Научная статья на тему 'ЮҚОРИ МАЛАКАЛИ ФУТБОЛЧИ АЁЛЛАРНИ ЙИЛЛИК ЦИКЛДА ТАЙЁРЛАШ МУАММОЛАРИ'

ЮҚОРИ МАЛАКАЛИ ФУТБОЛЧИ АЁЛЛАРНИ ЙИЛЛИК ЦИКЛДА ТАЙЁРЛАШ МУАММОЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
27
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
ПОСТРОЕНИЕ СПОРТИВНОЙ ТРЕНИРОВКИ / ГОДОВОЙ ЦИКЛ / МИКРОЦИКЛ / МАКРОЦИКЛ / ПОДГОТОВИТЕЛЬНЫЙ ПЕРИОД / СОРЕВНОВАТЕЛЬНЫЙ ПЕРИОД / ПЕРЕХОДНЫЙ ПЕРИОД / ПЛАНИРОВАНИЕ / O'YIN ROLLARI / BОУ VA VAZN KO'RSATKICHLARI / QO'LLAR ОCHILISH KENGLIGI / YUQORI MALAKALI BASKETBOLCHILAR / PLAYER'S POSITIONS (GAME ROLES) / HEIGHT AND WEIGHT INDICATORS / ARM SPAN / ELITE (HIGHLY QUALIFIED) BASKETBALL PLAYERS / СПОРТ МАШғУЛОТИНИНГ ТУЗИЛИШИ / ЙИЛЛИК ЦИКЛ / ТАЙЁРГАРЛИК ДАВРИ / МУСОБАқА ДАВРИ / ЎТИШ ДАВРИ / РЕЖАЛАШТИРИШ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ибрагимов М.Б.

Мақолада юқори малакали футболчи аёлларни йиллик циклда тайёрлашни тадқиқ этган олимларнинг ишлари таҳлил қилинган ва умумий хулосалар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЮҚОРИ МАЛАКАЛИ ФУТБОЛЧИ АЁЛЛАРНИ ЙИЛЛИК ЦИКЛДА ТАЙЁРЛАШ МУАММОЛАРИ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

са профессионально-прикладной физической подготовки курсантов, должно осуществляться с учетом целей и задач оперативно-служгбной деятельности сотрудников органов внутренних дел и сопровождаться воспитанием внутренней мотивации у обучающихся к занятиям физической, огневой подготовкой, корректировкой их психофизиологического состояния. Комплексное инте-гративное содержание и рациональное использование средств профессионально-прикладной физической подготовки в итоге позволит дать необходимые знания для воспитания высокоразвитого компетентного специалиста правоохранительной системы. Сформировать у них специальные и профессиональные компетенции, специальные двигательные умения и навыки, развить физические и психологические качества.

Литературы:

1. Кочкаров А.А. Педагогическая технология профессионально-прикладной физической подготовки курсантов Высших сержантских курсов. Дисс ... кан. пед. наук. Ташкент: - 2006. - 157 с.

2. Кочкаров А.А. Кошбахтиев И.А. Прикладные упражнения направленные на повышение специальной физической подготовленности курсантов. Совершенствование физической подготовки курсантов и слушателей образовательных учреждений силовых ведомств. // Материалы международной электронной научно-практической конференции. Иркутск.: - 2009. - С. 166-169.

3. Запевалин Е.В. О внедрении некоторых видов спорта в профессиональную подготовку сотрудников полиции МВД России. Совершенствование боевой и физической подготовки курсантов и слушателей образовательных учреждений силовых ведомств. /Материалы международной научно-практической конференции. - Иркутск: I том. ФГОУ ВПО ВСИ МВД России, - 2011. - С. 88.

УУК (УДК, UDC): 796.015.26.365

Докторант(PhD) М.Б. ИБРАГИМОВ1

'Бухоро давлат университета Бухоро шахри, Узбекистан

Муаллиф билан ботаниш учун:

ibragimov. manuchekhr@mail.ru

ю^ори малакали футболчи аёлларни йиллик циклда тайёрлаш муаммолари

Аннотация

Annotation

В данной статье анализируется обобщаются работы ученых, изучающих подготовку высококвалифицированных игроков, женщин-футболисток в годовом цикле запланированных тренировочных нагрузок, и приводятся общие выводы.

Ключевые слова: Построение спортивной тренировки, годовой цикл, микроцикл, макроцикл, подготовительный период, соревновательный период, переходный период, планирование.

Маколада юкори малакали футболчи аёлларни йиллик циклда тайёрлашни таджик этган олимларнинг ишлари та^лил килинган ва умумий хулосалар келтирилган.

Калит сузлари: Спорт машгулотининг тузилиши, йиллик цикл, микроцикл,

макроцикл, тайёргарлик даври, мусобаца даври, утиш даври, режалаштириш.

***

The article analyzes and summarizes the work of scientists who study the training of highly qualified players, women football players. In the annual cycle of planned training loads, and General conclusions are given.

Key words: construction of sports training, annual cycle, microcycle, macrocycle, preparation period, competitive period, transition period, planning.

О

<N О <N

TO

f

о

Q.

CO

Мавзунинг долзарблиги. Аёллар футболида машгулот жараёнини режалаштириш ва ташкил этиш масалалари куп жихатдан спорт машгулотлари назарияси ва методологиясининг замонавий ютукла-рига таянади. Машгулотлар ва мусобакаларда фут-болчиларни тайёрлаш буйича куплаб материаллар тупланган. Бу аёллар футболи учун етарли даражада кулланилади. Шу билан бирга, мусобакаларнинг ху-сусиятлари ва йиллик циклда машгулот жараёнини режалаштириш асосида юкори малакали спортчи-ларни тайёрлаш тизимини оптималлаштириш маса-ласини куриб чикишда ушбу спорт турининг узига хос хусусиятларини хцсобга олишни талаб килади.

Тадкикотнинг максади. Олиб борилаётган куп йиллик тадкикот максади футболчи аёлларни йил-лик циклда тайёрлаш тизимини урганиш ва тахлил килиш.

Тадкикотнинг вазифалари. Спортчиларни йил-лик циклда тайёргарлик хусусиятларини урганиш ва адабиётларни тахлил килиш.

Бир катор олимлар Л.П. Матвеев, Н.Г. Озолин,

В.Н. Платоновлар томонидан фундаментал жихатдан ишлаб чикилган ва умумлаштирилган даврлашти-риш назарияси йиллик тайёргарликни тузиб чикиш учун назарий-услубий асос хисобланади. Унинг асосини катта машгулотлар цикллари асосидаги спорт машгулотларини тузиб чикишнинг хар томон-лама асослаб берилиши ва купгина мамлакатларда спортчиларни тайёрлаш тизимига жорий килиниши, амалиётда синовлардан утказилиши ташкил килади. Даврлаштириш назариясининг асосий коидасининг мазмун-мохияти шундаки, яъни спортчиларнинг юкори спорт натижаларига эришишга тайёрлик хола-тининг тулик равишда ривожлантирилиши бевосита узок вакт давомийлигида амалга оширилган жараён натижаси булиб, бу жараён эса уз навбатида, йиллик ёки ярим йиллик тайёргарлик оркали таъминланиши мумкин. Спорт уйинларида мусобакалар мавсуми-нинг узига хос тавсифларга эгалигини кайд килиб утиш талаб килинади. Бошка спорт турлари билан солиштирилганда, бу ерда "меъёр" сифатида йиллик цикл давомида 50-70 та мусобакаларда иштирок этиш

46 e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz №4-2020

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

кайд килинади. Бунда мусобака даврининг давомий-лиги йил давомида 6-9 ойни ташкил килади [3,5].

Замонавий футбол спорт тайёргарлиги тизимида юкори ютукларга эришишда спортнинг ривожланиш тенденцияларини акс эттирувчи куйидаги асосий йуналишлар билан тавсифланади [2].

- биринчи йуналиш - спортчиларнинг мослашиш имкониятларини хисобга олган холда машгулот ва мусобака юкламаларни кескин ошириш.

- иккинчи йуналиш - юкори малакали спорт-чиларни тайёрлаш тизими ва спортнинг узига хос хусусиятларига катъий мувофиклиги.

- учинчи йуналиш - спортчилар танасининг функционал ресурсларини сафарбар килишнинг самарали воситаси сифатида, мусобака амалиётнинг доимий усиши.

- туртинчи йуналиш - катъий мувозанатли машгулот тизимига ва мусобака юкламаларига, дам олиш, овкатланиш, тикланиш, иш кобилиятини рагбатлан-тириш ва функционал захираларни жалб килишга интилиш.

- бешинчи - спорт машгулотларини ноанаънавий воситалар билан ташкил этиш.

- олтинчи йуналиш - машгулот жараёнини бо-шкариш тизимини модел хусусиятларига асосланиб такомиллаштириш. Бизнинг тахлилимизча, юкорида келтирилган фикрларнинг барчаси футбол назария-си ва методикасига тугри келади. Чунки футболчи аёлларни бутун мусобакага тайёрлашда йиллик циклнинг узига хос жихати мавжуд.

Сунгги йиллардаги тадкикотларда футболчи аёлларни тайёрлаш муаммосига катта эътибор ка-ратилди. В.И. Ляхнинг илмий тадкикотида футболчи кизларнинг турли устувор йуналишдаги машгулот юкламалари хамда машкларнинг техник-тактик му-раккаблигини микдорий бахолаш усулиётини ишлаб чикишга багишлаган. Муаллиф нафакат техник-тактик мураккабликнинг асосий муаммоларини аниклай олган, балки турли устувор йуналишдаги машгулот юкламаларини бахолашни асослаб берган [4].

Д.В. Тропникова уз тадкикотларида юкори малакали аёл футболчиларнинг йиллик циклда ташкил этилган машгулотда чидамкорлигини ошириш ва тайёргарлигини бахоловчи тестлар комплексини аниклаб берган. Олинган маълумотлардан ва таклиф этилган тестлардан (футболчи аёлларниг махсус тайёргарлигини бахолаш учун кулланилган) айнан куйидагиларни куллаш учун мумкин деб булади [7].

1. Футболчи аёлларнинг техник-тактик махорати ва жисмоний тайёргарлигини эксперт бахолаш.

2. Тезкорлик тестлари (жойидан туриб 5 ва 10 м.га югуриш; 15 м.га турган жойидан югуриш).

3. Тезкор-куч тестлари (турган жойидан юкорига сакраш, зинадан юкорига югуриш).

4. Энергетик мезонлар.

Чет эл олимлари футболчи аёлларнинг тезкор-куч тайёргарлигини аниклаш учун куйидаги тестларни тавсия этади:

Жойидан туриб узунлика сакраш, жойидан туриб узунликка уч хатлаб сакраш, жойидан туриб иккала оёк билан депсиниб юкорига сакраш; тезкорлик

тайёргарлигини аниклаш учун эса 10 м ва 30 м.га югуриш;

Махсус чидамлиликни аниклаш учун- Марозов тести; умумий чидамлилик учун-Купер тести;

Чакконликни аниклаш учун - Шперлинг тести. Шуни таъкидлаш жоизки, бир катор муаллифлар футболчи аёлларнинг техник тайёргарлигини назорат килишда уйинлар давомида педагогик кузатув олиб боришни энг ахборотли услуб деб хисоблайдилар. Бу жараён уз навбатида юкори малакага эга булган футболчиларни тайёрлашнинг замонавий тизими куп йиллар давомида шакллантирилганлиги ва хозирги вактда хам бу холат такомиллаштирилаётганлигидан далолат беради. Бу максадларда фан ва амалиётнинг янги ютукларидан кенг куламда фойдаланилади.

Манбаларда кайд этилишича, ХХ асрнинг охирги йилларида йиллик цикл давомида футболчиларни тайёрлаш тизимида машгулот жараёнини ташкил этишнинг дастурий-максадли принципига утиш бо-шланди. Бир катор илмий тадкикотлар олиб борилди [2] ва унинг асосий коидалари аёллар футболида машк килиш хусусиятларига тулик мос келади.

Фикримизча дастурлаш деганда спортчиларни тайёрлаш максадларига ва маълум вакт ичида юкла-маларни ташкил этишнинг окилона шаклларини белгилайдиган аник принципларга мувофик машгулот жараёнининг мазмунини тартибга солиш назарда тутилади.

С.Ю. Тюленковнинг тадкикотларида футболдаги машгулот жараёнини тузишнинг дастурий-максадли принцип юкламаларни моделлаштиришни таъмин-лайди. Мусобакалар таквими ва уйинчиларнинг тайёргарлик даражасига карамасдан индивидуал боскичларда бажарилади. Ушбу боскичларнинг ту-зилиши ва таркибий масаласи бир катор сабабларга боглик булиб, улар орасида куйидаги фикрлар ажра-тиб курсатилади [8].

- мусобакалар орасидаги интерваллар;

- юкори натижага эришиш учун хар хил турдаги машгулотларнинг эффектив давомийлиги;

- спортчиларнинг техник, тактик ва жисмоний тайёргарлигига самарали эришиш учун куп йунали-шли юкламаларни окилона режалаштириш;

- хар хил турдаги машклар (жисмоний, техник, тактик, психологик) усуллари ва воситалари нисбати.

Юкорида билдирилган фикрларнинг барчаси спортчиларнинг йиллик циклда машгулотларини даврийлаштириш буйича куйидаги хулосаларга олиб келди:

- "спортчининг юкори тайёргарлиги" ва "энг юкори курсаткичларга тайёрлиги ("спорт формаси") тушунчаларини ажратиш керак. Спортчиларнинг юкори тайёргарлиги етарли даражада баркарор булиб, узок шаклланишни талаб килади;

- юкори спорт тайёргарлиги асосида энг юкори спорт ютукларига тайёрлик даражаси ва спортчиларнинг турли томонларига хос булган тезкор равишда шакллантириладиган таркибий кисмлардан ташкил топган;

- спортчиларнинг мусобака фаолияти самара-дорлигига таъсир килувчи ички омиллар сифатида

о сч о сч

О!

ГО

£ О о.

СО

№4-2020 е-шаП: fan_sportga@uzdjtsu.uz 47

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

о сч о сч

го £

о о.

СО

(спортчининг тайёргарлиги даражаси), шунингдек, маълум бир мусобакалар шартлари билан боглик булади.

Мусобака хакида тухталиб утар эканмиз, фут-болдаги мусобаканинг давомийлиги ва расмий мусо-бакаларда юкори натижаларга эришиш учун хар бир уйиннинг ахамияти спортчиларнинг юкори тайёргар-лигини доимий равишда ушлаб туриш зарурлигини англатади [2]. Бундай шароитда макроциклнинг турли боскичларида машгулот жараёни таркиби ва мазмуни уртасидаги тафовутларни юмшатишга асосланиб, турли даврлар уртасидаги нисбатни узгартириш асосида машгулотлар самарали ташкил этилиши керак. Чунки мусобакаларнинг ролини оширишда, уларнинг мусобакага тайёргарлик куришда катта ахамиятга эга. Бундай холда бутун мусобака даврида машгулот жараёни асосан узига хос диккат марказида булиб, купинча юкламаларнинг йуклиги билан тав-сифланади . Тайёргарлик даврида, аксинча, футбол ва мини-футбол учун жуда аник узгарувчанлик ва машгулот юкламаларининг номутаносиблиги, турли хил укув воситалари ва усуллари характерлидир [2].

Аникланган назарий тахлил шуни курсатадики, йиллик режалаштиришда хар бир жамоа учун йил-лик режа тузилади, тасдикланган тематик режага мувофик йил буйи тайёргарлик куриш ишлари олиб борилади. Узок муддатли режаларга асосан йиллик режалаштириш ишлари амалга оширилади. Режа мусобака ва машгулот юкламаларининг нисбати, таркиби, уларнинг хажми, ихтисослиги, машгулот турлари буйича вактни таксимлаш, жорий ва назо-рат синовлари ва бошкалар белгиланган вазифалар хисобга олинади. Режада футболчиларнинг тайёргарлиги, мусобакалар таквими, моддий шароитлар, утган йил режасини амалга ошириш натижалари ва бошкаларни эътиборга олиш жуда мухим.

Футболчиларни тайёрлашда тайёргарлик даври-нинг вазифаси хилма-хилликни таъминлашдир. Футболчиларни тайёрлаш ва шу асосда техник ва тактик махорати ва жисмоний холатини оширишдан ибо-ратдир. Машгулотлар мазмуни ва юкламасига караб хилма-хил булиши керак. Тайёргарлик даври икки боскичга булинади: умумий тайёргарлик ва махсус тайёргарлик даври. Умумий тайёргарлик боскичининг асосий йуналиши куйидагилар билан тавсифланади спорт кийимларини олиш, зарур шарт-шароитларни яратиш, машгулотга хар жихатдан тайёр булишдир. Бу боскичда футболчининг техник-тактик махорати шаклланади ва такомиллаштирилади. Футболчининг жисмоний курсаткичларини тиклаш, ривожлантириш ва ошириш вакти хисобланади. Ушбу боскичда УЖТ хажмининг узига хос даражаси бироз МЖТ буйича машклар хажмидан ошади. Ушбу усулларга устунлик берилади танага унчалик каттик талаблар куймаслик лозим (такрорий, стандарт, узгарувчан, уйин) [1].

Жисмоний тайёргарликнинг максади футболчи-ларнинг функционал имкониятларини янада ошириш ва махсус жисмоний курсаткичларини ривожлантириш (уйиннинг узига хос хусусиятларини хисобга олган холда). Техник ва тактик харакатлар махсус куникмаларни чукур такомиллаштиришга каратилган

ва уларнинг хажмини кенгайтиришдан иборат.

Тайёргарликнинг асосий воситаси туп билан мах-сус машклардир. Купрок интервал ва ракобатбардош усуллар кенг кулланилади [6].

1. Мусобака даври. Ушбу даврдаги машгулот-ларнинг максади - спорт формасини саклаш ва уни максимал натижаларга етказишдир. Жисмоний тайёргарлик бутун давр мобайнида энг юкори дара-жани таъминлаш ва саклаш билан боглик. Мусобака даврида илгари урганилган техникаларни такомил-лаштириш давом этади.

2. Тактик тайёргарлик спортчиларнинг тактик фикрлаш даражасини оширишга каратилган. Футбол-чилар, узаро богликликлар, чизиклар, махорат буйича узаро тушуниш тактик бирикмаларни урганадилар. Бунда умумий ва махсус жисмоний тайёргарлик жихозларининг улуши булмаслиги керак. Махсус тайёргарлик боскичига нисбатан сезиларли даража-да пасайиш булади. Ичида энг куп ишлатиладиган уйин, ракобатбардош ва кайта тайёрлаш усулларидир. Мусобака даврида ораликни такдим этиш тавсия этилади. Футболчи аёлларнинг тайёргарлик даври асосан 4-6 хафта ва ундан хам куп давом этиши мумкин. Буни амалга ошириш асосан узининг май-донида ёки чекка вилоят спорт базасида утказилиши тавсия этилади.

3. Утиш даври. Ушбу даврда, боскичма-боскич утиш катта хажмдаги ва юкори интенсивликдаги спорт фаолияти зич юкламалардан иборат булган жараёндир. Максадга йуналтирилган воситалар ва усулларнинг узгариши туфайли мавжуд жисмоний тайёргарликни саклаш ва махоратини ошириш керак булган вактдир.

Асосий воситалар - очик ва спорт уйинлари, суз-иш, чанги спорти, акробатика. Шу билан бирга, техник ва тактикадаги камчиликлар бартараф этилади.

Мусобакада кайд этилган тайёргарлик давом этиб, энг самарали индивидуал техник ва тактикани такомиллаштириш, куникмаларни шакллантириш амалга оширилади.

Футболчиларни йиллик циклда тайёрлаш тизими юзасидан утказилган адабиётлар тахлилига асо-сланиб, шуни эътиборга олиш керакки, хозиргача утказилган тадкикотларда айнан хотин-кизлар футболчиларни йиллик циклда тайёрлаш тизими буйича аник иш олиб борилмаган. Юкоридагиларни инобатга олиб, маколамизда йиллик циклда аёл футболчиларни тайёрлаш буйича куйидагиларни хулоса килдик.

Хулоса. Утказилган тахлиллар асосида куйидаги хулосалар шакллантирилди: юкорида билдирилган фикр-мулохазаларнинг барчаси футбол назария-си ва методологиясига тулик мос келади, бу ерда жуда узок вакт давом этадиган мусобака даври йил давомида укув жараёнини ноёб режалаштиришни талаб килади. Укув жараёнининг режалаштирилиши макроциклнинг боскичларида структура ва унинг таркибидаги тафовутларни юмшатиш, мослашувни рагбатлантириш омили сифатида мусобакаларнинг ролини ошириш ва уларга тугридан-тугри тайёрлашга асосланганлигини куриб утдик. Футболда йиллик цикл учта асосий даврга булинади: тайёргарлик,

48 е-шай: fan_sportga@uzdjtsu.uz №4-2020

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

мусобака ва утиш даври. Ушбу даврлаштириш аёллар футболига хам хосдир.

Адабиётларнинг тахлили ва амалий тажрибамиз-дан келиб чикиб, аёллар футболида юкори-малакали спортчиларни тайёрлашнинг бир йиллик тизимидаги тайёргарлик даври 2 ойдан ошмайди деган хулосага келишимизга имкон беради. Мусобака муддати 8-9 ойни ташкил этади. Расмий уйинлар хафтасига купи билан 1-2 марта утказиладиган эркаклар фут-болидан фаркли уларок, аёллар хар хафта жамоалар билан битта уйин уйнайдиган ва баъзи холатларда иккитагача уйин утказадиган айлана мусобакалар тизимини куллашган. Мусобакалар боскичма-боскич утказилиб, улар орасидаги катта бушликлар мавжуд булган шароитда анъанавий даврийликка асосланган тенденцияларни яккол куриш мумкин.

Адабиётлар:

1. Барамидзе А.М. Построение тренировок в подготовительном периоде футболистов высокой квалификации: автореф. дис.. канд. пед. наук. ВНИИФК. - М. 1990. - 12 с.

2. Выприков Д.В. Учебно-тренировочный процесс квалифицированных спортсменок в мини-футболе. - М. ФГБОУ ВО «РЭУ им. Г.В.Плеханова». 2017. - 6-8 с.

3. Исеев Ш.Т. Футболчиларни йиллик циклда тайёрлашни режалаштириш. - Т. ITA-PRESS. 2014. - 31 с.

4. Лях В.И. Физическая культура. Пособие для учителей общеобразовательных организаций. М «Просвещение». 2014. - 64 с.

5. Платонов В.Н., Система подготовки спортсменов в Олимпийском спорте. - К. Олимпийская литература. 2004. - 637 с.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

6. Полишкис М.С., Выжгин В.А. Футбол. - М. Физкультура, образование и наука. 1999. - 162-164 с.

7. Тропникова Д.В. Повышение выносливости футболисток высокой квалификации в годичном цикле тренировки. Автореф. дис. ... канд.пед.наук. - Минск. 2014. - 21 с.

8. Тюленьков С.Ю. Футбол в зале: система подготовки. С.Ю. Тюленьков, А.А. Федоров. - М., Терра-спорт. 2000. - 102 с.

УУК(УДК, UDC): 796.015.868:616:323

Научный соискатель, Главный тренер национальной сборной Узбекистана по баскетболу Б.М. МИРАДИЛОВ1 'Узбекский государственный университет физической культуры и спорта, город Чирчик, Узбекистан

Информация для связи с автором:

batir. mir@mail.ru

сравнительный анализ антропометрических показателей баскетболистов клубных команд узбекистана и зарубежных игроков высокой квалификации в зависимости от их игрового амплуа

Аннотация

Annotation

В статье представлены результаты сравнительного анализа антропометрических показателей, баскетболистов клубных команд Узбекистана, с аналогичными показателями баскетболистов высокой квалификации, принимавших участие в зарубежных чемпионатах и лигах в различные годы.

Ключевые слова: игровые амплуа, росто-весовые показатели, размах рук, баскетболисты высокой квалификации.

Maqolada O'zbekiston klublari basketbolchilarining hamda turli yillarda chet el chempionatlari va ligalarida ishtorok etgan yuqori malakali basketbolchilarning antro-pometrik ko'rsatkichlari qiyosiy tahlili natijalari keltirilgan.

Kalit so'zlar: o'yin rollari, boy va vazn ko'rsatkichlari, qo'llar ochilish kengligi, yuqori malakali basketbolchilar.

***

The article presents the results of a comparative analysis of anthropometric indicators of basketball players of club teams of Uzbekistan with similar indicators of elite (highly qualified) basketball players who took part in foreign championships and leagues in different years.

Key words: player's positions (game roles), height and weight indicators, arm span, elite (highly qualified) basketball players.

Актуальность. Эффективность соревновательной деятельности в современном баскетболе определяется не только уровнем совершенства технико-тактического мастерства и психофункциональных возможностей баскетболистов, но и во многом зависит от целенаправленности постановки стратегии игры с учетом их игрового амплуа и морфофунк-ционального статуса [1,2,3,4]. Опираясь на данное представление, можно отметить, что правильное

комплектование состава команды в рамках игрового амплуа баскетболистов с учетом их длины и массы тела имеет чрезвычайно важное значение для моделирования и системной организации тактики игры, как в нападении, так и в защите, что, безусловно, отражается на конечном результате соревновательной деятельности, как игроков, так и команды в целом.

Цель исследования - изучить росто-весовые показатели у баскетболистов клубных команд Узбеки-

№4-2020

e-mail: fan_sportga@uzdjtsu.uz

49

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.