CC BY
7INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
© O.Q. Xasanova1^_
1Farg'ona davlat universiteti, Farg'ona, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: yozma ishlardagi xatolarni tuzatish jarayoni akademik va professional hujjatlarning ravshanligi, izchilligi va umumiy sifatini oshirish uchun juda muhimdir. Xatolarni samarali tuzatish matnning o'z xabarini to'g'ri va professional tarzda etkazishini ta'minlaydi. Ushbu maqola yozma ishlardagi turli xil xatolarni aniqlash, tahlil qilish va tuzatish uchun keng qamrovli metodologiyani taqdim etadi.
MAQSAD: ushbu tadqiqotning asosiy maqsadi yozma ishlardagi xatolarni tuzatishning tizimli metodologiyasini ishlab chiqish va tasdiqlashdan iborat. Ushbu metodologiya turli janrlar, jumladan, akademik maqolalar, biznes hisobotlari va adabiy asarlar bo'yicha matnlarning aniqligi, o'qilishi va professional taqdimotini yaxshilashga qaratilgan.
MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqot bir necha bosqichlarni o'z ichiga olgan tizimli yondashuvdan foydalanadi. Dastlabki ko'rib chiqish,Xatoni aniqlash, Xatolarni tahlil qilish kabi metodlardan foydalanildi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: taklif etilayotgan metodologiya turli yozma hujjatlarda sinovdan o'tkazildi va xatolarni tizimli ravishda aniqlash va tuzatishda samaradorligini ko'rsatdi. Natijalar ushbu metodologiyani qo'llashdan keyin matnlarning aniqligi va o'qilishi sezilarli darajada yaxshilanganligini ko'rsatadi. Asosiy topilmalar avtomatlashtirilgan vositalarni qo'lda ko'rib chiqish bilan birlashtirishning ahamiyatini, tengdoshlarning fikr-mulohazalarining qiymatini va xatolarni tuzatishga tizimli yondashuvning afzalliklarini o'z ichiga oladi. Tadqiqot shuningdek, xatolarning keng tarqalgan turlarini ta'kidlaydi va ularni samarali hal qilish uchun strategiyalarni taqdim etadi.
XULOSA: Ushbu maqola yuqori sifatli matnga erishish uchun avtomatlashtirilgan vositalar, qo'lda ko'rib chiqish va tengdoshlarning fikr-mulohazalarini birlashtirgan holda yozma ishlardagi xatolarni tuzatishning mustahkam metodologiyasini taqdim etadi. Tizimli yondashuv xatolarni har tomonlama aniqlash va tuzatishni ta'minlaydi, yozma hujjatlarning umumiy ravshanligi va professionalligini oshiradi. Ushbu metodologiya yozma muloqot standartini yaxshilash uchun turli sohalarda keng qo'llanilishi mumkin.
Kalit so'zlar: yozma ish, xato, xatolarni to'g'rilash, bevosita to'g'rilash, bilvosita to'g'rilash, korrektiv fidbek.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Iqtibos uchun: Xasanova O.Q. Yozma ishlardagi xatolarni to'g'rilash metodikasi. // Inter education & global study. 2024. №6. B.288-294.
МЕТОДИКА ИСПРАВЛЕНИЯ ОШИБОК В ПИСЬМЕННЫХ РАБОТАХ_
© О.К,.Хасанова1Н
1 Ферганский государственный университет, Фергана, Узбекистан_
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: процесс исправления ошибок в письменной работе необходим для улучшения ясности, последовательности и общего качества академических и профессиональных документов. Эффективная корректура гарантирует, что ваш текст передает суть точно и профессионально. В данной статье представлена комплексная методика выявления, анализа и исправления различного рода ошибок в письменной работе.
ЦЕЛЬ: основной задачей данного исследования является разработка и апробация систематической методики исправления ошибок в письменной работе. Эта методология направлена на улучшение ясности, читабельности и профессионального представления текстов различных жанров, включая научные статьи, деловые отчеты и литературные произведения.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в исследовании использован системный подход, включающий несколько этапов. Были использованы такие методы, как первоначальный анализ, обнаружение ошибок и анализ ошибок.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: предложенная методика была протестирована на различных письменных документах и показала свою эффективность в систематическом обнаружении и исправлении ошибок. Результаты показывают, что ясность и читаемость текстов значительно улучшаются после применения этой методологии. Ключевые выводы включают важность сочетания автоматизированных инструментов с ручным анализом, ценность обратной связи от коллег и преимущества систематического подхода к исправлению ошибок. В исследовании также освещаются распространенные типы ошибок и предлагаются стратегии эффективного устранения их.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: в данной статье представлена надежная методология исправления ошибок в письменной работе, сочетающая автоматизированные инструменты, ручную проверку и обратную связь с коллегами для достижения высококачественного текста. Системный подход обеспечивает комплексное выявление и исправление ошибок, повышает общую четкость и профессионализм письменных документов. Эту методологию можно широко использовать в различных областях для повышения уровня письменного общения.
Ключевые слова: письменная работа, ошибка, исправление ошибок, прямая коррекция, косвенная коррекция, корректирующая обратная связь.
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №5(1)
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Для цитирования: Хасанова O.K. Методика исправления ошибок в письменных работах // Inter education & global study. 2024. №6. С. 288-294.
METHODOLOGY FOR CORRECTING ERRORS IN WRITTEN WORKS
© Ozoda Q.Xasanova1H
1 Fergana State University, Fergana, Uzbekistan_
Annotation
INTRODUCTION: the process of error correction in written work is essential to improve the clarity, consistency, and overall quality of academic and professional documents. Effective proofreading ensures that your text conveys its message accurately and professionally. This article presents a comprehensive methodology for identifying, analyzing, and correcting various types of errors in written work.
AIM: the main objective of this study is to develop and validate a systematic methodology for correcting errors in written work. This methodology aims to improve the clarity, readability, and professional presentation of texts in a variety of genres, including academic articles, business reports, and literary works.
MATERIALS AND METHODS: the study uses a systematic approach that includes several steps. Methods such as initial review, error detection, and error analysis were used.
DISCUSSION AND RESULTS: the proposed methodology has been tested on various written documents and has shown its effectiveness in systematically detecting and correcting errors. The results show that the clarity and readability of the texts are significantly improved after applying this methodology. Key findings include the importance of combining automated tools with manual review, the value of peer feedback, and the benefits of a systematic approach to error correction. The study also highlights common types of errors and provides strategies for dealing with them effectively.
CONCLUSIONS: this paper presents a robust methodology for error correction in written work, combining automated tools, manual review, and peer feedback to achieve high-quality text. A systematic approach ensures comprehensive detection and correction of errors, increases the overall clarity and professionalism of written documents. This methodology can be widely used in various fields to improve the standard of written communication.
Key words: written work, error, error correction, direct correction, indirect correction, corrective feedback.
For citation: Ozoda Q. Xasanova. (2024) Methodology for correcting errors in written works., Inter education & global study, (6), pp. 288-294. (In Uzbek).
Chet tili o'qituvchisining faoliyati keng qamrovli va murakkab. Chunki boshqa bir tilda o'z fikrlarini o'quvchilarga teran, to'g'ri yetkazish, o'quvchilarning fikrlarining ravonligi
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 6
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
va aniqligini tez fahmlay olish chet o'qituvchisidan kuchli bilim va tajriba talab etadi. Shu sababli ham bo'lajak chet til o'qituvchilarining xatolarni bartaraf etish kompetensiyasini takomillashtirish muhim hisoblanadi.
Bugungi kunda chet tilini bilish darajasi o'qib tushunish, eshitib tushunish, gapirish va yozish ko'nikamalariga asoslanib baholanar ekan, til o'rganuvchilar ham o'z navbatida shu ko'nikmalarini mukammal darajaga olib chiqishga harakat qilishi lozim. Buning uchun esa shu chet tilida xatosiz, ravon gapirish va yoza olish talab etiladi. Quyida biz o'qituvchilar yozma ishlarni baholash va fidbek berishda til o'rganuvchilar yo'l qo'ygan xatolariga qanday yondashishlari haqida to'xtalib o'tmoqchimiz.
J. Bitchener va U.Knochlarning qayd etichicha, yozma ishlarga yoziladigan korrektiv fidbek haqidagi tadqiqotlar o'tgan asr oxiridan buyon amalga oshirilayotgan bo'lishiga qaramay, ularning qaysi biri til o'rganuvchilar uchun eng foydali ekanligi haqida aniq bir xulosaga kelinmagan. Bu tadqiqotchilar ham yozma ishlarni bevosita va bilvosita to'g'rilash usullarini o'zaro taqqoslash hamda ularnining ijobiy va salbiy tomonlarini yoritib berishga harakat qilishgan.
D.Ferris va B. Robertslar yozma ishlarni bilvosita tog'rilash samarali ekanligini ta'kidlashadi va quyidagi fikrni berib o'tishadi: "yozma ishdagi xatolar bilvosita to'grilanganida, til o'rganuvchilar o'rganishga yo'naltiriladi, muammoni o'zlari hal qilishga undaladi, buning natijasida esa xatolarni payqash, ularni aks ettirishga odatlanadi. Bundan tashqari xatolar bilvosita to'g'rilanganida uzoq muddat yodda saqlanadi". Yana bir J. Chandler esa D.Ferris va B.Robertslarning fikriga qarshi fikr bildirib, xatolarni bevosita to'g'rilash borasida uchta muhim dalillarni keltirib o'tadi. Uning fikricha, til o'rganuvchilarga xatolarni bevosita to'g'rilash xatolarni bilvosita to'g'rilashga qaraganda ko'proq yordam beradi. Chunki til o'rganuvchilar har doim ham fidbek yordamida nima deyilayotganini aniq tushunishmaydi. Ikkinchidan esa, til o'rganuvchilar ko'p hollarda sintaktik tuzilish yoki iboralarni qo'llash bilan bog'liq xatolarni bilvosita to'g'rilansa, yaxshi tushuna olishmaydi. Bunday murakkab xatolarni bevosita to'g'rilash maqsadga muvofiq. Xatolarni bevosita to'g'rilashning navbatdagi afzalligi esa til o'rganuvchilarni o'zlarining gipotezalari haqida fikr-mulohazaga undash hisoblanadi.
Ilmiy adabiyotlar tahlili, yozma ishlardagi xatolarni to'g'rilashda bilvosita usuldan foydalanishni qo'llab-quvvatlovchilar ko'p ekanligini ko'rsatsa, og'zaki xatolarni to'g'rilashda esa ko'plab tadqiqotchilar bevosita to'g'rilashni samarali deb hisoblashlarini kuzatish mumkin. Bu esa o'z navbatida xatolarni to'g'rilash muammosi turli ko'nikmalarni rivojlantirishga oid topshiriqlarda turlicha kechishi mumkinligi haqidagi qarashlarni tasdiqlaydi. Tajriba-sinov ishlarida bir xil matnning og'zaki va yozma variantini alohida o'qituvchilarga xatolarni to'g'rilash uchun topshirish yordamida ham bu firkning qanchalik to'g'ri ekanligini aniqlashga imkon tug'ildi. Yozma ishdagi xatolarni to'g'rilash topshirilgan o'qituvchilar ko'proq bilvosita to'g'rilashga ustunlik berishgan bo'lsa, og'zaki matndagi xatolarni to'g'rilayotgan ustozlar bevosita to'g'rilashga ko'proq ahamiyat qaratishdi. Shundan kelib chiqib aytishimiz mumkinki, yozma ishlardagi xatolarni to'g'rilashda bilvosita usuldan foydalanish til o'rganuvchilarni yanada ko'proq izlanishga undar ekan.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
J.Bitchener va U.Knochlarning fikriga ko'ra, og'zaki xatolarni bevosita to'g'rilashda metalingvistik tushuntirishdan foydalanish juda yaxshi samara berishi mumkin. Tadqiqotchilar o'z fikrlarini amalda tasdiqlash uchun xatolarni kombinatsiyalangan to'g'rilash usulini sinovdan o'tkazishgan va yozma ishlardagi xatolarni to'g'rilashda bevosita to'g'rilash va metalingvistik tushuntirishdan foydalanishni tavsiya qilishgan. Bu to'g'rilash jarayoni esa o'ttiz daqiqalik alohida dars sifatida tashkillangan. Shunday bo'lishiga qaramay, ma'lum vaqt o'tganidan keyin til o'rganuvchilar yana xatoga yo'l qo'yishlari kuzatilgan. Shu sababli ham biz tadqiqotimizda xatolarni to'g'rilashda xotira texnikalaridan foydalanishning samaradorligini aniqlashga va xatolarni to'g'rilash uchun eng ko'p yo'l qo'yiladigan xatolarni tizimlashtirib, ularni yodda saqlash oson bo'lgan usullar yordamida o'quvchilarga yetkazishga harakat qildik.
V.Busse ham nemis tilini chet tili yoki ikkinchi chet tili sifatida o'rganishda yozma ishlarga beriladigan yozma fidbekning til o'rganishga bo'lgan ta'sirini aniqlashga harakat qilgan. Tadqiqotchining fikricha, chet tilini o'rganishda motivatsiya va fidbek juda ham muhim rol o'ynaydi. To'g'ri berilgan fidbek til o'rganuvchining til o'rganish jarayoniga bo'lgan qiziqishini yanada ortishiga, samaradorlikning kutilganidek bo'lishiga olib keladi. Maktabda chet tili o'rganish jarayonida og'zaki va yozma fidbek kuchli ta'sir etuvchi omillardan hisoblanishi ham ko'p tadqiqotchilar tomonidan ta'kidlangan. Shu sababli ham bo'lajak chet tili o'qituvchilarida, xususan, nemis tili o'qituvchilarida o'quvchilarining xatolarini to'g'rilashga to'g'ri yondashish ko'nikmasini shakllantirish muhim ahamiyat kasb etadi. Bundan tashqari chet til o'qituvchisining darsdan bo'sh vaqtining katta qismi o'quvchilar tomonidan bajarilgan testlar, yozilgan ishlarni tekshirish, to'g'rilash, sharh yozish bilan kechadi, dars jarayonida esa og'zaki xatolarni to'g'rilashga to'g'ri keladi. Shundan kelib chiqib aytishimiz mumkinki, xatolar bilan ishlash chet til o'qituvchisi faoliyatining eng muhim jihatlaridan biri hisoblanadi.
J.Bitchener va U.Knochlar tomonidan olib borilgan tajriba-sinov ishlarida til o'rganuvchilar uchta guruhga ajratilgan va har bir guruhdagilarning xatolarini to'g'rilashda turli usullardan foydalanilgan. Tadqiqotchilar birinchi guruh uchun yozma ishdagi xatolarni yozma va og'zaki metalingvistik tushuntirishdan foydalanishgan bo'lsa, ikkinchi guruhdagi til o'rganuvchilar yo'l qo'ygan xatolarni to'g'rilash uchun bevosita va yozma metalingvistik to'g'rilashni qo'llashgan. Uchinchi guruhning xatolari esa faqat bevosita to'g'rilashdan foydalanilgan holda to'g'rilangan. Yozma ishdagi asosiy to'g'rilanadigan xato esa artikllarni to'g'ri qo'llash borasidagi xatolar doirasida chegaralab olingan. Bizning fikrimizcha, ingliz tilidagi artikllarni qo'llashda til o'rganuvchilar nemis tilidagi artikllarni qo'llashga qaraganda kamroq xatoga yo'l qo'yishadi. Shu sababli J.Bitchener va U.Knochlar qayd etgan natijalar nemis tilini chet tili sifatida o'rganish jarayonida boshqa ko'rinishda qayd etilishi ehtimoli katta. Shuning uchun nemis tilini chet tili sifatida o'rganayotganlarga artikllarni o'rgatishda mnemotexnikadan foydalanish maqsadga muvofiq. Uning yordamida, to'g'rilangan xatolar yaxshi yodda saqlanmaydi, lekin artikllarni to'g'ri qo'llash foizi oshadi.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
J.Bitchener va U.Knochlar tomonidan o'tkazilgan tajriba-sinov natijasiga ko'ra, har uchala xatolarni to'g'rilash usuli ma'lum samaraga erishishga ta'sir etgan bo'lsada, yozma, metalingvistik korrektiv fidbek kombinatsiyasining qolgan xatolarni to'g'rilash usullariga qaraganda samaraliroq ekanligi qayd etilgan.
Fikrimizcha, qaysi mavzuga oid xatolarni to'g'rilashda qaysi usullaridan foydalanish samaraliroq ekanligini aniqlash ham dolzarb ahamiyat kasb etadi. Chunki, artikl mavzusida yo'l qo'yilgan xatolarni to'g'rilash uchun qo'llanilgan xatolarni to'g'rilash usullari, boshqa mavzularga oid xatolarni, masalan, ko'makchilar, bog'lovchilar, gapda so'z tartibi kabilarda kutilganidek samara bermasligi yoki undan ham yaxshiroq samara berishi mumkin. Shu sababli, bo'lajak nemis tili o'qituvchilari har bir mavzu doirasida yo'l qo'yiladigan xatolar uchun qo'llaniladigan eng maq'ul to'g'rilash usullari bilan tanishtirilishi lozim. Shundagina ular o'quvchilari yo'l qo'ygan xatolarini samarali bartaraf eta oladilar.
Xulosa sifatida shuni ta'kidlamoqchimizki, yozma ishlarni baholashda ko'proq xatolarni qamrovli to'g'rilashdan emas, balki xatolarni maqsadli to'g'rilashdan foydalanish ma'qul. Har bir til o'rganuvchining shaxsiyatiga alohida yondashish kerak, shu bilan birga til o'rganuvchi tomonidan oson to'g'rilanishi taxmin qilingan xatoni faqat ostiga chizib ketish bilan cheklanish, murakkab xatolar uchun esa aniq tavsiya va tushuntirishlar berish ham maqsadga muvofiq. Yozilayotgan fidbekning ijobiy ruhda bo'lishiga alohida ahamiyat berish, til o'rganuvchining ilgarilayotganini ta'kidlashni yoddan chiqarmaslik kerak. Xatolarni til o'rganuvchilarning o'zlari to'g'rilashlariga imkon yaratish va xatolar bilan ishlash uchun tarqatmalar ishlab chiqishga ham alohida e'tibor berish katta ahamiyat kasb etadi.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИС ОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. Bitchener, J., & Knoch, U. (2009). The relative effectiveness of different types of direct written corrective feedback. System, 37(2), 322-329. doi:10.1016/j.system.2008.12.
2. Ferris, D.R., Roberts, B., 2001. Error feedback in L2 writing classes: how explicit does it need to be? Journal of Second Language Writing. 10, 161-184.
3. Chandler, J., 2003. The efficacy of various kinds of error feedback for improvement in the accuracy and fluency of L2 student writing. Journal of Second Language Writing 12, 267-296.
4. Carroll, S., Swain, M., 1993. Explicit and implicit negative feedback: an empirical study of the learning of linguistic generalizations.Studies in Second Language Acquisition 15, 357-386.;
5. Ellis, R., Loewen, S., Erlam, R., 2006. Implicit and explicit corrective feedback and the acquisition of L2 grammar. Studies in Second Language Acquisition 28, 339-368.;
6. Havranek, G., Cesnik, H., 2003. Factors affecting the success of corrective feedback. In: Foster-Cohen, S., Nizegorodzew, A. (Eds.) EuroSLA Yearbook, vol. 1. Benjamin, Amsterdam.;
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
7. Kim, H., Mathes, G., 2001. Explicit vs. implicit corrective feedback. The Korea TESOL Journal 4, 1-15.
8. Busse V. (2015), Förderung von schriftsprachlichen Kompetenzen im Fremd- bzw. Zweitsprachenunterricht: Zum Verhältnis von Motivation und schriftlichem Feedback. Zeitschrift für Interkulturellen Fremdsprachenunterricht 20: 1, 201-214. Abrufbar unter http://tujournals.ulb.tu-darmstadt.de/index.php/zif/.
9. Hattie, John A. (2009), Visible Learning: A Synthesis of over 800 Meta-Analyses relating to Achievement. New York: Routledge.; Hattie, John A. & Timperley, Helen (2007), The power of feedback. Review of Educational Research 77: 1, 81-112.
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
Xasanova Ozodaxon Qurvonali qizi,PhD, [Хасанова Озодахон ^урвонали
кизи,Р1лй, ], [Ozodaxon Q. Xasanova, PhD]; manzil: Farg'ona viloyati, Farg'ona shahri, Murabbiylar ko'chasi, 19- uy [адреа Ферганская область, город Фергана, улица Мурабиялар, 19; address: Fergana region, Fergana city, 19, Murabbiyar stree.
