Научная статья на тему 'УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МАКТАБ ЎҚУВЧИЛАРИНИ ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ДАРСЛАРИДА МИЛЛИЙ ҲАРАКАТЛИ ЎЙИНЛАРНИ БАЖАРИШ ОРҚАЛИ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ'

УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МАКТАБ ЎҚУВЧИЛАРИНИ ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ДАРСЛАРИДА МИЛЛИЙ ҲАРАКАТЛИ ЎЙИНЛАРНИ БАЖАРИШ ОРҚАЛИ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

578
60
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
умумий жисмоний тайёргарлик / махсус жисмоний тайёргарлик / жисмоний сифат / general physical training / special physical training / physical quality

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Улуғбек Муроджон Ўғли Зокиров, Темур Рустам Ўғли Kаримов

Мақолада ҳаракатли ўйинлар ёрдамида мактабнинг бошланғич синф ўқувчиларини жисмоний тайёргарлигини ҳамда ҳаракат сифатларини ривожлантириш кўриб чиқилади

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DEVELOPMENT OF PHYSICAL TRAINING OF SECONDARY SCHOOL STUDENTS IN GENERAL THROUGH THE PERFORMANCE OF NATIONAL ACTION GAMES IN PHYSICAL EDUCATION LESSONS

The article considers the development of physical training and movement qualities of primary school students with the help of moving games.

Текст научной работы на тему «УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ МАКТАБ ЎҚУВЧИЛАРИНИ ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ДАРСЛАРИДА МИЛЛИЙ ҲАРАКАТЛИ ЎЙИНЛАРНИ БАЖАРИШ ОРҚАЛИ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ»

УМУМИЙ УРТА ТАЪЛИМ МАКТАБ УКУВЧИЛАРИНИ ЖИСМОНИЙ

ТАРБИЯ ДАРСЛАРИДА МИЛЛИЙ ХДРАКАТЛИ УЙИНЛАРНИ БАЖАРИШ ОРЦАЛИ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ

РИВОЖЛАНТИРИШ

УлуFбек Муроджон yFли Зокиров

Чирчик давлат педагогика институти

Темур Рустам yFли Каримов

Чирчик давлат педагогика институти

АННОТАЦИЯ

Маколада харакатли уйинлар ёрдамида мактабнинг бошланFич синф укувчиларини жисмоний тайёргарлигини хамда харакат сифатларини ривожлантириш куриб чикилади.

Калит сузлар: умумий жисмоний тайёргарлик, махсус жисмоний тайёргарлик, жисмоний сифат.

DEVELOPMENT OF PHYSICAL TRAINING OF SECONDARY SCHOOL

STUDENTS IN GENERAL THROUGH THE PERFORMANCE OF NATIONAL ACTION GAMES IN PHYSICAL EDUCATION LESSONS

ABSTRACT

The article considers the development of physical training and movement qualities of primary school students with the help of moving games.

Keywords: general physical training, special physical training, physical quality.

КИРИШ

Умумий урта таълим мактабларида бошлаетич синф укувчиларини хар томонлама ривожланишида бу жараёнга комплекс ёндашиш мухим ахамият касб этади. Жумладан жисмоний тарбия дарсларида уларнинг жисмоний тайёргарлиги, жисмоний ривожланиши, жисмоний харакат сифатларини умумий равишда таркиб топиши алохида эътибога лойик. Бунинг учун мавжуд имкониятлардан окилона хамда самарали фойдаланиш лозим. Шу маънода жисмоний тарбия дарсларида миллий харакатли уйинлар негизида укувчларда

мустахкам жисмоний тайёргарлигини хамда жисмоний сифатларни шакллантириш бугунги кун таълимининг долзарб вазифаларидан биридир.

Бошлаетич синф укувчилари шахсининг ижобий ва ижодий сифатларини такркиб топтириш ва ривожлантириш миллий тарихий илдизларга эга кудратли омил сифатида халк OFзаки ижодида, шарк мутафаккирларининг асарларида ва халк педагогикасида хам уз аксини топган. Шу боисдан мамлакатимизнинг бугунги кунида укувчиларни хам жисмоний, хам маънавий-эстетик жихатдан комилликка эришишлари учун зарур шарт-шароитларни яратиш талабини куймокда.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Жисмоний тарбиядан Давлат таълим стандартида укувчиларнинг нафакат узларида жисмоний маданиятни комол топтириш, балки уларда харакатли ва спорт уйинларини туFри тушиниши ва талкин этиши, шу билан бирга шахснинг жисмоний, маънавий, ахлокий билимларини шакллантириб боришни хам талаб килади.

БошланFич синф укувчиларига миллий харакатли уйинлар оркали жисмоний тайёргарлигини ривожлантиришда таъсир этиш усулларидан бири харакатли ва спорт уйинлардаги талабларни такрорлашдир. Талаб укувчилар учун тушунарли ва муайян шаклда катъий булиши лозим. Укувчиларни харакатли уйинлар жараёнида жисмоний тайёргарлигини ривожлантиришга булган талаблардан бири уларни жисмоний тарбия дарсларида харакатли уйинларни англашга йуналтириш оркали ривожлантирилади яъни харакатли уйинларни мохиятини тушиниши керак булади. Бунда жисмоний тарбий дарсининг таълимий материалларига ижодий ёндашиш хаётий зарурий характ малакалари ва назарий билимга эга булишини такозо этади. Укувчиларнинг миллий харакатли уйинлар оркали умумий жисмоний тайёргарлиги ва махсус жисмоний тайёргарлигини максадли тарзда ривожлантириб боришга кулланиладиган уйинларнинг мохиятига мос самарали методлар, восита ва усулларни куллаш билан эришилади. Куйида бошла^ич синф укувчиларини миллий харакатли уйинлар воситасида жисмоний тайёргарлигини ривожлантиришга оид методик ишланмалар келтирилади. Бу методик ишланма оркали жисмоний тарбия дарсларида фойдаланиш мумкин.

НАТИЖАЛАР

Мавзу: "К,опкон" уйини

Дарснинг максади: миллий харакатли уйинларни бажариш оркали бошланFич синф укувчиларини жисмоний тайёргарлигини ривожлантириш.

Таълимий максад: укувчиларга уйинларнинг элементларини тушунтириш;

Тарбиявий максад: укувчиларга уйиндаги харакат элементларни ургатиш;

Ривожлантирувчи мaксад: бажарилаётган уйинлар оркали укувчиларда харакат фаолиятини англаган холда узларида куникмаларни ва малакаларни таркиб топтириш;

Асбоб анжомлар:_

Дарс тури:__Дарс вакти:_

Дарснинг бориши.

Дарснинг кириш кисми: кийим алмаштириш хоналарини гигиеник холатини текшириш; керакли асбоб анжомларни олиш; укувчиларнинг спорт формаларини текшириш; укувчиларни сафлаш; йуклама килиш; дарс мавзуси билан таништириш; диккатни жамловчи саф машклари; майдон буйлаб юриш ва югуриш, нафасни ростловчи машклар бажартириш; майдонга укувчиларни (2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 катор хамда доира, туртбурчак) сафлаш УРМ ва МРМ бажартириш хамда кайта сафлаш.

Асосий кисм: укувчиларни жамоаларга булиш хамда уйин хакида маълумот бериш.

Уйиннинт тавсифи. Укувчилар икки гурухга булинадилар. Бир гурухдагилар айлана булиб тизилади ва копкон булади. Иккинчи гурухдаги болалар сичконлар булиб айланадан ташкарида турадилар.

К,опкон хосил килиб турган гурух болалари кул ушлашиб куйидаги сузларни айтиб, айлана буйлаб юрадилар.

Вой курFурлар, бу сичконлар жонга тегди!

У беорлар нима курса-шуни ейди, хамма ёкни шип - шийдон килади.

Шошманг, сизлар баднафс зотлар кулга тушмайин колмассиз.

Уянгизга куйдик копкон, хаммангизни тез ушлармиз.

МУ^ОКАМА

Улар сунгги сатрдаги сузларни айтиб турган жойларида тухтайдилар ва кулларини ушлаган холда юкорига кутарадилар. Шу пайт сичконлар копкон орасидан югуриб ута бошлайдилар. Рахбарнинг "К,опкон ёпилди!" ишораси билан айлана хосил килиб турган укувчилар чункайиб утирадилар ва кулларини пастга туширадилар. Бу холат копкон ёпилганини билдиради. Шунда айлана

ичидан чиколмай колган сичконлар тутилган хисобланади. Уйин хамма сичконлар копконга тушгунича давом этади. Сунгра иккала гурухдагилар урин алмашадилар ва уйинни такрорлайдилар.

Уйиндаги мохияти шундан иборатки, укувчилар харакат (жисмоний) сифатлардан тезкорлик, чакконлик, уларнинг организмининг морфологик холати хамда кординацион функцияларини ривожлантириб беради.

Уйиннинг коидалари. 1. Кулларни факат "К,опкон ёпилди!" ишорасидан кейин тушириш мумкин.

Уйиннинг педагогик ахамияти. Уйин болаларда жамоа булиб ташкилий равишда харакат килиш куникмаларини тарбиялайди. Ташкилий равишда укитувчи ишораси буйича бир вактда шеърни айтишга ва уйин бошига буйсунишни талаб килади. Уйин жисмоний жихатдан укувчиларда эпчил ва тез харакат килиш малакаларини тарбиялашга ёрдам берса, эстетик жихатдан бу харакатларни чиройли тарзда, яъни бир-бирига хам сузда, хам хатти-харакатида маданият билан муносабатда булишни ургатади.

Методик курсатмалар. Укитувчи копкон ёпилди ишорасини уз вактида бериш учун "сичкон"ларнинг копкон орасидан кандай югуриб утишганини диккат билан кузатиб, шунингдек копкон орасидан югуриб утишга юраги ботламаётган "сичкон"ларга далда бериш лозим. Уйинни кизикрок утказиш учун айтиладиган сузларни укувчиларга олдинрок яхшилаб ёдлатиш лозим.

Дарснинг якуний кисми: укувчиларни кайта сафлаш, майдон буйлаб енгил югуртириш ва кайта сафлаш, дарс жараёнидаги йул куйилган хатоларни тушунтириш, уларни бахолаш, уйга вазифа бериш хамда хайрлашиш.

Изо^: укитувчи дарс жараёнида катор суз услубларидан (тушунтириш, курастма бериш) фойдаланилган холда укувчиларнинг диккат-эътиборини уйиндаги хар бир укувчининг харакатларига каратиши хамда укувчилар

харакатларни бажаришларини кузатиб бориш талаб этилади ва куйида курсатилган дарс ишланма холатида дарсларни режалаштириш тавсия этилади. Шунингдек, дарснинг кириш кисмида бадан тарбия (УРМ ва МРМ) урнига утилган мавзуни такрорлаш оркали укувчиларни дарснинг асосий кисмига тайёрлаб олиш хам мумкин.

Бу уйин 2-4 синфлар учун мулжанланган.

ХУЛОСА

Юкорида келтирилган дарс ишланмасида, бошлаетич синф укувчиларида миллий харакатли уйинларни утказиш жараёнида уларни жисмоний сифатларини ривожлантириш мухим урин тутади. Шунингдек, бошлаетич синф укувчиларининг организмининг анатомик ва функционал томонларини ривожлантиришда миллий харакатли уйинларнинг урни бекиёсдир.

REFERENCES

1. Ulugbek Zokirov. Individual Features Of Development Of Information And Communicative Competence In Masters Of Higher Pedagogical Education. The American Journal of Social Science and Education Innovations. № 3 (3), 486-491. (2021). https://usaiournalshub.com/index.php/taissei/article/view/2423/2314

3. Зокиров У. М., Каримов Т. Р. "Бошлаетич синф укувчиларини жисмоний тарбиялашда харакатли уйинлардан фойдаланиш усуллари". The Journal Of Academic Research In Educational Sciences. № 2 (2), 583-590. (2021).

4. Зокиров У.М., Патидинов К.Д. "Умумий урта таълим мактаби 7 - 8 синф укувчиларининг жисмоний тайёргарлигини жисмоний ривожланишига боFликлиги" The journal of academic research in educational sciences. № 1 (4), 693-697. (2020).

5. Зокиров У.М., Жураев Ш. "Умумий урта таълим мактабларида жисмоний маданият буйича синфдан ташкари ишларни мониторингини ташкил этиш". The journal of academic research in educational sciences. № 1 (3), 1115-1121. (2020).

6. U.M. Zokirov "Improvement of the training process of students of the Faculty of Physical Education, specializing in wrestling" FerSU 2020.

7. U.M. Zokirov Modeling of competitive activity of wrestlers. Current issues of human physiology, valeology and safety of life // Proceedings of the scientific and technical conference 198, 199, 200. 2019.

8. Зокиров У.М. "Совершенствование тренировочного процесса студентов факультета физической культуры специализирующихся в спортивной борьбе" маг. Диссертация ФерГУ 2020 г. 25,26,27,28.

9. Zufarov, T. U. (2020). Suzish sport turining ahamiyati va davolovchi ta'siri. Maktab va hayot, 2(150), 20-21.

10. Zufarov, T. U., & Asatov, A. A. (2020). Umumta'lim maktablarida milliy harakatli o'yinlarning ijtimoiy-pedagogik asoslari. "Boshlang'ich ta'limga innovatsion va kompetensiyaviy yondashuvning dolzarb masalalari", 43-47.

11. Зуфаров Темур Умарович., Даулетов Елмурат Даулетович, (2021). Развитие физических качеств у младших школьников на основе инновационного кластерного метода обучения «Инновационное развитие науки и образования» 68-70. Мждународная научная конференция РК г. Павлодар.

12. Ачилов, Т. С., Нурматов, Ф. А., & Зуфаров, Т. У. (2019). ФОРМИРОВАНИЕ Технической подготовленности школьников как средство повышения эффективности процесса их физического воспитания. Maktab va hayot, 4(144), 40-43.

13. Achilov, T., & Zufarov, T. (2019). Improvement Of Combined Actions Of Greco-Roman Style Wrestlers Taking Into Account The Specifics Of Competitive Activity.

International Journal of Advanced Science and Technology, 29(12), 1913-1917.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.