Научная статья на тему 'Ёшлар тарбиясида диний қадриятлар'

Ёшлар тарбиясида диний қадриятлар Текст научной статьи по специальности «Философия, этика, религиоведение»

CC BY
426
65
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Қуръони Карим / Ислом дини / хадис / диний қадриятлар / ёшлар тарбияси / Quran / Islam / Hadith / Religious Values / Youth Education

Аннотация научной статьи по философии, этике, религиоведению, автор научной работы — Ш. Сатторова

Ёшлар қалбига Ислом динининг теран мазмун ва моҳиятини сингдириш жараёнида унинг эзгуликка чорловчи ғояларини чуқурроқ сингдириш талаб этилади. Бир сўз билан айтганда, ёшларга диний қадриятлар моҳияти тушунтирилиши жараёнида уларнинг турли диний реакцион оқимлар ғоялари билан адаштирмасликлари учун бизнинг фикримизча ана шу ёт ғояларнинг мақсади ҳам тушунтирилса мақсадга мувофиқ бўлади. Боиси, бугунги кунда Ислом динини байроқ қилиб олган ғаразгўй душманларимиз ёшлар қалбига ўз маккор ғояларини диний талабларга мос келади, деган тушунчани сингдиришга ҳаракат қилмоқдалар.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Religious values in youth education

In the process of instilling into the hearts of young people the deeper meaning and essence of Islam, it is necessary to deepen his ideas for good. In short, in our opinion, it is expedient to explain to young people the essence of religious values so that they do not confuse them with the ideas of various religious reactionary movements. This is because our greedy enemies, who today are the flag of Islam, are trying to instill in the hearts of young people the idea that their cunning ideas meet religious requirements.

Текст научной работы на тему «Ёшлар тарбиясида диний қадриятлар»

Ёшлар тарбиясида диний цадриятлар

Ш.Сатторова, Узбекистон давлат санъат ва маданият институтининг Фаргона

минтацавий филиали

Аннотация - Ёшлар калбига Ислом динининг теран мазмун ва мох,иятини сингдириш жараёнида унинг эзгуликка чорловчи гояларини чукуррок сингдириш талаб этилади. Бир суз билан айтганда, ёшларга диний кадриятлар мох,ияти тушунтирилиши жараёнида уларнинг турли диний реакцион окимлар гоялари билан адаштирмасликлари учун бизнинг фикримизча ана шу ёт гояларнинг максади х,ам тушунтирилса максадга мувофик булади. Боиси, бугунги кунда Ислом динини байрок килиб олган гаразгуй душманларимиз ёшлар калбига уз маккор гояларини диний талабларга мос келади, деган тушунчани сингдиришга х,аракат килмокдалар.

Калит сузлар - ^уръони Карим, Ислом дини, хадис, диний кадриятлар, ёшлар тарбияси.

Religious values in youth education

Sh.Sattorova, Fergana regional branch of Uzbekistan state institute of art and culture

Abstract - In the process of instilling into the hearts of young people the deeper meaning and essence of Islam, it is necessary to deepen his ideas for good. In short, in our opinion, it is expedient to explain to young people the essence of religious values so that they do not confuse them with the ideas of various religious reactionary movements. This is because our greedy enemies, who today are the flag of Islam, are trying to instill in the hearts of young people the idea that their cunning ideas meet religious requirements.

Keywords - Quran, Islam, Hadith, Religious Values, Youth Education.

Ислом динида илм нихоятда кадрланади. Жумладан, Аллох,нинг каломи булмиш ^уръони Каримда «Илм» сузи 750 мартадан зиёд такрорланашининг боиси х,ам ана шундан. Пайгамбаримиз Хадисларида х,ам илмга чорлов х,идоятга чорловдек жаранглаб туради. Зеро, илмга чорлов х,идоятга чорловдир.

610 йил. Расулуллох Х,иро тогидаги горда тоат-ибодат билан машгул пайтларида ул зотнинг каршиларига бир фаришта келиб: «Икроъ» («Укингиз!») деди. Расулуллох «Ма ана бикорийн» («Мен укиёлмайман») дедилар. Шунда фаришта ул зотни ушлаб, кучоклаб каттик кисдилар. Кейин бушатиб юкоридаги сузни такрорлаб, яна уша жавобни олдилар. Шунда фаришта: «Эй, Мухдммад, бутун мавжудотни яратган Парвардигор номи билан укингиз. У инсонни лах,та кондан яратди. Укингиз. Парварди-горингиз инсониятга калам билан ёзишни ургатган зотдир. У зот инсонларга унинг

билмаганини ургатди» деган мазмундаги оятларни укиди.

Арабистон диёрида Ислом динининг илк пайдо булиш давридаги бутун инсониятни хидоятга чорловчи «Укингиз» сузи билан бошлангани бежиз эмас.

Ислом динида икки дунё саодатига эришмокликнинг меъзони илмдадур, дея алох,ида курсатиб утилади.

Жумладан, Европалик олим Франц Роузентал узининг «Шаркдан чикаётган куёш» деб номланган китобининг «Мадраса-га катнаётган х,алк» деган булимида х,али Европа хукмдорлари эндигина урмонлардан чикиб бармок билан санашни урганаётган бир пайтда Шарк халклари мадрасаларга катнаб бу кухна дунё сирларини тадкик килишаётган, эди дея алох,ида таърифлайди.

Тарихчи Жон Драпер «Европанинг маъна-вий такомили» номли асарида Исломнинг жах,он маданияти тарихида тутган урни, мух,им таъсири ва хизматлари хдкида

тухталиб бундай ёзади:

«Насроний тарихчилар Исломга карши хусуматлари туфайли хдкикатни яширишга уринмокдалар ва Европанинг мусулмонлар-дан маънавий карздор эканини эътироф этишни истамаяптилар. Уша даврлардаги Европада буткул вахшат ва коронгулик хукм сурарди. Насронийлик Европани бу ах,волдан хдлос эта олмаган эди. Бошлари хурофот ва бидъат билан тула, тафаккур килиш коби-лиятидан мах,рум Европаликлар ибтидоий кулбаларда ёввойиларча хдёт кечирардилар. Агар кулбалари ичида курук утлардан тукилган бир мато булса, бу уша пайтда катта бойлик аломати саналарди. Овкатлари ёввойи ловия, сабзи, гиёхлар ва дарахт пустлокларидан иборат булиб, кийимлари ошланмаган хдйвон терисидан килингани учун каерга борсалар, уша жойни ёкимсиз куланса х,ид босиб кетарди.

Мусулмонлар келган кунлариданок уларга аввал тозаликни, поклик, озодаликни ургатдилар. Зеро, мусулмонлар бир кунда беш махдл тах,орат олиб покланар эдилар. Уларни, х,еч булмаганда бир кунда бир маротаба ювинишга одатлантирдилар. Кейин уларни эгниларидаги увада булиб кетган, бадбуй, битлаб кетган хдйвон терисидан килинган кийимларини ечтириб, узларининг гузал мато ва соф ипакдан тикилган тоза, озода либосларини кийдирдилар. Уларга овкат пишириш ва ейишни ургатдилар. Испанияда уйлар, кунокхоналар, саройлар барпо этдилар. Мактаб ва шифохоналар курдилар. Дорилфунун ва мадрасалар бунёд этдилар. Бу дорилфунунлар бутун дунё учун бир нур манбаига айланди. Х,ар тарафда бог, экинзорлар, гулистонлар барпо килдилар. Мамлакат гуллаб яшнади. Вах,ший, ёввойи европаликлар бу вокеалар каршисида лол колиб, вакт утиши билан аста-секин маданийлаша бошладилар.»

Араб мусулмонлари бу улуг ишларни бажаришга факат ва факат Ислом туфайли эришдилар. Чунки, Ислом дини энг тугри, мукаммал, узгаришсиз келаётган озода, пок диндир - дея таъкидлайди муаллиф.

Дархакикат, Ислом дини гуллаб-яшнаган ЕХ-ХП асрларда Моварауннахр биринчи

Уйгониш даврини бошдан кечирди. Шу даврда Хоразмий, Фаргоний, Беруний, Ибн Сино сингари унлаб алломаи замонлар етишиб чикиб узларининг бой тафаккурлари билан дунёни лол колдирдилар.

Айнан Моварауннахр Х1У-ХУ асрлар, яъни иккинчи Уйгониш даврида Сох,ибкирон Амир Темур, Мирзо Улугбек, Алишер Навоий, Захириддин Мухдммад Бобур сингари унлаб буюк аждодларимизни вояга етказди.

Бунинг асосий меъзони, албатта, илм эди.

Ислом динида илмга чорлов эзгуликка чорловдек жаранглаши бежиз эмас. Чунки, илмли одам х,еч качон ёвузлик килмайди, узгалар дилига озор бермокликдан ор килади.

Илмли одам х,еч качон адашмайди.

Дархдкикат, уз утмишини, аждодларини, миллий мансублигини, кадриятларини, мил-лий-маънавий меросини билмайдиган мил-латнинг маънавий суянчи, миллий гурури, келажакка ишончи булмайди. Маънавий бушлик эса х,ар кандай гояга таъсирчан, мойил булади.

Х,ар бир миллат аввало, уз миллий тарак-киёти боскичларини, анъаналарини, урф-одатларини, аждодларининг бархдёт маънавий меросини билмоги, уни кадрламоги, асраб-авайламоги лозим. Шундагина бузгун-чи, ёт, низоларга ташна гоялар маънавий етук миллатни четлаб утади.

Эски тузум томонидан топталган, кам-ситилган, тараккий этишига йул куйилмаган маънавий кадриятларимиз истиклол йил-ларида тикланиб, янада ривожланиши йулида катор ислох,отлар утказилди. Халки-мизнинг маънавий юксалиши асносида мам-лакатимиз ижтимоий-сиёсий хдёти йилдан-йилга ривожланади, олдимизга куйилган устувор максад ва вазифаларни амалга ошириш жараёни жадаллашади.

Миллатнинг тафаккури, турмуш тарзи, кадриятлари, маънавий салох,ияти уз-узидан киска фурсатда шаклланмайди. Турмуш ва тафаккур тарзимизнинг ажралмас кисмига айланиб кетган маънавий меросимиз азал-дан, тарихий вокеъликнинг ривожи асосида, шу мукаддас маконда яшаб утган ота-

боболаримизнинг кадриятлари, хаётий фалсафаси замирида шаклланганлигини эътироф этиш зарур.

Ёшлар калбига Ислом динининг теран мазмун ва мохиятини сингдириш жараёнида унинг эзгуликка чорловчи гояларини чукур-рок сингдириш талаб этилади. Бир суз билан айтганда, ёшларга диний кадриятлар мохия-ти тушунтирилиши жараёнида уларнинг тур-ли диний реакцион окимлар гоялари билан адаштирмасликлари учун бизнинг фикри-мизча ана шу ёт гояларнинг максади хам тушунтирилса максадга мувофик булади.

Боиси, бугунги кунда Ислом динини байрок килиб олган гаразгуй душманларимиз ёшлар калбига уз маккор гояларини диний талабларга мос келади, деган тушунчани сингдиришга харакат килмокдалар.

Вахоланки, улар томонидан илгари сури-лаётган пуч гоялар исломий кадрият-ларимизга мутлако зиддир. Чунки, бугунги кунда вахобийчилик, хизбут-тахрир, акро-мийлик сингари окимларнинг асл башараси улар томонидан уюштирилган ва уюш-тирилаётган турли конли фожеаларда уз аксини топмокда.

Дархакикат, ёшлар тарбияси масаласи бугунги куннинг хам устувор вазифаларидан бири булиб колмокда. Энг асосийси уларнинг интеллектуал салохиятини усти-риш, имкониятларини намоён этишлари учун хам хукукий, хам моддий ва маънавий замин янада мустахкамланмокда.

Бу хакда тухталар экан Мухтарам Президентимиз Шавкат Миромонович Мирзиёев узининг «^онун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тараккиёти ва халк фаровонлигининг гарови» номли асарида куйидагиларни

алохида таъкидлайди: «Биз таълим ва тарбия тизимининг барча бугинлари фаолиятини бугунги замон талаблари асосида такомил-лаштиришни узимизнинг биринчи даражали вазифамиз деб биламиз.»

Ёш авлод тарбияси хакида гапирганда, Абдурауф Фитрат бобомизнинг мана бу фикрларига хар биримиз, айникса, энди хаётга кириб келаётган угил-кизларимиз амал килишларини истардим. Мана улуг аждодимиз нима деб ёзганлар: «Х,алкнинг аник максад сари харакат килиши, давлатманд булиши, бахтли булиб иззат-хурмат топиши, жахонгир булиши ёки заиф булиб хорликка тушиши, бахтсизлик юкини тортиши, эътибордан колиб, узгаларга тобе ва кул-асир булиши уларнинг уз ота-оналаридан болаликда олган тарбияларига боглик. (Шу асар, 22-23-бетлар)

Бунинг учун бугунги кунда биз тарбия сохасида нималарга купрок эътибор каратиш ва уз фаолиятимизни кай даражада ташкил этишимиз лозим?

Бунинг учун ёшларимиз билан купрок гаплашиш, уларнинг калбига кулок солиш, дардини билиш, муаммоларини ечиш учун амалий кумак беришимиз керак.

Бу вазифаларни амалга оширишда биз асрлар мобайнида шаклланган миллий анъаналаримизга, аждодларимизнинг бой маънавий меросига таянамиз.» (Шу асар. 22-23-бетлар)

Демак, хар биримиз уз фаолиятимизни тубдан кайта куришимиз ва ёшларни диний кадриятлар рухида шундай тарбияламогимиз лозимки, улар калбида турли ёт иллатларга нисбатан нафрат шаклланган булсин. Бу эса мустакил фикрловчи ёшларнинг шакл-ланиши учун мустахкам замин яратади.

Фойдаланилган адабиётлар

[1] Мирзиёев Ш.М. ^онун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тараккиёти ва халк фаровонлигининг гарови. Тошкент. 2017

[2] ^уръони Карим. Мансур А. таржимаси. Тошкент. 1992

[3] Абдурахмонов А. Саодатга элтувчи билим. Тошкент. Узбекистон. 2004

References

[1] Мирзиёев Ш.М. ^онун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш - юрт тараккиёти ва халк фаровонлигининг гарови. Тошкент. 2017

[2] ^yptOHH KapHM. MaHcyp A. Tap:®HMacH. TomKeHT. 1992

[3] AGgypaxMOHOB A. CaogaTra э.птyвнн gh^hm. TomKeHT. Y36eKHCTOH. 2004

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.