Научная статья на тему 'ЁШ ГАНДБОЛЧИЛАРНИ ТЕХНИК УСУЛЛАРГА ЎРГАТИШДА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ САМАРАДОРЛИГИ'

ЁШ ГАНДБОЛЧИЛАРНИ ТЕХНИК УСУЛЛАРГА ЎРГАТИШДА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ САМАРАДОРЛИГИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
21
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
ИННОВАЦИЯ / ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ТЕХНОЛОГИИ / СКРЫТЫЕ ПЕРЕДАЧИ МЯЧА / ОБЫГРЫШ / ИНФОРМАЦИЯ / ТЕХНИЧЕСКИЕ ЭЛЕМЕНТЫ

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Тулаганов Ш.Ф.

Мақолада ёш гандболчиларни техник усулларга ўргатиш услублари, ахборот технологиялардан фойдаланиш самарадорлиги тўғрисида сўз юритилган. Ёш гандболчиларга техник усулларни ўргатишда қўлланиладиган воситалар ва уларнинг аҳамияти ёритиб берилган.В статье рассматриваются методы обучения юных гандболистов техническим приёмам и эффективность использования информационных технологий. Освящена важность использования средств в обучении юных гандболистов техническим приёмам.The article discusses the methods of teaching young handball players technical techniques and the effectiveness of the use of information technologies. Highlights the importance of using tools in the training of young handball players technical techniques.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЁШ ГАНДБОЛЧИЛАРНИ ТЕХНИК УСУЛЛАРГА ЎРГАТИШДА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ САМАРАДОРЛИГИ»

хусусиятларини эътиборга олиш ута мухим амалий ахамият касб этади. Бу борада, айникса, унг ва чап кул панжа кучини бир хил даражада ривожлантириш к;улланиладиган усуллар самарадорлигини янада оширади.

Юкни (тошни) олдинга ва оркага ташлаш, ракибни кутариб унг ва чап томонларга бир хил микдорда брилиш машклари хам кучни пропорционал тартибда ривожлантиришга хизмат килади.

Адабиётлар:

1 .Мирзиёев Ш.М. Миллий тараккиёт йулимизни катъият билан давом эттириб, янги

боскичга к>п:арамиз. 1 -т. Тошкент: "Узбекистан" 2018.

2. Бойко В.Ф, Данько Г.В. Физическая подготовка борцов. - Киев: Олимпииская

литература, 2004.

3. Матвеев Л.П Основы общее спорта /и системы подготовки спортсменов. Киев:

Олимпиская литература. 1999.

4. Платонов В.Н. система подготовки спортсменов в олимпийском спорте. Обшая теория

и её практические приложения. Киев: олимпийская литература. 2004.

5. Усмонхужаев Т.С., З.С.Артиков, М.МДиргизбоев "Белбогли курашчиларнинг жисмоний

тайёргарлиги" Т.: 2017.

6. Холодов Ж.К, Кузнецов B.C. Теория и методика физического воспитания и спорта.

Учебное пособие для ВУЗов. -М: Академия, 2008.

7. Mirzaqulov Sh.A. Belbogli kurash nazariyasi va uslubiyati., O'quv qo'llanma. T: 2013.

8. Tastanov N.A. Kurash turlari nazariyasi va uslubiyati. Darslik. T: 2015.

9. http://ru/wikipedia.org./w/index.

Ш.С. Мирзанов

Маколада белбогли курашчиларга хос турли йуналишли куч сифатлари тахдил килинган. Курашчиларда ракибни кутариш, уни унг ва чап томонларга буриш билан боглик куч даражасивазн тоифаси ортган сари камайиб бориши тадкикот асосида исботланган. Бундай холатда белбогли курашчиларда махсус куч турларини ривожлантирувчи машкларни уларнинг вазн тоифасига караб куллаш афзал эканлиги кайд этилган.

The article analyzed indicators divergent manifestations of power qualities of wrestlers. It was established that the quantitative value of the power associated with the separation of the contender and transfer him to the right and to the left decreases with increasing weight class wrestlers. It is shown that the multi-directional power quality at the wrestlers can be successfully developed with the application of special exercises based on their weight categories.

СПОРТ ФАНИ: МУАММОЛАР ВА ИСТЩБОЛЛАР/ НАУКА О СПОРТЕ: ПРОБЛЕМЫ И ПРЕСПЕКТИВЫ

ЁШ ГАНДБОЛЧИЛАРНИ ТЕХНИК УСУЛЛАРГА УРГАТИШДА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ САМАРАДОРЛИГИ

Ш.Ф.ТУЛАГАНОВ1

Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университета, Чирчик

Аннотация. В статье рассматриваются методы обучения юных гандболистов техническим приёмам и эффективность использования информационных технологий. Освящена важность использования средств в обучении юных гандболистов техническим приёмам.

Ключевые слова: инновация, педагогические технологии, скрытые передачи мяча, обыгрыш, информация, технические элементы.

№2/201? я

Ишнинг долзарблиги. Спорт таълими жараёни узлуксиз равишда, тизимли тартибда мувофик билимларни бериш, шугулланувчиларни амалий куникмаларга ургатиб боришдан иборат.

Анъанавий таълим тизимида куп йиллар давомида бир хил мухит ва услубга таяниб келинган. Аммо XXI асрга келиб укувчида интеллект ва узлаштиРиш кобилияти даражаси бутунлай узгача куринишга эга булди.

Бугун компютер ва бопща мукобил ахборот манбаларининг кенг таркалиши усиб келаётган авлоднинг ахборотни кабул килиш ва узлаштиРишга янгича муносабатини шакллантириб улгурди [1,2].

Маълумки, ахборот манбаларидаги узгариш уни кабул килиш хамда кайта ишлаш усуллари ва техникасида хам узгаришни талаб килади. Акс ^олда ахборотнинг, бир суз билан айтганда, "хдзм килиниши" кийин кечади. Масалан, мактаб укувчилари - усиб келаётган авлод дунёни эндигина таний бошлаган усмирлар булиб, уларда ташки ахборотни кабул килишга табиий э^тиёж ва интилиш булади. Бу эх,тиёжнинг кай даражада ва айнан кандай восита ва усуллар билан кондирилиши ахдмиятлидир. Инсоннинг ахборот кабул килиш кобилияти канчалик кучли булмасин, бу ахборот хажми чекланган ^олда хотирада колади. Бошкача айтганда, инсонннинг ахборотни кабул килиш вакти, кайта ишлаш имкониятлари даражаси чегараланган ва у имкон даражасида енгилрок ва кулайрок усул ва воситаларга интилади [1,2].

Ша^ар ва туман марказларида турли интернет клублари ва муассасалари купайиб кетган, укувчи ёшларнинг аксар кисми даре ва машгулотлардан сунг (баъзан даре ва машгулотларга бормасдан) бундай жойларга урнаишб оладилар. Илмий-техника тараккиёти тезкор ривожланиш боскичида ахборотларнинг кескин купайиб бориши ва улардан у^игиш жараёнида фойдаланиш учун вакт чегараланганлиги, ёшларни хаётга мукаммал тайёрлаш таълим тизимига янгича ёндашиш зарурлигини келтириб чикармокда. Мамлакатимиз таълим жараёнида юз бераётган узгаришлар таълим муассасаларида ишни

туб дан жонлантиришни талаб этади, янгиликни жорий этиш йули эса хдр доим мураккаб ва узок кечади. Педагогик технологиялар якин йиллар ичида сохага янгилик киритишнинг асосий манбаи булиб колади [4].

Шугулланувчилар психологиясидан маълумки, улар китобдан у^иган мураббий томонидан сузлаб берилган ахборотга нисбатан тасвирлар оркали узатилган ахборотни тезрок ва самаралирок кабул кил ар экан. Шуни х,ам таъкидлаб утиш лозимки, яхши узлаштирилган, енгил "х,азм" килинган ахборот нисбатан кийин узлаштирилган ахборотни сикиб чикаради ва тез орада бутунлай учириб ташлайди [3].

Интернетдан олинган ва бошка турли ранг-баранг тасвирли хдмда овозли ахборотлар (телевидениедан узатилган спорт дастурлари, кучалардаги реклама-ю эълонлар ва х,оказо) спорт мактабларида оддий майдон, услубий хона, парталар, китоб-дафтар, ручка, калам ёрдамида бериладиган мураккаб фундаментал билимларни гуёки туман каби коплаб олади, ранг-барангликка урганиб колган болаларда расмий мусобакаларга нисбатан кизикиш йукола боради [2,4].

Жисмоний тарбия ва спорт тизимига мазкур янгиликларнинг олиб кирилиши таълим, жисмоний тарбия ва спорт натижалари сифатини ошириши шубхасиздир. Янгиликка чанкок ёшларимиз узларини жалб эта оладиган тарзда узатиладиган ахборот манбаларига интиладилар.

Кадрлар тайёрлаш миллий дастури ва "Таълим тугрисида"ги конун хамда миллий гоямиз талаби соглом, баркамол авлод тарбияси ва таълимидир. Самарали тарбияга эришишда самарали таълим тамойилини амалга ошириш улкан вазифадир. Шундай булса-да, ^ар кандай улкан бинони куриш, албатта, биринчи гиштдан бошланади.

Тадцицотнинг мацеади: гандбол буйича белгиланган куп йиллик спорт тренировкасининг дастлабки тайёрлов боскичида шугулланувчиларнинг техник тайёргарлигини ривожлантиришда ахборот технологиялари (анимациялар, расмлар, жадваллар, видеоёзувлар, журналлар,

СПОРТ ФАНИ: МУАММОЛАР ВА ИСТЩБОЛЛАР/ НАУКА О СПОРТЕ: ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ_

слайдлар)ни ьфшаш оркали уларда харакат куникма ва малакалари шаклланишини такомилл аштириш.

Тадцгщот натижалари ва уларнинг циёсий тахрили. Бизнинг тадкикот ишимизда амалий кузатувлар Тошкентнинг Яккасарой туманидаги гандболга ихтисослашган 2-сонли болалар ва усмирлар спорт мактабида утказилди. Тажрибада 12-13 ёшли болалардан 26 таси катнашди. Тажрибамизни амалга ошириш максадида уларни шартли равишда тадкикот ва назорат гурухларига ажратдик. Тажриба 2017 йил сентябрь ойидан 2018 йил март ойигача утказилди.

Тадкикот ишимизнинг асосий максадини амалга ошириш учун биз

сентябрда ёш гандболчиларнинг машгулот уйинларини кузатдик ва уйин жараёнида улар томонидан бажарилган техник харакатларнинг самарадорлигини тахлил килдик.

Тахлил натижаларига кура, ёш гандболчиларнинг техник харакатларни бажариш самарадорлиги куиидагича булди (1-жадвал):

Тадкикот гурухддаги болаларда туп узатишларнинг умумий сони 215 тани, самарали узатилган туплар сони 138 тани ва бу техник харакатнинг бажарилиш самарадорлиги 64,1% ни ташкил килди.

1-жадвал

Ёш гандболчиларнинг уйиндаги техник харакатлари самарадорлиги курсаткичлари (тадкикотдан олдин п=13)

№ Техник харакатлар Умумий харакатлар Самарали харакатлар Самарадорлик коэффициенти

тад наз тад наз тад наз

1. Тупни узатиш (марта) 215 221 138 142 64,1 64,2

2. Яширин туп узатишлар (марта) 27 21 И 9 40,7 42,8

3. Алдаб утиш (марта) 48 53 23 25 47,9 47,1

4. Тупни дарвозага отиш (марта) 49 51 21 22 42,8 43,1

Яширин узатилган тупларнинг умумий микдори 27 та булиб, самарали узатилган туплар сони 11 та ва харакат^ самарадорлиги 40,7% ни ташкил килди. Уйин давомида жами 48 маротаба алдаб утиш техник элементи бажарилиб, самарали бажарилган харакатлар сони 23 тани ташкил этди ва уларнинг самарадорлиги 47,9% булди. Тупни дарвозага отиш техник элементини тадкикот гурухи аъзолари жами 49 маротаба амалга оширишди ва бу харакатни 21 маротаба самарали бажаришди, самарадорлик коэффициенти 42,8% ни курсатди.

Назорат гурухида эса бу курсаткичлар куйидагича булди:

Туп узатишларнинг умумий сони 221 тани, самарали узатилган туплар сони 142 ни ва бу техник харакатнинг бажарилиш самарадорлиги 64,2% ни ташкил килди. Яширин узатилган тупларнинг умумий микдори 21 та булиб, самарали узатилган туплар сони 9 та ва харакат самарадорлиги

42,8% ни ташкил килди. Уйин давомида жами 53 маротаба алдаб утиш техник элементи бажарилиб, самарали бажарилган харакатлар сони 25 тани ташкил этди ва уларнинг самарадорлиги 47,1 % булди. Тупни дарвозага отиш техник элементини эса, назорат гурухи аъзолари жами 51 маротаба амалга оширишди ва бу харакатни 22 маротаба самарали бажаришди,

самарадорлик коэффициенти 43,1% ни ташкил этди.

Кузатув тахлилидан куриниб турибдики, хар иккала гурух аъзоларининг техник элементларни бажариш

самарадорлиги деярли бир хил холатда экан. Агар туп узатиш ва алдаб ушт самарадорлиги тадкикот гурухида юкорирок булса, яширин туп узатишлар ва тупни дарвозага отиш буйича назорат гурухи аъзолари курсаткичлари нисбатан яхширок булди.

36

№2

Шундан сунг биз етти ой давомида шугулланувчилар билан техник харакатларни ривожлантириш буйича машгулотлар олиб бордик. Машгулотлар одатдаги тарзда олиб борилди, факат бирор-бир техник элементни ургатишдан аввал машгулотлардан олдин 1015 дакика давомида мах-сус дастур ёрдамида анимациялаштирилган расмлар, ушбу техник усулнинг уйинда кулланилиши буйича видеороликлар проекторда курсатилиб, тушунтирилди. Бундай кургазмали услубдан фойдаланишдан максад болаларга харакатни кандай бажариш кераклигини аввал булаклаб, сунг туликлигича курсатиш,

Яширин узатилган тупларнинг умумий микдори 35 та булиб, самарали узатилган туплар сони 20 та ва харакат самарадорлиги 57,1% ни ташкил килди. Уйин давомида жами 56 маротаба алдаб утиш техник элементи бажарилиб, самарали бажарилган харакатлар сони 32 тани ташкил этди ва уларнинг самарадорлиги хам 57,1% булди. Тупни дарвозага отиш техник элементини тадкикот гурухи аъзолари тадкикотдан сунг жами 57 маротаба амалга оширишди ва бу харакатни 29 маротаба самарали бажаришди, самарадорлик коэффициента 50,8% ни ташкил килди.

Назорат гурухдда эса тадкикотдан сунг бу курсаткичлар куйидагича булди. Туп узатишларнинг умумий сони 235 тани, самарали узатилган туплар сони эса 165 ни ва бу техник харакатни бажариш самарадорлиги 70,2% ни ташкил килди. Яширин узатилган тупларнинг умумий микдори 32 та булиб, самарали узатилган туплар сони 17 та ва харакат самарадорлиги 53,1% ни ташкил килди. Уйин давомида жами 61 маротаба алдаб ушш техник

уларда техник элемент тугрисида тушунча хосил килиш, уни амалда уйиннинг кайси вазиятларида куллашни ургатишдан иборат эди.

Етти ойлик укув машгулотларидан сунг биз назорат ва тадкикот гурухларини кайта кузатувдан утказдик ва курсаткичларни тахлил килдик (2-жадвал). Тахлил натижалари куйидагилардан иборат: тадкикот гурухидаги болаларда туп узатишларнинг умумий сони 233 тани, саМарали узатилган туплар сони 169 тани ва бу техник харакатнинг бажарилиш самарадорлиги 72,5% ни ташкил килди.

элементи бажарилиб, самарали бажарилган харакатлар сони 34 тани ташкил этди ва уларнинг самарадорлиги 55,7% булди. Тупни дарвозага отиш техник элементини эса назорат гурухи аъзолари жами 59 маротаба амалга оширишди ва бу харакатни 29 маротаба самарали бажаришди,

самарадорлик коэффициента 49,1% ни ташкил этди.

Хулоса. Тадкикот натижаларидан маълум булдики, ёш гандболчиларнинг техник харакатларни бажариш

самарадорлиги назорат ва тадкикот гурухи аъзоларида анча паст экан. Бу дастлабки тайёрлов гурухи учун хос булган холатдир. Шундан сунг ёш гандболчиларнинг техник тайёргарлигини ривожлантириш буйича назорат ва тадкикот гурухида етти ой давомида экспериментал мазмунли машгулотлар (юкорида кайд этилган педагогик технологиялар асосида) олиб борилди. Март ойида хар иккала гурух аъзоларининг техник харакатлари самарадорлигини кузатганимизда, техник

2-жадвал

Ёш гандболчиларнинг уйиндаги техник харакатлари самарадорлиги _курсаткичлар и (тадкикотдан сунг п=13) _

№ Техник харакатлар Умумий харакатлар Самарали харакатлар Самарадорлик коэффициента

тад наз тад наз тад наз

1. Тупни узатиш (марта) 233 235 169 165 72,5 70,2

2. Яширин туп узатишлар (марта) 35 32 20 17 57,1 53,1

3. Алдабутиш (марта) 56 61 32 34 57,1 55,7

4. Тупни дарвозага отиш (марта) 57 59 29 29 50,8 49,1

элементларни бажариш самарадорлиги анча усгани маълум булди.

Лекин ёш гандболчиларни техник харакатларни бажаришга уРгатишДа замонавий технологиялардан фойдаланилса, узлаштириш сифати янада тезрок ва яхширок булиши аникланди.

Хулоса килиб айтганда, укув машгулотида ахборот технологияларидан фойдаланиб, шугулланувчиларга аввал

техник элементнинг бажарилиш холати ва харакатни тугри бажариш тартиби тушунтирилса, шугулланувчилар бу техник элементни осонрок узлаштира олишар экан ва унинг бажарилиш сифати яхшиланар экан. Буларни инобатга олган холда укув машгулотларида техник-тактик, жисмоний тайёргарлик турларини ривожлантиришда ахборот технологияларидан фойдаланишни тавсия этамиз.

Адабиёдлар:

1. Азизхужаева Н.Н. Педагогик технология'ва педагогик махорат. - Т.: ТДПУ, 2003.

2. Зиёмухаммедов Б.Г, Абдуллаева Ш. Илгор педагогик технология. Т., Абу Али ибн Сино, 2001 йил.

3. Игнатьева В.Я, Тхорев В.И, Петрачева И.В. Подготовка гандболистов на этапе высшего спортивного мастерства. М.: Физическая культура, 2005.

4. Ишмухамедов Р.Ж. Инновацион технологиялар ёрдамида таълим самарадорлигини ошириш йуллари - Т.: ТДПУ, 2004.

Ш.Ф.Тулаганов

Маколада ёш гандболчиларни техник усулларга ургатиш услублари, ахборот технологиялардан фойдаланиш самарадорлиги тугрисида суз юритилган. Еш гандболчиларга техник усулларни ургатишда кулланиладиган воситалар ва уларнинг ахамияти ёритиб берилган.

The article discusses the methods of teaching young handball players technical techniques and the effectiveness of the use of information technologies. Highlights the importance of using tools in the training of young handball players technical techniques.

СПОРТ МАШГУЛОТЛАРИ: ТЕХНИКА, ТАКТИКА, УСУЛИЯТ / ТЕХНИКА, ТАКТИКА И МЕТОДИКА СПОРТИВНОЙ ТРЕНИРОВКИ

МИНИ-ФУТБОЛ БУЙИЧА АЁЛЛАР ЖАМОАЛАРИДА АМАЛГА ОШИРИЛГАН

СТАНДАРТ ВАЗИЯТЛАР ТА^ЛИЛИ

Ш.Т.ШУКУРОВА,

^збекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университета, Чирчик;

Аннотация. В статье рассматриваются вопросы, касающиеся организации стандартных положений в женском мини-футболе, в частности, определены количественные и качественные параметры, выявлены недостатки при организации стандартных положений. Представленные данные могут быть использованы специалистами при планировании тренировочных упражнений для развития стандартных положений.

Ключевые слова: женский мини-футбол, сборные команды, стандартные положения, анализ.

Долзарблиги. Мустакилликдан кейин турига алоадда эътибор каратилмовда.

хукуматимиз томонидан барча спорт Президентимизнинг 2017 йил 3 июндаги

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

38

№2/201'

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.