CC BY
104ЗАМАНАУИ КДЗАК, ТЕАТР РЕЖИССУРА-СЫНДАЕЫ ЖАС РЕЖИССЕРЛЕРДЩ К0РКЕМД1К ТЭС1ЛДЕР1 МЕН ЭД1СТЕР1
ш
(СЛ <
МРНТИ 18.45.07
Э. КАЙРАТКЫЗЫ 1 , Е. ОБАЕВ2
1 '2 Т. К. Жургенов aTbiHAaFbi Казак улттык, енер
академиясы (Алматы, Казакстан)
ЗАМАНАУИ КАЗАК ТЕАТР РЕЖИССУРАСЫНДАРЫ ЖАС РЕЖИССЕРЛЕРДЩ К6РКЕМД1К ТЭС1ЛДЕР1 МЕН ЭД1СТЕР1
Ацдатпа.
Усынылып отырган гылыми макалада елiмiздегi театр eHepiHe жака толкын болып келген жас режиссерлердщ iзденiстерi мен спектакльдерiндегi квркемдiк ерекшелiктерi сараланган. Режиссер А. Опанбаеванык «ЖYрепмнщ иесi» (авторы А. Аламан) психо-физикалык драмасы мен Ф. Молдагалидьщ «Кулагер» (авторы М. Жумабаев) Sound drama-сын непзге ала отырып, ондагы режиссерл^ эдiс тэлiдерi мен актерлiк ойын зерттеледi. Спектакльдердщ стильдiк тутастыгы, режиссердщ койылым идеясына сай атмосфера беру^ декорациялык безендiруi, символдык шешiмер, музыка, пластикалык би кимылдарын утымды пайдалануы аркылы спектакльдi заман талабына сай етт сахналауы жайлы айтылады. Грек сездер: «Мейзнер техникасы», «эпикалык театр», «Sound drama», режиссерлiк интерпретация, «жака драма», режиссерлiк эдiс, спектакль, актерл^ внер.
К1р1спе
Ел1м1зде болып жаткан мэдени взгер1стер когамымыздагы тарихи, элеуметпк кубылыстармен катар даму уст1нде. Бупнп такда театрларымыз мемлекеттт1к жацару мен жацгыру жолын барынша кврсет1п келе жатыр. «Театр - синтезд1к внер» [1, 21 б.]. 0м1рде болган немесе болып
жаткан окигаларды кврерменнщ квз алдында жанды турде жетшзу аркылы адамнык жан-дуниес1не козгау сала отырып, сахнадагы эрекетке 1штей араласуына мумк1нд1к беру, оньщ тылсым кУФретше, касиет1не саяды. Театр дэу1р алмасып, жыл вткен сайын турл1 багытта дами отырып, улттык ерекшел1г1не байланысты вз1нд1к
даральщты цалыптастыруга немесе жаца шешiмдерге непзделген замануи цойылымдарды сахналауга бейiмделiп келедк К,азац театр eнерiне жаца толцын болып келген жас режиссерлерiмiздiн заманауи театрдык багыты мен форма iздеу жолындагы тык iзденiстерге, устанган багыты мен 9ртYрлi керкем экспериментке баруы цуантарлыц жагдай.
Эдiстер
Уацыт еткен сайын елiмiздегi жас режиссерлер жас драматургтердщ шыгармаларын театр репертуарынан орын алуына атсалысып келедi. Солардык бiрi 2017 жылы М. Эуезов атындагы цазац академиялыц драма театрында сахналанган, режиссер Аридаш Оспанбаева мен драмаутрг Айдана Аламаннык «ЖYрепмнiн иесi» атты спектаклi. Аталмыш цойылым цазiргi жас буыннык алга тартар, заман мэселесш кeтеруiмен ерекшеленедi. Турмысца шыцпаган цыздык тагдырын суреттейтiн царапайым eрi драматургиялыц тYPFыдан 9лсiз жазылган бул пьесаны режиссура
гана цутцарды десек цателеспеим1з. Спектакльде режиссер кешпкершщ iшкi айцайын, турмысца шыцпай отырып цалуыньщ себептерш ашуда пластикалыц би цимылдарын утымды цолданып, психо-физикалыц формага салган. К. С. Станиславский техникасымен цоса «Физикалыц театр», Б. Брехттщ «оцшаулану эдiсi», «Мейзенер техникасы» сынды 9дiстердi цолдана отырып, актер беИнесiн ашумен режиссерл^ тык идеяларымен ерекшеленедi.
Агымдагы жылы F. МYсiрепов атындагы цазац Мемлекетпк академиялыц балалар мен жасeспiрiмдер театрында I. ЖансYпровтын «Кулагер» сюжеттiк поэмасын сахналаган Ф. Молдагалидьщ режиссерлiк эдю-тэстдерше де тоцталганды жен кeрдiк. БYгiнде театр eнерiнде тык идеяларымен танылып жYрген режиссер бул цойылымды заманауи кезцараспен, бYгiнгi ^ннщ керкемд^-сахналыц талабымен керкемдеп, «Sound drama» жанрынык элемент^ мен цатар хореографиялыц би цозгалыстарын цолданган.
1 сурет. «ЖYрегiмнiк иесЬ> психо-физикалыц драмасы. 2017жыл. Дарига - актриса С. Реал Бланка, Дубайдагы жИт - актер ^ Оспанов. Коюшы-режиссерк А. Оспанбаева. Авторы: А. Аламан.
ЖoFapы да aтaлFaн peжиccep койылымдарынык шрткы фopмacы да, aкктepлepдiк кeйiпкep м^зш coмдayы да шeбep кepceтiлгeн. Нэтижeciндe кepкeмдiк т¥тacтыFы caктaлFaн cпeктaльдepдi ^pe алдык.
ПЕ^явяйдо^Зв явшшщ!ва% MÍ7 янадв
Л, АЛЙМЙН
■ шт
#ЖУРЕПЩН1ЩИЕС1
штоф ист калы* ¡ipiw^^ß^^t
Kfiipilj irçtz-ç-p - AOt;ii)Kfi;it'-i-?
KOKniiu-typii i lui - KAii.iMKdit
0?. ÇPi^P. PT^IT! UJUJ фф
АСАЬаШ ÖJjlVCÖ
Eft
■vCPO хлшл apnrc>.
EEΠSESE EESSEEOSSEI
нтан ыnance
Í>>I«.i:TIII KK-ib 0.:.иг* имдльа w> ч I
2 cype^ «ЖYperiмнiк иeci» ^e^a^m^ aфишacы. Кoюшы-peжиccepi: А. Ocпaнбaeвa. Авторы: А. Аламан. 2017 жыл.
Нэтижелер
Рeжиccep А. Ocпaнбaeвaнын «ЖYpeгiмнiк иeci» (1, 2 cype^ cпeктaклiндe зaлFa кipгeн кepepмeн бipдeн cпeктaкль aтмocфepacын бepeтiн ДapиFaны (С. Рeaл Бланко) кepeдi. Ой Ycr^e caxнaдa жYpгeн SS жа^р ДapиFa eзiнiк iшкi жaн-элeмiмeн арпальюып, тoлFaнып oтыpFaн кeзiндe кыздар бeйнeciндe шыккан онык eткeн жacтapын(вoзpacт) кepeмiз.
CaxнaдaFы тoFыз кыз SS жacымeн катар, cимвoликaлык мaFынaдa да колданы^ан. ЯFни, тoFыз кыз- эйeл ананык тoFыз ай к¥pcaк кeтepyiн 6^ipce, бipдe ДapиFaнык cылдыpaп eтe шыккан eмipiн баяндап жаткандай. Coнымeн катар, эр кыздык кacынa эр жастык шaFынa бapFaндaй жакындап «Meн ош yaкыткa дeйiн нe бiтipдiм?» «Meнeн кандай кaтeлiк кeттi? Кай жepдeн шaлыc бacтым?» - дeгeн c¥paктapмeн eзiнe бapлay жacaйды. Ocы cэттeн кeйiн жaн-дYниeciмeн apпaлыcып, кинал7 caxнacын apпaлыcy cэтiн peжиccep плacтикaлык би кимылдapымeн кepceткeн. ДapиFaнык жан-жактан коршап ойын жeгiдeй жeгeн «жacтapы» c¥paктык acтынa алып т¥KшыктыpFaндaй. 0ткeнiнe кайта оралып, кeй cэттepдi eзгepтce баэдалай кYй кeшep мe eдi дeгeн ой тyындaйды. Бipдe кepepмeнгe карай элдeнeнi айтып aктaлFыcы кeлгeн ДapиFaны коркыныш пeн ¥ят жiбepмeй eзiнiк элeмiнe кайта cyыpып алады. Б¥л peттe caxнaдaFы ДapиFaнык жacтык шактарын бeйнeлeп жYpгeн кыздар тYймeдaктapды тepiп онык бeтiнe бacып, 6ip кaтeлiктiк жYpeгiндe мэкгi дак боп каларын мeкзeйдi. «Т¥ймeдaк» гYлiн cимвoликaлык мaFынaдa aлFaн peжиccep тазалык пeн пэкпктщ, мaxaббaткa дeгeн ceнiмнiк ДapиFaнык жанын жeгiдeй жeп, iштeй тырнап eшпeйтiн дак болып кaлFaнын айтады. Yй жинacтыpып жYpгeн Жaнcaя, ДapиFaнык ^рбыюы эр1 Yй шapyacынa кeмeкшici абайшздан ДapиFaнык ocы yaкыткa дeйiн кaFaзFa жазып кeлгeн ойларын, бeлгiciз ойдан K¥PaлFaн идeaлынa жaзFaн xaттapды шашып алады. Ocы cэттe aшyFa caлынFaн ДapиFa к¥Pбыcымeн ¥pыcкa тYce отырып iшiнe жиналып кaлFaн бар peнiш eкпeciн мoнoлoгпeн жeткiзeдi. Б¥л ^pNcre «Meйзнep тexникacынык элeмeнттepiн» бaйкayFa болады. ЯFни, кeйiпкepлep
бiр сeздi бiрнеше рет шырыщтату арк;ылы айтады. Дэл осындай «Мейзнер техникасынык» элементтерi Дубайдагы жiгiтпен Дариганын арасындагы кездесу сахнасында ;олданылады. Жалпы, бул аталмыш техника актердщ психологиясын ашуга, эрi екi кейiпкер арасындагы узын-сонар диалогтарды ;ыс;артып, бiр сeздi тYрлендiру ар;ылы эрекетке ;урылады. Драматургиялы; шыгарманык кYшi элсiз болганды;тан осындай элементтер режиссурада жиi ;олданылады. Койылымнык пьесалы; ол;ылы;тарын жабуга режиссерлiк шешiмдер мен эдютер, актерлiк ойын эдiстерi Yлкен роль ат;арды.
Осы сахнадан сок басты кейткердщ 30 жастагы уа;ытына ауысатынымызды ;урбысы Жансаядан естимiз. Себеб^ ол Дариганык эр монологынан сок кейткер жасын баяндап отырады. Жансаянык бойынан да «физикалы;» eзгерiстер бай;аймыз. Мысалы, Дариганык 38 жасында Жансая Yш балалы ана бейнесiн шаршак;ы, eзiне царауга уа;ыты жо; айелдi керсетсе, 30 жасында аягы ауыр ана бацытын ендi сезiнгелi жатцан шагын суреттейдi. Актриса Д. Ныгметулина Жансаясынан керi есу процессiн шеберл^пен берген.
Дариганык турмыс цурмауы, аналы; махаббатты ол да сезiнгiсi келгенш, махаббатты аксайтынын «пластикалы; би» шешiмдерi ар;ылы жеткiзедi. Режиссер спектакльдегi Yш ;урамдагы Дарига ролiн сомдаушы актрисаларга ипровизация жасауга еркiндiк берген. Кейткер айналарга жарат;аннан жа;сы жар, текш сурап тiлегiн жазады.
Суретшi К. Халы;ов пен режиссер А. Оспанбаева сахнада декорациясын минимализммен керсету ар;ылы, актерлiк ойын мен режиссерлiк шешiмдердi символиканы ;олдана отыра утымды шешуд ма;сат тут;ан.
Мысалы: декорация ретшде 1лул1 турган «целлофан»- кей1пкер1н1к 1шк1 элем1н б1лд1рсе, кврермен залы - онык сырткы элем1 рет1нде алынган. Оны б1з койылым бойы «целлофан» мен кврерменнщ ек1 ортасында журген кей1пкерд1к турлену1нен акгарамыз.
Койылымнык ойын айтатын символдык реквизит-жерде твсеул1 жаткан ек1 метрл1к целлофан финалык сахнада гана вз рол1н аткараты. Дариганык не уш1н киналып, вткен жастарынан не 1здеп журген1н-кврермен осы кезде гана тус1нед1. Осыдан, эйел мен еркек арасындагы «чакралык байланыс» пен ум1т, пэкт1кт1к сивволы деп тусшуге болады. Спектакльд1к музыкасына да аса мэн бер1лген1 сез1л1п жатты. Шет елд1к эуендерден курастырылса да эр кейткершщ, эр сахнанык атмосферасын байыта тускен, эдетте квп тыкдала бермейтш, халыкка тансык эуендерд1к стильд1к ерекшел1ктер1 де бвлек. «Coco Rosie Dizzy dog» музыкасы Дариганык сэби аксап, кушагына баласын алгандай теб1рен1п пластикамен кврсету сэт1нде, жаратканмен сырласуы сахнасында, актердщ сез1ну процесс1нде улкен роль аткарды. Пьесада - Дариганьщ хаттарын салатын кумыра Спектакльде айна болып взгерген. Дэл1рек айтканда, сол тут турган айналар взгеге актаргысы келмейтш 1шк1 элем1ндей. Басты кей1пкер Дариганьщ 38-30-23 жастары кер1 суреттелет1н шыгармадагы кей1пкер монологтары мен диалогтарын режиссер свзге гана курмай физикалык эдютерд1 колданган. Дубайдагы Дарига мен жИттщ махаббаты, арадагы кел1спеуш1л1ктер1 хореографиялык би кимылдары аркылы шеш1л1п спектакльд1к темпоритмш тузейд1.
«Кулагер» сиыкты казак эдебиет1м1здеп батырлар
жырларындагы, эпосты; дастандар мен поэмалардагы басты кейткерлердщ, батырлардык, сонымен ;атар тарихи тулгалардык ;асында eмiрлiк серiгiне айналган тулпарларынык болгандыгы баршага аян.
Шымылды; ашылысымен сахнанык екi шетiнен ;ара киiмдегi Канатты мен ;арт А;анды кeремiз. Канатты -Кулагердiк басына тYскен eлiм мен А;ан басындагы ;айгы ретiнде режиссерлiк ;иялдан ;уралган символды; бейне. Актиса Г. Байбосынова Канаттыны мистериялы; кейiпкерге тэн образ жасап, дауыс тембрлерiне салып бас;а кейiпкерлерден ерекше сeйлеуi спектакль атмосферасын беруде сэттi шыгара алды. Жалпы шыгарманы сахна тiлiмен сeйлету жолында режиссердiк тYрлi форма мен эдiстердi ;олданганы кeрiнiп тур. Мэселен, Спектакльде кейткер iсiне, эрекетiне авторлы; сeз ар;ылы бага беруi секiлдi Б. Брехттщ «эпикалы; театрынык» эдiстерi де ;олданылган. Брехт «Эпикалы; театр теориясы» екбегiнде «Отношение актера к публике должно быть совершенно свободным и непосредственным. Он просто хочет что-то сообщить и представить ей, и позиция просто сообщающего и представляющего должна теперь стать основой всех его действий» [2, 56 б.] - демекш^ спектакльде эпикалы; театр теориясынык жазылуына непз болган тeртiншi ;абырганык болмауы, ягни кeрермен мен сахна арасындагы байланыс жа;сы орнатылган. Кейiпкерлер тек eз сeзiн айтумен ;атар авторлы; сeздердi де сeйлейдi. Кулагердiк eлер сахнасындагы монологында да сол эдю ;олданылган. Ар;анык кербез сулу ^кшетауы жайында, онык табигаты ха;ында сыр шерткенде Сагынайдык асына жиналган
халы; «Макмакгер» энiн замануи орындай отыра, келесi эрекетте жерде жатып, пласткалы; би ;имылдарымен бiрде шалгын шeптiк, жай;алган гYлдердiк бейнесЫ кeрсетсе, ендi бiрде агып жат;ан eзен-кeлдердiк бейнесiне айналгандай. Эсем эуенмен байланыса отыра ;имылдаган билер ;аза; жерiнiк сулулыгынан, халы; дэстYрiнен сыр шертед^ сонымен ;атар ;ула; ;урышын ;андырар А;ан эндерiнiк ас;а;тыгын сезiнемiз.
Дискуссия
«ЖYрегiмнiк иесi» спектаклi жайында театртанушы, eнертану кандидаты А. Еркебай «Спектакльдi психо-физикалы; жанр деп жасты; максимализммен атаган драматург пен режиссердщ тандемiн ;олдауга тырысты;. Дегенмен де, ;азфп такда бул жанрга эуестенген жастар eз мYмкiндiктерiн толы; пайдалана алмаганы eкiнiштi. Актриса жалгыз ;алып монологын о;ыган сахнада осы психо-физикалы; эрекеттер тапшы болды...» [3] - деп eз пiкiрiн жазган болатын. Алайда, спектакльде актерлiк Yш ;ураммен жумыс жасалганын ескерсек Yш ;урамнык Yшеуiнде Дарига бейнесiн сомдаган актрисалар ;ойылым жанрын эр тYPде жетшздк Бiрiншi ;урамдагы актриса С. Реал Бланко ойынынан драмалы; эрекеттердi жт бай;аса;, Э. Сайлауова сомдаган Дарига мYлдем бeлек, эр сeзiн психо-физикалы; жанрмен байланыстырып, ;ызу-;анды Дариганы жасаганын кeремiз. Бул Э. Сайлауованык режиссер багыт-багдарын толы;тай тYсiнiп, на;ты жеткiзе бiлген кесек бейне. Ал Yшiншi ;урамдагы Г.Шыкгысова сомдаган Дарига бейнес мелодрамага басым, оны бiз актрисанык ;окыр Yнi мен эмоциясына ;арап айта аламыз. Э. Сайлауованык Даригасы
бiрде мукайса бiрде кeкiлдi, сахна кекютИн еркiн мекгерген, эр ;имылы а;талып турды. 0з кейiпкерiн осылайша тYPлi характерлермен жеткiзген актриса ролi аталмыш психо-физикалы; эрекетке ;урылган деуге непз бар.
«Кулагер» воипЬ-Ьгата-сындагы бiр-бiрiмен байланыса отырып Yзiлiссiз жалгас;ан кeрiнiсте Сагынайдык асына А;ан келiптi дегендi естт, буган дейiн тек атын гана естiген Кулагердiк кескiнiне кeкiлi толмаган тобыр «Салпы ерiн, сала сYйек, салбыр тiрсек» деп тулпарды мексшбеген сынай танытатынын кeремiз. Осы тустагы ат танудык шеберi КYрекбай ролшдеп Сагызбай Карабалин тулпарды Yркiту ар;ылы онык болмысын танып бiлмек болады. Актер ;айта-;айта ;амшысын со;;анда Кулагер (актер М. Сабитов) сешре шауып, асаулыгын ;орсетт жанына иесiнен бас;а егде адамды жолатпайтынын бай;аймыз. Осы орайда, Ф. Молдагалидщ режиссерлiк ма;саты - Кулагердiк мiнезiн, ерекше жаратылысын, тектiлiгiн жогары кeрсетiп, онык А;анга деген адалдыгын бай;ату болган. О;ига желiсi адам мен жыл;ы арасындагы ;а;тыгыспен eрбiген ;ойылымда режиссер мизансценасы да эдемi ;урылган. Оны бiз Канатты мен ;арт А;ан сахналасынан, А;ан мен Батыраш сахнасынан да акгарамыз. Батыраш ролiндегi актер Рахман Омаровтык ойыны екiншi ;урамдагы Рiслан Ахметов ойынымен салыстырганда eзгеше эсер ;алдырды. Кербездене бас;ан эрбiр ;адамы, А;аннык дарынын, онык адами болмысын мойындамайтын Батыраш бейнесiнен, Кулагердi кeрiп iштей арам-пигылды жан екен актердiк кeзiнен, ым-ишаратынан бай;алады. ^рекбай кeзi жетiп Кулагерге тамсанып ма;таганда, Батыраштык А;анга сол отты кeзiмен уш;ын шаша жалт ;арауы
да сэтт кeрсетiлген. Ал, Ацаннык ролiндегi тYP-т¥ЛFалары келiскен Едiл Рамазанов пен eK^i ц¥рамдаFы Эсет ИманFалиeвтщ рольдерш айтып етсек Е. Рамазановтык Ацаны - e3iHe тэн 9дeмi цоцыр дауысын Fана керсете алFан. Ол Ацаннык «Мацмацгер», «Шырмауыц», «К¥лагер» эндерш кeлiстi орындауымен керерменге ерекше эсер еткен ce3ci3. Бiрiнiкi музыкалыц кейттеп ацан болса, eкiншiсi драмалыц ацан бeйнeсiнe жацын болды. Бiрак, Ацан ек алдымен сeрi танылып келген адам. Ал сер^е тэн мiнeздi eкi актердщ ойынынан да кере алмадыц. Актерлер кейткершщ сыртцы бейнесш жасаFанымeн iшкi элeмiн сeздiртe алмады. 0лiп жатцан К¥лагeрдi керген Ацан алFашында т¥лпарынан айырылFанын ез кезше eзi сенбей тeрiс айналып, аз к^ре цайта оралып, К¥лагердщ жанына келгеннен кейш Fана болFан жаFдайды тYсiнeдi. Осы т¥ста да актер сершщ iштi жарып шыццан цаЙFысын сeздiртe алмады. Е.Рамазановтыкда Э. ИманFалиeвтщ де Ацаны цандай цаЙFы болса да кенген, кетере алатын, жалFыз сeрiгiнeн айырылса да сыр бермейтш, цандай цаЙFы-цасiрeт болсын iштe сацтайтын адам болып шыццан. Осы ретте, Театртанушы З. Исламбаеванык спектакль жайында жазFан: «...Актердщ «Бай-бай, бай-бай!» деген аЙFаймeн Fана жоцтауы, нацтысын айтцанда, сершщ цаЙFысын бiлдiругe iштi ертеген ^йшшпен, езгеше эмоциямен, психологиялыц ^йзелу жолымен емес, кeрiсiншe сыртцы эдюпен, дауыс^ншщ барынша басымдылыFымeн кeлуi кейткердщ болмысын ашып бере алFан жоц» [4, 1 б.] - деген, «Кулагер елгеннен кeйiнгi ез елше кетуге ыкFайланFан сэтiндe Ацан Батырашца царай баFыттап, ащы запранFа толы «К¥лагер» энiн орындайды. Жэй сарында басталып,
eрiстей келе ащы eксiкке улас;ан бул эуен бiрте-бiрте созылып, ауырлай тYседi, сeйтiп ;аныпезер биге ;атал Yкiм шыгаргандай болады. Дегенмен актер eмiрде жан жолдасы, ;имас серiгi болган сол сэйгYлiктiк KYЙiгiнен, ;усалы;тан eлген, жазбаларда «Адамнык падишасы» деп суреттелген А;аннык трагедиялы; KYЙiн жерiне жетшзе алмады.» [4, 2 б.] - т^мен келiсемiз. Режиссер тужырымы бойынша алдыкгы планга шы;;ан Кулагер бейнесшдеп М. Сэбитов жыл;ы табигатына тэн болмыс-бтмш, асау мiнезiн сырт;ы пластикасымен, ;имыл-;озгалыстарымен устамды кeрсете отырып эр ^з-карасымен жеткiзген. Бул ;улагер екiншi ;урамдагы М. Рахмет сомдаган Кулагер бейнесшен элде;айда салма;тыра; шы;;ан, эр сахнасында жануардык iшкi тебiренiсiн сезе алды;. Сонымен ;атар, актер Yшiн де сeзсiз тек сырт;ы эрекетпен образ жасау ;иыныра;. Олай деуiмiздiк себебi, спектакльдiк сокгы финалында гана ;улагер Yн ;атады кiшкене гана монологында бар iшкi ай;айын жайып салады. Осы сахна Кулагер образынык шары;тау шегiндей кeрсетiлуi керек едк Алайда, спектакль бойы физикалы; тургыда ;имылдап шаршап ;алган Кулагер образындагы екi актердiк де
со^ы монологы ойдаFыдай шыцпаFаны кeрiнiп т¥р. Ал спектакльдщ ¥тымды шыццан сахналары аттардык шабысысын т¥яцтарды пайдалану арцылы эффектпен шыццан. Спектакль жанрына тэн наFыз сахнаман «Sound 0гата»-лыц эдiстi де осы сахнадан кeрeмiз.
Корытынды
М. Эуезов атындаFы мeмлeкeттiк цазац академиялыц драма театры мен F. МYсiрeпов атындаFы цазац мeмлeкeттiк балалар мен жасeспiрiмдeр театрынык репертуарынан алынFан «ЖYрeгiмнiк иeсi», «К¥лагер» спeктакльдeрiнeн цазiргi театр сахнасында болып жатцан режиссерлш жакалыцтар мен актeрлiк ойын жайында цысцаша айтып, талдап eттiк.
Театрдык непзп тiрeгi режиссура десек, сол ¥лттыц режиссурамыздык дамуындаFы цол жeткiзгeн жетютштер де аз емес. Сонык бiр дэлeлi рeтiндe нeгiзгe ала тырып царастырFан рeжиссeрлeрдiк осы спeктакльдeрi жас та болса iздeнiп, цалыптасып, дамып келе жатцандыFынык аЙFаFы. Жас режиссерлердщ осындай тYрлi тацырыпта тYрлi шeшiмдeр табуы заманауи цазац театры Yшiн ете макызды ц¥былыс.
Пайдаланылган эдебиеттер:
1. Рахимов Э. «Режиссер шеберлИ. Пьесадан койылымга дей1н». - Алматы:
Тарих тагылымы, 2010. - 248 б.
2. Еркебай А. С. «Сахнада - кэр1 ;ыздык тагдыры» // Театра. - 2018. - Б.
26 - 29.
3. Брехт Б. «Театр. Пьесы. Статьи. Высказывания». В 5 томах. «Теория
эпического театра». - Москва: Искусство,1965. - 121 б.
4. Исламбаева З. «Сер1 мен сэйгул1ктщ ^ркемд1к бейнеа» [Интернет
ресурсы] / https://web.facebook.com/Theatre_criticism- (Карастырылган мерзiмi: 19.02.2020).
5. Рахимов Э. «Режиссер шеберлИ» Алматы: КазНАИ имени Т. К. Жургенова.
2015. - 278 б.
А. Кайраткызы
Казахская национальная академия искусств им. Т. К. Жургенова (Алматы, Казахстан)
Е. Обаев
Казахская национальная академия искусств им. Т. К. Жургенова (Алматы, Казахстан)
ХУДОЖЕСТВЕННЫЕ ПРИЕМЫ И МЕТОДЫ МОЛОДЫХ РЕЖИССЕРОВ В РЕЖИССУРЕ СОВРЕМЕННОГО КАЗАХСКОГО ТЕАТРА
Аннотация
В предлагаемой научной статье рассматриваются художественные особенности в поисках и спектаклях молодых режиссеров, ставших новой волной театрального искусства страны. На основе психофизической драмы «ЖYрепмнщ иеси> режиссера А. Опанбаевой (автор А. Аламан) и Sound drama «Кулагер» Ф. Молдагалиева (автор М. Жумабаев) изучаются режиссерские приемы и актерская игра. Рассказывается о стилистической целостности спектаклей, атмосфере режиссера в соответствии с идеей постановки, декорационном оформлении, символических решениях, использовании музыки, пластических танцевальных движений.
Ключевые слова: «техника Мейзера», «эпический театр», «Sound drama», режиссерская интерпретация, «Новая драма», режиссерский метод, спектакль, актерское искусство.
A. Kairatkyzy
T. K. Zhurgenov Kazakh National Academy of Arts (Almaty, Kazakh&an)
E. E.Obaev
T. K. Zhurgenov Kazakh National Academy of Arts (Almaty, Kazakh&an)
ФОРМИРОВАНИЕ ARTISTIC TECHNIQUES AND METHODS OF YOUNG DIRECTORS IN DIRECTING MODERN KAZAKH THEATER
Abstract.
This scientific article examines the artistic features in the search and performances of young Directors who have become a new wave to the theatrical art of the country.
Based on the psycho-physical drama "Zhuregimnin lesi" (The owner of my Heart) directed by A. Opanbayeva (author A. Alaman) and the Sound drama "Kulager" by F. Moldagaliev (author M. Zhumabayev), we study directing techniques and acting. It tells about the stylistic integrity of the performances, the atmosphere of the Director in accordance with the idea of the production, decorative design, symbolic solutions, the use of music, plastic dance movements.
Keyword: "Mazer technique", "epic theater", "Sound drama", Director's interpretation," New drama", Director's method, performance, acting.
Авторлар туралы мэлiмет:
Айгерiм Кайраткызы — Т. К Жургенов атындаFы Казак улттык енер академиясыныц 2 курс магистранты;
Есмухан Несшбайулы Обаев — Т. К- Жургенов araHAaFbi Казак Улттык енер академиясыныц профессоры (Алматы, Казакстан). ешаН; [email protected]
Сведения об авторах:
Кайраткызы Айгерим — магистрант 2 курса Казахской национальной академии искусств имени Т. К. Жургенова.
Обаев Есмухан Несип баевич — профессор Казахской национальной академии искусств имени Т.К. Жургенова (Алматы, Казахстан). email: [email protected]
Author's bio:
Aiygerim Kairatkyzy — 2nd year Master's Student at the T. K. Zhurgenov Kazakh National Academy of Arts,
Esmukhan Obayev — Professor at the T. K. Zhurgenov Kazakh National Academy of Arts (Almaty, Kazakhstan). еmail: [email protected]
