Научная статья на тему 'ЎЗБЕК МИЛЛИЙ ЖАМИЯТИДА “МИЛЛИЙ ЮКСАЛИШ” ТУШУНЧАСИНИНГ ИЖТИМОИЙ-ФАЛСАФИЙ ТАҲЛИЛИ ВА НАМОЁН БЎЛИШ ХУСУСИЯТЛАРИ'

ЎЗБЕК МИЛЛИЙ ЖАМИЯТИДА “МИЛЛИЙ ЮКСАЛИШ” ТУШУНЧАСИНИНГ ИЖТИМОИЙ-ФАЛСАФИЙ ТАҲЛИЛИ ВА НАМОЁН БЎЛИШ ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
168
17
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Миллий юксалиш / пировард / глобаллашув / башарият / таълим / тарбия / мафкуравий тарбия / маънавий таҳдид / барқарорлик / ахборот хуружи / умумий қонуният. / National rise / ultimately / globalization / humanity / education / upbringing / ideological education / spiritual threat / stability / information crisis / universal legitimacy.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Исломбек Мусурмонович Норбўтаев, Асқар Расулов

Мақолада бугунги кунда жамиятимиз ҳаѐтини “Миллий юксалиш” тушунчасини тарғиб қилиш ва унинг самарадорлигини ошириш омиллари назарда тутилган. Замонавий, ғоявий ва оммавий кураш кетаѐтган бир пайтда инсон маънавий иммунитетини шакллантиришда “Миллий юксалиш” тушунчасининг тарғиб қилиниши жамият соғломлигини таъминловчи омил сифатида кўрсатиб ўтилган. Қолаверса ижтимоий алоқалар ва маънавиймаърифий соҳалардаги мафкуравий курашлар, ўқувчи-ѐшларнинг индивидуал ҳаѐтида салбий ҳолатларни олдини олишнинг таълимий ҳамда тарбиявий аҳамияти очиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SOCIAL AND PHILOSOPHICAL ANALYSIS AND FEATURES OF PRESENTATION OF THE CONCEPT OF "NATIONAL RISE" IN THE UZBEK NATIONAL SOCIETY

The article examines the factors promoting the concept of "national rise" in the life of our society today and increasing its effectiveness. In the period of modern ideological and mass struggle, the promotion of the concept of "national rise" in the formation of a person's spiritual immunity was identified as a factor in ensuring the health of society. In addition, the ideological struggle in the field of social relations and spiritual enlightenment, the educational and pedagogical significance of preventing negative situations in the individual life of students is revealed.

Текст научной работы на тему «ЎЗБЕК МИЛЛИЙ ЖАМИЯТИДА “МИЛЛИЙ ЮКСАЛИШ” ТУШУНЧАСИНИНГ ИЖТИМОИЙ-ФАЛСАФИЙ ТАҲЛИЛИ ВА НАМОЁН БЎЛИШ ХУСУСИЯТЛАРИ»

УЗБЕК МИЛЛИЙ ЖАМИЯТИДА "МИЛЛИЙ ЮКСАЛИШ" ТУШУНЧАСИНИНГ ИЖТИМОИЙ-ФАЛСАФИЙ ТА^ЛИЛИ ВА НАМОЁН БУЛИШ ХУСУСИЯТЛАРИ

Исломбек Мусурмонович Норбутаев

Денов тадбиркорлик ва педагогика институти укитувчиси E-mail: norbutayev90@list.ru

Аскар Расулов

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети Ижтимоий фанлар ва хукук кафедраси укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Маколада бугунги кунда жамиятимиз хаётини "Миллий юксалиш" тушунчасини тарFиб килиш ва унинг самарадорлигини ошириш омиллари назарда тутилган. Замонавий, FOявий ва оммавий кураш кетаётган бир пайтда инсон маънавий иммунитетини шакллантиришда "Миллий юксалиш" тушунчасининг тарFиб килиниши жамият соFломлигини таъминловчи омил сифатида курсатиб утилган. К,олаверса ижтимоий алокалар ва маънавий-маърифий сохалардаги мафкуравий курашлар, укувчи-ёшларнинг индивидуал хаётида салбий холатларни олдини олишнинг таълимий хамда тарбиявий ахамияти очиб берилган.

Калит сузлар: Миллий юксалиш, пировард, глобаллашув, башарият, таълим, тарбия, мафкуравий тарбия, маънавий тахдид, баркарорлик, ахборот хуружи, умумий конуният.

SOCIAL AND PHILOSOPHICAL ANALYSIS AND FEATURES OF PRESENTATION OF THE CONCEPT OF "NATIONAL RISE" IN THE UZBEK

NATIONAL SOCIETY

ABSTRACT

The article examines the factors promoting the concept of "national rise" in the life of our society today and increasing its effectiveness. In the period of modern ideological and mass struggle, the promotion of the concept of "national rise" in the formation of a person's spiritual immunity was identified as a factor in ensuring the health of society. In addition, the ideological struggle in the field of social relations

and spiritual enlightenment, the educational and pedagogical significance of preventing negative situations in the individual life of students is revealed.

Keywords: National rise, ultimately, globalization, humanity, education, upbringing, ideological education, spiritual threat, stability, information crisis, universal legitimacy.

КИРИШ

Ватанимиз мустакиллигининг утган киска тарихий даврда эришилган ютуклар ва натижалар собик иттифокдан кейинги истиклол йилларида мамлакатимизда узига хос миллий тикланиш ва юксалиш жараёнилари руй берганидан далолат беради. Ушбу даврда амалга оширилган тикланиш ва юксалиш йулидаги кенг куламли фаолият, янгиланишлар ва ислохотларни миллийлик вак умуминсонийлик мезонлари, тарихий хакикат ва холисоналик тамойиллари асосида тахлил килиш долзарб ахамиятга эга.

Бу жихатдан алохида таъкидлаш жоизки, "Юксалиш" FOяси карийб уттиз йилдан буён мустакил тараккиёт йулидан бораётганУзбекистон жамиятининг бугунги куни, янги тараккиёт боскичининг максад-муддаоларини яккол ва яхлит ифодалайди. Айни пайтда у мамлакатимизда кейинги йилларда амалга оширилаётган ислохотларнинг пировард натижаларига эришишнинг самарали йуллари ва имкониятларини хам узида акс эттиради.

Хуш, ушбу FOянинг асл мазмун-мохияти, таянч парадигмалари ва умуммиллий тамойиллари нималардан иборат? Унинг миллий бикиклик ва миллий махдудлик, протекционизм ва изолюцмонизм учун асос буладиган баъзи сароб FOялардан фарки нимада? Бу борадашаклланган айрим методологик хулосалардан Янги Узбекистонни барпо этиш ва ислохотларни амалга ошириш билан боFлик партиявий вазифаларни бажаришда нималарга алохида эътибор каратишимиз лозим?

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Алохида таъкидлаш жоизки, ижтимоий-фалсафий маънода "Юксалиш'¥ояси муайянхалк ёки давлат томонидан узтараккиётининг бир давриданиккинчи даврига утиш ёки жамиятдаги умрини утаб булган тушунча ва тамойиллар,амалий фаолият мезонлари,баъзитартиб-коидалар хамда эскирган ижтимоий муносабатларнинг таянч парадигмаларини замонавий талаблар асосида ислох этиш варивожланишнинг янги боскичига эришиш жараёнини ифодалайди. Инсониятнинг куп асрлик тажрибасига кура, бирор -бир мамлакатнинг бу жабхада танлаган ислохотлар стратегияси узига хос

булиб, бошка мамлакатнинг юксалиши учун айнан мос келмайди. Айни пайтда, ушбу сохада хам умумий конуниятлар, асосий парадигмалар ва устувор тамойиллар шаклланган. Шу билан бирга,мазкур FOяни амалга оширишнинг хар бир мамлакатга хос хусусиятлари булиши купчилик олимлар ва мутахассислар томонидан эътироф этилган.

Шу маънода, кадимги дунёнинг доно файласуфларидан бири Конфуцийнинг «Юксалиш - эзгу максад, баркарорлик - унга эришишнинг шарт-шароити, ислохотлар эсауни таъминлашнингасосий воситасидир" деган фикри хар кандай янги тараккиёт даврига утишнинг мазмун-мохиятини лунда ифодалайди.

Уз навбатида, халклар тарихининг бир боскичидан иккинчисига утишининг мухим жихатини акс эттирган мазкур хулосанинг, нафакат ушбу файласуф яшаган замон, балки уз тараккиётининг муайян даврида ислохотларни амалга оширишга бел боFлаганкуплаб халклар ва давлатларфаолиятининг асрлар давомида исботланган мухим тамойилларидан бирига айлангани хам бежиз эмас.

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Дунё халкларида "Юксалиш" тушунчасига бир катор ибораларни кушиб ишлатиш тажрибаси хам тупланган."Иктисодий юксалиш", "Ижтимоий юксалиш", "Маънавий юксалиш", "Маданий юксалиш" кабилар ана шуасосда шаклланган. Масалан, Франция, Германия, Швеция, Япония, Жанубий Корея каби мамлакатларнинг II Жахон урушидан кейинги ривожланиши учун асос булган ва ХХ аср урталаридан бошланган тараккиёт стратегияларида иктисодий юксалиш масалаларигакупрок эътибор каратилгани маълум. Бу уз -узидан, ушбу мамлакатларнинг уша даврдаги сиёсий лексиконида "иктисодий юксалиш" тушунчасининг нисбатан купрок ишлатилгани ва у мазкур йуналишдаги ислохотларнинг умумий ва узак иборасига айланганидан далолат беради.

Баъзи таникли хорижий экспертлар фикрига кура, "юксалиш" тушунчасига "миллий" ибораси кушиб ишлатилганида, куп холларда, муайян халк ёки бирон бир давлат тараккиётининг узига хос хусусиятлари асосида ривожланаётгани хам англатилади. "Миллий юксалиш" тушунчаси аник бир халк ёки мамлакатнинг миллий узлиги, узига мос тараккиёт тамойилларини яхлит намоён килади. "Миллий иктисод", "Миллий байрок", "миллий валюта" деган иборалар хам худди шундай узига хосликни ифодалайди.

Миллий бикиклик ва миллий махдудликнинг натижаси булган "протекционизм" ва "изолюцмонизм"билан боFлик FOялар эса муайян

мамлакатнинг уз коботига уралгани хамда ташки дунёдан ажралиб колганини англатади.

Бундан фаркли равишда, бугунги кунда бизнинг мамлакатимизда "Юксалиш" FOясининг кенг маънодаги тушунчаси кулланилмокда. Бу жихатдан, ушбу FOя мамлакатимиз ахолисининг барча катламлари, сиёсий партиялар, давлат ва нодавлат ташкилотларининг умумий манфаатлари ва муштарак максадларини ифодаламокда, дейиш учун асослар етарли.

Бизнинг назаримизда "Юксалиш" - юртимизда яшаётган барча кишиларнинг эзгу максад-муддаолариниакс эттиради ва юртимизда амалга оширилаётган ислохотларнингсамарасини таъминлашга бел боFлаган умумхалк харакатининг бош FOясини ифодалайди. Унинг маъно -мазмунини белгилайдиган умуминсоний тамойиллар ва таянч парадигмалар хам ана шу асосда шаклланмокда, хаётимиздан ва тафаккуримиздан мустахкам урин эгалламокда.

Аслида миллий FOя хам, Хдракатлар стратегияси хам, бирор бир партия эмас, балки хамма партиялар мансуб булган "Юксалиш" умумхалк харакатининг бош мезонлари ва жамиятимиз хаётининг умумий тамойилларини яхлит ифодалайдиган таянч асослардир. Уларга нисбатан тор, партиявий ёндошувлар узини окламайди ва амалиётга фойда келтирмайди.

Мустакилликнинг илк давридаёк мамлакатимизда халкимизнинг тарихий ривожланиш анъаналари, умумэътироф этилган демократик принциплар, колаверса, мамлакат миллий манфаатларини узида ифода этган фукаролик жамияти, хукукий давлат ва бозор муносабатларига утиш даврининг назарий асослари ишлаб чикилди. Фукаролик жамияти асосларини шакллантириш жараёни билан боFлик умуминсоний демократик кадриятлар факат халкаро тажрибаларда синовлардан утганлиги учунгина эмас, балки узбек халкининг миллий манфаатларига мос келганлиги учун хам мамлакатимиздаги ислохотлар жараёнларига татбик этилди ва ушбу жараён боскичма-боскич амалга оширилди.

ХУЛОСА

Узбекистон тараккиёт боскичининг ижтимоий ходисаларга муносабатлари турли шаклда пайдо булади. Шундан келиб чиккан холда истиклонинг илк кунларидан бошлаб турмуш тарзимизнинг хамма сохаларида, шу жумладан, "миллий кадриятлар", "миллий тикланиш", "миллий юксалиш", "миллий онг", "миллий Fурур", "миллий ифтихор", "миллий узликни англаш" каби атамалар оммалашиб борди. Ушуб жараён бежизга эмас албатта. Нега деганда,

мустакиллик, хозирги пайтда миллий тикланиш ва миллий юксалиш хамдир. Буни эса ушбу атамаларсиз тасаввур килиш мушкул.

REFERENCES

1. Abdukhamidov, R. N. (2021). IMPROVING PSYCHOPHYSIOLOGICAL TRAINING OF TEENAGE BOXERS WITH THE HELP OF IMPROVISED MEANS OF GAMES. Berlin Studies Transnational Journal of Science and Humanities, 7(1.5 Pedagogical sciences).

2. Абдухамидов, Р. Н. (2021). САМАРАЛИ ВОСИТА ВА УСУЛЛАР ЁРДАМИДА УСМИР БОКСЧИЛАРНИНГ ПСИХОФИЗИОЛОГИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ. Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

3. Халмухамедов, Р. Д., Абдухамидов, Р. Н., Каримов, Ш. & Усмонхужаев, С. Т. (2021). СОВРЕМЕННЫЕ ПРОБЛЕМЫ СУДЕЙСТВА В БОКСЕ. Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

4. Ражабов, Г. К. (2021). ПОКАЗАТЕЛИ ТАКТИКО-ТЕХНИЧЕСКИХ ДЕЙСТВИЙ ВЫСОКОКВАЛИФИЦИРОВАННЫХ БОКСЕРОВ В СОРЕВНОВАТЕЛЬНЫХ БОЯХ В УСЛОВИЯХ ОТСУТСТВИЯ И ВОЗНИКНОВЕНИЯ СТРЕССОВЫХ ФАКТОРОВ (ПОМЕХ). Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

5. Ражабов, F. (2021). МАЛАКАЛИ БОКСЧИЛАРНИНГ ТУРЛИ ЭКСТРЕМАЛ ШАРОИТЛАРИДА МУСОБА^А ФАОЛИЯТИ НАТИЖАДОРЛИГИ. ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES, 2(1), 161-169.

6. Халмухамедов, Р. Д., ^аландаров, Д. Ш., Умаров, А., & Маткаримов, F. Р. (2021). ТАЙЁРЛОВ МАШ^ЛАР ЁРДАМИДА МАЛАКАЛИ БОКСЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК-ТАКТИК МА^ОРАТИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ. Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

7. Халмухамедов, Р. Д., Махмудова, М. М., Рахматов, Б. Ш., Маъмурова, Л. К., & Эркинова, Н. М. (2021). Методика физической подготовки студенток высших образовательных учреждений на основе использования комплексов «Узбек жанг санъати». Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

8. Тажибаев, С., & Махкамов, И. (2021). МАКТАБ У^УВЧИЛАРИНИНГ СПОРТ УЙИНЛАРИ ТЕХНИКАСИНИ УЗЛАШТИРИШ КУРСАТКИЧЛАРИ. Academic research in educational sciences, 2(Special Issue 1).

9. СЕРЕБРЯКОВ, Ю. (2020). ОFИР ВАЗН ТОИФАСИДАГИ БОКСЧИЛАРНИ ТАЙЁРЛАШНИНГ АЙРИМ ХУСУСИЯТЛАРИ. Фан^портга, (6), 36-39.

10. Зиядуллаев, К. Ш., Абдиев, Н. А., & Курбанбаев, И. Р. (2017). Обеспечение адекватности финансового механизма в управлении физической культурой и спортом. Актуальные проблемы гуманитарных и социально-экономических наук, 77(5), 82-84.

11. Ulugbekovich, R. A. Formation of Styles of Managerial Thinking as a Factor in the Preparation of a Future Specialist for Managerial Activities in the Field of Physical Culture and Sports. JournalNX, 7(03), 172-176.

12. Болтабаев, М. Р., Султонов, Ш. Ф., & Зиядуллаев, К. Ш. (2020). Узбекистонда жисмоний тарбия ва спорт сохдси бош^аруви тизимини такомиллаштиришда спорт менежментини ривожлантириш моделини яратиш. Фан-Спортга, (5), 2-6.

13. МАХМУДОВ, Б., ЗИЯДУЛЛАЕВ, К., НАРЗИЕВ, Ж., ИБРАГИМОВ, А., & НАРИМОНОВ, Н. (2020). ОСОБЕННОСТИ ФОРМИРОВАНИЯ РЫНКА СПОРТИВНЫХ УСЛУГ ПРИ СТАНОВЛЕНИИ СПОРТИВНОЙ ИНДУСТРИИ В УЗБЕКИСТАНЕ. Фан-Спортга, (1), 69-74.

14. Тилляходжаев, А. А. (2020). Узбекистонда спорт турларини ривожлантиришда маркетинг коммуникацияларининг ахдмияти. Фан-Спортга, (5), 8-10.

15. БАБАЖАНОВ, Р. (2020). ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ СОХДСИ КАДРЛАРИНИНГ ИНСОН КАПИТАЛИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМНИНГ АХАМИЯТИ. Фан-Спортга, (1), 25-30.

16. ЯРАШЕВ, К., & РАШИДОВ, А. (2020). ТЕОРЕТИЧЕСКОЕ ОБОСНОВАНИЕ ПРОБЛЕМЫ ПОДГОТОВКИ БУДУЩИХ СПЕЦИАЛИСТОВ К УПРАВЛЕНЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В СФЕРЕ ФИЗИЧЕСКОЙ КУЛЬТУРЫ И СПОРТА. Фан-Спортга, (6), 61-62.

17. МАТКАРИМОВА, Н. (2020). ОЦЕНКА ФАКТОРОВ И РИСКА РАЗВИТИЯ СПОРТИВНЫХ ОРГАНИЗАЦИЙ КАК ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСКИХ СТРУКТУР. Фан^портга, (2), 78-80.

18. Ahmedov, I. (2020). The Impact Of Digital Economy On International Trade. European Journal of Business and Management Research, 5(4).

19. Tillyaxodjayev, A. A. (2020). The importance of marketing communications in the development of kind of sports in Uzbekistan. South Asian Journal of Marketing & Management Research, 10(12), 18-29.

20. БОЛТАБАЕВ, М., & ДЖУМАКУЛОВ, Ш. (2020). УЗБЕКИСТОНДА ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ СОХАСИДАГИ ИСЛОХОТЛАРНИНГ ТАШКИЛИЙ-ХУКУ^ИЙ АСОСЛАРИ. Фан-Спортга, (2), 2-5.

21. БОЛТАБАЕВ, М., АХМАТОВ, М., & СУЛТОНОВ, Ш. (2020). МНОГОУРОВНЕВЫЙ СИСТЕМНЫЙ ПОДХОД К ОРГАНИЗАЦИИ МАССОВОЙ СПОРТИВНО-ОЗДОРОВИТЕЛЬНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ В УЗБЕКИСТАНЕ. Фан-Спортга, (4), 2-6.

22. АТАМУРАТОВ, Х. (2020). УМУМТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА ЮКОРИ СИНФ УКУВЧИЛАРИНИНГ ЖИСМОНИЙ СИФАТЛАРИНИ ТАРБИЯЛАШ ХУСУСИЯТЛАРИ. Фан^портга, (5), 78-80.

23. Rakhmatovich, M. F. (2021). Ways to Increase The Efficiency of Motor Vehicle Services. Asian Journal of Technology & Management Research (AJTMR) ISSN, 2249(0892).

24. Tukhtabaev, J. S., Tillaeva, B. R., Razakova, B. S., Ismagulova, G. N., & Achilov, I. A. (2020). Econometric evaluation of influential factors to increasing labor efficiency in textile enterprises. Advances in Mathematics: Scientific Journal.

25. Muminov, N., Olimjanova, S., Salimov, A., & Kim, T. (2020). Digitalization AS An Important Factor Of Legalization Of The Shadow Economy. International Journal on Economics, Finance and Sustainable Development, 2(2), 16-19.

26. Ulugbekovich, R. A. Formation of Styles of Managerial Thinking as a Factor in the Preparation of a Future Specialist for Managerial Activities in the Field of Physical Culture and Sports. JournalNX, 7(03), 172-176.

27. Каримов, И. И. (2021). ВЕЛОСИПЕД СПОРТИДАГИ АЙРИМ МУАММОЛАР ХАДИДА. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 7(3), 341-347.

28. Холмуродов, О., & Хамраев, С. (2021). ВЕЛОСПОРТДАГИ ЯККАЛИК ТАДИБ ПОЙГАСИНИНГ ТЕХНИКАСИ. CENTRAL ASIAN RESEARCH JOURNAL FOR INTERDISCIPLINARY STUDIES (CARJIS), 1(3), 356-362.

29. Черникова, Е., & Каримов, И. (2021). УЗБЕКИСТОНДА УД ОТИШ СПОРТИНИ ОММАВИЙЛАШТИРИШ МАСАЛАСИ. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 7(3), 291-297.

30. Niyazova, R. R., & Raximova, Z. D. (2021). ANALYSIS OF PHYSICAL FITNESS OF TRIATHLETES AT THE STAGE OF IMPROVING SPORTS SKILLS. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 7(3), 148-154.

31. Karimov, I. I., & Memetov, R. U. (2021). QUVVATNI TAYYORLASHNING ASOSIY USULLARI BIATLONCHILARNING CHIDAMLILIGI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 7(3), 286-290.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.