Научная статья на тему 'ҒЎЗАНИНГ ЎСИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИГА АММОНИЙЛАШГАН ОДДИЙ СУПЕРФОСФАТ МИНЕРАЛ ЎҒИТ ТУРЛАРИНИНГ ТАЪСИРИ'

ҒЎЗАНИНГ ЎСИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИГА АММОНИЙЛАШГАН ОДДИЙ СУПЕРФОСФАТ МИНЕРАЛ ЎҒИТ ТУРЛАРИНИНГ ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
ғўза / минерал ўғит / суперфосфат / Олтин АССП / азот / фосфор / калий.

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Пўлатов Фозилхон Эргаш Ўғли, Аҳмаджонова Ўғилой Акмал Қизи

Фосфорли минерал ўғитлардан энг кенг тарқалган турларидан аммонийлашган оддий суперфосфат ўғити турли маркаларини ғўзанинг ўсиши, ривожланишига таьсирини ўрганиш.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ҒЎЗАНИНГ ЎСИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИГА АММОНИЙЛАШГАН ОДДИЙ СУПЕРФОСФАТ МИНЕРАЛ ЎҒИТ ТУРЛАРИНИНГ ТАЪСИРИ»

ГУЗАНИНГ УСИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИГА АММОНИЙЛАШГАН ОДДИЙ СУПЕРФОСФАТ МИНЕРАЛ УГИТ ТУРЛАРИНИНГ ТАЪСИРИ 1Пулатов Фозилхон Эргаш ^ли, 2Ах,маджонова ^^илой Акмал кизи

1 Андижон кишлок хужалиги ва агротехнологиялар института, ассистент 2Андижон кишлок хужалиги ва агротехнологиялар институти, талаба https://doi.org/10.5281/zenodo.11185154

Аннотация. Фосфорли минерал угитлардан энг кенг тарцалган турларидан аммонийлашган оддий суперфосфат угити турли маркаларини гузанинг усиши, ривожланишига таьсирини урганиш.

Калит сузлар: гуза, минерал угит, суперфосфат, Олтин АССП, азот, фосфор,

калий.

Гузанинг усиши, ривожланиши ва хосил элементларини шакилланиши тупрокнинг унумдорлиги, намлиги, харорати, озик моддаларни куллаш меъёри, сугориш меъёрининг таъсирига богликдир. Андижон вилояти шароитида утказилган тажрибада тупрок намлиги ЧДНСга нисбатан 65-65-60фоиз сугориш тартибининг иккала угитлаш мухитида (КРК-250-175-125 ва 150-105-75 кг/га) хам энг юкори, гектаридан 40,3-43,3 ц пахта хосили олинган [1].

Шундай маълумотлар, Фаргона вилоятида утказилган тадкикотларида хам кайд этилган.Бунда кучат калинлиги гектарига 80-90 минг булган маъдан угитларни гектарига КРК-200-140-100 кг кулланилган вариантда йиллар буйича уртача гектаридан 42 центнердан пахта хосили олишга эришилган [2].

Бундан ташкари, катор тадкикотчиларнинг илмий-тадкикот ишларида чигит экиш усуллари билан бир катор кучат калинлиги ва маъдан угитларни гуза навларига таъсири тадкик килинган ва уларга мос тегишли тавсиялар ишлаб чикилган [4].

Андижон вилоятининг оч тусли буз тупрокларида чигит экишнинг 90х10-1 ва 90х10-1-2 схемалари буйича Андижон-33 гуза навида утказилган тадкикот маълумотларининг тахлилларидан маълум булишича, мавсумда 90х10-1 экиш схемасининг барча вариантларида 90х10-1-2 схемасига нисбатан энг купрок пахта косили териб олинган. Бунда, маъдан угитлар КРК-250-175-125 кг меъёрларда кулланилган вариантларда 37,8 ц/га ни ташкил этиб, 1,4-2,2 ц/га кушимча хосил етиштирилган [5].

Сугориладиган дехкончилик шароитида хар кандай кишлок хужалик экинларининг, жумладан гуза усимлигининг хам усиш ва ривожланиши, экин майдонларида ташкил этилган экиш усулига, гектарда хосил килинган кучат калинлигига, усимликларни табиий омиллар харорат, ёруглик, хаво, тупрок омиллари, намлик, озика билан таъминланиш даражасига хамда иклим шароитига куп жихатдан богликдир.

Тадкикотлардан маьлумки, чигитлар оддий усулда текис ерга экилганда гуза нихоят суст усиб ривожланади. Чунки, бундаги тупрок харорати нисбатан паст булганлиги боис чигитлар секин униб чикди. ^олаверса, чигит суви туфайли хам тупрок хароратини пасайиши натижасида, хосил булган тупрокдаги хаво мухитининг салбий таъсири окибатида тупрок зичлигини ортишига олиб келди. Гузанинг чин барг хосил килиши ва шоналашни бошланиш даврларидаги бахорги ёгинлар окибатида хосил булган каткалокларни салбий таъсири натижасида хам гузани усиш ва ривожланишдан оркада колишига сабаб булди.

Илмий тадкикот ишлари Андижон ккишлок хужалиги ва агротехнологиялар институти укув тажриба хужалиги майдонида утказилди. Тажрибалар жами 4 вариант ва 4 кайтарикда олиб борилган, х,ар бир вариант майдонининг эни 10м, узунлиги 10м булиб, делянка майдони 100м2 ни ташкил этди, 1та кайтариккнинг майдони эса 400 м2 га тенг булиб, умумий тажриба майдони 1600 м2га тенг булди.Дала тажрибаси куйидаги тажриба тизими асосида олиб борилди.

Тажриба тизими

№ Вариантлар Меьёри P205 Фон (соф х,олда кг/га)

1 OLTIN ASSP 776 кг/га 132 кг/га (соф х,олда) N-250 K-60

2 NAVOIY AZOT ASSP 776 кг/га 132 кг/га (соф х,олда) N-250 K-60

3 FERGANA AZOT ASSP 776 кг/га 132 кг/га (соф х,олда) N-250 K-60

4 Control: P205 кулланилмаган. - N-250 K-60

Тажриба натижаларига кура, энг яхши курсаткич Индорама Олтин АССП кулланилган биринчи вариантда кузатилиб, 1 июндаги фенологик кузатувда гузанинг буйи 16,6 смни ва чинбарглар сони 5,9 донани ташкил килган булса, 1-июльга келиб бош поянинг буйи 50,6 см га, х,осил шохлари сони 5,1 донага ва шоналар сони 9,2 донани ташкил килган. Ушбу угит кулланилган учинчи фенологик муддатда бош поянинг буйи 107,3см га, хосил шохлари сони 12,9 дона, х,осил элементлари 16,8 дона ва кусаклар сони 6,4 донани ташкил этди. Ушбу курсаткичлар назоратга нисбатан мос равишда 1 июнь кунги фенологик кузатувда бош поянинг буйи 3.4 смга ва чинбарглар сони 2,2 донага; 1июль кунги кузатувларда бош поянинг буйи 7,1 смга, х,осил шохлар сони 1,0донага, шоналар сони 2,4 донага; 1-августдаги кузатувларда бош поянинг 30,3 смга, х,осил шохлар сони 2,4 донага хосил элементлари сони 6,0 донага, кусаклар сони 2,7 донага ва охирги 1 -сентябрдаги кузатувларга кусаги 7,2 донага, шундан очилгани 3,9 донага юкори булди.

Узбекистонда ишлаб чикариладиган суперфосфат турли маркаларининг гузанинг усиш ва ривожланишига таъсири

1 июн 1 июл 1 август 1 сентябр

а а а а

а н н н

о о о н

н о д д si а н д к д и, а н о д ,

м и, м н о о м н о р а о д и н-

№ р а л т с к й у н о о р а с к й у с СЧ а л х д к К о с р а с к й у с сч а л х л Ё е м к К о с CÖ н -а U Ч и F

б я гла р б я о ш б я о ш е л э р а о д о н

н о а о л о л и, а

а с б с л а с л л к г д

и р ш н ш и с н о ш и с и с а с а с н

а о и о о I—1 о о о у у у у

m аг X X X и * Э

1 Олтин АССП 16,6 5,9 50,6 5,1 9,2 107,3 12,9 16,8 6,4 14,2 9,7

2 Навоий азот АССП 16,3 5,5 44,6 4,9 7,5 101,4 12,1 14,4 5,1 9,8 7,7

3 Фаргона азот АССП 16,5 5,5 49,1 5,0 8,1 87,0 12,8 15,7 5,6 10,2 8,0

4 Контрол 13,2 3,7 43,5 4,1 6,8 77,0 10,5 10,8 3,7 7,0 5,8

Хулоса килиб айтадиган булсак, суперфосфат турли маркаларининг гузанинг усиш ва ривожланишига таъсири устида олиб борган тажрибамизга кура, аммонийлашган оддий суперфосфат минерал угитлари орасида "Indorama Kokand Fertilizers and Chemicals" МЧЖ томонидан ишлаб чикарилган "Олтин" аммонийлашган оддий суперфосфат минерал угити кулланилган вариантда фенологик кузатувлар даврида энг юкори курсаткичларга эришилди.

REFERENCES

1. Юсупов А.С., Хайдаров А "Андижон-36", "Андижон-37". // Узбекистон кишлок хужалиги журнали Тошкент.2006 № 6 9-бет.

2. Турсунов Т., Урозматов Н.-Истикболли Фаргона-5 нави. Узбекистон кишлок хужалиги. №6, 2001 йил. 9-б

3. F.Pulatov. The influence of peanut date and schemes on plant thickness. // Экономика и социум. Москва. 2023 Б 294-296

4. Сатипов F. Янги истикболли гуза навларининг хар хил озиклантириш режимида ва кучат калинлигида усиш ва ривожланиши. // Узбекистон кишлок хужалиги журнали, 1997, № 4, 31-32 бет.

5. Юсупов А С., Хайдаров А, Комилов Т., Fузанинг янги Андижон-33 навининг агротехникаси. // Навларини янгилаш, жойлаштириш ва парваришлаш технологияси. УзПИТИ, Конферениция маколалар туплами. Тошкент 2001, 173-175 бет.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.