Научная статья на тему 'ЁШ ТЕННИСЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ВА ТЕХНИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ'

ЁШ ТЕННИСЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ВА ТЕХНИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
Ёш теннисчилар / жисмоний / техник / тайёргарлик.

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Ахмедова Нафиса Исаходжаевна, Азаматов Абдулло Исахўжа Ўғли, Лутфуллина Румия Анваровна

Мақолада стол тенниси билан шуғулланадиган спортчиларнинг жисмоний ва техник тайёргарлигини ривожлантиришда ҳаракатли ўйинлардан фойдаланилган. Ҳаракатли ўйинлар жисмоний ва техник тайёргарликни ривожлантиришда.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по искусствоведению , автор научной работы — Ахмедова Нафиса Исаходжаевна, Азаматов Абдулло Исахўжа Ўғли, Лутфуллина Румия Анваровна

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЁШ ТЕННИСЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ВА ТЕХНИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ»

ЁШ ТЕННИСЧИЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ВА ТЕХНИК ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ УЗИГА

ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ

1Ахмедова Нафиса Исаходжаевна, 2Азаматов Абдулло Исахужа уFли, 3Лутфуллина

Румия Анваровна

^зДЖТСУ, доцент 2УзДЖТСУ, катта укитувчи 3УзДЖТСУ магистири https://doi.org/10.5281/zenodo.11221979

Аннотация. Мацолада стол тенниси билан шугулланадиган спортчиларнинг жисмоний ва техник тайёргарлигини ривожлантиришда уаракатли уйинлардан фойдаланилган. Харакатли уйинлар жисмоний ва техник тайёргарликни ривожлантиришда.

Калит сузлар: Ёш теннисчилар, жисмоний, техник, тайёргарлик.

Мавзунинг долзарблиги: Юртимизда соглом ва баркамол авлодни вояга етказиш давлат сиёсатининг устувор йуналишларидан бири булиб, миллат генофонини асраш, оилада, жамиятда соглом турмуш тарзини шакллантириш, спорт машгулотларининг сифатини яхшилаш ва уларнинг самарадорлигини кутариш, спорт турларини ривожлантириш хдмда оммавийлигини ошириш, иктидорли спортчиларни саралаш хдмда юкори малакали мураббийларни тайёрлаш долзарб масалалардан х,исобланади.

Шу боисдан замонавий спорт мусобакаларида узаро ракобатнинг кескинлашуви ва спорт натижаларининг тухтовсиз усиб бориши укув-машгулот жараёнига янгича илмий назар билан ёндашишни такозо этади. Юксак махорат, кенг ва психофункционал имкониятларга эга ёш, иктидорли хдмда ракобатбардош спортчиларни тайёрлаш муаммоси мукобил ва самарадор педагогик технологияларни ишлаб чикиш заруриятини кучайтирмокда.

Таъкидлаш жоизки, жисмоний тарбия ва спорт машгулотларининг самарадорлиги нафакат уларнинг узлуксизлиги ва мунтазамлиги билан белгиланади, балки бу машгулотлар хажми, шиддати ва таъсир этиш киймати билан асосланиши лозим. Бинобарин, машгулотлар жараёнида болаларнинг жисмоний имкониятларини меъёрий тест машклари ёрдамида боскичли назорат остига олиш ва олинган динамик натижалар асосида шу машгулотлар мазмунига мувофик узгартиришлар киритиш, болалар уртасида оммавий спортни ривожланиш динамикасини урганиш ва шу жараён самарадорлигини ошириш билан боглик булган моддий, хукукий, меъёрий ва ташкилий омиллар холатини аниклаш мухим ахамият касб этади.

Болалар спортини ривожлантириш факатгина моддий-техник жихатлари билан белгиланмайди, балки ёш авлодни глобал микёсда жисмоний тарбия ва спортга жалб килиш, машгулотларни илмий асосда ташкиллаштириш ва спорт махоратининг фундаментал негизи булмиш жисмоний тайёргарликни самарали шакллантириш мухимлигига эътибор каратади.

Спорт тайёргарлиги куп боскичли мураккаб педагогик жараён булиб, машгулотларни илмий асосда ташкил килиниши такозо этади. Машгулотларда

кулланиладиган жисмоний ва функционал имкониятларига мослаб режалаштирилиши ва кулланилиши лозим. Ушбу машклар сони шиддати, кайтарилиши ва давом этиш вакти биологик конунларга асосланиши даркор. Агар машклар юкламаси болалигидан ута юкори булса шундай юклама боланинг организмига салбий таъсир этиши мумкин. Аксинча юклама имконияларидан кам булса шаклланиш жараён сусланиши мумкин. Айрим мураббийлар киска вакт ичида жисмоний сифатларни ривожлантириш жадаллаштириш тезрок малакали спортчи тайёрлаш максадида махсус ва ихтисослашган машкларни зурма-зурини куллайдилар, тугри айрим холатда яъни агар боланинг наслий ва индивидуал жисмоний имкониятлари серзахира булса бундай бола тезда спортчи булиб етишиди.

Замонавий стол теннисда теннисчиларнинг самарали уйин курсатиши ва юкори натижаларга эришиши, ута шаклланган жисмоний тайёргарлик эвазига амалга оширилиши мумкин. Бундан ташкари тезкор харакатланиш, иш кобилиятини туширмасдан узок вакт малакаларни самарли бажара олиш кобилиятлари хам етакчи уринда туради. Шунинг учун спорт тайёргарлиги тезкорлик, куч, чакконлик, чидамкорлик ва эгилувчанлик сифатларига алохида эътибор каратиш максадга мувофикдир. Чунки, ушбу сифатларнинг етарли даражада ривожланган булиши спорт махоратининг самарали шаклланишига олиб келади. Бошкача килиб айтганда, бу сифатлар спорт махоратини тез ва мукаммал усиши учун энг зарур пойдеворидир.

Мавзуни урганишдан максад: Ёш теннисчиларнинг жисмоний техник тайёргарлик даражасини аниклаш ва укув машгулотлари жараёнида харакатли уйинлар оркали шаклантириш усулларини урганиш хамда амалиётда куллашдан иборатдир.

Тадкикот олиб бориш вазифалари: Юкоридаги максадига эришиш учун куйидаги вазифалар амалга оширилди.

1. Танланган мавзу юзасидан Илмий маколалар, илмий адабиётлар, олимларнинг илмий тадкикотларининг назарий жихатларини урганиш ва тахлил килиш.

2. Тадкикот утказиш учун тадкикотнинг обьектини, тажриба ва назорат гурухларини аник белгилаб олиш.

3. Ёш теннисчиларнинг жисмоний ва техник тайёргарлигини махсус тестлар оркали бахолаш.

4. Ёш теннисчиларнинг жисмоний техник тайёргарлигини ривожлантириш учун харакатли уйинлар мажмуасини ишлаб чикиш ва машгулотларда куллаш.

5. Тадкикот давомида амалга оширилган ишларни ва тадкикот натижаларини умумлаштириб хулосалар килиш ва амалий тавсиялар бериш.

Ёш теннисчиларнинг жисмоний ва техник тайёргарлигини ривожлантиришда хдракатли уйинларнинг урни бекиёсдир. Хусусан болаларнинг севимли машгулоти харакатли уйинлар хисобланади машгулотларда хам ушбу харакатли уйинлар оркали шугулланувчиларнинг жисмоний сифатларини, техник харакатларини ривожлантириш учун фойдаланиш айни муддаодир.

Х,аракатли уйинлар турли кийинчиликларни енгиш ва хар хил фазилат ва кобилиятларни курсатишга доир жисмоний машкларни уз ичига олади. Бундан ташкари одатда болаларга кувонч багишлайдиган мусобакалар хам харакатли уйинлар жумласига киради.

Х,аракатли уйинлар юриш, югуриш, сакраш, бирор нарсани иргитиш ёки улоктириш, бирор нарсага тирмашиб чикиш каби машкларни уз ичига олади ва боланинг харакатларини

такомиллаштиради. Бундан ташкари уйинлар бошлангич синф укувчиларида ахлокий сифатларини хам ривожлантиради. Буларга интизомлилик, дустлик, бир-бирига булган муносабат, онглилик, жамоада узини тута билиш ва унинг шартлари, диккатини, обруси учун кураш, уртокларига бегараз, ёрдам бериш каби фазилатларни хам шакллантиради. Масалан; «Эпчил болалар», «^увлашмачок», «Ким келди» ва хакозолар.

Уйинни ташкил килиш ва утказишда имкони борича укувчиларнинг ташаббускори булиши, фаол иштирок этиши учун уларни рагбатлантириш жуда мухим.

Спорт амалиётида шундай холатлар учрайдики бир-бирига ухшаш мунтазам бериладиган машклар спорт билан энди шугулланишни бошлаган болада кизикишни сундиради, унда спортга булган ихлос йуколади спорт билан шугулланмай куяди. Шунинг учун ёш теннисчиларни тайёргарлашда айникса дастлабки ургатиш боскичида жисмоний сифатларни ривожлантириш техник-тактик махоратини шакллантиришда харакатли уйинлардан фойдаланиш жуда фойдали ва мухим восита булиб хисобланади. Ана шундай масалалар холатини урганиш учун биз ёш теннисчилардан куйидаги тест меъёрларини кабул килдик.

Ёш теннисчиларнинг жисмоний ва техник тайёргарлигини назорат килиш тестлари.

(Тадкикотдан олдин ва тадкикотдан сунг).

№ ФИШ. 30 м масофага Жойидан узунликка 100 м га

югуриш, с сакраш, см мокисимон

югуриш, с

Т/о Т/к Т/о Т/к Т/о Т/к

1. Ав-Ж 6,2 5,4 1,75 1,80 29 25

2. Ав-А 6,7 5,5 1,80 1,85 32 29

3. Бв-Д 6,3 5,7 1,75 1,80 30 28

4. Гв-Д 6,5 5,6 1,75 1,85 32 28

5. Дв-А 6,2 5,3 1,80 1,90 29 25

6. Дв-Р 6,6 5,7 1,75 1,80 29 26

7. Жв-А 6,1 5,5 1,70 1,75 30 28

8. Кв-О 6,5 5,7 1,80 1,90 31 27

9. Нв-Д 6,2 5,3 1,80 1,85 30 27

10. Св-А 6,3 5,5 1,75 1,80 29 25

Х 6,3 5,5 1,76 1,83 30,1 26,8

Уртача фарки % 0,05 0,001 0,99

Изох,; Т/о-тадкикотдан олдин, Т/к-тадкикотдан кейин.

Юкоридаги тестлар оркали теннисчиларнинг жисмоний ва техник тайёргарлигини тадкикот бошида ва тадкикот сунгида бахоладик, олинган натижалар жадвалларда акс эттирилди. Теннисчиларнинг тадкикотдан олдин ва кейинги кайд этган натижаларини бир-бири билан таккослар эканмиз бу ерда тадкикотдан олдинги натижаларга нисбатан тадкикотдан кейинги натижа сезиларли даражада усганлигини кузатишимиз мумкин. Тадкикотдан олинги ва тадкикотдан кейинги тест натижаларининг тахлилига кура теннисчиларнинг жисмоний ва техник тайёргарлик даражаси тадкикотдан сунг уртача хисобда 1,4 % усганлиги исботланди.

Тадкикот давомида ёш теннисчиларнинг жисмоний ва техник тайёргарлигини ривожлантиришда кулланилган халк х,аракатли уйинлар.

Ёш теннисчиларга мос уйинларни жисмоний сифатларни ривожлантиришига кура куйидаги гурухларга ажратиш мумкин:

1. Тезкорликни тарбияловчи уйинлар;

2. Кучни оширувчи уйинлар.

3. Чакконликни ривожлантирувчи уйинлар.

4. Чидамлиликни ривожлантирувчи уйинлар.

5. Эгилувчанликни тарбияловчи уйинлар;

Айрим уйин турлари болаларнинг барча бугинларига мос келиши мумкин, яъни жисмоний сифатларни яхлит холда тарбиялашга каратилган уйинлар купчиликни ташкил этади, уларда турли жисмоний сифатлар кетма-кет ривожланиши мумкин. Уйинлардаги бундай изчиллик боланинг билим савияси, турмуш тажрибаси кенгайиши, катта ёшдаги одамлар турмушига чукуррок кириб бориши билан богликдир. Дархакикат, уйинларнинг оддийдан мураккабга томон усиши турмушнинг тобора янги кирраларини акс эттириш билан чекланиб колмай, муайян уйиннинг узига хос бошка куринишлари билан бойиши сабабли амалга ошади.

1. Тезкорликни тарбияловчи уйинлар. Тезкорликни тарбиялаш учун машклар максимал суратда бажарилиши лозим. Сигналга биноан тезликда жавоб берилишини муайян вакт бирлиги ичида куп харакатлар бажарилишини хамда бутун тана ёки унинг бир кисмини фазода тезлик билан харакат килишини талаб киладиган уйинлар укувчида тезкорлик сифатини ривожлантиради. Бунда купрок икки гурухнинг фаол мусобакалашишига олиб келадиган уйинлар утказишга эътибор каратилади.

Х,аракатдаги объектга нисбатан булган реакцияни тарбияловчи уйинлар бу уринда яхши натижа беради. Бундай уйинларга «Дуппи кийишда ким голиб?», «Турт муюш», «Буш жой», «Ким тез уйнайди» кабиларни киритиш мумкин.

Масалан, «Дуппи кийишда ким голиб» уйини кадимги узбек халкининг миллий харакатли уйинларидан хисобланиб, болани тезкорлик, чакконликка ургатади. Уйинда укувчилар икки гурухга булинади. 30 метр масофани иккита дуппи билан белгилаш керак. Х,ар иккала гурухдан икки бола шу масофага югуриб бориб келиши ва уйинни бажариши-дуппи бошидан тушмаслиги керак. Уйин гурухдаги болаларнинг хаммасининг бошига дуппи кийгизилгунга кадар давом этади. кайси гурух шартни тез бажарса, уша голиб саналади.

2. Кучни ривожлантирувчи уйинлар. Бунда укитувчи керакли мушак гурухларининг ривожланишига ижобий таъсир курсатадиган уйинларни танлаши лозим. Кучни ривожлантирувчи уйинларда укувчи уз тана огирлигини, биронта ташки огирликни ёки ракиб огирлигини( каршилигини) енгади. Кучни ривожлантириш учун куйидаги уйинлар тавсия этилади: «Хуроз-хуроз» уйини, «Улок», «Отдан агдариш» , «Оксок бури ва куйлар», «Чукурга тушир» кабилар. Чунончи, «Хуроз-хуроз» уйинида болалар сони канча куп булса, уйин шунча кизикарли булади. Бу уйинда асосан угил болалар катнашади. Болалар иккига булиниб уйнайдилар. Икки томонда гурух сардорлари сайланади. Укитувчи синф укувчиларини икки жамоага булади. Улар бир-бирларига юзма-юз караб турадилар. Уртага икки жамоадан биттадан укувчи чикади. Улар кулларини оркага тутиб бир оёклаб сакрашиб, елкалари билан бир-бирларини итара бошлайдилар. Бунда бирорта бола олдин оёгини ерга куйиши ёки оркасидаги кулини бушатиб, уйнаши мумкин эмас. Уйиннинг асосий максади, укувчиларнинг кучини синаш, чидамлиликни оширишдан иборат.

Бу уйиннинг яна бир бошкача куриниши хам бор. Бунда иккита угил бола катнашади. Дастлаб ерга доира шакли чизилади. Шу доира ичида хар иккала бола хам куллари оркасида, бир оёгини кутариб, иккинчи оёгида сакраб-сакраб бир-бирини елкаси билан туртиб, доира ичидан чикиб кетган ёки кутарилган оёгини ерга куйган бола ютказган хисобланади.

Тезкорлик ва кучни ривожлантирувчи уйинлар маълум бир вазифани хал этишда катта ёрдам беради.

3. Чащонликни тарбияловчи уйинлар. Аник харакат килиш зарур булган, бажариш шароитлари узгарувчан миллий уйинларда чакконлик яхши ривожланган булиши керак. Шунга таянган холда чакконликни тарбиялаш учун «Алмаш кадамлар», «Тирилтиришма», «Урди-кочди», «Олача товук», «Ким чаккон» каби уйинларни тавсия этиш мумкин.

Мисол учун «Алмаш кадамлар» уйинини куриб утиш мумкин. Уйинни бутун синф укувчилари иккига булиб уйнаши мумкин. Уйиннинг коидаси: болалар узунасига сафланадилар, сунгра тартиб билан тортилгач, чизик устидан кадамларини чиллак килиб (кетма-кет) куйиб утадилар. Уйиннинг уч хилидан фойдаланиш мумкин:

1. Чизик устидан кулларини ён томонга узатган холда.

2. ^улларни оркага килган холда.

3. ^уллар билан бошнинг оркасини ушлаган холда.

Ким шу уйинни чаккон ва хатосиз бажарса, уша голиб саналади. Чизик устидан юришда харакатда ким мувозанатни бузса, хато килган хисобланади ва уйиндан чикади. Уйин шу зайлда давом этади. Уйинни дарс вактида хам, танаффусда хам бажариш мумкин. Бу уйиннинг тарбиявий ахамияти шундаки, у болани рухан сезгирликка чакиради.

Жисмоний жихатдан чакконликни (уйин маълум муддатда бажарилиши яъни кайси гурух чизикни тезда биринчи булиб босиб утиши кераклиги бунда болалар уйинларининг рухи, табиати, характери, иштирокчиларнинг хатти-харакатлари в.х. каби томонларига эътибор бериш кераклиги назарга тутилаяпти) тарбиялайди, коматни тик, тугри тутишга ургатади. Бу уйинни гурухларга булиб уйнаш болада жисмоний тарбияга булган кизикишни оширади. Бу уйиндан кадимда ота-боболаримиз жуда куп фойдаланишган.

4. Чидамлиликни тарбияловчи уйинлар. Купчилик миллий халк харакатли уйинларида нихоятда жадал бажариладиган машклар туфайли тезкорлик ва чидамлилик каби жисмоний сифатлар тарбияланади. Бундай уйинларда жисмоний юк (нагрузка) хам аста-секин ошириб борилади. Масалан, майдонни катталаштириш; майдонни кичрайтирмай туриб уйинчларнинг сонини камайтириш; уйин жихозлари сонини купайтириш (таёкча, румолча, дуппи, чопон, туп в.х.) югуриш масофасини узайтириш; тусиклар сонини ошириш; мураккаб машкларни куллаш ва уларнинг сонини купайтириш ва хоказо.

Курсатилган бу усуллар изчиллик билан кулланилганда максадга тезрок эришилади. Мазкур жисмоний сифатни тарбияловчи уйинларга «Оксок карга», «Ланка», «Подачи» кабиларни мисол килиб курсатиш мумкин. Масалан, «Оксок карга»-эстафета тарзидаги харакатли уйин. Уйинчиларнинг микдори тенг булади, иккита жамоада бир-бирига рупара туриб, саф тортади. Уйинчилардан хар бири навбат билан узининг битта оёги богич ( румолча ёки тасма) билан болдиридан сонигача боглайди.

Х,ар иккала команданинг уйинчилари "Тайёрлан - Бажар!" буйруги берилиши билан карши жамоанинг чизигига кадар бир оёклаб иргишлаб борадилар, ундан кейин эса

оёкларидаги боFични ечиб олиб, оркаларига караб югурадилар ва уни уз жамоаларидаги навбатдаги yйинчига берадилар. Уйин боFичини Укитyвчига келтириб берадиган сунгги yйинчига кадар шу тарика давом эттирилади. БоFични биринчи 6Ули6 Укитyвчига келтириб берган жамоа Fолиб бyлади.

5. Эгилувчанликни тарбиялаш. 11-12 ёшли болаларда эгилувчанликни тарбиялашга алохида эътибор каратиш лозим, чунки юкорида айтганимиздек, 6у ёшдаги болаларнинг эгилувчанлик сифатининг Усиши секинлашади. Эгилувчанликни тарбиялаш максадида айрим мушак гурух ва бyFинларига таъсир курсатувчи уйинлар танлаб олинади. Бу уйинлар асосан махсус спорт жихозлари ёрдамида утказилади. ОFирликлар урнида шyFyлланyвчиларнинг узлари хам катнашишлари мумкин.

Фаол эгилувчанлик мушакларнинг кучига боFлик. Мушакларнинг чузилувчанлик хусусиятлари эса марказий нерв тизимининг таъсирида узгаради. Шунинг учун бу уйинларга укувчилар завк-шавк билан катнашганда эгилувчанлик юкори булади. Эгилувчанликни талаб киладиган уйинлардан олдин тегишли енгил жисмоний машклар бажарилиши лозим.

Эгилувчанликни тарбиялаш учун «Тизза остида румолча», «Таёкни даврага ирFитиш», «Тусикдан сакраб утиш», «Тош уйин» каби уйинлар тавсия этилади. Масалан, биз 11-12 ёшли укувчилар учун кизикарли ва эгилувчанлик сифатини самарали равишда оширадиган «Тош уйин» уйинини тавсия этамиз. Уйинда иштирок этувчилар доира буйлаб турадилар. Уларнинг хар бири, бир уйинчидан ташкари, кулларига бештадан тошча ушлаб олади.

Уйиннинг коидаси: Мураббийнинг биринчи ишорасига биноан уйновчилар уз тошларини олдиларига ташлайдилар ва доира марказига орка угириб турадилар. Иккинчи сигналга мувофик кескин равишда дастлабки холатга буриладилар ва хар бир уйинчи уз тошини олишга харакат килади. Тошни олиб улгурмаган уйинчи ютказган хисобланади ва уйин бошкатдан бошланади. Энг эпчил, чаккон ва тез харакат киладиган, уз тошини вактида оладиган уйинчи FOлиб саналади. Уйинчиларнинг тошни бекитишга ёки уларни босиб олишларига рухсат этилмайди. Уйиннинг бошланишида санаш йули билан тош берилмайдиган укувчи аникланилади.

Уйин бошлангандан кейин тошни олишга улгурмайдиган ва тошсиз коладиган уйинчи пайдо булади. Уйин болаларда эгилувчанлик сифатини ривожлантирибгина колмай, уларни уюшиб харакат килишга даъват этади, демакки, уюшкоклик, бахамжихатлик рухида тарбиялашга хам хизмат килади.

Халк миллий уйинларини болалар жинсига караб тасниф этишнинг узига хос сабаблари мавжуд. Чунки кичик мактаб ёшидаги yFил ва киз болалар жисмоний ривожланишида баъзи бир фарклар кузатилади. УFил болаларнинг буйи ва OFирлиги уртача олганда ортикрок, кукрак кафаси кенгрок ва упканинг фаолият хажми каттарок булади. УFил болаларда мускул кучи яхширок ривожланади. Шунга боFлик равишда уларнинг харакат кобилиятлари фаркланади. УFил болалар тезрок югуришади, узокрок ва баландрокка сакрашади. Яхширок улоктиришади, улар кучлирок ва чидамлирок буладилар.

Уларга юкни кутариш ва бир жойдан иккинчи жойга кучириш, каршиликни енгиш, узокрок муддат югуриш, сакраш баландлигини ошириш, шунингдек, улоктиришда нишон орасидаги масофани узайтиришдан иборат. ^изларга майин, ритмик ракс харакатларига асосланган халк харакатли уйинларини yFил болаларга караганда купрок ургатиш керак.

Халк харакатли уйинларини мана шу хусусиятларга караб танлаш лозим. Шу жихатдан караганда миллий халк харакатли уйинларини икки гурухга булиб, урганиш мумкин:

1. Угил болаларга мулжалланган уйинлар-угиллар уйини

2. ^из болаларга мулжалланган уйинлар -кизлар уйини

3. Х,ам угил болалар, хам кизлар уйнайдиган уйинлар, кушма уйинлар.

Угил болаларнинг физиологик ва жисмоний хусусиятларидан келиб чикиб, уларга «Хуроз-хуроз» , «Чопон кул», «Отдан агдариш», «Таёкни даврага иргитиш», «Ланка», «^иличбозлар» каби уйинларни тавсия этиш мумкин. ^из болаларнинг уйинлари нисбатан камчиликни ташкил этади, шундай булса-да, уларга «Тош териш», «Чумчукча», «Ким чаккон», «Доира ичида ракс» в.х. ^ушма уйинларга «Алмаш кадамлар», «Она товук ва хакка», «Тирилтиришма», «Урди- кочди», «Дуппи кийишда ким голиб?», «Турт муюш», «Юлдуз», «Кундуз-кеча», «Оломон пойга», «Тизза остида румолча», «Улок», «Оксок карга», «Оксок бури ва куйлар», «^опкон», «^армокча», «Подачи» каби жуда куплаб уйинларни тавсия этиш мумкин.

Миллий харакатли уйинлар таснифидан куринадики, купчилик уйинлар кушма уйинлар хисобланади. Шунинг учун уларни угил ва киз болалар биргаликда бажарадилар. Кураш элементини уз ичига олган машклар бажарилаётганда кизлар шериги - дугоналари билан биргаликда бирмунча осонрок уйинларни бажарадилар ёки укитувчининг топширигига биноан бошка гурухда шугулланадилар.

Хулоса. Олинган натижалар шуни курсатадики тугри йуналтирилган машгулотлар натижасида яъни ёш теннисчиларни жисмоний таёргарлигини оширишга каратилган анъанавий стандарт машклар ва махсус тайёрланган харакатли уйин ёрдамида тадкикот давомида укув машгулотларда олиб борган ишларимизни уз самарасни берганлигидан далолат беради. 6 ой давомида утказилган тажрибада ёш теннисчиларнинг жисмоний ва техник тайёргарлик даражаси биз куллаган харакатли уйинлар эвазига сезиларли даражада яъни 1,4 % га усганлигини гувохи булдик. Куриниб турибдики тажриба харакатли уйинлардан иборат. Олинган тадкикот натижаларига кура, бошлангич даврда утказиладиган машгулотларда купрок харакатли уйинларни куллаш жисмоний тайёргарлик курсаткичини анча жадал ривожлантиришга асос булар экан.

Ёш теннисчиларни жисмоний тайёргарликлари уларни мусобака фаолиятига кескин таъсир этувчи омиллардан хисобланади. Жисмоний тайёргарликда уларни барча жисмоний сифатлари ривожланганлик даражаси юкори булиши керак. Ёш теннисчиларни жисмоний тайёргарлигида тезлик куч сифатларини ахамияти узгача.

Айникса биз томондан кулланилган анъанавий стандарт машклар ва махсус танланган харакатли уйинларни ёрдамида жисмоний ва техник тайёргарлиги хамда куникма, малакаларини оширишга харакат килинди. Олиб борган тадкикотимизга асосан ёш теннисчиларни тайёрлашда харакатли уйинларнинг ахамияти мухим уринга эга деб бемалол айтишимиз мумкин, ва Республикамизда ёш теннисчилар билан ишлаётган мураббийларга хам тавсия этардик.

REFERENCES

1. Axmedova N.I. "Sport pedagogik mahoratini oshirish (tennis)". O'quv qo'llanma. Ch.: 2023y.

257 b.

2. Abdalimov O.X., Azamatova N.I. "Yosh tennischilarni tayyorlash texnologiyasi" O'quv qo'llanma. T.: 2014y. 115 b.

3. Pulatov SH.A., Axmedova N.I. "Sport o'yinlari elementlariga o'rgatish (tennis)" Ch.: 2022y. 215 b.

4. Axmedova N.I., Azamatov A.I. "Tennis boyicha sport ta'lim-muasssalarida mashg'ulot o'tkazish uslubiyati". O'quv-uslubiy qo'llanma. Ch.: 2023y. 140 b.

5. Azamatov A.I. "Stol tennisi nazariyasi va uslubiyati" O'quv qo'llanma. Ch.: 2023y. 200 b.

6. Axmedova N.I. "Tennischi qizlarning jismoniy va maxsus tayyorgaligini takomillashtirish yo'llari". Monografiya. Ch.: 2023y. 72 b.

7. Axmedova N.I. Tennis-Sport pedagogik mahoratini oshirish. O'quv-uslubiy qo'llanma. T: 2014, 200 b.

8. Нафиса Ахмедова, Шерзод Пулатов, Абдулло Азаматов. Ёш теннисчиларда тана мувозанати тургунлигининг хдракатланаётган объектга реакция аниклигининг намоён этишдаги роли. Academic research in educational sciences 2020 y. ООО «Academic Research». 334-340.

9. НИ. Ахмедова, А.И. Азаматов, НИ. Азаматова. УЗБЕКИСТОН ВА ЖАХОН РАКЕТКА УСТАЛАРИНИНГ ТОКИО-2020 XXXII ЁЗГИ ОЛИМПИЯ УЙИНЛАРИДА ИШТИРОКИ НАТИЖАЛАРИ ВА ПЕДАГОГИК ТАХЛИЛИ. Fan-Sportga. 2021. 27-30

10. N.I. Akhmedova, OX Abdalimov. METHOD OF IMPROVING THE TECHNIQUE OF PLAYING IN TENNIS IN FRONT OF THE NET. Академические исследования в современной науке. 14/06/2023. 51-54.

11. Nigora Azamatova, Nafisa Axmedova, Abdullo Azamatov. Specific features of improving the technique of playing in front of the net in tennis. Collection of scientific papers. XI internashional scientific conference of students and young scientists. Chirchik, Uzbekistan .1.№°1. 2022/9/24. 85-86

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

12. N.I. Akhmedova, R.A. Lutfullina, A.I. Azamatov, N.I. Azamatova. METHOD OF IMPROVING THE TECHNIQUE OF PLAYING IN TENNIS IN FRONT OF THE NET. Евразийский журнал академических исследований. 2022/6/30. 541-543.

13. НИ. Ахмедова, А.И. Азаматов, НИ. Азаматова. ЁШ ТЕННИСЧИЛАРДА ТАНА МУВОЗАНАТИ ТУРГУНЛИГИНИНГ ХДРАКАТЛАНАЁТГАН ОБЪЕКТГА РЕАКЦИЯ АНЩЛИГИНИ НАМОЁН ЭТИШДАГИ РОЛИ. Fan-Sportga. 2022. 28-31.

14. Nigora Isakhodzhaevna Azamatova, Nafisa Isakhodzhaevna Akhmedova, Abdullo Isaxodja Oglu Azamatov, Rumiya Anvarovna Lutfullina. Agreed rules, disciplinary procedures, sanctions and other forms of combat against doping in sport. Science and Education. 2022. 1800-1806.

15. Нигора Исаходжаевна Азаматова, Нафиса Исаходжаевна Ахмедова, Абдулло Исаходжа Угли Азаматов, Румия Анваровна Лутфуллина Узбекистон терма жамоаси теннисчиларнинг олимпия уйинларида натижа динамикаси ва спорт формаси тах,лили. Science and Education. ООО «Open science». 2022. 3.№5. 1378-1382.

16. НИ. Ахмедова, НИ. Азаматова, А.И. Азаматов. МЕТОДЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ ИГРЫ У СЕТКИ В ТЕННИСЕ. 2017. 121-124

17. НИ. Ахмедова, НИ. Азаматова, А.И. Азаматов. ЭКСПЕРИМЕНТАЛЬНАЯ МЕТОДИКА СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ ИГРЫ У СЕТКИ В ТЕННИСЕ. ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ ФИЗИЧЕСКОГО, 2016. 125-128.

18. N.I. Akhmedova, N.I. Azamatova, A.I. Azamatov, F.T. Umaraliyeva, Sh. D. Saidova. THE IMPORTANCE AND ROLE OF SPORT IN HIGHER EDUCATION. Science and innovation in the education system. 08.11.2023. №2. 56-64.

19. N.I. Akhmedova, N.I. Azamatova, A.I. Azamatov, F.T. Umaraliyeva, Sh. D . Saidova. RATIONAL NUTRITION IN THE LIFE OF STUDENTS. 2023/11/8. Current approaches and new research in modern sciences. 2.№11. 33-38.

20. N.I. Akhmedova, N.I. Azamatova, A.I. Azamatov, F.T. Umaraliyeva, Sh. D. Saidova. USE OF SPECIAL TENNIS EXERCISES IN PHYSICAL EDUCATION CLASSES AMONG STUDENTS. Академические исследования в современной науке. 2. №24. 47-52.

21. Axmedova , N.., Abdalimov, O.., Azamatov, A.., &Lutfullina, R.. (2023). OLIY O'QUV YURTLARIDA TA'LIM JARAYONIDA TALABALARNING AQLIY ISH FAOLIYATINI O'ZLASHTIRISHDA JISMONIY TARBIYA TARBIYA TADBIRLARINING AHAMIYATI. Молодые ученные, 1(20), 50-53.

22. Axmedova , N.., Abdalimov, O.., Azamatov, A.., &Lutfullina, R.. (2023). OLIY TA'LIMDA SPORTNING AHAMIYATI VA O'RNI. Наука и инновация, 1(33), 96-100.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.