Научная статья на тему 'ЁШЛАРНИНГ СОҲАВИЙ ИНТЕЛЛЕКТИНИ ОШИРИШДА БОШЛАНҒИЧ ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ'

ЁШЛАРНИНГ СОҲАВИЙ ИНТЕЛЛЕКТИНИ ОШИРИШДА БОШЛАНҒИЧ ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

23
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
соҳавий интеллект ѐшлар / узлуксиз таълим / бошқарув фаолияти / ҳаракатлар стратегияси. / отраслевой интеллект молодежи / непрерывное образование / управленческая деятельность / стратегия действий.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Нозима Шуҳратовна Ахметова

Ушбу мақолада ѐшларимизнинг қийинчиликларсиз ижтимоий ҳаѐтга киришиб кетиши ва ўзлигини самарали номоѐн эта олиши учун ижтимоийиқтисодий ҳамда маданий тараққиѐтга муносиб ҳисса қўшишлари, ҳамда ѐшларимиз дунѐ миқѐсида рақобатбардош мутахассислар бўлиши учун замонавий ўқитиш йўлларидан кенг фойдаланишнинг назарий асослари таҳлил қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ИННОВАЦИОННОГО КЛАСТЕРА ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ОБРАЗОВАНИЯ В НАЧАЛЬНОМ ПРОФЕССИОНАЛЬНОМ ОБРАЗОВАНИИ В ПОВЫШЕНИИ СФЕРНОЙ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОСТИ МОЛОДЕЖИ

В статье анализируется теоретическая основа широкого использования современных методов обучения для того, чтобы внести достойный вклад в социально-экономическое и культурное развитие нашей молодежи, чтобы без проблем войти в общественную жизнь и эффективно проявить себя, а также стать конкурентоспособными профессионалами мир.

Текст научной работы на тему «ЁШЛАРНИНГ СОҲАВИЙ ИНТЕЛЛЕКТИНИ ОШИРИШДА БОШЛАНҒИЧ ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ НАЗАРИЙ АСОСЛАРИ»

ЁШЛАРНИНГ СОХДВИЙ ИНТЕЛЛЕКТИНИ ОШИРИШДА БОШЛАНГИЧ ПРОФЕССИОНАЛ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА ПЕДАГОГИК ТАЪЛИМ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ НАЗАРИЙ

АСОСЛАРИ

Нозима Шухратовна Ахметова

^ибрай тумани касб-хунар мактаби уцитувиси

Аннотация: Ушбу мацолада ёшларимизнинг цийинчиликларсиз ижтимоий хаётга киришиб кетиши ва узлигини самарали номоён эта олиши учун ижтимоий-ицтисодий хамда маданий тарацциётга муносиб хисса цушишлари, хамда ёшларимиз дунё мицёсида рацобатбардош мутахассислар булиши учун замонавий уцитиш йулларидан кенг фойдаланишнинг назарий асослари тахлил цилинган.

Калит сузлар:сохавий интеллект ёшлар, узлуксиз таълим, бошцарув фаолияти, харакатлар стратегияси.

ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ИННОВАЦИОННОГО

КЛАСТЕРА ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ОБРАЗОВАНИЯ В НАЧАЛЬНОМ ПРОФЕССИОНАЛЬНОМ ОБРАЗОВАНИИ В ПОВЫШЕНИИ СФЕРНОЙ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОСТИ МОЛОДЕЖИ

Аннотация: В статье анализируется теоретическая основа широкого использования современных методов обучения для того, чтобы внести достойный вклад в социально-экономическое и культурное развитие нашей молодежи, чтобы без проблем войти в общественную жизнь и эффективно проявить себя, а также стать конкурентоспособными профессионалами мир.

Ключевые слова: отраслевой интеллект молодежи, непрерывное образование, управленческая деятельность, стратегия действий.

THEORETICAL BASIS OF USING THE INNOVATIVE CLUSTER OF PEDAGOGICAL EDUCATION IN PRIMARY PROFESSIONAL EDUCATION IN INCREASING THE SPHERE INTELLIGENCE OF YOUTH

Abstract: This article analyzes the theoretical basis for the widespread use of modern teaching methods to make a worthy contribution to the socio-economic and cultural development of our youth to enter social life without difficulty and to express themselves effectively, and to become competitive professionals around the world.

Keywords: sectoral intelligence youth, continuing education, management activities, action strategy.

Бугунги кунда жамиятда юзага келаётган муаммолар куп жихатдан жамиятнинг интелектуал салохияти билан бошкарув тизими уртасидаги зиддиятларга боглик экани сир эмас. Хусусан ижтимоий гурухлар ва катламлар билан бошкарув тизими иштирокчиларининг эхтиёж ва манфаатлари уртасидаги узилишлар окибатда жамият аъзоларининг инновацион фаолияти сустлашувига сабаб булмокда. Бу янги Узбекистонда замонавий янгиланишлар жараёнига салбий таъсир курсатиши аник. Шуни таъкидлаш жоизки, бу узилишларнинг бош сабаблари бошкарув тизими вакилларининг касбий-сохавий салохияти утарли эмаслигида хамда бошкарув тузилмаси фаолиятидаги муайян камчиликларда намоён булмокда.

Бу холат, бошкарув тузилмалари интелектуал куч сифатида номоён булмай куйганлиги, уларнинг замонавий билимларга таянмаслиги натижасидир. Окибатда бошкарув тузилмалари узига юклатилган вазифа-жамиятда ижтимоий муносабатларнинг уйгун ривожланишини таъминлай олмаяпти. Мамлакатимизда, Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг 2017 йил 2 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Х,аракатлар стратегияси хакида"ги [1] №4947-сонли Фармонига кура, ижтимоий-сиёсий, иктисодий, маънавий сааларда инсонлар хаётида руй бераётган чукур узгаришлар жамиятдаги ана шу бушликни тулдиришга, бошкарув тизимини тубдан ислох этишга каратилгани билан ахамиятлидир.

Ижтимоий соханинг энг мухим таркибий кисмларидан бири бу таълим-тарбия масаласидир, чунки ижтимоий -сиёсий ва маънавий жабхалар ривожи айни шу сохадаги ислохотлар самарадаорлигига чамбарчас боглик. Давлатимиз рахбари биринчи марта мамлакат парламенти -Олий Мажлисига мурожаатнома йуллади ва унда таълим тарбия тизимини ислох килиш ва такомиллаштириш буйича ута мухим фикрларни баён килди.

Бу мурожаатномада узлуксиз таълимнинг мухимлигига алохида эътибор каратди. Шуни таъкидлаш лозимки, бугунги ёшлар нафакат Узбекистонда, балки бошка мамлакатларда хам асосий мехнат ресурслари хисобланади. Бунга сабаб кушни мамлакатлар ахолиси ёш таркибининг кескин кексайиб боришидир. Ёшларнинг мехнат фаолияти, болалар, ногиронлар ва кекса авлод вакилларини ижтимоий тахминлашнинг асосий манбаи хисобланади.

Мамлакатимизнинг демократия йулидаги ва у билан боглик жараёнларда тараккий этиш суръатлари ёшларнинг мамлакат ижтимоий-

сиёсий хаётида тутган урни, уларнинг эртанги кунга булган ишончи сохавий -касбий ва ижтимоий фаоллигига бевосита боглик.

Шу максадда хам Узбекистон Республикаси Президентининг "Профессионал таълим тизимини янада такомиллаштиришга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида" 2019 йил б сентябрдаги ПФ-5812-сон Фармони чикарилди. Фармон ижроси юзасидан Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Узбекистон Республикасида узлуксиз бошлангич, урта ва урта махсус профессионал таълим тизимини тартибга солувчи норматив-хукукий хужжатларни тасдиклаш тугрисидаги карори юзасидан касб-хунар мактаблари ташкил этилди. Бу касб хунар мактаблари 9-синф битирувчиларини ижтимоий куллаб кувватлашга каратилган бошлангич профессионал таълим боскичида кадрлар тайёрлайдиган таълим муассасалари хисобланади.

Профессионал таълимнинг максади ва вазифалари аввалги касб-хунар коллежларидан тубдан фарк килиб мажбурий эмас ихтиёрийликка асосланади. Унга кура мехнат бозоридаги эхтиёжлар, жумладан, кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик субъектлари учун ракобатбардош кадрларни профессионал таълим боскичларини жорий килиш оркали тайёрлаш хамда турли ёшдаги шахсларнинг "Х,аёт давомида таълим олиш" принципи асосида таълим олишга булган талабларини кондириш:

Иш берувчиларнинг талаб ва таклифларига асосан кадрларга булган реал эхтиёжни инобатга олган холда иктисодиёт соха ва тармоклари учун зарур булган малакали мутахассисларни тайёрлаш хамда жамиятнинг касблар ва мутахассисликларга булган талабларини кондириш;

мехнат фаолиятида замонавий ахборот-коммуникация технологияларини татбик килиш буйича амалий куникмаларга эга булган кадрларни тайёрлаш;

махаллий ва хорижий таълим муассасалари билан хамкорликни ривожлантириш, замонавий инновацион укув лойихаларини биргаликда амалга ошириш учун малакали хорижий мутахассисларни жалб этиш;

халкаро таснифлагич даражалари билан уйгунлашган табакалаштирилган таълим дастурларини хамда укитишнинг кредит-модуль тизимини боскичма-боскич жорий этиш;

таълим олиш билан биргаликда }цувчиларга тадбиркорлик фаолиятини йулга куйиш буйича зарур билимларни бериш ва уларни келгусида уз бизнесини ташкил этиши юзасидан методик куллаб-кувватлаш тадбирларини амалга ошириш;

мамлакат иктисодиётини янада ислох килиш, уни баркарор устириш хамда модернизациялаш жараёнларида самарали иштирок этишга кодир булган кадрларни тайёрлаш максадида укув жараёнига инновация шакллар, технологиялар ва ишланмаларни фаол кулллаб, профессионал таълим ва ишлаб чикаришнинг узаро хамкорлигини таъминлаш;

шахсларнинг профессионал таълим муассасал арини ихтиёрий танлаши ва касб ёки мутахассислик буйича билим олиш, шунингдек, "Х,аёт давомида таълим олиш" принципи асосида касбий тайёргарлик ва кайта тайёрлашдан утиш имконига эга булиш шароитларини яратиш;

профессионал таълим олиш оркали шахснинг интеллектуал, маданий ва маънавий ривожланишга булган индивидуал эхтиёжларини кондириш, укувчиларда ватанпарварликни, фаол фукаролик позициясини шакллантириш хамда уларда масъулият ва ижодий фаолиятни ривожлантириш этиб белгиланди.

Бу чора тадбирлар эса келажакда ёшларнинг жамиятда уз урнини топиб кетишига катта замин яратади. Мамлакатимизнинг демократия йулидаги ва у билан боглик жараёнларда таракий этиш суръатлари ёшларнинг мамалакат ижтимоий-сиёсий хаётида тутган урни, уларнинг эртанги кунга булган ишончи сохавий касбий ва ижтимоий фаолиятига бевосита богликдир.

Айникса сунги йилларда таълим тизими бошкарувида бир катор эркинликлар берилиши натижасида таълим муассасалари орасидаги узаро хамкорлик (таълим кластери) асосида жадал суръатлар билан ошиб бориши таълим сифатининг ошиб боришига замин яратмокда.

Таълим кластери фаолияти миллий педагогикамизга нисбатан янги ёндошув булиб, уни амалиётга киритиш педагогик шартларни белгилашни ва малакали мутахассисларни шакллантириш самарадорлигини эксперементал текширишни талаб килади. Олий таълимнинг кластердаги урни ракобатбардош педагог кадрлар тайёрлашда намоён булади . Кластернинг барча субъектлари малакага эга булган мутахассисларни тайёрлашнинг куп боскичли тизимини ташкил килади. Иш берувчилар умумтаълим мактаблари, урта махсус, касб-хунар таълими муассасалари, олий таълим муассасалари хам бу интеграциялашувдан уз манфаатидан келиб чикиб, жараён иштирокчисига айланади.

Хулоса килиб айтганда таълим тизимида аник намоён булган давлат ва жамиятнинг узгарувчан талабларига мувофик укув жараёнининг мазмуни ва шаклларини мунтазам янгилаб бориш, таълим сохасида инновацион жараёнларни чукурлаштириш, таълим сифатини бахолаш мезонлари ва

усулларини такомиллаштириш, таълимнинг фан ва ишлаб чикариш билан интеграциясини таъминлаш каби анъаналар фаолиятининг умумий механизмларига, ривожланиш моделларига буйсунган ва таълим муаммоларини самарали хал этиш, биринчи навбатда, инновацион ечимларни излаш, ишлаб чикиш ва амалга ошириш билан боглик. Бугунги кунда буни кластер ёндошуви асосида амалга ошириш замон талабидир.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга мурожаатномаси, "Халк сузи", 2017 йил 23 декабр.

2. Холодная.М.А. Психология интелекта. Парадоксы исследования/М.А. Холодная.-2-е изд.Прераб. И.доп. СПБ.:Питер ,-2002.-С.272.

3. Крамаренко, И.Ю. Интеллект Человека/ И.Ю. Крамаренко, И.Е.Никитин, Г.Г.Андреев.-Воронеж:Изд-во Воронежского ун-та,1990.-С.184.

4. Мухамедов Г.И., Ходжамкулов У.Н. "Педагогик таълим инновацион кластери: таъриф, тавсиф, тасниф" (илмий рисола) -Т.: "Университет", 2019.

5. htt://prezidentuz.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.