Научная статья на тему 'ЎЗБЕКИСТОН ЛАНДШАФТ ДИЗАЙНИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ВА РИВОЖЛАНТИРИШДАГИ АСОСИЙ ТАМОЙИЛЛАР'

ЎЗБЕКИСТОН ЛАНДШАФТ ДИЗАЙНИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ВА РИВОЖЛАНТИРИШДАГИ АСОСИЙ ТАМОЙИЛЛАР Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
2
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Ҳамидова Д. А.

В статье рассмотрены вопросы оптимизации ландшафтных среды, а также проанализирован опыт выполнения научно-исследовательских разработок.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕКИСТОН ЛАНДШАФТ ДИЗАЙНИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ВА РИВОЖЛАНТИРИШДАГИ АСОСИЙ ТАМОЙИЛЛАР»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "THE SILK ROAD: COOPERATION THROUGH THE PRISM OF TOURISM"

OCTOBER 10-11, 2024

УЗБЕКИСТОН ЛАНДШАФТ ДИЗАЙНИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ВА РИВОЖЛАНТИРИШДАГИ АСОСИЙ

ТАМОЙИЛЛАР

Х,амидова Д.А

Укитувчи, Самарканд давлат архитектура-курилиш институти https://doi.org/10.5281/zenodo.13906324

Аннотация. В статье рассмотрены вопросы оптимизации ландшафтных среды, а также проанализирован опыт выполнения научно-исследовательских разработок.

Агар худуд учун ландшафт дизайни тамойиллари хакида гапирадиган булсак, унда бир катор асосийларини ажратиб курсатиш керак:

- Бутунлик. Бу худуднинг турли кисмларида бир хил элементларнинг жойлашиши. Элементлар хам декоратив, хам табиий равишда олинади. Ландшафтнинг яхлитлигига эришиш учун сиз дастлаб режа тузишингиз ва композициянгиз мавзусини хал килишингиз керак. Ушбу тамойилнинг асосий гояси - ландшафтнинг барча элементларининг бирлиги ва уйгунлиги.

- Оддийлик - ландшафт дизайнининг яна бир тамойилидир. Табиатда хамма нарса оддий, гузал ва табиийдир, бу одамни узига жалб килади, шунинг учун ландшафт дизайнида мураккаб элементлар, шакллар ва турли хил ранглар ва соялар туплами булмаслиги керак -иккита ёки учтаси кифоя булади ва уларни асосий элементларда такрорлаш.

- Мувозанат тамойили. Ушбу тамойилга риоя килмаслик билан сиз хатто уз худудингизда мавжуд булган уйгунликка хам хавф тугдирасиз. Баланс ассиметрик ёки симметрик булиши мумкин .

Симметрик мувозанат - бу кузгу тасвиридаги бир хил элементларнинг битта кузгалмас, визуал равишда аникланган нуктага нисбатан такрорланиши. Бундай нукта ландшафтнинг турли элементлари булиши мумкин, масалан, уй, веранда ёки бог йулаги -буларнинг барчаси муайян лойихага боглик. Такрорлаш учун усимликлар гурухларини ёки гул ётоклари шаклидан фойдаланиш мумкин. Асимметрик мувозанат - хар хил шакл ва улчамлар, лекин айни пайтда ранг жихатида уйгунлик бузилмаслиги керак ва шакллар бир-биридан устун булмаслиги керак. Ушбу мувозанатнинг асосий гояси битта тизимли булмаган ва узгарувчан омил фонида усимликларнинг тузилиши, шакли, турининг бирлиги, масалан, тошлар шакли ва хажми буйича бутунлай бошкача булади .

Усимликларнинг уйгунлиги. Усимликлар, улар куп ёки оз булишидан катъи назар, бир-бири билан мукаммал уйгунликда булиши керак. Танланган усимликлар хакида хамма нарсани билиб олиш керак: етукликдаги улчами, гуллаш даврида кандай куриниши, сугориш тартиби, тупрок имтиёзлари ва бошкалар. Ушбу маълумотларга асосланиб, усимликлар, буталар ва дарахтларни экиш керак булади. Ва яна бир шубхасиз мухим нукта: вертикал ва горизонтал кукаламзорлаштиришнинг комбинацияси .

Силлицутишлар, айникса, экиш учун жуда мухим тамойилдир. Усимлик баландлиги ва барг хажми силлик ва тамойилга кура узгариши керак: баланд буйли дарахтлар фонда, кейин урта булганлар ва олд томондан кичик дарахтлар экилган булиши керак. Бунинг ёрдамида ландшафтнинг чукурлигига эришилади. Гулларни экишда худди шундай ландшафт дизайни усулларидан фойдаланиш тавсия этилади, акс холда катта гуллар кичикларни коплайди ва хеч ким кичикларнинг гузаллигини пайкамайди .

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE THE SILK ROAD: COOPERATION THROUGH THE PRISM OF TOURISM'

OCTOBER 10-11, 2024

Дизайн лойихасини тузишда бир элементдан иккинчисига боскичма-боскич утишни кузатиш жуда мухимдир. ^ушни элементларнинг улчамларига мувофиклиги ва уларнинг силли; утиши жуда мухимдир. Кичкина богга урнатилган улкан хайкал галати ва кулгили куринади ва хеч ким кенг

очик майдонда кичкина фавворани сезмайди

Ранг билан ишлаш тамойили. Сову; ранглар узок объектнинг иллюзиясини яратади, или; ранглар эса, аксинча, я;ин булиб туюлади. Кулранг, кора ва ок нейтрал ранглар, фон композициялари учун жуда мос келади. Сояли худуд булса хам, ранг схемасини куллаш мумкин. Бундай холда, енгил усимликлар ёки ок гул боги ёрдам беради - аксинча, унда жуда ёркин гул экиш мумкин булади, масалан, кизил .

Ландшафтни тулдириш тамойили. Кичик меъморий бинолар ва элементлар -иссикхоналар, верандалар, тусиклар ва бошкалар - бир-бири билан ва ландшафт дизайнининг бошка компонентлари билан бирлаштирилиши керак. Бунинг учун уларни бир хил материалдан куриш керак, агар бунинг иложи булмаса, унда ранг схемаси ёрдам беради.

"Нафацат кенгликда, балки юцорида" тамойили ландшафт дизайнининг янги тамойилидир. Унинг мохияти кичик сунъий тепаликларни яратишдир. Тепаликлар ва дунгликлар ландшафт майдонини оширади ва кушимча имкониятлар яратади.

Табиийлик тамойили. Дизайндаги хамма нарса табиат билан мулокот килишдан кувонч бахш этиши, унинг узига хослиги, гузаллиги ва нафислигини таъкидлаши керак. Шунинг учун ландшафт дизайнида катъий шакллар ва сунъий усимликларга эга булган куплаб элементлардан фойдаланиш тавсия этилмайди.

Ландшафт дизайнининг асосий тамойилларига риоя килиш оркали узгартирилган худудни осонгина лойихалаш мумкин. Бирок, битта назария етарли эмаслиги аник. Юкоридаги тамойилларни амалга ошириш эса ундан кам булмаган, баъзан эса ундан хам кийинрок; вазифадир .

Ландшафт дизайни буйича баъзи маслахатлар:

1. Керакли асбоб-

ускуналарга эга булиш керак, бусиз муваффакиятга эришиб булмайди: кулкоп, лента улчови, секатор, бог кайчиси, секаторнинг кучи етмаган новдаларни арралаш учун арра, газон кесадиган мослама, грабли, лопатка, челаклар, сугориш

INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "THE SILK ROAD: COOPERATION THROUGH THE PRISM OF TOURISM"

OCTOBER 10-11, 2024

идишлари, теша, шланг кабилар - бу ерда тулик руйхат эмас.

2. Сабрли булиш керак. Ландшафт дизайни узок, машаккатли, аммо ёкимли иш булиб, уни бир кунда бажариб булмайди. Хамма нарса бир инсонгагина боглик эмас -табиатнинг уз конунлари бор.

3. Ерни парваришлаш керак. Ер унумдор булиши учун "дам олиши" керак. Бу ерда угитлар ва бошка нарсалар ёрдам беради.

4. Худудда ободонлаштириш элементларини режалаштираётганда, инсонларнинг эхтиёжларини - бог, беланчак ёки футбол майдонини хисобга олиш ва шунга мос равишда узгаришлар киритиш лозим. Дизайн чиройли, функционал ва барча инсонлар аъзолари учун кулай булиши керак.

5. Ландшафт дизайнининг фойдали ва чиройли элементи тусикдир. Бу шамол ва куёшдан худуднинг ажойиб табиий химояси.

6. Урмон ёки богни лойихалашда режалаштиришда худуднинг хажмини хисобга олиш - урмон экинлари учун камида 2 сотих ер керак.

7. Ландшафтнинг ажойиб безакларидан бири ховуз булади. Ушбу дизайн элементи хам жуда функционалдир - бу хаво намлигини оширишга ёрдам беради ва усимликларга ижобий таъсир килади. Сув омбори учун тавсия этилган майдон 1 дан 3 сотихгача, чукурлиги эса камида бир ярим метрни ташкил килиши керак. Тугри жойни танлаш мухимдир. Бахорда намлик кечрок курийдиган жойда ер ости сувлари ер юзасига якинрок булади у ерда ховуз ёки кул булиши керак.

8. Бог. Дизайннинг ушбу компоненти учун мухим нукта чанглатишдир. Мева дарахтларини энг яхшиси камида бир жуфтдан экиш керак.

Уй хайвонлари. Агар тирик мавжудотлар булса ёки уни парвариши режалаштирилмокчи булса, унда хайвонларнинг хаёти учун тегишли меъморий элементлар умумий концепцияга мувофик дархол уйлаб топилиши керак.

АДАБИЁТЛАР

1. А.С.Уралов, Д.А.Хамидова. "Ландшафт архитектураси фанидан бажариладиган курс лойихаларининг мавзулари ва уларни бажариш буйича услубий курсатмалар" -Самарканд-2013й.

2. 2 3. Боговая И.О., Теодоронский Т. «Озеленение населенных мест». — M.:— 1990.

3. Досахметов А.О. Ахоли яшаш жойларини кукаламзорлаштириш.

4. Маърузалар матни. Тошкент, ТошДАУ, 2001.

5. Ерохина В.И. и др. Озеленение населенных мест. Справочник. Москва-«Стройиздат», 1987.

6. Кузмичев И., Печеницин В. Озеленение городов и сёл Узбекистана. Ташкент, 1979.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.