Научная статья на тему 'ТАЪЛИМНИНГ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИДА ДУАЛ ТАЪЛИМНИ ТАШКИЛ ЭТИШ АСОСЛАРИ'

ТАЪЛИМНИНГ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИДА ДУАЛ ТАЪЛИМНИ ТАШКИЛ ЭТИШ АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

251
78
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
таъли тизими / имконият / дуаллик / амалиѐт / интеграция / технология / жараѐн / ўқувчи / касб / субъект / learning system / opportunity / duality / practice / integration / technology / process / reader / profession / subject

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Шахноза Мирзаахмадовна Мирзарахмонова

Мақолада таълимнинг инновацион кластерида таълим ва ишлаб чиқариш интеграцияси орқали ўқувчиларни касб-ҳунарга йўналтириш, ўқув жараѐнида амалий фаолият билан шуғулланиш орқали таълим сифатини ошириш ҳақида сўз боради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FUNDAMENTALS OF THE ORGANIZATION OF DUAL EDUCATION IN THE INNOVATIVE CLUSTER OF EDUCATION

The article examines the professional orientation of students through the integration of education and production into the innovative cluster of education, improving the quality of education through practical activities in the educational process

Текст научной работы на тему «ТАЪЛИМНИНГ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИДА ДУАЛ ТАЪЛИМНИ ТАШКИЛ ЭТИШ АСОСЛАРИ»

ТАЪЛИМНИНГ ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРИДА ДУАЛ ТАЪЛИМНИ

ТАШКИЛ ЭТИШ АСОСЛАРИ

Шахноза Мирзаахмадовна Мирзарахмонова

Тошкент вилояти Чирчик давалат педагогика институти магистранти

АННОТАЦИЯ

Маколада таълимнинг инновацион кластерида таълим ва ишлаб чикариш интеграцияси оркали укувчиларни касб-хунарга йуналтириш, укув жараёнида амалий фаолият билан шугулланиш оркали таълим сифатини ошириш хакида суз боради.

Калит сузлар: таъли тизими, имконият, дуаллик, амалиёт, интеграция, технология, жараён, укувчи, касб, субъект.

FUNDAMENTALS OF THE ORGANIZATION OF DUAL EDUCATION IN THE INNOVATIVE CLUSTER OF EDUCATION

Shakhnoza Mirzaakhmadovna Mirzarakhmonova

Master student of Chirchik State Pedagogical Institute of Tashkent region

ABSTRACT

The article examines the professional orientation of students through the integration of education and production into the innovative cluster of education, improving the quality of education through practical activities in the educational process.

Keywords: learning system, opportunity, duality, practice, integration, technology, process, reader, profession, subject.

КИРИШ

Мамлакатимизнинг иктисодий тараккиёти олиб борилаётган таълим ислохатларининг такомиллашиб боришига боглик. Бугунги кунда таълим ислохатларининг жахон тажрибаларига таянган холда олиб борилиши, келгусида таълим сифатининг ошишига хизмат килади. Президентимизнинг "2019-2021 йилларда Узбекистон Республикасини инновацион ривожлантириш стратегиясини тасдикдаш тугрисида"ги Фармонида "Жамият ва давлат хаётининг барча сохалари шиддат билан ривожланаётгани ислохотларни мамлакатимизнинг жахон цивилизацияси етакчилари каторига кириш йулида

тез ва сифатли илгарилашини таъминлайдиган замонавий инновацион гоялар, ишланмалар ва технологияларга асосланган холда амалга оширишни такозо этади" деб алохида таъкидланган[1]. Хдракатлар стратегиясида мехнат бозори мутаносиблигини ва инфратузилмаси ривожланишини таъминлаш, мехнатга лаёкатли ахолининг мехнат ва тадбиркорлик фаоллигини тулик амалга ошириш учун шароитлар яратиш, ишчи кучи сифатини яхшилаш, ишга мухтож шахсларни касбга тайёрлаш тизимини кенгайтириш вазифалари белгиланган.

МЕТОДОЛОГИЯ

Касб-хунар таълими тизимининг хозирги ривожланиш боскичининг энг мухим жихати - бу бир томондан, касб-хунар таълими тизимининг таркибидаги узгаришларни, иккинчидан, касб-хунар таълими тизимининг узаро таъсир жараёнларини акс эттирадиган интеграцион жараёнлардир. Айнан касб-хунар таълими тизимига янгича ёндашиш келажакдаги юкори малакали мутахассисларни сифатли тайёрлашни таъминлайди[4].

Мамлакатимизда юкори технологияли саноат талабларига жавоб берадиган ишчиларни тайёрлаш оркали худудларининг инвестиция жозибадорлиги ва ракобатбардошлигини ошириш воситаларидан бири бу икки томонлама укитиш тизимидир.

Дуаллик "иккилик", "битта ташкилий яхлитлик" маъносини англатади. Ушбу таълим шакли ижтимоий шерикликнинг махсули сифатида пайдо булди, бу мехнат бозори талабларига мувофик юкори малакали кадрларни тайёрлаш буйича давлат ва иш берувчилар уртасидаги якин хамкорлик механизми хисобланади.

МУ^ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Дуал таълим тизимининг афзаллиги мутахассисларни тайёрлаш учун укув ва ишлаб чикариш сохаларининг узаро алокасида мухим урин даражадаги амалий йуналиш ва натижада битирувчиларнинг бандлигини таъминлайди[5].

Дуал таълим тизимининг самарали натижа бериши ва хозирги кунда бозор иктисодиётидан келиб чикиб мехнат бозорига сифатли кадрларни етказиб бериш охирги йилларда юртимизда мухим вазифалардан бири булиб келмокда.

Шу уринда "Таълим тугрисида" ги Узбекистон Республикаси ^онунига мувофик ёшларнинг касблар ва мутахассисликларни эгаллашга булган кизикишларини куллаб-кувватлаш учун кенг имкониятлар яратиш хамда профессионал таълим тизимида дуал таълимни ташкил этиш максадида

Вазирлар Махкамасининг 2021 йил 29 март №163 сонли "Профессионал таълим тизимида дуал таълимни ташкил этиш чора-тадбирлари хакида " ги карори кабул килинди. Карорга мувофик, 2021/2022 укув йилидан профессионал таълим тизимида дуал таълим ташкил этилади. Дуал таълим - бу таълимни уз йуналишига мос ташкилотда мехнат килиш билан бирга олиб борувчи тизимдир[2].

Дуал таълимни ташкил этиш учун хокимликлар ва манфаатдор вазирликлар томонидан урта бугин кадрларига булган эхтиёж аникланади ва таклиф тайёрланади. Олий ва урта махсус таълим вазирлиги хар йили 1 июлгача дуал таълим буйича кадрлар тайёрланадиган таълим муассасаларини белгилайди. Танланган таълим муассасалари белгиланган квоталар буйича укувчиларни кабул килади. Таълим муассасалари кадрларга эхтиёжи булган ташкилотлар билан шартнома тузади. Шартнома ташкилот ва укувчи уртасида хам тузилади. Бунда укувчи учун ташкилотда муайян иш урни ажратилади.Укувчилар бир хафтада камида икки кун таълим олади колган кунлар ишлайди. Укувчига ишлаган кунлари учун иш хаки туланади.

Укувчилар учун дуал таълим - бу билим олиш учун ажойиб имконият баркарорлик ва келажакка ишонч. Ушбу тизим таълим олувчиларнинг касбий ва мехнат фаолиятига мослашишларида мухим урин тутади. Шунингдек, укувчиларда касбий масъулият ва жавобгарлик хиссини ошириб, мехнат жамоасига осон мослашиш имконини беради. Таълим муассасаларида укувчилар ишлаб чикариш тугрисида факат назарий тушунчаларга эга булиб, кейинчалик мехнат фаолиятига амалий мослашишлари кийин кечади. Шундай килиб хамкорликдаги икки томонлама таълим укувчиларни келгусидаги муваффакиятлари учун таянч нуктаси булиб хизмат килади. Дуал таълимни касб-хунар таълими ташкилотларининг укув жараёнига жорий этиш уларнинг истикболли келажаги учун куйилдиган энг мухим кадам саналади[3].

Бунда, мустакил фаолият курсатувчи корхона (ташкилот)лар дуал таълим жорий этиш буйича Олий ва урта махсус таълим вазирлигига таклиф киритишлари мумкин.

Дуал таълим ташкил этиладиган профессионал таълим муассасалари Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги томонидан белгиланади. Дуал таълим ташкил этилиши кузда тутилаётган таълим муассасалари имкониятлари Олий ва урта махсус таълим вазирлиги томонидан белгиланган экспертлар иштирокида урганилиши мумкин.

Кундузги, кечки ва сиртки таълим шаклида таълим олаётган укувчилар дуал таълимга укишини кучириш такикланади. Шунингдек, Таълим муассасаси ва корхона (ташкилот) уртасида ёки корхона (ташкилот) ва укувчи (лар) уртасида тузилган шартнома бекор килинганда укувчи(лар) укиши мос таълим даражасидаги кундузги таълим шаклига утказилади. Дуал таълимда укувчилар тулов-контракт ёки давлат буюртмаси буйича давлат гранти асосида таълим олишлари мумкин. Тулов-контракт микдори тизимида Таълим муассасалари мавжуд булган вазирлик ва идоралар томонидан Узбекистон Республикаси Молия вазирлиги билан келишилган холда белгиланади.

ХУЛОСА

Лойихада билдирилишича, дуал таълимни ташкил этишнинг максад -Узбекистон иктисодиётини ривожлантириш, йирик ва кичик бизнес субъектларида ахоли, айникса ёшлар ва хотин-кизларнинг бандлигини таъминлаш хамда камбагалликни кискартириш учун мехнат фаолияти билан таълимни уйгунлашган холда ташкил этиш оркали малакали кадрлар тайёрлаш хисобланади.

Маълумот учун: Дуал таълим - таълим дастурининг назарий, укув-амалий кисми профессионал таълим муассасасида, малака хамда компетенцияларни шакллантириш буйича ишлаб чикариш билан боглик амалий кисм корхона (ташкилот)да ташкил этиладиган укитиш тури;

Дуал таълим дастури эса таълим муассасаси ва корхона (ташкилот)да битирувчига муайян касб ёки мутахассислик буйича касбий фаолиятни малакали бажаришга каратилган профессионал таълим тайёргарлигининг асосий мазмунини белгиловчи таълим стандартлари, малака талаблари, укув режа, укув дастур (модул)лари, укув ва ишлаб чикариш амалиёти дастурларидан иборат хужжатлар тупламидир.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг "2019-2021 йилларда Узбекистон Республикасини инновацион ривожлантириш стратегиясини тасдиклаш тугрисида"ги Фармони.

2. Вазирлар Махкамасининг 2021 йил 29 март №163 сонли "Профессионал таълим тизимида дуал таълимни ташкил этиш чора-тадбирлари хакида " ги карори.

3. Синицын Ю. Н. Дуальное обучение как часть постиндустриального образования. "Дуальное образование: опыт, проблемы, переспективы" Всероссийский научно практическая конференция. Кроснадар 2019 г. Ст 6-11.

4. Karaev S.B. Improvement of Vocational Training of Pupils in Secondary Schools International Journal of Psychosocial Rehabilitation, Vol. 24, Issue 01, 2020 ISSN: 1475-7192 1734-1742 page.

5. Терещенкова Е.В. Дуальная система образования как основа подготовки специалистов // Научно-методический электронный журнал «Концепт». - 2014. - № 4 (апрель). - С. 41-45.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.