4 Ta TexHonapK, 1 Ta ^aMrapMa Ba 1 Ta Munnuñ BeHHyp $oHgu TamKHn этнngн. EyHgañ Muconnap Kynnaö Tonunagu. YMyMaH onraHga, gaBnaTHMH3 xyKyMaTH ToMoHHgaH axpnu öunuM caBuacuHH omupum, cu^arau TatnuM TH3HMHHH aHaga puBo^narnupum, yHra xanKapo cTaHgapTnapHH ^opuñ этнm öopacuga ucnoxoTnap aManra omupuö KenuHMoKga.

Á^ABHÉT^AP TAX^HHH BA METO^O^OrHH

YrraH gaBp HHuga Y36eKHcTOH PecnyönuKacuHH aHaga puBo^naHTupum 6yñHHa X,apaKarnap cTpareruacHHHHr TypTHHHu ycTyBop HyHanumu, Y36eKHcTOH PecnyönuKacu npe3ugeHTHHHHr "Onuñ TatnuM th3hmhhh aHaga puBo^naHTupum Hopa-Tagöupnapu Tyrpucuga^rH x,aMga "Onuñ TatnuM Myaccacanapuga TatnuM cu^aTHHH omupum Ba ynapHHHr MaMnaKaTga aManra omupunaeTraH KeHr KaMpoBnu ucno^oTnapga $aon umTupoKHHH TatMHHnam 6yñHHa KymuMHa Hopa-Tagöupnap Tyrpucuga^rH Kapopnapu goupacuga TatnuM cox,acuga aManra omupunumu 3apyp öynraH Macananap, xycycaH onuñ TatnuM th3hmhhh ucnox, Kunum, 3aMoHaBuñ xopu^un Ta^puöanapHH Kynnam opKanu yHHHr caMapagopnuruHH omupumra KaparunraH 6up KaHHa aManuñ ucnoxoTnap aManra omupungu. HnM-^aH TH3HMuga gaBnaT cuecara puBo^narnupuS KenuHMoKga. ^yMnagaH, Onuñ TatnuM th3hmhhh 2030 ñunrana puBo^naHTupum Koнцeпцнacн, HnM-^aHHH 2030 ñunrana puBo^naHTupum Koнцeпцнacн, "RrnM-^aH Ba unMHñ-^aonuaT Tyrpucuga^rH Ba "Hннoвaцнoн ^aonuaT Tyrpucuga^rH, "TatnuM Tyrpucuga^rH KoHyHnap Kaöyn KunuHgu. Ma3Kyp KoHyH Ba Kapopnap opKanu onuñ TatnuM th3hmhhh ucnox Kunum, yHH 3aMoH Tanaönapu acocuga xopu^un cTaHgapTnap acocuga aHaga

January, 2023

132

ISSN: 2181-1385

Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1

ривожлантириш борасида амалий сай-харакатлар олиб борилмокда. Айнан замон талабларига мослаштириш максадида ЮНЕСКО томонидан жорий этилган "Таълимнинг халкаро стандарт классификацияси" хамда "ТХСК: Таълим ва касбий тайёрлаш сохалари" асосида "Олий таълимнинг Давлат таълим стандарти. Асосий коидалар" ва "Олий таълимнинг Давлат таълим стандарти. Олий таълим йуналишлари ва мутахассисликлари классификатори" каби хужжатлар оркали бизнинг олий таълим тизимимизнинг интеграциялашуви амалга ошмокда.

Узбекистон олий таълим тизимига халкаро стандартларни жорий килиш асосида таълим тизимини такомиллаштиришдаги мавжуд муаммоларга аниклик киритилди. Мазкур масалалар буйича илмий изланишлар олиб борилди. Бугунги олий таълим тизимида жахоннинг илгор стандартларини тадбик этишга оид сифат ва микдорий тахлиллар, киёслаш ва эмпирик методлар -кузатиш ва тизимли ёндашув каби усуллардан самарали фойдаланилди.

ТАХЛИЛ ВА НАТИЖАЛАР

Бугунги кунда республикада 159 та олий таълим муассасаси мавжуд булиб, шундан университет - 30 та, институт - 45 та, академия - 3та, консерватория - 1 та, филиал - 28 та, нодавлат ОТМлар - 24 та хамда 28 таси хорижий олий таълим муассасаси ва уларнинг филиаллари хисобланади (Диаграмма №1). Мамлакатда хорижий ОТМлар филиаллари йилдан йилга купаймокда. Сунгги 3 йилда хорижий олий таълим муассасалари сони 10 тадан 20 тага ошди. Хусусан, 2021/2022-укув йилидан Тошкентда Санкт-Петербург давлат университети филиали, Бутунроссия кинематография институти филиали, Венгриянинг Дебрецен университети филиали, 2022/2023 -укув йилидан эса Россия тиббиёт университетининг Тошкент филиали таълим фаолиятини бошлайди. Шунингдек, геология йуналишида мутахассислар тайёрлайдиган Италиянинг Пиза университети филиали очилиши кутилмокда.

January, 2023

Диаграмма №1

Мамлакатимизда олий таълимни тизимли ислох килишнинг устувор йуналишларини белгилаш, замонавий билим ва юксак маънавий-ахлокий фазилатларга эга, мустакил фикрлайдиган юкори малакали кадрлар тайёрлаш жараёнини сифат жихатидан янги боскичга кутариш, олий таълимни модернизация килиш, илгор таълим технологияларига асосланган холда ижтимоий соха ва иктисодиёт тармокларини ривожлантириш максадида Узбекистон Республикаси Олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш Концепцияси кабул килинди. Мазкур концепция Узбекистон олий таълим тизимида халкаро стандартларни куллашда туб сифат узгаришларини амалга оширишга туртки булди. Республикадаги камида 10 та олий таълим муассасасини халкаро эътироф этилган ташкилотлар (Quacquarelli Symonds World University Rankings, Times Higher Education ёки Academic Ranking of World Universities) рейтингининг биринчи 1000 та уриндаги олий таълим муассасалари руйхатига киритиш; халкаро тажрибалардан келиб чикиб, олий таълимнинг илгор стандартларини жорий этиш; укув жараёнини боскичма-боскич кредит-модуль тизимига утказиш; олий таълим муассасаларининг академик мустакиллигини таъминлаш; олий таълимнинг инвестициявий жозибадорлигини ошириш, хорижий таълим ва илм-фан технологияларини жалб этиш каби мухим вазифалар белгилаб олинди.

January, 2023

134

Мазкур вазифалардан келиб чикиб, 2018 йилдан Узбекистан ва хорижий олий таълим муассасаларининг узаро келишуви хдмда кушма таълим дастурлари асосида талабаларни укитишни ташкил этиш ва икки томонлама тан олинадиган диплом бериш амалиёти жорий этилди. Натижада, 2021-2022 укув йилига келиб, република олий таълим муассасаларида 394 та кушма таълим дастурлари жорий этилди (Диаграмма №2):

Диаграмма №2

Хорижий университетлар билан жорий этилган цушма таълим дастурлари

450 400 350 300 250 200 150 100 50 0

378

394

282 293

¿b¿

189

63 96 96

2019-2020 2020-2021

бакалавриат ■ магиструтура ■ жами

2021-2022

Мамлакатимизнинг хар бир олий таълим муассасаси билан А^Ш, Буюк Британия, Франция, Италия, Нидерландия, Россия, Япония, Жанубий Корея, Хитой ва шу каби бошка давлатларнинг етакчи илмий-таълим муассасалари билан хамкорлик алокаларининг урнатилгани ута мухим ахамият касб этади. Шу асосда хар йили 350 нафардан ортик хорижлик юкори малакали педагог ва олимларнинг мамлакатимиз олий укув юртларига укув жараёнига жалб этилмокда. Илгор халкаро имтихон тизимлари (TOEFL, IELTS, CEFR, SAT General, SAT Subject ва хоказо) сертификатларига эга булган абитуриентларга тегишли фанлардан белгиланган энг юкори балл бериш ва ушбу фанлар тест синовидан озод килиш тартиби жорий этилди.

Молиявий ва академик мустакиллик бериш тараккий этган давлатларда жорий этилган асосий демократик тамойиллардан бири хисобланади. Жумладан, олий таълим муассасаларига академик мустакиллик берилиши мухим кадамлардан булиб, 2021/2022 укув йилидан бошлаб барча укув режа ва укув дастурлар хар бир олий таълим муассасаси томонидан мустакил равишда ишлаб чикилиши ва тасдикланиши жорий этилди. Шунингдек, республикадаги 10 та олий таълим муассасалари узини узи молиялаштириш тизимига утказилди. Бундай

January, 2023

135

амалиёт 2017 йилга кадар булмаган эди. Натижада ОТМларнинг академик мустакиллиги таъминланмокда. Х,ар бир ОТМ мустакил бозорнинг мавжуд тамойилларини хисобга олган холда ракобатга киришади. Сифатли кадрлар тайёрлашга хизмат килади. Бу эса коррупция ва непотизм каби салбий иллатларни олдини олишда мухим кадам булади. Шу сабабли хам сунгги йилларда педагогларнинг ойлик маошлари 2018 йилга нисбатан 2,5 баробарга оширилди. Олий таълим муассасалари хузурида аник, табиий фанларга ихтисослаштирилган 6 та мактаблар ташкил этилиб, иктидорли ёшларни саралаш тизими яратилди.

2017 йилга кадар олий таълим тизимига тугридан-тугри инвестициялар жалб этилмаган булса, 2017-2020 йилларда жами 4,3 млрд. доллар жалб этилди. Олий таълим муассасалари сони икки баробарга ошди. Хусусан, олий таълим муассасалари сони 2000 йилда 61 тани ташкил этган булса, 2020 йилга келиб 141 тага етди. Яъни охирги турт йил мобайнида 49 та янги ОТМлари ташкил этилди. Маълумки, хусусий ОТМлар 2016 йилга кадар мавжуд булмаган эди. 2017 йилдан то шу кунга кадар жами 10 дан ортик хусусий ОТМлар очилди. Хорижий ОТМлар (филиаллари) сони 4 баробарга оширилиб, бугунги кунда уларнинг сони 28 тани ташкил этмокда.

Юкорида таъкидлаб утилган олий таълим тизимида халкаро стандартларни куллаш масалаларида уз ечимини кутаётган бир катор долзарб муаммо ва камчиликлар сакланиб колмокда.

А) Олий таълим билан камров даражасининг ахоли сонига нисбатан етарли даражада эмаслиги: 2016 йилда битирувчиларни олий таълимга камрови 9 фоизни ташкил этган булса, хозирда камров даражаси уч баробарга оширилди. 2021 йилга келиб 28 фоизга етказилди. 2022 - 2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегиясининг 46-максадида белгиланганидек, келгуси беш йил ичида уни 50 фоизга етказиш мухим вазифалардан бири килиб белгиланди. Шунингдек, олий таълимнинг бакалавриат, магистратура ва сиртки шакллари учун квоталар оширилиб, кечки таълим шакли жорий этилди. Давлат грантлари сони 47 мингтага купайтирилиб, эхтиёжманд оилаларга 2 мингта алохида грантлар ажратилди.

Б) Таълим сифатини таъминлаш сохасида: 2026 йилга кадар 10 та салохиятли республика олий таълим муассасасини QS ва THE халкаро рейтингларига киришга максадли тайёрлашни олдимизга максад килиб куйган эканмиз, таълимнинг сифатига алохида эътибор бериш керак булади. Хусусан, давлат таълим стандартлари, дастурлари, низом ва талабларини халкаро стандартларга мос холда замон

January, 2023

136

талаблари асосида шакллантириш оркали уларда Янги Узбекистон тараккиётини узида мужассам этишига эришмогимиз даркор. Бу борада ижобий узгаришлар сезилмокда. Хусусан, республика олий таълим тизимининг жахон таълим маконига интеграциясини жадаллаштириш ва замон талабларига мослаштириш максадида ЮНЕСКО томонидан жорий этилган "Таълимнинг халкаро стандарт классификациям" хамда "ТХСК: Таълим ва касбий тайёрлаш сохалари" асосида 2021/2022 укув йилидан бошлаб олий таълим стандартлари кайта ишлаб чикилди ва тасдикданди. Булар "Олий таълимнинг Давлат таълим стандарти. Асосий коидалар" ва "Олий таълимнинг Давлат таълим стандарти. Олий таълим йуналишлари ва мутахассисликлари классификатори" деб номланган хужжатлардир. Сунгги 3 йилда олий таълим муассасаларининг 1611 нафар профессор-укитувчиси хорижий олий таълим муассасаларида стажировка уташи ва малака ошириши таъминланди. Халкаро хамкорлик доирасида хорижий олий таълим ва илмий муассасалар магистратура мутахассислигига 112 нафар, докторантурасига 51 нафар ёшлар таълим олишга кабул килинди. «Эл-юрт умиди» жамгармаси оркали 46 нафар профессор-укитувчининг Канада, Буюк Британия ва Италия давлатларида стажировка уташи таъминланди. 2017 - 2019 йилларда таълим жараёнига 1154 нафар хорижлик юкори малакали педагог ходим ва олим жалб этилди (АКТТТдя.н 94 нафар, Европа мамлакатларидан 445 нафар, Осиё мамлакатларидан 299 нафар, МДХ, мамлакатларидан 316 нафар).

В) Илмий салохият даражасининг пастлиги: Бугунги кунда олий таълим муассасалари аксариятининг илмий салохияти 50 фоизга хам етмайди. Бу жиддий муаммо. Хрзирги кунда республика ОТМларидаги илмий даражалар берувчи илмий кенгашлар сони 84 тани ташкил килмокда (2017 йилда 48 та эди). Сунгги 3 йилда 1693 нафар профессор-укитувчи докторлик диссертациясини химоя килиши натижасида олий таълим муассасаларида илмий даражага эга педагог ходимлар сони 9 636 нафарга етди (шундан 2130 нафари фан доктори (DSc), 7506 нафари фан номзоди (PhD) хамда республика олий таълим муассасаларининг илмий салохияти 5,1 фоизга ошишига эришилди. Илмий салохиятни ошириш максадида бир нечта енгилликлар амалга ошириб келинмокда. Хусусан, олий таълимдан кейинги таълимнинг бир погонали тизими жорий килинган хорижий давлатларнинг руйхати хар йили халкаро рейтингларда биринчи 300 та уриндан бирини эгаллаган олий таълим ташкилотларида олинган фалсафа доктори (PhD) ёки фан доктори (DSc) илмий даражаси тугрисидаги хужжатлари Узбекистон Республикасида фан доктори (DSc) сифатида

January, 2023

137

тугридан-тугри тан олиниши ва нострификация килиниши, шунингдек халкаро рейтингларда биринчи 300 та уриндан бирини эгаллаган олий таълим ташкилотларида олинган профессор, доцент, катта илмий ходим ва уларга тенглаштирилган бошка илмий унвонлар тугрисидаги хужжатлар олий таълим муассасалари ва илмий ташкилотлар кенгашларининг тавсиясига асосан Узбекистон Республикасида кушимча экспертиза утказмасдан ва бошка синовларсиз тугридан-тугри тан олиш тартиблари жорий этилди.

Г) Олий таълимни ракамлаштириш борасида: 2020 йилда руй берган пандемия бизнинг олий таълим тизимимизда ракамли технологияларни жорий этиш борасида олдинда бажаришимиз лозим булган куплаб вазифалар борлигини курсатди. Аксарият ахоли вакиллари ва кенг жамоатчилик масофа оркали онлайн тарзда олиб борилган дарс машгулотларининг сифати коникарли эмаслиги, укув ва бошкарув таълим жараёни тулик автоматлаштирилмаганлигидан турли эътирозларни билдира бошлади. Вахоланки, хорижий давлатларнинг юртимиздаги филиаллари булган Сингапур менежментни ривожлантириш институти, Турин политехника университети, Вебстер университети, Инха университети ва шу каби бошка хорижий давлатларнинг филиалларида бу каби муаммоли масалалар укув таълим жараёнига татбик этиб келинмокда. Шу сабабли юртимиздаги олий таълим тизимида авваллари мавжуд булмаган ракамлаштириш ишлари кенг микёсда амалга оширилмокда. Хусусан, ракамли университет лойихаси доирасида "Маъмурий бошкарув", "Укув жараёни", "Илмий фаолият" ва "Молиявий бошкарув" модулларидан иборат "Олий таълим тизимларини бошкариш ахборот тизими" жорий килиниб, олий маълумот олганлик тугрисидаги диплом маълумотларининг ягона электрон базаси яратилди. Давлат олий таълим муассасаларининг 50 фоизи укув жараёнлари кредит-модул тизимига утказилди. Узлуксиз касбий таълим электрон платформаси яратилди ва у оркали педагог ва рахбар ходимлар хохлаган вактда ва хохлаган жойда турли мобил курилмалар оркали узлуксиз малакаларини ошириб бориш имконияти яратилди. Олдинлари укитувчилар хар 5 йилда ва рахбар ходимлар хар 3 йилда малакасини ошириб келар эди.

Д) Рейтинги юкори дунё давлатлари таълими боскичига эришиш борасида: Давлат рахбари Ш.Мирзиёев узининг маърузаларида сифатли таълим тизимини хорижий стандартлар асосида юртимизда йулга куйиш учун доимо изланишда ва харакатда булишимиз кераклиги хакида суз боради. Дархакикат, биз дунёга очилмасак, замон талабларини узлаштирмасак ракобатбардош кадрларни

January, 2023

138

еткэзиб берa oлмaймиз. шу мэксэддэ 6угунги кyндa реcпyбликa ОТMлaридa кушмэ укув дacтyрлaри дoирacидa хдм aмaдий ишдaр aмaдгa ошириб келинмoкдa. Хycycaн, Узбекистондэги олий тaълим мyaccacaлaридa MДX, Ba Еврoпaнинг кэтор нуфузли олий укув юртлaри билaн xдмкoрликдaги double degree тaълим дacтyрлaри acocидa укитиш кaмрoви кенгaймoкдa. ЛКШ, Гермaния, Фрaнция Итэлия, Финляндия, Нидерлaндия, Туркия, Индонезия, Исроил Ba бoшкa 22 тa дaвлaтнинг 104 тa етэкчи yниверcитетлaри билaн xдмкoрликдa кУшмa тaълим дacтyрлaри acocидa бaкaдaвриaтнинг 83 тa тaълим йунвлиши Ba мaгиcтрaтyрaнинг 64 тa мyтaхaccиcлиги бyйичa кaдрлaр тaйëрлaш йyлгa кУйилгaн. Улaрдa aхбoрoт-кoммyникaция технoлoгиялaри, хaдкaрo хукукий мyнocaбaтлaр, бизнесни бошкэриш, дacтyрлaш Ba бoшкa зaмoнaвий йyнaлишлaр бyйичa кaдрлaр тaйëрлaнмoкдa. Хорижий олий тaълим мyaccacaдaридaн Сингaпyр менежментни ривожлэнтириш институти, Лcтрaхaн дaвлaт техникa университетининг Тошкент вилoятидaги филиaдидa хдмдэ TEAM университети, ФaрFOнa шэхридэ Корея х^кэро университети кaби нoдaвлaт олий тaълим мyaccacaдaри фaoлияти йyлгa кУйилгaн.

ХУЛОСА ВА ТАКЛИФЛАР

Юкоридэги тaxлиллaр вa билдирилгaн фикрлaрдaн келиб чиккaн холдэ, биз Узбекистон олий тaълим тизимидa хaдкaрo cтaндaртлaрни кУллaш бoрacидa кyйидaги ишлaрни aмaдгa оширишни мaкcaдгa мувофик деб хдсоблэймиз:

1. Реcпyбликaдa тaълим кaмрoвини кенгaйтириш жaрaëнидa тaълим cифaтини ошириш бoрacидaги тaдaб вa мезoнлaрни тaкoмиллaштириб бориш лозим.

2. Тaълим жaрaëни билaн ишлaб чикaриш yртacидaги yзaрo бoFликдикни тизимли вa хэл^ро кacблaр кдaccификaцияcи cтaндaртигa мос тaрздa шaкдлaнтириш. Олий тэълим билэн ишлэб чикэриш уртэсидэги интегрaцияни сифэтли тэълим бериш оркэли мэвжуд мехдэт бозоридэги тaдaб вэ тэклифлэр эсосидэ ш^га оширишни тупик йулга куйиш лозим.

3. Maмлaкaт олий тэълим тизимини 2021/2022 укув йилидэн бошлэб рейтинг тизимидэн кредит-модуль тизимигэ уткэзиш бошлэнди. Maзкyр хэлкэро стэндэртлэрни олий тэълимгэ "тэжрибэ-синов боскичидэн" тулик жорий этилишигэ эришиш лозим. Буни тэълимнинг хэлкэро стэндэрт клэссификэцияси эсосидэ aмaдиëтгa тэтбик этилишигэ элохидэ эътибор бериш лозим булэди.

4. Олий тэълим тизимини бошкэриш жaрaëнидa иштирокчилэр, яъни тэълим cиëcaтини aмaдгa оширэдигэн

January, 2023

139

сиёсий институтларнинг вазифалариларни аник белгилаш лозим. Ушбу иштирокчилар уртасидаги мутаносиблик таълим сохасидаги давлат сиёсатини самарали амалга оширилишини таъминлайди.

5. Олий таълим тизимини нафакат бошкарув жараёнига, балки унинг укув, илмий ва услубий каби жараёнларига хам очиклик ва шаффофликни таъминлайдиган ракамлаштиришни янада жадаллаштириш лозим. Бунда талабаларни бахолаш ва кредит туплашини кайд этувчи автоматлаштирилган интернет платформалари, талабалар томонидан масофадан туриб фанлар ва укитувчиларни танлаш тизими, кредитларни туплаш тизими ва шу каби хорижий стандартларга мос механизмларини жорий этиш олдимизда турган мухим вазифаларимиздан биридир.

REFERENCES

1. 2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар стратегияси тугрисидаги Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги 4947-сон Фармони // Узбекистон Республикасининг конун хужжатлар туплами, 2017 йил, 6-сон, 70-модда, 20-сон, 354- модда, 23-сон, 448-модда.

2. 2022 - 2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси тугрисидаги Узбекистон Республикаси Президентининг 28.10.2022 йилдаги ПФ-60-сон Фармони // ^онунчилик маълумотлари миллий базаси, 18.03.2022 й., 06/22/89/0227-сон.

3. Илм-фан ва илмий-фаолият тугрисидаги Узбекистон Республикасининг 29.10.2019 йилдаги УР^-576-сон конуни // ^онунчилик маълумотлари миллий базаси, 12.10.2021 й., 03/21/721/0952-сон.

4. Илм-фанни 2030 йилгача ривожлантириш Концепциясини тасдиклаш тугрисидаги Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 29 октябрдаги ПФ-6097-сон Фармони // ^онунчилик маълумотлари миллий базаси, 09.11.2021 й., 06/21/3/1037-сон.

5. Инновацион фаолият тугрисидаги Узбекистон Республикасининг 24.07.2020 йилдаги УР^-630-сон конуни // ^онун хужжатлари маълумотлари миллий базаси, 24.07.2020 й., 03/20/630/1101-сон.

6. Олий таълим муассасалари //www.edu.uz/uz/otm/index

7. Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисидаги Узбекистон Республикаси

January, 2023

140

ISSN: 2181-1385

Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12 | ASI-Factor: 1,3 | SJIF: 5,7 | UIF: 6,1

Президентининг 05.06.2018 йилдаги П^-3775-сон ^арори // ^онун хужжатлари маълумотлари миллий базаси, 26.03.2021 й., 07/21/5040/0243-сон. 8. Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисидаги Узбекистон Республикаси Президентининг П^-2909-сон карори. 2017 йил 20

06/20/6075/1330-сон.

9. Салохужаев Р. Инсон капитали тараккиёти замонавий иктисодиётни ривожлантиришнинг ягона йули // www.review.uz/oz/post/rauf-saloxojaev-inson-kapitali-taraqqiyoti-zamonaviy-iqtisodiyotni-rivojlantirishning-yagona-yoli

10. Таълим тугрисидаги Узбекистон Республикасининг 23.09.2020 йилдаги УР^-637-сон конуни // ^онунчилик маълумотлари миллий базаси, 12.10.2021 й., 03/21/721/0952-сон.

11. Узбекистон Республикаси Олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш Концепциясини тасдиклаш тугрисидаги Узбекистон Республикаси Президентининг 08.10.2019 йилдаги ПФ-5847-сон Фармони // ^онунчилик маълумотлари миллий базаси, 18.03.2022 й., 06/22/89/0227-сон.

12. Хужаев А. Халкаро стандартларни жорий этиш - жахон таълим маконига интеграция шарти // www.yuz.uz/news/xalqaro-standartlarni-joriy-etish--jahon-talim-makoniga-integratsiya-sharti

13. Шеркулов Р. Инсон капиталини ривожлантиришдаги узилишлар // www.xs.uz/uzkr/post/inson-kapitalini-rivozhlantirishdagi-uzilishlar

14. Узбекистон Республикаси Президентининг Олий Мажлис депутатлари ва Узбекистон халкига Мурожаатномаси. 2022 йил 20 декабрь. https://president.uz/uz/lists/view/5774

15. E.Elmurodov. Transformation of higher education policy in Uzbekistan through the prism of internationalization: reality and challenges. International Scientific and Practical conference on "Raising a new generation in era of global transformation: challenges and prospects" April 1, 2022. Pucheon University. Baktria press. 2022, pp139-142

16. E.Elmurodov, O.Adilov. Quality Assurance Issues in International Collaboration Programs in Uzbekistan in Higher Education: Dilemmas and Challenges in State Policy"Таълимдаги халкаро тадкикотларнинг Янги Узбекистон тараккиётидаги урни" мавзусидаги халкаро илмий-амалий конференция илмий ишлар туплами. Тошкент: Таълим сифатини бахолаш буйича халкаро тадкикотларни амалга ошириш миллий маркази, 2022. pp-252-256

апрель // Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 28.09.2020 й.,

January, 2023

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.