Научная статья на тему 'ЗАМОНАВИЙ ТАРИХ ФАЛСАФАСИ ВА УНДА ЎЗБЕКИСТОННИНГ ЎРНИ'

ЗАМОНАВИЙ ТАРИХ ФАЛСАФАСИ ВА УНДА ЎЗБЕКИСТОННИНГ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «Прочие социальные науки»

383
59
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
сиёсат / жамият / давлат / фалсафа / стратегия / модернизация.. / politics / society / state / philosophy / strategy / modernization.

Аннотация научной статьи по прочим социальным наукам, автор научной работы — Амиров Азамат Одил ўғли

Замонавий тарих фалсафаси Ўзбекистоннинг XX аср сўнгги ва XXI аср бошларидаги тарихий вақт чегарасидаги давр билан белгиланади. Чунки замонавий тарих фалсафасининг парадигмал қонунияти бир мамлакат чегарасинигина эмас, ҳудуд ва инсоният доирасини қамрам олади. Шунингдек глобаллашув даврида тарих фалсафаси қонунияти бутун дунё иқтисодий, маданий, диний, ижтимоий хусусиятларини интеграллаштиради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

PHILOSOPHY OF MODERN HISTORY AND THE PLACE OF UZBEKISTAN IN IT

The philosophy of modern history is determined by the period of historical boundaries of Uzbekistan in the late twentieth and early twenty-first centuries, because the paradigmatic law of the philosophy of modern history encompasses not only the borders of one country, but also the territory and humanity. Also, in the era of globalization, the laws of the philosophy of history integrate the economic, cultural, religious, social features of the whole world.

Текст научной работы на тему «ЗАМОНАВИЙ ТАРИХ ФАЛСАФАСИ ВА УНДА ЎЗБЕКИСТОННИНГ ЎРНИ»

ЗАМОНАВИЙ ТАРИХ ФАЛСАФАСИ ВА УНДА УЗБЕКИСТОННИНГ

УРНИ

Азамат Одил ^ли Амиров

Мирзо ynyF6eK номидаги Узбекистан Миллий университети

(PhD) таянч докторанти amirovazamat539 @ gmail. com

АННОТАЦИЯ

Замонавий тарих фалсафаси Узбекистоннинг XX аср сунгги ва XXI аср бошларидаги тарихий вакт чегарасидаги давр билан белгиланади. Чунки замонавий тарих фалсафасининг парадигмал конунияти бир мамлакат чегарасинигина эмас, худуд ва инсоният доирасини камрам олади. Шунингдек глобаллашув даврида тарих фалсафаси конунияти бутун дунё иктисодий, маданий, диний, ижтимоий хусусиятларини интеграллаштиради.

Калит сузлар: сиёсат, жамият, давлат, фалсафа, стратегия, модернизация.

PHILOSOPHY OF MODERN HISTORY AND THE PLACE OF

UZBEKISTAN IN IT

Azamat Odil ogli Amirov

Doctoral student (PhD) of National University of Uzbekistan named after Mirzo Ulugbek amirovazamat539 @ gmail. com

ABSTRACT

The philosophy of modern history is determined by the period of historical boundaries of Uzbekistan in the late twentieth and early twenty-first centuries, because the paradigmatic law of the philosophy of modern history encompasses not only the borders of one country, but also the territory and humanity. Also, in the era of globalization, the laws of the philosophy of history integrate the economic, cultural, religious, social features of the whole world.

Keywords: politics, society, state, philosophy, strategy, modernization.

КИРИШ

Узбекистонда мустакилликнинг дастлибки кунларидан Хдракатлар стратегияси сиёсатигача жамият хаётининг барча сохаларини ривожлантиришга

каратилган кенг куламли ислохотлар амалга оширилиб келинмокда. Ислохотлар тадрижий амалга ошди, шунингдек уларнинг амалиётга жорий килинишидаги жараёнда камчиликлар, ижтимоий муаммолар ва янада чукур уйлаб амалга оширилиши зарур булган томонлар курини бошланли. Чунки юртимизнинг совет давридан кейинги мустакил сиёсати жахон тараккиётидаги глобал муаммолар, стратегик сиёсий уйинларнинг Маразий Осиё билан боFлик жихатлари дин омилининг кескинлашуви, иктисодий бухроннинг айрим мамлакатларга таъсир килувчи хусусиятлари куршовида колди.

Утган асрнинг охирги ун йилида содир булган сиёсий узгаришлар дастлаб Марказий Осиё давлатлари фонида миллий истиклол сиёсатини тарихий, иктисодий, сиёсий ва маданий илдизларини тиклаш билан шакллана бошлади. Узбек моделининг сиёсий контексти тарихий хотира ва миллий FOяга асосланган ижтимоий сиёсатни белгилаб берди. Хдракатлар стратегияси даврида эса мамлакатни иктисодий сиёсий ва маънавий жихатдан модернизациялаш жараёни кузатилди. Хрлбуки модернизация Узбек моделининг амалга ошиш жараёнида хам мавжуд эди. Негаки, сиёсий мустакилликка эга булган мамлакат табиий равишда давлат сохалари ривожида у ёки бу модернизацион ёндошувга эхтиёж сезади.

Узбекистонда мустакиллик ва Хдракатлар стратегияси даврида кечган тарихни урганишга каратилган купгина тадкикотларда купрок узок тарихга мурожаат килиш тенденцияси устунлик килади. Узбекистонда модернизация жараёнларини урганган ёш тадкикотчи Т.Хожиевнинг диссертация ишида "Марказий Осиё халклари, хусусан, Узбекистонда амалга оширилган модернизация жараёнларининг бошлаетич нуктасини белгилашда Урта асрларга мурожаат килинган ишларни хам учратиш мумкин", -деган талкин учрайди. Бу тарих фалсафасида руй бераётган яхлит ургаришларни мулохаза килишда регионал, хусусан юртимиздаги гаманитар фанларда юртимиз замонавий тарихини утмиш конуниятлари оркали мушохада килиш харакетри кучлилигини курсатади. Дархакикат аксарият ижтимоий-гуманитар сохада яратилган илмий тадкикот ишларида Узбекистоннинг янги тарихи талкини энг аввало комплекс равишда Илк урта асрлар ва Урта асрлар УЙFOниш даври билан боFланади. Бу эса ижтимоий фикр конунияти сифатида 2020 йил юртимиз президенти Ш.М.Мирзиёев томонидан Узбекистоннинг янги тарихини Учинчи ренессанс даврига тайёргарлик сифатида эълон килишига сабаб булди. "Биз кенг куламли демократик узгаришлар, жумладан, таълим ислохотлари оркали Узбекистонда янги УЙFOниш даври, яъни Учинчи Ренессанс пойдеворини яратишни узимизга асосий максад килиб белгиладик. ..Тарихга назар солсак, Буюк ипак йулининг

чоррахасида жойлашган она заминимиз азалдан юксак цивилизация ва маданият учокларидан бири булганини курамиз. Халкимизнинг бой илмий-маданий мероси, тошга мухрланган кадимий ёзувлар, бебахо меъморий обидалар, нодир кулёзмалар, турли осори атикалар давлатчилик тарихимизнинг уч минг йиллик теран илдизларидан далолат беради", дейди Шавкат Мирзиёев. Ушбу маърузада янги даврга асос солинаётгани ва унинг тарихий пойдевори Аристотель мактабининг Шарк перипатетизми оркали кайта уЙFOнгани ва "илм машъаласи туккизинчи - ун иккинчи асрларда Марказий Осиё худудида кайта порлаши" тарихий омили билан боFланади. Шарк УЙFOниш даврининг биринчи боскичида юртимиз худудида биринчи Ренессанс машFур дахолар, хусусан, Мухаммад Хоразмий, Ахмад ФарFOний, Абу Райхон Беруний, Абу Али ибн Сино, Махмуд Замахшарий сингари унлаб буюк алломаларни етиштириб берди ва уларнинг жахоншумул илмий-ижодий кашфиётлари хозирга кадар умумбашарият тараккиёти ривожига бекиёс таъсир курсатиб келмокда. Шунингдек мазкур давр "Ислом маданиятининг олтин асри" деб эътироф этилувчи тарихий феномен билан ххам характерлидир. Ислом оламида Узбекистонни макомини юкори уринга куйган алломалар - Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий, Бурхониддин МарFиноний, Абул Муъин Насафий каби улуF уламолар юртимизда дин билан боFлик маънавий, маданий, маърифий тараккиётни таъминлаб бердилар.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Марказий Осий иккинчи уЙFOниш даври Сохибкирон Амир Темур асос солган ва Абдурахмон Жомий ва Алишер Навоийлар гуманизми билан йуFрилган Шарк адабиёти замирида вужудга келган иккинчи УЙFOниш, яъни XIV-XV аср Ренессанс даври билан белгиланади. Бу давр К,озизода Румий, Мирзо УлуFбек, Гиёсиддин Коший, Али Кушчи сингари беназир олимлар, Лутфий, Саккокий, Х,офиз Хоразмий, Абдурахмон Жомий, Алишер Навоий, Бобур Мирзо каби алломалар ва шоиру мутафаккирлар ижодининг ижтимоий вокеъликда акс этиши билан белгиланада. Трихнавислик сохасида Шарафиддин Али Яздий, Мирхонд, Хондамир каби тарихчилар, санъат йуналишида Махмуд Музаххиб, Камолиддин Бехзод сингари мусаввирлар, хаттотлик ва мусикашунослик мактаблари намуналари дунёда эътироф этилган. Куриниб турибдики Учинчи ренессанснинг утмиш илдизи, тарих фалсафаси хакикатини мушохада этишда Узбекистон ижтимоий тафаккур тараккиётида узини тарихий хотира оркали англаш хусусияти устуворлик килмокда ва ижтимоий онгда тарих конуниятларидаги ворисийлигига эътибор каратилмокда. Рус тарихчиси

Ю.И.Семёнов фикрича тарихнинг цикллилиги назарияси антик фалсафада хам мавжуд булган. Антик фалсафада цикллилик тушунчаси купрок космос конуниятларига ишора булса хам, бу карашлар замонавий тарих фалсафасида хам уз актуаллигини йукотмади.

Узбекистоннинг тарих фалсафаси билан боFлик замонавий даврини тахлил килишда ушбу олимнинг жахон тарихининг глабал бочкичи концепциясиги таяниш мумкин. Ю.И.Семёнов собик иттифок даврида хам глобал тараккиёт масалалари билан шуFулланган ва тоталитар тузумнинг келажагига доир хакконий башоратлари билан ажралиб турган. Ю.И. Семёнов тарих фалсафасида шаклланиш назариясини ишлаб чикди ва жахон тарихининг глобал боскичи -эстафета-стадиаль боскичи концепциясини яратди. 1970 йилдан 1980 йилгача булган даврда у бир нечта асарларини нашр этди, унда бир катор ижтимоий-иктисодий шаклланишларнинг узгаришини эстафетали ривожланиш маъносида талкин килиб берган. Семёновнинг концепциясига кура, хеч бир жамият Совет тарихий илм-фани талаб килган барча шаклланишлардан утиши шарт эмас. Узига хос конуниятлар ва экспансион аралашувлар оркали пайдо булган жамиятлар инсоният тарихи магистралига кириб, илгари устун булган социалистик жамиятлар тухтаган жойдан харакатлана бошлайдилар. Ижтимоий -иктисодий шаклланишларнинг узгаришини бундай талкин килишни тарихнинг глобал-формацион, кенгрок маънода эса глобал боскичда тушуниш деб аташ мумкин. Семёновнинг куплаб асарларида ва "Антик даврдан то хозирги кунгача булган тарих фалсафаси: умумий назария, асосий муаммолар, Fоялар ва тушунчалар"[1] китобида айнан жахон тарихини янгича англаш акс этган. Бундай тушунча нафакат "вертикал", диахроник боFланишларни, балки айрим ижтимоий тарихий организмларнинг ривожланишининг турли боскичлари уртасидаги алокаларни, "горизонтал", синхрон боFланишларни, яъни бир вактнинг узида мавжуд булган алокаларни хисобга олишни мутлако зарур килди. Ю.И.Семёнов дунё тарихий жараёнининг глобал шаклланиш тушунчасини конкретлаштирадиган концепцияларнинг бутун тизимини ишлаб чикди ва муомалага киритди: ижтимоий узаро таъсир, социологик индукция, тарихий оламлар, тарихий марказ (жахон тарихий тизими) ва тарихий периферия, устун ва паст ижтимоий-тарихий организмлар, супериндукция ва интраиндукция, супериоризация, латерализация, ижтимоий-иктисодий параформация, ултрасупериоризация, тарихий уя, тарихий майдон, марказий дунё тарихий макони, тарихий зона ва бошкалар шулар жумласидандир.

Узбек халки тарихида охирги икки аср миллат омили билан боFлик. Бу Ю.И Семёновнинг тарих фалсафаси концепциясининг миллат хакидаги

карашлари билан тахлил килганда, узбек халки купрок сиёсий нуктаи назардан тарих фалсафаси омилига айланади. Чунки Семёновга кура "хозирги замонга нисбатан ишлатилган "халк" сузи этносни англатмайди, балки умумий маданият ва тилга эга булган демосоциал организмлар конгломератини англатади". Олим фикрича миллат этник жамият шаклларидан биригина эмас, битта миллатга мансуб шахсларни маданият, тил ва этник узига хослик, этник гурух аъзолари сифатидаги холат эмас, балки умумий ватан бирлиги бирлаштиради. Миллат этник ходиса эмас, авваламбор сиёсий ходисадир. Миллат купинча хато идентификацияланадиган этносдан фаркли уларок, сиёсий хаётнинг ходисасидир, у миллий харакатларда уз ифодасини топади. Миллий бирлик булмаган FOя, миллий кахрамонларсиз миллат йук, миллат факат битта ватанни яратиш ёки унинг мустакиллиги учун курашда шаклланиши мумкин эди [2].

НАТИЖАЛАР ВА МУ^ОКАМА

Мустакиллигимизнинг дастлабки йилларида миллий узликни англаш, миллий идентификация жараёнларини кучайтиришда миллий бирликни шакллантирувчи тарихий онг мавзусига зарурат мавжуд эди. Бунда узбек халки тарихи Шарк цивилизацияси тарихи билан узвий боFланиб, унинг тадрижий ривожида 19 аср охири ва 20 аср бошларида шаклланиб кенг таркалган маърифатпарварлик окими ва жадидчилик таълимотига эътибор каратилади. Жадидчилик харакати вакиллари томонидан илгари сурилган FOялар ва амалга оширган ишлар кай даражада миллат омилини кучайтириб берди? Жадидчиликнинг ислохотчилик харакатларида миллат омили оркали инсон омилини ташкил этиш, аникроFи таълим, фан ва маданият миллий давлат контекстида янгилаш FOяси устуворлик килган. Бу улкан ислохотчилик харакати Узбекистон мустакиллигининг биринчи кадамларида хам орадан деярли бир аср утиб хам уз натижасини бера бошлади. Хусусан А.Фитратнинг "Ислохоти Бухоро", "Рахбари нажот", "Шарк сиёсати", "Туркистонда руслар" номли асарлари том маънода янги жамият ва янги инсонни яратиш максадига хизат килувчи мамлакат модернизациясини амалга оширишга каратилган стратегик лойиха сифатида бахолаш мумкин. Аммо объектив ижтимоий сиёсий тусиклар туфайли жадидчилар томонидан бошланган Туркистонда миллий давлатчиликни яратишга каратилган улкан ислохотчилик харакати тугалланмай колди.

Узбекистон республикаси деярли бир аср совет иттифокининг хом-ашё базаси, аграр зона сифатида таъминотчи худуд вазифасини утади. Иттифок даврда бунёд этилган магистрал йуллар, ишлаб чикариш тизими, захира омборлари ва бошка куплаб инфраструктура объектлари кизил империя

иктисодиёти учун яратилган кулайликлар эди.

Мустакилликнинг дастлабки йилларида Биринчи Президент И.Каримиов томондан билдирилган фикрларда республика барча асосий иктисодий ва ижтимоий курсаткичлар буйича Иттифокдаги уртача даражадан хам анча оркада булиб, мамлакатда охирги уринлардан бирида тургани кайд этилади: "Биз бу ракамларни илгари хам неча марталаб айтганмиз, аммо бугун уларни яна бир бор идрок этмок керак. Узбекистон хар киши бошига ялпи ижтимоий махсулот ишлаб чикариш буйича мамлакатда 12-уринда турибди, ахоли жон бошига миллий даромад ишлаб чикариш буйича курсаткич эса Иттифокдаги уртача даражадан икки хисса паст. Саноатдаги мехнат унумдорлиги жихатидан республика мамлакатдан 40 фоиз, кишлок хужалигидаги мехнат унумдорлиги жихатидан эса икки баробар оркада колмокда. Узбекистон ахолиси урта хисобда гушт махсулотларини, сут ва сут махсулотларини, тухумни, умуман мамлакат ахолисига нисбатан икки баро-бар кам истеъмол килмокда. Ойига урта хисобда 5 сумдан камрок ялпи даромад оладиган ахолининг улуши мамлакатда 12 фоиздан сал купрок булса, бизнинг республикамизда 45 фоизга боради. Бир миллионга якин киши ижтимоий ишлаб чикаришда узининг кулидан келадиган ишни топа олмаяпти.

Шунинг учун хам мустакил тараккиётининг дастлабки йилларида, 1991 йилдан 2000 йилгача булган даврда улкан узгаришларни амалга оширишда асосий эътибор марказлаштирилган маъмурий-буйрукбозлик тизимига бархам бериш ва бозор иктисодиётининг асосларини, авваламбор, конунчилик базасини шакллантириш учун шароит яратишга каратилди.

Юртимиз тарихида тараккиётнинг "Узбек модели" кабул килиниши асосида давлат курилишининг иктисодий, ижтимоий, хукукий ва ташкилий асослари йулга куйилиши, хусусий мулкчиликнинг шаклланиши, узлуксиз таълим тизимининг ишлаб чикилиши хамда жорий этилиши, ер ислохотларининг амалга оширилиши тадрижий равишда амалга оширилди. Бундан ташкари миллий конунчилик тизимининг ишлаб чикилди, банк-молия тизимининг яратилди, ташки сиёсий ва иктисодий алокаларнинг йулга куйилди. Тизимли вужудга келган узгаришлар сифатида 1)иктисодиётни мафкурадан холи килиш; 2)конун устуворлигини таъминлаш; 3) давлатнинг бош ислохотчи сифатидаги бошкарувчилик ролини тан олиш, 4)мамлакатимизнинг узига хос хусусиятларини хисобга олган холда, кучли ижтимоий сиёсат юритиш; 5)сиёсий ва иктисодий ислохотларни боскичма-боскич амалга ошириш тамойилларидан иборат тараккиётнинг "Узбек модели" мухим стратегик ахамият касб этди.

Замонавий давр тарих фалсафаси конуниятида Узбекистонда руй берган узгаришларда цикллилик ва тадрижийлик тамойиллари етакчилик килганини куриш мумкин. Узбекистондаги модернизация жараёнлари тадкикотида мустакиллик йилларида республикамизда кабул килинган махсус стратегик тараккиёт дастурларини 3 даврга ажратиш мумкин. Биринчи, Тараккиётнинг "Узбек модели" кабул килиниши билан боFлик биринчи давр боскичи. Бу даврда асосан миллий давлатчилик тузилмалари, конунчилик, миллий узликнинг англанилиши, мустамлакачилик асоратларининг бартараф килиниши, янгича иктисодий-молиявий тузилмаларнинг ташкил топиши каби катор хусусиятлар билан тавсифланади.

Иккинчи, "Мамлакатимизда демократик ислохотларни янада чукурлаштириш ва фукаролик жамиятини ривожлантириш концепцияси"нинг кабул килиниши билан боFлик иккинчи давр боскичи. Бу боскичда давлат бошкаруви, конунчилик, ахборот сохаси, иктисодиётни либераллаштириш, сайлов тизими, нодавлат нотижорт ташкилотлар фаолиятини такомиллаштириш кабилар билан боFлик мамлакатимизни модернизациялашга каратилган катор ташкилий институционал-хукукий туб ислохотлар амалга оширилди. Биринчи даврда давлатчилик асослари шакллантирилган булса, иккинчи даврда демократик фукаролик жамияти тузилмаларини такомиллаштириш билан боFлик фундаментал FOялар илгари сурилиб, амалга оширилди.

Учинчи, "Хдракатлар стратегияси" кабул килиниши билан боFлик учинчи давр боскичи. Бу боскичда республикамизда кечаётган модернизация жараёнларида мамлакат худудидаги реал муаммоларни хисобга олган холда умумжахон стандартлари даражасидаги ислохотлар даврига кадам куйилди. Айникса, бу даврда республикамиз модернизация моделида инновацион моделнинг таъсири ошди. Бундан ташкари жадаллашган моденизациянинг мухим шартларидан булган мамлакатнинг якин ва узок кушниларга очиклиги хусусияти руёбга чика бошлади. Куриниб турибдики, Узбекистоннинг янги давр сиёсатида замонавий тарих фалсафасини шакллантирувчи сиёсат постмодернизм ва уни ташкил килувчи модернизация тизими сифатида намоён булмокда. Чунки модернизация - бу анъанавий жамиятдан - замонавийлик жамиятига утиш макропроцесси.

Эволюцион ривожланиш жараёнлари, яъни модернизация - бу ислохотлар ва инновациялар оркали амалга ошириладиган доимий жараённинг бир тури, бу бугунги кунда постиндустриал жамиятга утишни англатади.

Ю.И.Семёновнинг эволюцион стадиал модернизация таълимоти маданий антропология классиклари А. Кроебер, Л. Уайт асарларида хам уз заминига эга булган. Маданий антропологияда куплаб анъанавий махаллий маданиятларнинг

эволюцияси асосан икки шаклда куриб чикилган:

1) нисбатан содда жамиятлардан тобора мураккаблашиб бораётган жамиятларга нисбатан прогрессив табиатнинг боскичма-боскич окилона ривожланиши сифатида. Ушбу тушунча модернизация жараёнларининг классик тушунчаси билан узаро боFликдир.

/^ч v> v-» V-»

2) хар хил турдаги маданиятларнинг куп иуналишли ривожланиши сифатида. Иккинчи холатда, модернизатсия жараёнларининг узига хослиги ва натижада паИдо буладиган замонавиИлик вариантларига купрок эътибор каратилади. Модернизатсия замонавий тарихий жихатдан аникланган турларни амалга ошириш сифатида каралади.

Одатда модернизацияни амалга оширишда ташаббускор вазифасини бажарувчи сифатида давлат бу жараённи мувофик тарздаги концепциялар, стратегиялар, хукукий ва маъмурий ресурслар билан таъминлайди.

Мамлакатимизда модернизацияни амалга оширишда аксарият тадкикотчиларнинг хулосасига кура Хдракатлар стратегияси дастури жадаллашган модернизациянинг усули сифатида кабул килинди. Бу усул мустакилликнинг иккинчи давридан бошлаб, айни тез самара берувчи механизмлар воситасида мамлакатимизнинг ижтимоий сиёсий тарихий социомаданий имкониятларидан келиб чиккан холда изчил кулланилмокда. Шунинг учун хам "Хдракатлар стратегияси"нинг кабул килинишини республикамизни модернизациялаш жараёнлари тарихидаги мутлок янгича боскич аникроFи тубдан бурилиш ясовчи давр дея аташ мумкин.

"Хдракатлар стратегияси" I. Давлат ва жамият курилиши тизимини такомиллаштиришнинг устувор йуналишлари; II. К,онун устуворлигини таъминлаш ва суд-хукук тизимини янада ислох килишнинг устувор йуналишлари; III. Иктисодиётни ривожлантириш ва либераллаштиришнинг устувор йуналишлари; IV. Ижтимоий сохани ривожлантиришнинг устувор йуналишлари; V. Хавфсизлик, миллатлараро тотувлик ва диний баFрикенгликни таъминлаш хамда чукур уйланган, узаро манфаатли ва амалий ташки сиёсат сохасидаги устувор йуналишлари деб номланган беш йирик йуналиш модернизациясини камраб олади.

Узбекистонда янгиланаётган модернизацион жамиятнинг мезони сифатида фан тараккиётига алохида эътибор берилди. Юртимизда Инновацион ривожланиш вазирлигининг ташкил этилиши модернизациянинг мазмун-маъносини хосил килиб берувчи тизими ташкил этилгани ва бу мезоннинг кенг жорий килинаётганлигидан далолат беради. Ушбу тузилма вазирлик тизимида юртимизда кечаётган кенг ислохотлар жараёнига илмий ёндашув асосида

ёндошиш, фан, таълим ва ишлаб чикариш сохаларини мутаносиблаштириш, шунингдек, айни йуналишларда фаолият юритувчи ташкилот ва муассасалар ишларини узаро мувофиклаштириш билан шуFулланади.

Президент Ш.М.Мирзиёевнинг 2020 йилнинг ноябрь ойида чикарилган "Узбекистоннинг янги тараккиёт даврида таълим-тарбия ва илм-фан сохаларини ривожлантириш чора-тадбирлари туFрисида" ПФ-6108-фармони хам юртимизда кечаётган илм-фан оркали модернизациялаш сиёсатининг тадрижий давомийлигини курсатади. Ушбу фармон маълум маънода узлуксиз таълим дастурининг сифат жихатдан янги даражаси дейиш мумкин. Унга кура "мамлакат тараккиёти учун янги ташаббус ва FOялар билан майдонга чикиб, уларни амалга оширишга кодир булган, интеллектуал ва маънавий салохияти юксак янги авлод кадрларини тайёрлаш, таълим ташкилотлари битирувчилари замонавий касб эгалари булишлари учун уларда зарур куникма ва билимларни шакллантириш;

ХУЛОСА

Дунё микёсидаги бугунги кескин ракобатга бардош бера оладиган миллий таълим тизимини йулга куйиш, дарслик ва укув кулланмаларини замон талаблари асосида такомиллаштириш, уларнинг янги авлодини яратиш, укув дастурлари ва стандартларини оптималлаштириш" вазифалар халк таълими буFини билан олий таълимни боFлаб илм-фандан жамиятни янги даражаги олиб чикиш учун асосий мезон сифатида фойдаланишни белгилаб беради. Чунки унда таъкидланишича "сунгги йилларда мамлакатда таълим-тарбия тизимининг сифати ва самарадорлигини ошириш, боFча тарбияланувчилари, укувчи ва талаба ёшларда замонавий билим ва куникмаларни шакллантириш, таълим тизимлари хамда илм-фан сохаси уртасида якин хамкорлик ва интеграцияни, таълимнинг узвийлиги ва узлуксизлигини таъминлаш борасида тизимли ишлар амалга оширилмокда...шу билан бирга, миллий таълим -тарбия тизимининг амалдаги холати уни замон талаблари асосида модернизация килиш, ёшларни юксак билим-маърифат эгалари, жисмоний ва маънавий соFлом инсонлар этиб тарбиялаш, таълим муассасаларининг рахбар ва педагог ходимлари нуфузини ошириш, уларнинг самарали фаолият юритиши учун зарур шарт-шароитлар яратиш буйича изчил чора-тадбирларни амалга оширишни талаб этмокда".

Шу билан бирга янгиланаётган Узбекистоннинг замонавий тарих фалсафаси янги дунё тараккиётига миллий потенциални илм-фан асосида таъминлаган холда интеграллашиш, тарихий хотира ва бугунги кун бунёдкорлиги рухини бирлаштирган холда модернизацион жамиятни

ривожлантиришдан иборат. Узбекистоннинг мустакиллик давридан кейинги Узбек модели ва Хдракатлар стратегиясидан иборат булган тараккиёт модели эволюцион-стадиал модернизацион модели куринишида замонавий ривожланаёиган давлатларнинг интенсив ривожланиш йулини таъминлаб беради.

REFERENCES

1. Семенов Ю.И. Философия истории от древности до наших дней: Общая теория, основные проблемы, идеи и концепции. -М: Современные тетьради, 2003.776 с.

2. Семёнов Ю. И. Нация // Словарь философских терминов. — М.: ИНФРА-М, 2004. — С. 350—352

3. Utamuradov, A., Khojiev, T., Isanova, G., & Khaytmetov, R. (2020). The Prospects of a New Template of the Modernization Uzbekistan. Jour of of Adv Research in Dynamical & Control Systems, 2(12), 2670-2676

4. Хожиев Т.Н. Модернизация назариялари эволюциясининг фалсафий-концептуал тахлили. Фалсафа фанлари буйича фалсафа доктори (PhD) диссертацияси - Тошкент: Узбекистон, 2019. Б. 118.

5. Gafforova, G. G., Khaitmetov, R. K., & Madalimov, T. A. (2020). A STRATEGY OF ACTION AS A COMPLEX SYSTEM. International Scientific Journal Theoretical & Applied Science, 90(10), 448-452.

6. Кудратов, С. (2020). Ал-афFOний ва маслакдошларининг жамиятни ислох килишдаги кушган хиссалари. Academic Research in Educational Sciences, 1(1), 332-338.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.