Научная статья на тему 'ЁШЛАРНИ ТУРЛИ ТАҲДИДЛАРДАН ҲИМОЯ ҚИЛИШДА АЖДОДЛАР МЕРОСИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АҲАМИЯТИ'

ЁШЛАРНИ ТУРЛИ ТАҲДИДЛАРДАН ҲИМОЯ ҚИЛИШДА АЖДОДЛАР МЕРОСИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

283
54
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
глобаллашув / оммавий ахборот воситалари / ―оммавий маданият‖ / шахс / таълим / тарбия / маънавият / маънавий таҳдид / globalization / media personality / new Uzbekistan / education / spiritual / moral threat

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Асилбек Мўйдинов

Мақолада ҳозирги глобаллашув шароитида кишилар онгига кўрсатилаѐтган турли ахборий таъсирлар, ѐшларни ҳар хил ғоялар таъсиридан ҳимоялаш, ѐшлар тарбияси борасида амалга оширилиши зарур бўлган вазифалар хусусида сўз юритилади

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE IMPORTANCE OF USING ANCESTRAL HERITAGE TO PROTECT YOUNG PEOPLE FROM DIFFERENT THREATS

In the article is talking about the different types of information influence on people's minds in modern conditions of information in regards of the problems of education, protection of the population, especially young people from the various types of destructive ideas

Текст научной работы на тему «ЁШЛАРНИ ТУРЛИ ТАҲДИДЛАРДАН ҲИМОЯ ҚИЛИШДА АЖДОДЛАР МЕРОСИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АҲАМИЯТИ»

ЁШЛАРНИ ТУРЛИ ТАХДИДЛАРДАН ХИМОЯ ЦИЛИШДА АЖДОДЛАР МЕРОСИДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ АХАМИЯТИ

Асилбек Муйдинов

Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети

2-боскич магистранти asilzoda92@gmail.com

АННОТАЦИЯ

Маколада хозирги глобаллашув шароитида кишилар онгига курсатилаётган турли ахборий таъсирлар, ёшларни хар хил гоялар таъсиридан химоялаш, ёшлар тарбияси борасида амалга оширилиши зарур булган вазифалар хусусида суз юритилади.

Калит сузлар: глобаллашув, оммавий ахборот воситалари, "оммавий маданият", шахс, таълим, тарбия, маънавият, маънавий тахдид.

THE IMPORTANCE OF USING ANCESTRAL HERITAGE TO PROTECT YOUNG PEOPLE FROM DIFFERENT THREATS

Asilbek Muydinov

Tashkent State Pedagogical University named after Nizami the 2nd year master student asilzoda92@gmail.com

ABSTRACT

In the article is talking about the different types of information influence on people's minds in modern conditions of information in regards of the problems of education, protection of the population, especially young people from the various types of destructive ideas.

Keywords: globalization, media personality, new Uzbekistan, education, spiritual, moral threat.

КИРИШ

Сунгги вактларда ижтимоий, маънавий-маърифий сохада олиб борилаётган ислохатлар хакида суз кетганда "Янги Узбекистон" ибораси тез-тез тилга олинмокда. Бу тараккиётнинг мутлако янги боскичига кадам куйганимиз,

эришаётган залворли ютукларимизнинг эътирофидир. Дархакикат, "Янги Узбекистон"да хамма сохалар каби аждодлар меросини урганиш, халкимизга, дунёга етказиш, эътироф ва эхтиром курсатишда хам сезиларли ишлар амалга оширилмокда. Тасодиф эмаски, сунгги йилларда Узбекистонда аждодлар меросини кенг таргиб килиш максадида Ислом цивилизацияси маркази, Халкаро Ислом академияси, Мир Араб олий мадрасаси, Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий халкаро илмий-тадкикот марказлари, Ёшлар академияси ва бошка талай тадкикот марказлари, академиялар, махсус мактаблар ташкил этилди. Ушбу даргохларда аждодлар илмий мероси тизимли тадкик этилиб, замонавий тараккиёт ютуклари билан хамоханг хаётга тадбик этилмокда. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев таъбири билан айтганда "Халкимизнинг улугвор кудрати жуш урган хозирги замонда Узбекистонда янги бир уйгониш - Учинчи Ренессанс даврига пойдевор яратилмокда, десак, айни хакикат булади"[1].

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Айни кунларда аждодлар меросини урганиш, таргиб килиш давлат сиёсатининг устувор вазифалари сифатида кайд этилмокда. Президентимиз Ш.М.Мирзиёев Янги Узбекистонни барпо этишда мамлакатимизда ёш авлоднинг таълим-тарбиясига алохида эътибор каратмокда. Ватанимиз ёшларининг билим олиши, юксак маънавиятли булиб улгайиши учун зарур шароит яратиш борасидаги ишлар изчил давом эттирилмокда. Президентимиз фаолиятининг дастлабки йилларидан бошлаб ёшларнинг таълим-тарбия масаласига алохида эътиборини каратган. Мисол учун юртбошимиз 2017 йил 15 июнь куни пойтахтимизда утказилган "Ижтимоий баркарорликни таъминлаш, мукаддас динимизнинг софлигини асраш - давр талаби" мавзуидаги анжуманда сузлаган нуткида "Бизни хамиша уйлантириб келадиган яна бир мухим масала - бу ёшларимизнинг одоб-ахлоки, юриш-туриши, бир суз билан айтганда, дунёкараши билан боглик. Бугун замон шиддат билан узгаряпти. Бу узгаришларни хаммадан хам купрок хис этадиган ким - ёшлар. Майли, ёшлар уз даврининг талаблари билан уйгун булсин. Лекин айни пайтда узлигини хам унутмасин. Биз киммиз, кандай улуг зотларнинг авлодимиз, деган даъват уларнинг калбида доимо акс-садо бериб, узлигига содик колишга ундаб турсин. Бунга ниманинг хисобидан эришамиз? Тарбия, тарбия ва факат тарбия хисобидан"[2], деб таъкидлаб утдилар.

Мустакилликни мустахкамлаш, миллий узликни англаш жараёнларига турли маънавий тахдидларнинг салбий таъсири ошиб бораётган бугунги кунда маънавий-маърифий таргибот-ташвикрт ишлари мамлакатимиздаги янгиланиш суратлари, ислохотлар таълабидан ортда колмокда. Бу эса ёшлар таълим-тарбияси жараёнига янгидан-янги устувор вазифаларни куймокда.

МУХОКАМА

Бугунги кунда педагогик адабиётларда "маънавий тахдидлар" тушунчаси кенг ишлатиб келинмокда. Аввало бу тушунчанинг мохиятини англаб олиш зарур. Маънавий тахдидлар — шахс ахлокий онгида салбий тушунчалар, туйгулар, хусусиятлар ва сифатларни хосил килувчи иллатлар мажмуидир. Чунки "тахдид" сузи хавф-хатар, хуруж ва бузиш маъноларини англатади. Шу маънода маънавий тахдидлар шахсни аклий ва ахлокий жихатдан бузишга каратилган максадли хуружлар хисобланади.[3]

НАТИЖАЛАР

Жамиятимиз олдида маънавий тахдидларни олдини олиш ёшларимизнинг таълим-тарбиясини шу каби тахдидлардан асраш вазифаси долзарб ахамият касб этмокда. Ёшларимиз маънавий оламини турли мазмундаги маънавий тахдидлардан химоялаш учун таълим-тарбия жараёнида куйидаги вазифалар ечимига эътиборни кучайтириш лозим:

Биринчидан, Ёшларимизда ватанпарварлик туйгусини янада кучайтиришга каратилган маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини замон талабларига мос холатда олиб бориш мухим ахамият касб этади. Бу буйича Президентимизнинг "Маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва сохани ривожлантиришни янги боскичга кутариш тугрисида"ги П^-3160 сонли карорида "Мамлакатимизда амалга оширилаётган ижтимоий-иктисодий ислохотлар, кабул килинаётган конун хужжатлари, давлат дастурларининг мазмун ва мохиятини ахолининг кенг катламларига етказишга каратилган таргибот ишларини тизимли ва изчил амалга ошириш, бу борада кенг жамоатчилик, олимлар, мутахассислар, ижодкор зиёлилардан иборат "Маьрифат" таргиботчилар жамиятини шакллантириш хамда унинг фаолиятини доимий асосда йулга куйиш" [4] каби вазифалар белгилаб куйилди.

Бу эса уз навбатида маънавий-маърифий таргибот ишларининг мазмун-мундарижасини тубдан яхшилаш, уларнинг кулами ва микёсини кенгайтириш, тизимда фаолият курсатаётган соха ходимларининг билим ва малакасини изчил

ошириб боришни такозо этади. Ёшларимизда ватанпарварлик хиссини янада кучайтириш учун таъсирли ва самарали булган методлардан кенг фойдаланишни такомиллаштириш, бунда бугунги замон технологияларидан окилона фойдаланиш катта самара беради. Ёшларимиз кизикиб томоша киладиган ватанпарварлик мавзусидаги филъмлар ва мултфилимларни савиясини ошириш энг таъсирчан усуллардан бири хисобланади.

Иккинчидан, ёшларда соглом дунёкараш, жумладан, интернет, ахборот-коммуникация технологияларидан окилона фойдаланиш маданиятини ошириш, уларда гоявий ва ахборот хуружларига карши мафкуравий иммунитетни кучайтиришга каратилган ишларни янги боскичга олиб чикиш давр талаби булиб колмокда. Бугунги глоббаллашув даврида ёшларда соглом дунёкарашни шакллантириш энг долзарб вазифа булиб колмокда. Президентимизнинг Маънавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва сохани ривожлантиришни янги боскичга кутариш тугрисидаги карорда "дунёда юз бераётган мураккаб геосиёсий ва гоявий-мафкуравий жараёнларнинг мазмун-мохиятини хар томонлама чукур ёритиб бориш, терроризм, диний экстремизм, акидапарастлик, сепаратизм, одам савдоси, "оммавий маданият", наркобизнес ва бошка тахдидларга карши самарали гоявий кураш олиб бориш" буйича катор вазифалар белгилаб берилган.

Биз ёшларимизни фан-техника, ахборот технологиялари ютукларидан, кенг бахраманд булишини хохлаймиз лекин шу билан бирга бу даврнинг тахдилари уларнинг онгини захарлашини хам хохламаймиз.

Учинчидан: Миллий кадриятларимиз ва аждодларимиздан колган миллий маънавий меросларимизга нисбатан ёшларда хурмат рухини тарбиялаш "оммавий маданият" тарзидаги турли тахдидларга карши курашда алохида урин тутади. Бу сохада урнак була оладиган давлатларнинг тажрибасидан фойдаланиш. Президентимизнинг 2017 йил 23 июнда кабул килинган "Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси хузурида Узбекистондаги Ислом маданияти марказини ташкил этиш чора-тадбирлари тугрисида" ги карорида ёшларни миллий ва диний кадриятлар рухида тарбиялаш масалалари ечимига атрофлича тухталиб утилган. Карорда "жахон илм-фани тарихида учмас из колдирган Мухаммад Хоразмий, Ахмад Фаргоний, Абу Наср Форобий, Абу Райхон Беруний, Абу Али Ибн Сино, Махмуд Замахшарий, Мирзо Улугбек, Али Кушчи каби олим ва мутафаккирлар меросининг тарихий ва замонавий цивилизация тараккиётидаги урни ва ахамиятини, Алишер Навоий, Захириддин Мухаммад Бобур, Камолиддин Бехзод, Махмуд Музаххиб

сингари мумтоз адабиёт ва санъат намояндалари ижодининг инсонпарварлик мохиятини чукур очиб бериш" [5] га алохида мухим вазифа сифатида айтиб утилган. Бу алломаларимизнинг ижтимоий-фалсафий меросида ватанга мухаббат, мехнат, тинчлик мавзуси, ижтимоий хамкорликка оид карашлари уз ахамиятини йукотмаган. Бу сохада ривожланган давлатларнинг, Япония, Хдгойнинг миллий кадриятларини асрашдаги бой тажриба ва методлардан фойдаланиш уларнинг бу сохадаги ютукларидан фойдаланиш .

Туртинчидан, Ёшларимизга таълим-тарбия беришда ислом динининг манбалари Курони Карим оятлари ва хадислардан окилона фойдаланиш, ёшларда ахлокий кадриятларни юксалтиришда диний ташкилотлар имкониятдиан унумли фойдаланиш хар качонгидан мухимдир. Узбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёевнинг 2017 йил 23 июндаги "Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси хузурида Узбекистондаги Ислом маданияти марказини ташкил этиш чора-тадбирлари тугрисида" ги карорида" ислом дини ривожига улкан хисса кушган буюк ватандошларимиз - Имом Бухорий, Имом Термизий, Х,аким Термизий, Абу Мансур Мотурудий, Абу Муин Насафий, Каффол Шоший, Абдулхолик Гиждувоний, Нажмиддин Кубро, Бурхониддин Маргиноний, Бахоуддин Накшбанд, Хужа Ахрор Валий каби алломаларнинг беназир меросини илмий асосда чукур тадкик этиш, уларнинг илмий-маънавий жасорати, улуг инсоний фазилатларини кенг таргиб килиш" буйича вазифалар белгилаб берилдган.

Бешинчидан: Ёшларимизнинг маънавий-интеллектуал салохияти, онгу тафаккури ва дунёкарашини юксалтиришда, баркамол шахсни тарбиялашда бекиёс ахамиятга эга булган китобхонлик маданиятини ошириш ишларига алохида туталиб утиш зарур. Президентимизнинг 2017 йил 13 сентябрдаги "Китоб махсулотларини нашр этиш ва таркатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш хамда таргиб килиш буйича комплекс чора-тадбирлар дастури тугрисида" [6] ги карори бу сохадаги энг ахамиятли ишлардан бири булди. Бу карор халкимиз, аввало, ёшларнинг маънавий-маърифий, бадиий-эстетик талабларига жавоб берадиган китобларни юксак сифат билан чоп этиш, жойларга, таълим муассасаларига вактида ва макбул нархларда етказиш, миллий ва жахон адабиётининг энг сара намуналарини таржима килиш, фарзандларимизда болаликдан бошлаб китоб, жумладан, электрон китоб укиш куникмасини шакллантириш, жамиятимизда мутолаа маданиятини юксалтириш билан боглик мухим масалаларни хал этишга хизмат килиб келмокда.

ХУЛОСА

Бу вазифаларни жамиятда ижросини таминлаш учун давлатимиз барча шароитларни яратиб келмокда. Ёшларимиз маънавий оламини турли мазмундаги бузгунчи тахдидлардан химоя киилишда буюк аждодларимиз меросини таргиб килишда оила-махалла-таълим-нодавлат ташкилотлари фаолиятини фаоллаштириш, таргибот тизимининг ниституционал тузилмаси фалоятини янада уйгунлаштиришга эришиш лозим.

REFERENCES

1. Мирзиёев Ш.М. Узбекистон Мустакиллигининг 29 йиллигига багишланган тантанали маросимдаги нvткидан(https://aniq.uz/vangiliklar/shavkat-mirziyoevning-uzbekiston-respublikasi-mustaqilligining-29-yilligiga-bagishlangan-tantanali-marosimdagi-nutqi-tuliq)

2. Мирзиёев Ш.М. "Ижтимоий баркарорликни таъминлаш, мукаддас динимизнинг софлигини асраш - давр талаби" мавзуидаги анжуманда сузлаган нутки. 2017 йил 15 июнъ

3. https://www.hidoya.uz/251/maqolalar/_manaviy_tahdid.html.

4. Узбекистон Республикаси Президентининг "Маьнавий-маърифий ишлар самарадорлигини ошириш ва сохани ривожлантиришни янги боскичга кутариш тугрисида"ги карори (П^-3160) 28 июль 2017 йил.

5. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси хузурида Узбекистондаги Ислом маданияти марказини ташкил этиш чора-тадбирлари тугрисида" Узбекистон Республикаси Президентининг карори. 2017 йил 23 июнь П^-3080 сон.

6. Узбекистон Республикаси Президентининг "Китоб махсулотларини нашр этиш ва таркатиш тизимини ривожлантириш, китоб мутолааси ва китобхонлик маданиятини ошириш хамда таргиб килиш буйича комплекс чора-тадбирлар дастури тугрисида" ги карори 2017 йил 13 сентябр

7. S.I.Doniyev, F.A.Ibrakhimov, I.S.Joldasov. Trends int the development of primary education (an example of the finnish system of primary education). - Journal of innovatsions in pedagogy and ..., 2020

8. F.A.Ibrohimov. Ta'lim muassasalarida huquqiy ta'lim-tarbiyaning zarurati. Academic Research in Educational Sciences 2020.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.