Научная статья на тему 'ЮК АВТОМОБИЛЬ ТРАНСПОРТ ХИЗМАТЛАРИ САМАРАДОРЛИГИНИ ЎЗГАРИШИГА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ОМИЛЛАР ВА УЛАРНИ ҲИСОБЛАШ ЙЎЛЛАРИ'

ЮК АВТОМОБИЛЬ ТРАНСПОРТ ХИЗМАТЛАРИ САМАРАДОРЛИГИНИ ЎЗГАРИШИГА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ОМИЛЛАР ВА УЛАРНИ ҲИСОБЛАШ ЙЎЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
84
14
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
avtotransport xizmati / omillar / mehnat unumdorligi / tahlil / multiplikativ model / o’z mablag’lari / joriy aktivlar / xizmat samaradorligi / natija / transport mahsuloti / tashqi savdo aylanmasi / yuk avtomobil trasporti / yuk ortish va tushirish mexanizmlari / harakatlanuvchi tarkib. / road transport services / factors / labor productivity / analysis / multiplicative model / own funds / current assets / efficiency / result / transport product / foreign trade turnover / road freight transport / loading and unloading mechanisms / rolling stock.

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Ишонкулова Феруза Асатовна

Ushbu maqolada O’zbekiston iqtisodiyotida yuk avtomobil transport xizmatlari samaradorligini o’zgarishiga ta’sir etuvchi omillar va ularni hisoblash yo’llari bo’yicha tadqiqot olib borilgan.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

This article explores the factors that change the efficiency of freight transport services and how they are calculated.

Текст научной работы на тему «ЮК АВТОМОБИЛЬ ТРАНСПОРТ ХИЗМАТЛАРИ САМАРАДОРЛИГИНИ ЎЗГАРИШИГА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ОМИЛЛАР ВА УЛАРНИ ҲИСОБЛАШ ЙЎЛЛАРИ»

ЮК АВТОМОБИЛЬ ТРАНСПОРТ ХИЗМАТЛАРИ САМАРАДОРЛИГИНИ УЗГАРИШИГА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ОМИЛЛАР ВА УЛАРНИ ^ИСОБЛАШ ЙУЛЛАРИ

Ишонкулова Феруза Асатовна

СамИСИ катта укитувчиси Тел: 91 555 32 06 f_ishonkulova@mail. ru

Annotatsiya: Ushbu maqolada O'zbekiston iqtisodiyotida yuk avtomobil transport xizmatlari samaradorligini o'zgarishiga ta'sir etuvchi omillar va ularni hisoblash yo'llari bo'yicha tadqiqot olib borilgan.

Kalit so'zlar: avtotransport xizmati, omillar, mehnat unumdorligi, tahlil, multiplikativ model, o'z mablag'lari, joriy aktivlar, xizmat samaradorligi, natija, transport mahsuloti, tashqi savdo aylanmasi, yuk avtomobil trasporti, yuk ortish va tushirish mexanizmlari, harakatlanuvchi tarkib.

Аннотация: В этой статье исследуются факторы, изменяющие эффективность услуг грузового транспорта и способы их вычисления

Ключевые слова: автотранспортное обслуживание, факторы, производительность труда, анализ, мультипликативная модель, собственные средства, текущие активы, эффективность, результат, транспортный продукт, внешнеторговый оборот, грузовой автомобильный транспорт, погрузочно-разгрузочные механизмы, подвижной состав.

Annotation: This article explores the factors that change the efficiency of freight transport services and how they are calculated.

Key words: road transport services, factors, labor productivity, analysis, multiplicative model, own funds, current assets, efficiency, result, transport product, foreign trade turnover, road freight transport, loading and unloading mechanisms, rolling stock.

Кириш. Иктисодиёт ва ташки савдонинг баркарор ривожлантиришга, ахоли фаровонлигини оширишга транспорт, инфратузилмасининг тизимли ва жадал ривожланишисиз эришиб булмайди. Шу муносабат билан, сунгги йилларда, Узбекистонда халкаро транспорт коридорларини шакллантириш, логистика занжирларини шу жумладан, юк ва транспорт воситаларини чегара пунктлари оркали утказиш жараёнларини ракамлаштириш, халкаро товарлар етказиб беришда тусикларни камайтириш, экспорт махсулотлари шартнома кийматида транспорт ва бошка харажатларни оптималлаштириш, юк етказиб бериш тезлигини ошириш, Жахон банкининг LPI (Logistics Performance Index) рейтингида мамлакат курсаткичларини яхшилашга устувор ахамият берилмокда.

Бугунги кунда юк автомобиль транспорт хизматларини ижтимоий-иктисодий даражасига таъсири кундан-кунга ошиб бормокда. Бу бевосита юк

автомобиль транспорт хизматларини самарадорлигини оширишни такозо килади. Юк автомобиль транспорт хизматларини узига хос хусусиятларидан бири шундаки, унда инсон мехнати мухим роль уйнайди. Шу туфайли юк автомобиль транспорт хизматлари самарадорлигини ошириш масаласи хам долзарб хисобланади. Ушбу объектив зарурият юк автомобиль транспорт хизматлари самарадорлигининг асосий курсаткичларидан бири булган мехнат унумдорлигини ошириш масаласи хам мухим масалалар сирасига киради.

Адабиётлар шархи. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2018 йил 28 декабрдаги Узбекистон Республикаси Олий Мажлисга Мурожаатномасида иктисодиётни юксалтириш ва уни жадал ривожлантириш борасида бир канча устувор вазифаларни белгилаб берди. Хусусан, "Иктисодиёт сохасида олдимизда турган вазифалар хакида гапирганда, аввало кенг камровли иктисодий ислохотлар негизида куйидаги максадлар мужассам эканини кайд этиш лозим", деб уларнинг бир йуналиши сифатида "иктисодиётни модернизация ва диверсификация килиш, мехнат унумдорлигини ошириш оркали юкори иктисодий усишни таъминлаш дан иборат, деб белгилаб берди.

Тадкикотларимиз курсатдики, юк автомобиль транспорт хизматларини мехнат унумдорлигининг узгаришига юк автомобиль транспорт корхоналарини активлари ва уз маблаглари билан боглик булган бир канча омиллар таъсир килар экан. Уларни натижа курсаткичига богликлиги жихатидан йирик икки гурухга булиш мумкин: хисобланадиган омиллар ва хисобланиши кийин булган, хисоб ва хисоботларда ифода этилмайдиган омиллар.

Тахлил ва натижалар. Тадкикот жараёнида мехнат унумдорлигининг (С) узгаришига таъсир этувчи омиллардан ушбу курсаткич билан функционал боглик булган куйидаги омилларни хисоблаш йулларини илк бор ишлаб чикдик. Буларга куйидагилар киради:

• юк автомобиль транспортида ташиш билан шугулланувчи ходимлар мехнат унумдорлиги (О1);

• юк автомобиль транспортида ташиш билан шугулланувчи ходимларнинг умумий ходимлардаги хиссаси (О2);

• жорий активларнинг ходимлар билан таъминланганлиги (О3);

• уз маблагларининг жорий активлар билан таъминланганлиги (О4);

• ходимларнинг уз маблаглари билан таъминланганлиги (О5).

Мазкур бешта омилларнинг натижа билан богликлиги функционал булганлиги туфайли уларни математик моделларнинг мультипликатив типидан фойдаланишни тавсия киламиз. Ушбу богликликни куйидаги формула оркали ифодалаш таклиф этилади:

Сс=О1*О2*О3*О4*О5;

Мазкур мультипликатив модель асосида савдо корхоналари мехнат унумдорлигининг узгаришига таъсир этувчи омилларнинг таъсирини хисоблаш

мумкин булади. Энди хар бир омилнинг таъсирини иктисодий тахлилнинг занжирли алмаштириш усулидан фойдаланган холда хисоблаш йулларини караб чикамиз.

1. Натижанинг, яъни юк автомобиль транспорти хизмат самарадорлиги узгаришига биринчи омилнинг (савдо билан шугулланувчи ходимлар мехнат самарадорлиги) таъсирини (АНо ) хисоблаш учун натижани ушбу омилнинг

узгариши билан кайта хисоблаб оламиз (нО = Ох * Ор * Ор * 04 * Ор) ва ундан

натижанинг режадаги микдори (Нр = Ор * Ор * Ор * 04 * Ор) айрилади. Бунинг учун куйидаги формуладан фойдаланишни тавсия киламиз:

АНо, = - Нр = (ох * О2 * ОР3 * О4 * Ор5) - (О? * О2 * О3 * Ор * Ор5);

2. Тахлил килинаётган натижа курсаткичининг, яъни юк автомобиль транспорти хизмат самарадорлиги узгаришига иккинчи омилнинг (савдо билан шугулланувчи ходимларнинг умумий ходимлардаги хиссаси) таъсирини (АНо2) хисоблаш учун натижани ушбу омилнинг узгариши билан кайта хисоблаб

оламиз (Н0х2 = Ох * О2 * Ор * 04 * Ор) ва ундан натижанинг биринчи омил

узгариши билан хисобланган микдори (Н01 = Ох * Ор * Ор * Ор * Ор) айрилади. Бунинг учун эса, ушбу формуладан фойдаланиш тавсия этилади:

АНо2 = Н0х2 - Н0х = (О * 02 * ор * 04 * ор) - (ох * ор * ор * 04 * ор);

3. Урганилаётган юк автомобиль транспорт корхоналари самарадорлиги узгаришига учинчи омилнинг (жорий активларнинг ходимлар билан таъминланганлиги) таъсирини (АН0з) хисоблаш учун натижани ушбу омилнинг

узгариши билан кайта хисоблаб оламиз(н0х3 = Ох * 02 * Ор * 04 * Ор) ва ундан

натижанинг иккинчи омил узгариши билан хисобланган микдори (Но2 = 0х * 02х*03р*04р*05р айрилади. Бунинг учун хам занжирли усулдан фойдаланиб, куйидаги формуладан фойдаланишни тавсия этамиз:

АНо3 = Н0х - Н0х = (Ох * 02 * Ор * 04 * ор) - (о * 02 * ор * 04 * ор);

4. Урганилаётган натижа курсаткичи, яъни юк автомобиль транспорти хизмат самарадорлиги узгаришига туртинчи омилнинг (уз маблагларининг жорий активлар билан таъминланганлиги) таъсирини (АНо ) хисоблаш учун

натижани ушбу омилнинг узгариши билан кайта хисоблаб оламиз (н0х4 = ох * 02х*03х*04х*05р ва ундан натижанинг учинчи омил узгариши билан хисобланган микдори (Но3 = Ох * 02 * Ор * 04 * Ор) айрилади. Бунинг учун хам занжирли усулдан фойдаланиб, куйидаги формуладан фойдаланишни тавсия этамиз:

АН4 = Н0х - Н0х = (01 * 0х * 0х * О * 0Р) - (01 * 0х * 0х * Ор * 0Р);

. Тахлил килинаётган натижа курсаткичининг, яъни юк автомобиль транспорти хизмат самарадорлиги узгаришига охирги, бешинчи омилнинг (ходимларнинг уз маблаглари билан таъминланганлиги) таъсирини (АН0 )

хисоблаш учун натижани ушбу омилнинг узгариши билан кайта хисоблаб оламиз^НОх5 = О^ * О2 * О3 * О4 * О5 ) ва ундан натижанинг туртинчи омил

узгариши билан хисобланган микдорини (Но4 = О4 * О2 * О3 * О4 * Ор)айирамиз. Бунинг учун хам занжирли усулдан фойдаланиб, куйидаги формулани тавсия киламиз:

ан0з = нО45 - НО4 = (ох * О2 * О3 * О4 * О4) - (О4 * О2 * О3 * О4 * Ор);

Одатдагидек, барча омиллар таъсири натижа узгаришининг умумий хажмига тенг булиши керак. Бунинг учун математик усулларнинг аддитив моделдан фойдаланишни тавсия киламиз:

ДНо7 = ДНо7 ± анО2 ± ано3 ± шо4 ± анО5 ;

Мазкур усулларга амалий маълумотларни куллаган холда аниклайдиган булсак, юк автомобиль транспорти мехнат самарадорлигининг усишини таъминлайдиган ички имкониятларни топиш ва уларни амалиётга сафарбар килиш оркали натижа курсаткичининг юкори суръатлар билан ривожланишини таъминлайди. Бунинг учун, энг аввало, тегишли курсаткичлар оркали омилларнинг абсолют микдорини аниклаб оламиз. (1-жадвал).

1-жадвал

"Самарканд Транс" унитар корхонасида мехнат самарадорлиги ва унинг 2018-2019 йиллардаги узгаришига таъсир этувчи омилларни аниклаш

йуллари

№ Курсаткичлар 2018 й 2019 й Фарки (+,-) Усиш суръати (%)

1 Юк ташиш обороти, минг сум 12989534,0 13693241,0 +703707,0 105,4

2 Ходимлар сони, киши 20 21 +1 105,0

шу жумладан:

Юк ташиш билан

2.1 шугулланадиган ишчилар сони, киши 13 15 +2 115,4

3 Жорий активларнинг уртача киймати, минг сум 538154 674984 +136830 125,4

4 Уз маблагларининг уртача киймати, мингсум 512511 630024 +117513 122,9

5 Унитар корхонасининг мехнат самарадорлиги, минг. сум (1к/2к) 649476,7 652059,1 +2582,4 100,4

Юк ташиш билан

6 шугулланувчи ишчилар мехнат самарадорлиги, минг сум (1к/2.1к) 999194,9 912882,7 -86312,2 91,4

7 Юк ташиш билан 0,6511 0,7143 +0,632 109,7

шугулла-нувчи

ишчиларнинг умумий

ходимлардаги хиссаси, коэфф. (2.1к/2к)

Жорий активларнинг

8 ишчилар билан таъминланганлиги, киши (2к/3 к) 0,0371 0,0311 -0,006 83,8

Уз маблагларининг жорий

9 активлар билан таъминланган-лиги, минг сум ( 3 к/4 к) 1,0500 1,0714 +0,021 102,0

10 Ишчиларнинг уз маблаглари билан таъминланганлиги, минг сум (4 к/2к) 25625,6 30001,1 +4375,5 117,1

Мазкур жадвал маълумотларидан куриниб турибдики, тахлил килинаётган юк автомобиль транспорт унитар корхонасининг мехнат самарадорлиги 2019 йилда 2018 йилга нисбатан +2582,4 минг сумга ёки 100,4 %га ошган. Ушбу узгаришга юкорида кайд килинган бешта омил таъсир килган. Ушбу омилларнинг шаклланишига юк ташиш обороти ва мос равишда бошка омилларнинг таъсири юк ташиш оборотининг узгаришига олиб келган. Тахлил даврида товар оборотининг хажми 703707,0 минг сумга ёки 10 5,4 %га ошган. Ушбу юк автомобиль транспорт унитар корхонасида ходимлар сони хам 1 кишига ёки 10 5,0 %га ошган. Куриниб турибдики, юк ташиш оборотининг усиши бир карашдан экстенсив омиллар эвазига усгандек куринади. Аммо масалага чукуррок ёндошадиган булсак, асосан юк ташиш билан шугулланадиган ишчилар сонининг кескин узгарганлигини курамиз. Ушбу курсаткич 2 кишига ёки 115 ,4 %га ошганлигини куриш мумкин. Юк ташиш оборотининг ва мос равишда, мехнат унумдорлигининг усишига таъсир киладиган омиллардан бири жорий активларнинг усиши хам руй берган. Тахлил килинган даврда ушбу курсаткичнинг микдори +136830 минг сумга ёки 12 , %га ошган. Мазкур юк автомобиль транспорт унитар корхонасида уз маблагларининг уртача киймати +117 513 минг сумга ёки 129,9 %га ошган. Ушбу узгаришлар албатта мехнат унумдорлигининг узгаришига таъсир килади.

Юкорида келтирилган занжирли алмаштириш усулидан фойдаланиб, тахлил килинаётган курсаткичнинг шу бешта омил эвазига узгарганлигини аниклаб олиш мумкин. Бунда кетма-кет равишда натижани омиллар таъсири билан кайта хисоблаб олинади. Чиккан натижадан, узидан олдинги хисобланган ракамлар айирилади. Шу туфайли ушбу усулни занжирли алмаштириш усули, деб юритилади. Буларнинг хисоб-китоби куйидаги жадвалда берилган (2-жадвал).

Мазкур жaдвaл мaълyмотлaридaн курини6 тури6дики, юк aвтомобиль трaнспорт унитар корхонасининг мехнат самарадорлиги 2019 йилда 2018 йилга нисбатаг 2582,4 минг сумга ошган:

652059,1 - 649476,7 = +2582,4 минг сум

2-жадвал

"Самарканд Транс" унитар корхонасида мехнат самарадорлигини ва унинг 2018-2019 йиллардаги узгаришига таъсир этувчи омилларни

аниклашнинг хисоб-китоби

№ Курсаткичлар 2018 й 2019 й Занжирли алмаштириш

1-омил 2-омил 3-омил 4-омил

1 Юк ташиш билан шугулланувчи ишчилар мехнат самарадорли-ги, минг сум (1к/2.1к) 999194,9 912882,7 912882,7 912882,7 912882,7 912882,7

2 Юк ташиш билан шугулланувчи ишчилар нинг умумий ходимлардаги хиссаси, коэфф. (2.1к/2к) 0,6511 0,7143 0,6511 0,7143 0,7143 0,7143

3 Жорий активларнинг ишчилар билан таъминланганлиги, киши (2к/ к) 0,0371 0,0311 0,0371 0,0371 0,0311 0,0311

4 Уз маблагларининг жорий активлар билан таъминланганлиги, минг сум ( 3 к/4 к) 1,0500 1,0714 1,0500 1,0500 1,0500 1,0714

5 Ишчиларнинг уз маблаглари билан таъминланганлиги, минг сум (4 к/2к) 25625,6 30001,1 25625,6 25625,6 25625,6 25625,6

6 Унитар корхонанинг мехнат самарадорлиги, минг сум (1к/2к) 649476,7 652059,1 593334,9 650927,9 545656,5 556777,5

Ушбу узгаришга бешта омил таъсир килган. Юккоридаги усул билан хар бирининг таъсирини аниклаш мумкин.

Биринчи омилнинг юк автомобиль транспорт корхонасининг мехнат унумдорлигига таъсирини аниклаш учун шу биринчи омилнинг узгариши билан кайта хисобланган натижа курсаткичидан (HQX), унинг утган йилдаги

микдори (Нр) айрилади. Ушбу омилнинг таъсирида тахлил килинаётган натижа курсаткичини 5 6141,8 минг сумга камайган:

АН01 = - Нр=593334,9 - 649476,7 = - 56141,8 минг сум Натижа курсаткичи, яъни юк автомобиль транспорт корхонасининг мехнат унумдорлигини узгаришига иккинчи омилнинг таъсирини аниклаш учун шу иккинчи омилнинг узгариши билан кайта хисобланган натижа курсаткичидан (Н^), унинг биринчи омил узгариши билан кайта хисобланган микдори (НОХ) айрилади. Ушбу омилнинг таъсирида тахлил килинаётган натижа курсаткичини 57593,0 минг сумга купайтирган:

ДН02 = НОх2 - НО =650927,9 - 593334,9 = +57593 ,0 минг сум Тахлил килинаётган натижа курсаткичи, яъни юк автомобиль транспорт корхонасининг мехнат унумдорлигини узгаришига учинчи омилнинг таъсирини аниклаш учун шу учинчи омилнинг узгариши билан кайта хисобланган натижа курсаткичидан (Н^х), унинг иккинчи омил узгариши билан кайта хисобланган микдори (Н^) айрилади. Ушбу омилнинг таъсирида тахлил килинаётган натижа курсаткичини 105271,4 минг сумга камайтирган: ДН0 = НО - НОХ2=545656,5 - 650927,9 = -105271,4 минг сум Урганилаётган натижа курсаткичи, яъни юк автомобиль транспорт корхонасининг мехнат унумдорлигини узгаришига туртинчи омилнинг таъсирини аниклаш учун шу туртинчи омилнинг узгариши билан кайта хисобланган натижа курсаткичидан (НО), унинг учинчи омил узгариши билан кайта хисобланган микдори (НО) айрилади. Тахлил килинаётган натижа курсаткичи ушбу омилнинг таъсирида 11121,0 минг сумга купайган: ДН0 = НО4 - НО =556777,5 - 545656,5 = +11121,0 минг сум Натижа курсаткичи, яъни юк автомобиль транспорт корхонасининг мехнат унумдорлигига узгаришига бешинчи омилнинг таъсирини аниклаш учун шу бешинчи омилнинг узгариши билан кайта хисобланган натижа курсаткичидан (НО), унинг туртинчи омил узгариши билан кайта хисобланган микдори (НОх) айрилади. Тахлил килинаётган натижа курсаткичи ушбу омилнинг таъсирида 95281,6 минг сумга купайган:

ДН0 = НОХ - НОх=652059,1 - 556777,5 = +95281,6 минг сум

3-жадвал

Юк автомобиль транспорт хизмат мехнат самарадорлигини узгаришига таъсир этувчи омиллар натижаси буйича бошкарув карорларини кабул

Т/р Омилларнинг номлари Бошкарув жараёнида ахамият берилиши лозим булган масалалар

1. Юк ташиш билан шугулланувчи ишчилар Ушбу омилнинг таъсирида натижа курсаткичи - 56141,8 минг сумга камайган. Келгусида юк ташиш билан шугулланувчи кадрларнинг малакасига, уларнинг интизомига, харидорлар билан муомала маданияти каби

мехнат самарадорлиги юк ташиш хизмати сифатини ошириш билан боглик омилларга алохида ахамият берилади. Тегишли талабларга жавоб бермайдиган ишчилар малакаси оширилади ёки уларни бошка ишга утказилади.

2. Юк ташиш билан шугулланувчи ишчилар умумий ишчилардаги хиссаси Ушбу омилнинг таъсирида натижа курсаткичи + S 7 S 9 3 ,0 минг сумга ошган. Келажакда хам юк ташиш билан шугулланувчи ишчиларнинг умумий ишчилардаги хиссасини узлуксиз ошириб борилишини таъминлаш, хеч булмаганда пасайтирмасдан ушлаб туриш чораларини куриш лозим булади.

3. Жорий активларнинг ишчилар билан таъминланган-лиги Ушбу омилнинг таъсирида натижа курсаткичи -105271,4 минг сумга камайган. Келажакда жорий активларнинг ишчилар билан таъминланганлигининг ижобий таъсирини таъминлаш учун, ходимларни купайтиришга тугри келади. Аммо ишчиларни мехнат самарадорлигини пасайтирмаган холда ошириб боришга эришиш лозим булади. Бунинг учун сотилган махсулот (товар обороти)нинг усиш суръатидан ишчиларнинг усиш суръати ошиб кетмаслиги лозим.

4. Уз маблаглари- нинг жорий активлар билан таъминланган-лиги Ушбу омилнинг таъсирида натижа курсаткичи +11121,0 минг сумга ошган. Келажакда уз маблагларининг жорий активлар билан таъминланганлигини хам ошириб боришни такозо килади. Х,еч булмаганда ушбу курсаткич микдорини пасайтирмасдан ушлаб туриш чораларини куриш лозим булади.

5. Ишчиларнинг уз маблаглари билан таъминланган-лиги Ушбу омилнинг таъсирида натижа курсаткичи +9 S 281,6 минг сумга ошган. Келажакда ушбу курсаткичнинг ижобий таъсирини ушлаб туриш учун уз маблагларининг усиш суръатини ходимларнинг усиш суръатидан юкорилигини таъминлаш лозим булади. Бундай холда ишчиларнинг уз маблаглари билан таъминланганлиги ошиб боради ва ушбу омилнинг мехнат самарадорлигига ижобий таъсири камаймайди.

Барча омилларнинг таъсири натижа курсаткичининг умумий фаркига тенг булиши лозим. Биз тахлил килган омиллар таъсири хам ушбу коиданинг тугрилигини исботлаб турибди. Барча омилларнинг таъсири, натижа курсаткичининг умумий фаркига, яъни 2 S 82,4 минг сумга тенг булди:

- 56141,8 + 57593,0 - 10S 271,4 + 11121,0 + 9 S 281,6 = +2 S 82,4 минг сум Ушбу тахлил натижаси бошкарув карорларини кабул килиш имконини беради. Тахлиллар курсатдики, урганилган бешта омилдан иккитаси салбий таъсир килган ва учтаси ижобий таъсир килган. Буларнинг хаммаси буйича

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

тегишли бошкарув карорлари кабул килинади. Бунинг шаклини куйидаги жадвалда куриш мумкин (3-жадвал).

Булардан хам куриниб турибдики, юк автомобиль транспорта корхонасининг мехнат самарадорлиги (унумдорлиги)ни ошириб бориш учун хар бир омилнинг таъсирини камайтирмаслик лозим экан. Бунинг учун уларни чукур тахлил килиб, илмий жихатдан асосланган бошкарув карорларини кабул килиш йулларини узлаштириш лозим булади. Бу соха мутахассисларидан тегишли билим ва малакани талаб этади.

Юк автомобиль транспорт хизматлари корхоналарида мехнат ва иш хаки курсаткичининг узгаришига та омил таъсир килиши аникланди. Булар жумласига: юк автомобиль транспорт хизматлари корхоналарида ходимларнинг мехнат унумдорлиги (У); юк автомобиль транспорт хизматлари корхоналарида ишлаб чикариш билан банд булган ходимларнинг мехнат унумдорлиги (Х1); ишлаб чикариш билан банд булган ходимларнинг умумий ходимлардаги коэффициенти (Х2); битта юк автомобиль транспорт хизматлари корхонасига тугри келадиган ходимлар сони (Х3); мингта ахолига тугри келадиган юк автомобиль транспорт хизматлари корхоналари сони (Х4). Ушбу омилларнинг таъсирини хисоблаш йуллари ишлаб чикилди.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2018 йил 28 декабрдаги Олий Мажлисга Мурожаатномаси.// "Халк сузи" газетаси. 2018 йил 29 декабрь.

2. "Самарканд Транс" унитар корхонаси маълумотлари асосида муаллиф томонидан хисоб-китоб килинди.

3. Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси. Халк сузи газетаси, 21.01.2021 йил

4. Узбекистон Республикаси Президентининг 19.08.2021 йилдаги "Автомобиль транспортида юк ташувчиларни куллаб-кувватлашга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги №°ПК-5225-сонли Карорига

5. Тошкент шахрида жамоат транспортини ривожлантириш масалалари мухокамаси 19.01.2022 йил

6. Узбекистон Республикаси Давлат статистика кумитаси маълумотлари. [Электрон ресурс]. - Кириш йули: http://lex.uz

7. "Замонавий транспорт логистика тизимининг бошкарув самарадорлигини ошириш" Ж.Файзуллаев ТДИУ "Иктисодиёт ва инновацион технологиялар журнали" №6 сон 2017 йил

8. Пардаев М.К., Очилов И.С. Хизмат курсатиш сохаси корхоналарида самарадорликни ошириш йуллари. Монография.-Т.: "IQTISOD-MOLIYA", 2011. - Б. 19.;

9. Мирзаев КЖ., Пардаев М.К. Хизматлар сохаси иктисодиёти. Укув кулланма. Т.: "ИКТИСОД-МОЛИЯ", 2014.;

10. Мухаммедов М. ва бошкалар "Хизмат курсатиш сохаси ва туризмни ривожлантиришнинг назарий асослари"- С.: Зарафшон 2017.-299.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.